Alle rechten voorbehouden Een variant van deze blog is te vinden op seniorennet op het volgende adres: http://blog.seniorennet.be/tisallemaiet/
25-12-2020
Corona en de heilige zaak - Deel 7: Corona en de duivel
Corona
en de heilige zaak:
Deel
7: Corona en de duivel
Egoïsme
leidt tot hebzucht en hebzucht zorgt voor bezit maar voor men het
goed en wel beseft, heeft men het Zijn voor het Hebben geruild en
wordt de waarde van een mens bepaald door wat hij heeft: zoals
elk ander ding op de markt, wordt de mens gelijk aan zijn
prijskaartje en is dat prijskaartje negatief, dan moet hij verdwijnen
want hij is niet alleen onnuttig maar bovendien de economie ten
laste en zo hypothekeert de zelfzucht de zelfzuchtigen.
De
economie is een mooie benaming voor het gouden kalf dat, zoals
iedereen weet, niet van mensen houdt en om die reden mensen verandert
in dingen die, zoals alle andere dingen in deze geprivatiseerde
wereld, bezittingen zijn.
Bezittingen,
ja, maar van wie? Want als alle mensen bezittingen zijn, schieten er
geen bezitters meer over. En om die reden worden onder het juk van
het gouden kalf, mensen niet bezeten door iemand maar door
iets: mensen worden door hun bezit zelf bezeten.
Nu
leidt zelfzucht niet alleen tot hebzucht en tot bezit maar evenzeer
tot concurrentie, tot strijd met anderen, die op hun beurt hun ego
dienen. En omdat mensen intelligente wezens zijn, is de intelligentie
het machtigste wapen in de strijd: niet het fysieke gevecht is aan de
orde maar wel het intellectuele. En waar in de strijd tegen de
natuur, het verstand de wetenschappen voortbrengt, is het kind van de
intellectuele strijd onder de mensen de sluwheid: misleiding, leugen
en bedrog blijken de natuurlijke telgen van het egoïsme.
Edoch,
misleiding, leugen en bedrog spreken op hun beurt de
wetenschappelijke geest tegen, die immers een geest van waarheid
dient te zijn teneinde het meesterschap over de natuur te kunnen
verwerven en handhaven. De natuur immers laat zich niet verschalken
omdat hij niet empathisch is doch wreed, omdat hij zich niet vergist,
omdat zijn intelligentie deze is van zijn Schepper zelf tegen wie hij
zich, anders dan de mens, nooit heeft kunnen verzetten want de natuur
is onvrij. De natuur vergeet niet omdat zijn geheugen de wereld zelf
is waarin immers alle daden hun spoor nalaten, daar zij reële
momenten zijn in de tijd, bevroren in wat wij het verleden noemen,
dat hoe dan ook 'ergens' blijft bestaan omdat niets van iets tot
niets kan overgaan. Misleiding, leugen en bedrog mogen dan de motor
zijn van de huidige economie: evenzeer zijn zij het failliet van de
wetenschappen. Het egoïsme maakt ons weerloos tegen de wreedheid der
natuur.
Zo
wordt de mens - het mensdom - uiteindelijk onvermijdelijk
bezeten: niet slechts door zijn bezit maar tevens door wat hij
niet bezitten kan omdat hij niet in staat is om het te verschalken.
De mens is gedoemd om speelbal te worden van de natuur: door het
bedrog, het wapen bij uitstek waarmee hij in de economie zijn
medemens te lijf gaat, in te zetten in zijn strijd tegen de natuur,
richt hij geheel verblind dit kwaad tegen zichzelf en zo neemt hij
zichzelf in het ootje, hij wordt geobsedeerd.
Een
obsessie is een dwangmatig denken, een dwangvoorstelling, een
gedachte waarvan men zich wel wil
maar nimmer kan
ontdoen. In de psychiatrie is sprake van de obsessief-compulsieve
ofwel dwangmatige persoonlijkheidsstoornis, met als symptomen: "algemene
psychologische inflexibiliteit, zeer strikte naleving van regels en
procedures, perfectionisme, en overmatige ordelijkheid." (1) Een ander kenmerk en tevens een oorzaak is rigiditeit. "Psychosociaal
kan de oorzaak ook worden gezocht in een omgeving die overmatig
streeft naar prestatie." (2)
Nu
kan niemand ontkennen dat wij leven in een door de concurrentiële
economie ten top gedreven prestatiemaatschappij en uitgerekend die
psychosociale context vormt de ideale voedingsbodem voor
dwangvoorstellingen. Individueel, maar gezien de globaliteit van het
economische gebeuren uiteraard ook collectief: de huidige
geglobaliseerde concurrentiële economie moest vroeg of laat
collectieve dwangvoorstellingen ter wereld brengen en vandaag hebben
wij er eentje van formaat, zij het naar aanleiding van inderdaad een
heuse en hardnekkige griep die meer mensen dan gemiddeld naar het
leven staat. Edoch, ook wie aan smetvrees lijden, hebben een punt als
zij verwijzen naar de realiteit van de letale ziektekiemen.
Het
kwaad wordt helaas drastisch verergerd door een kortsluiting in de
remediëring die, zoals hoger reeds gezegd, twee tegengestelde
attitudes onderling doet vechten. Enerzijds is er de
wetenschappelijkheid die met een waarheidsgetrouw intellect de
heerschappij over de natuur nastreeft maar tegelijk is ook het
politieke vernuft werkzaam dat veeleer bij de sluwheid zweert.
Sluwheid, misleiding, leugen en bedrog doen weliswaar wonderen in de
intermenselijke strijd om eigen gewin maar zijn helaas volstrekt
contraproductief in het gevecht tegen het natuurlijke kwaad.
Virologen
bekvechten met elkaar, particuliere financiële belangen spreken de
importantie van de volksgezondheid tegen en dwangvoorstellingen
tenslotte loodsen de vloot van de irrationaliteit en de waanzin naar
binnen in de haven van de wereld, waar zij alles wat redelijk is,
blokkeren. De toegangswegen tot de bezetenen worden door de waanzin
zelf bezet en hoop op beterschap wordt zo onmogelijk. En het vergaat
deze obsessie zoals elke andere: de drinker blijft drinken tot hij
erbij neervalt, de speler verkwanselt zijn hele fortuin en belandt in
de goot, het verstand der verstandigen wordt vernietigd en niets
blijft over van de kalme Ratio die eens, zoals een gigantische
pendule, het reilen en het zeilen van de wereldorde regelde. Zelfs de
schittering van de kerstster die de wijzen door de allerlangste nacht
moet gidsen, wordt overstemd door de afschuwelijke satellietentrein
van een opperdienaar van de mammon.
Corona en de heilige zaak - Deel 6: Het Kerstekind en Judas koning
Corona
en de heilige zaak
Deel
6: Het Kerstekind en Judas koning
Als
vandaag de kranten koppen dat een bezoek van de kleinkinderen aan oma
beboet zal worden met 750 euro per bezoeker plus 4000 euro voor oma
zelf, terwijl ook nog eens wordt opgeroepen tot burgerzin, waaronder
moet verstaan worden dat men niet de andere kant moet opkijken als de
buren er een feest van maken, dan herinnert deze kerst aan de
Roemeense kerst van eenentwintig jaar geleden.
De
Berlijnse muur wordt gesloopt en in Roemenië houdt het volk
eensklaps op met applaudisseren voor zijn dictator: op kerstdag 1989
wordt Nicolae Ceaușescu bij
de kraag gevat en onverwijld geëxecuteerd, samen met zijn vrouw
Elena, hoofd van de Securitate.
De
Securitate of de Roemeense veiligheidsdienst had van Roemenië een
hel gemaakt. Naast de beroepsafdeling die werkte met
afluisterapparatuur in elke woning en die beschikte over een
ondergronds netwerk van zich eindeloos vertakkende gangen die
vertrokken bij het presidentieel paleis, was er ook een 'burgerwacht'
over welke de kranten toen schreven: De
'burgeragenten' hadden over het hele land een net van informanten
gecreëerd. Kinderen moesten hun ouders bespioneren, buren
vertrouwden elkaar niet meer. Zelfs een onschuldig politiek getint
grapje was al genoeg om de Securitate op je dak te krijgen. Die namen
'verdachten' mee en verwanten kregen pas maanden of jaren later te
horen wat er met de ongelukkige was gebeurd - of hij was verbannen,
of in een kamp of gevangenis terecht was gekomen. Of iemand nu
directeur, ambtenaar of journalist was, het kon iedereen gebeuren dat
hij op een dag zou verdwijnen, zonder gerechtelijk vonnis. Vrijuit
praten kon nergens, overal was afluisterapparatuur. Wilde men in de
eigen woning het hart eens luchten, dan was de enige mogelijkheid de
radio keihard aan te zetten, en alle kranen te laten lopen, om
afluisteren onmogelijk te maken. (1)
De
Roemeense afluisterapparatuur verstopt in de telefoontoestellen van
alle burgers is echter niks vergeleken bij het panopticum dat
mogelijk wordt gemaakt door de hedendaagse technologie en dat
gedachten leest en gedrag voorspelt. Helaas kan de dictator niet meer
bij de kraag worden gevat omdat hij niet langer een persoon is maar
een alomtegenwoordig duizendkoppig monster, afgericht door het even
onpersoonlijke gouden kalf, een anonieme en quasi autonoom agerende
macht aan wie de blinde massa het bestuur over zichzelf gedelegeerd
heeft. In dat verband sprak vijfentwintig eeuwen geleden de grootste
wijsgeer aller tijden over een narrenschip. Wanneer het volk wordt
bestuurd door hersenloze opportunisten, is chaos troef, verwordt de
democratie tot haar tegendeel en beëindigt de dictatuur de vrijheid.
Corona en de heilige zaak: Deel 4: Corona, de pedagogie van de onderdrukten en de hybris
Corona
en de heilige zaak:
Deel
4: Corona, de pedagogie van de onderdrukten en de hybris
In
1967 publiceerde de Braziliaanse pedagoog Paulo Freire Educaçã
como Prática da Liberdade of Pedagogie van de onderdrukten,
(1) Aanvankelijk bedoeld als een project voor de emancipatie van
volwassenen in Latijns Amerika, bleek alras dat ook de West-Europese
samenleving lessen kon trekken uit Freire's pedagogie. Onder het
voorwendsel van alfabetisatie, informatie en opvoeding ontnemen
machtige onderdrukkers het volk zijn eigen taal en andere kundigheden
en werken zij vervreemding in de hand, want "De macht van de
een heeft de domheid van de ander nodig" (2), zoals de
Duitse theoloog Ernst Lange het verwoordt in zijn woord vooraf tot de
Nederlandse vertaling van Freire's boek: "(...) onder de
overweldigende indruk van de machtsontplooiing wordt de mens van zijn
innerlijke zelfstandigheid beroofd, waardoor hij min of meer
onbewust ervan afziet zijn eigen houding te bepalen ten opzichte
van de levenssituaties zoals die zich aan hem voordoen." (3)
Paradoxaal genoeg werkt alfabetisatie vaak de onderdrukking in de
hand: Leren is (...) niet programmeren maar problematiseren,
niet het proclameren van antwoorden maar het opwerpen van vragen ( ).
Waar de mensen gealfabetiseerd zijn, zijn ze gemakkelijker te
manipuleren en te overheersen, zo blijkt uit het onderzoek van Freire
in Latijns-Amerika. (4) Nog anders uitgedrukt: "De
heerschappij van de 'wetenden' is daarom zo gevaarlijk, omdat ze zich
niet alleen boven de maatschappelijke status of het bezit aan
productiegoederen stelt, maar ook een selectief socialisatie- en
ontwikkelingssysteem in stand houdt, waardoor het de onderworpen
meerderheid niet alleen onmogelijk is tot bevrijdende kennis te
komen, maar waardoor hun gave om de mogelijkheid tot vrijheid te
beseffen, verkommert of zelfs vernietigd wordt." (5)
Ontwikkeling vergt de vernietiging van de macht, aldus
Paulo Freire, omdat heerschappij van mensen over mensen het
menselijke in de mens vernietigt. (6) En revolutie of
verandering kan niet opgedrongen worden - dat wist ook Mao al. (7)
In
de pedagogie van Freire staat de dialoog centraal: waar die
ontbreekt, is onderricht machtsuitoefening en manipulatie. Maar ook
in de huidige westerse samenleving ontbreekt de dialoog, er is een
éénrichtingsverkeer van woorden, gaande van de machthebber naar de
onderdrukten, zonder de mogelijkheid tot wederwoord, vraag of verzet.
De informatie die de televisie, de radio en alle andere media
verstrekken, is daarom niets anders dan bevel. Scholing en
bijscholing beperkt zich in feite tot het zich laten welgevallen van
imperatieven. De machthebbers bieden aan het volk welbepaalde
perspectieven op de werkelijkheid aan, het volk maakt zich de van
hoger hand opgedrongen kijk eigen en dat heet dan ontwikkeling
terwijl het in wezen gaat om indoctrinatie en manipulatie met
zelfvervreemding tot gevolg.
In
zijn Ontscholing van de maatschappij uit 1970 geeft Ivan
Illich, die in zijn voorwoord ook naar Freire verwijst, een
gelijkaardige kijk: hij beschrijft hoe de school onder de
technocratische en bureaucratische overheersing verworden is tot een
instituut dat instructies geeft en dat opvoedelingen programmeert,
afhankelijk maakt, manipuleert en ontmenselijkt. Zowel Freire als
Illich hebben het over de kwestie dat machtsuitoefening een
handelwijze is beneden de menselijke waardigheid, die pas in de
dialoog geëerbiedigd wordt.
Ofschoon
deze belangrijke inzichten intussen ruim een halve eeuw oud zijn,
blijkt uit de algemene aanpak van de crisis veroorzaakt door de
huidige pandemie dat hun betekenis nog helemaal niet is doorgedrongen
tot de elite van de geleerden, laat staan tot het volk. Tenzij men
aanneemt dat niet onwetendheid en onkunde de foute aanpak van de
crisis moeten verklaren doch onwil en een bevreemdend opportunisme:
een auto rijdt van de weg, de bestuurder wordt naar buiten geslingerd
en blijft levenloos liggen, een voorbijganger houdt halt, verzekert
zich ervan niet gezien te worden en berooft vervolgens het
slachtoffer om dan snel weer te verdwijnen.
De
horror in de aanpak van de coronacrisis ligt niet zozeer in de
onverwachte confrontatie van een hoogdravende en zich op haar kennis
beroemende mensheid met haar feitelijke onmacht, nu zij oog in oog
staat met de realiteit van de dood. De nachtmerrie situeert zich
veeleer in het van alle menselijkheid gespeende karakter van de
aanpak van het probleem. Hier is het immers niet langer de mens die
handelt: in de waan dat het leven herleid kon worden tot zijn loutere
techniciteit, wordt ons bestaan derhalve overheerst door
technologieën aan wie wij het zeggenschap over ons lot hebben
toevertrouwd. De vervreemding is totaal waar wij over de schreef zijn
gegaan door ons over te geven aan het krankzinnige geloof dat het
überhaupt mogelijk ware om aan onze instrumenten de
verantwoordelijkheid over ons lot te delegeren.
De
mens is het slachtoffer geworden van zijn hybris, hij werd
slachtoffer, niet van het werk van zijn handen maar van een
aliënerende zelfoverschatting: het geloof dat hij in staat was iets
te maken dat beter was dan hijzelf en dat voor hem zou zorgen. Want
waar mensen aanvankelijk geloofden dat zij schepselen waren van een
godheid om dan in een tweede stadium te gaan belijden dat zij deze
godheid zelf hadden geschapen en dat het derhalve een namaak of een
nepgod betrof, geloven zij in dit derde en fatale stadium een echte
god te hebben gemaakt waaraan zij zich kunnen onderwerpen zoals de
vrek zich onderwerpt aan het fortuin dat hij verdiende en dat hem in
zijn oude dag zoals een onvergankelijke moeder van voedsel zal
blijven voorzien.
De
hybris blijft nimmer onbestraft, zij is een ontheiliging van de orde
der dingen, precies zoals Gods stadhouder het ging aanklagen in
Vondels Lucifer waardoor hij meteen ook zichzelf eraan
bezondigde. De goden verdragen niet dat hun schepselen hen naar de
kroon steken. Het boetseersel denkt te mogen heersen over de
boetseerder. In dit geval gelooft het boetseersel zelfs zich een eigen god
te kunnen boetseren die niet langer nep is. De mens maakt een kalf van
goud en blaast het 'leven' in om zich er vervolgens aan te
onderwerpen. En in zijn grootheidswaan merkt hij niet eens hoe hij
zichzelf aldus ten gronde richt.
(J.B.,
19 december 2020)
Verwijzingen:
(1)
De titel van de Engelse vertaling van de oorspronkelijke tekst in het
Portugees, luidt: Pedagogy
of the oppressed
en is uitgegeven bij Herder & Herder, New York 1971. Een
Nederlandse vertaling, getiteld: Pedagogie
van de onderdrukten,
verscheen bij uitgeverij In den Toren, Baarn 1972. Deze Nederlandse
vertaling staat als PDF op het internet op het volgende adres:
Corona en de heilige zaak - Deel 3: Corona en de inquisitie
Corona
en de heilige zaak
Deel
3: Corona en de inquisitie
Wanneer
gesteld wordt dat dagelijks tussen twintig- en dertigduizend mensen
sterven ingevolge honger, is ondervoeding daarbij een belangrijke
factor: ondervoede mensen worden sneller vatbaar voor ziekten waaraan
ze tenslotte sterven. Ondervoeding heeft te maken met de kwaliteit
van ons voedsel en dus ook met ons budget. Als men nu weet dat hier
te lande in de rusthuizen van het OCMW per bejaarde een dagelijks
voedselbudget voorzien wordt dat schommelt tussen 4 en 8 euro (1),
dan mag het niet verwonderen dat uitgerekend daar de meeste mensen
bezwijken aan corona en dat is een verantwoordelijkheid van de
overheid: terwijl de regeringen alom ter wereld uitbazuinen dat zij
de economie ondermijnende coronamaatregelen steunen om de
vijfentachtigplussers te sparen, vertikt zij het om diezelfde
bejaarden met een gezond dieet tegen deze vreselijke ziekte te
wapenen. Het hele coronagebeuren grenst niet alleen aan de waanzin
maar zorgt voor een historisch unicum inzake irrationaliteit. En dan
smeekt de chaos die uit de waanzin volgt uiteraard om zondebokken: de
jacht op het kwaad is geopend, de inquisitie een feit.
Want
wie 'zonde' zegt, zegt 'kwaad' en zegt 'godsdienst' en uitgerekend de
volstrekte redeloosheid van de godsdienst wil dat elk kwaad door een
zonde wordt veroorzaakt omdat zij ervan uitgaat dat mensen van nature
paradijsvogels zijn. Het onvermogen om te aanvaarden dat wij niet
geboren zijn voor het eeuwigdurende geluk en de dwang om te gaan
denken dat wijzelf de oorzaak zijn van ziekte en dood, vindt zijn
oorsprong in de onredelijke wens dat wij alsnog het eeuwig leven
kunnen winnen, meer bepaald door het uitroeien van het kwaad, wat
begint met het bestraffen van de zonde die er de vermeende oorsprong
van is. Niet toevallig moeten sinds kort de joden wegvluchten naar
hun land van oorsprong, niet toevallig keren Hongaarse en Poolse
dictators zich tegen de LGBT-beweging en niet toevallig worden de
dictaturen die deze jacht openen hierin ten volle gesteund door de
katholieke kerk die vandaag zowat van alle walletjes eet om haar
machtspositie te bestendigen en de slavernij nieuw leven in te
blazen.
De
inquisitie was een katholieke rechtbank voor de bestraffing van wie
niet bereid waren om blindelings te gehoorzamen aan het gezag van de
kerk. Zij werd in het leven geroepen nadat geleerde theologen waren
gaan twijfelen aan onredelijke geloofspunten. De Augustijner monnik
Luther (1483-1546) die professor in de theologie was in Wittenberg,
trok de alleenzaligmakende kerk in twijfel alsook de goddelijke
oorsprong van de pauselijke macht. Het begon ermee dat deze
'opstandeling' in 1517 zijn vijfennegentig stellingen tegen het
misbruik van de aflaat aan de poort van de slotkapel in Wittenberg
spijkerde en dit in de hoop dat de kerk de discussie zou aanvatten en
de misbruiken bestrijden maar in 1521 werd hij in de ban van de kerk
gedaan. Het jaar daarop verscheen het Nieuwe Testament in een Duitse
vertaling, het Oude Testament volgde in 1534. Dat Luther het goed
meende, blijkt hieruit dat toen in 1527 in Wittenberg de pest woedde,
hij weigerde te vluchten met de woorden: "De goede herder zet
zijn leven in voor zijn schapen; maar wie huurling is, is geen
herder, ziet de wolf aankomen, laat de schapen in de steek en
vlucht". Vergelijk: tijdens de pestepidemie tweehonderd jaar
voordien liet paus Clemens VI rond zijn residentie in Avignon grote
vuren aanleggen om de lucht te zuiveren en wie vandaag paus
Franciscus willen bezoeken, moeten meerdere coronatests ondergaan.
In
het spoor van Luther volgden Ulrich Zwingli en Johannes Calvijn. Het
gezag van de kerk moest hersteld worden en dat gebeurde zonder
discussie maar met geweld: met de opstandelingen werden ook de
bijbelboeken in de volkstaal verbrand en in 1559 werd een index met
verboden boeken opgesteld door de Heilige Congregatie van de
Inquisitie van de Kerk (vandaag de Congregatie voor de Geloofsleer
genoemd) de index werd pas in 1966 afgeschaft maar blijft
feitelijk gehandhaafd als morele indicator. Ziehier tot slot nog
enkele zinnen uit een geschiedenisboekje - als het doet denken aan
de huidige pogingen van een hypocriet en waanzinnig gezag dat zich
alsnog poogt te handhaven, dan is dat louter toeval - ik citeer: "Wie
op het lezen van verboden boeken werd betrapt werd onbarmhartig
gestraft. De aangiften stroomden in zo groten getale bij de
rechtbanken binnen, dat deze ze ternauwernood allemaal behandelen
konden. De gehele literatuur werd zodoende onder controle gesteld.
Geleerden en boekhandelaren klaagden over de nieuwe verordeningen,
maar dat had geen effect." (2)
(2)
Sesam Encyclopedie van de wereldgeschiedenis, Deel 3: Renaissance
Gouden eeuw, pag. 331, Sesam/Uitgeverij Anthos, Amsterdam,
tweede herziene druk 1996 (Oorspronkelijke uitgave: 1992).
14-12-2020
Corona en de heilige zaak (deel 2)
Corona
en de heilige zaak (deel 2)
Eric
A. Blair kon het weten hoe potentaten te werk gaan: hij was de zoon
van de Schot Richard Blair die werkte voor het opiumdepartement van
de Civil
Service in
de toenmalige Britse kolonie India. Zijn afkeer van de uitbuiting was
danig groot dat hij zich als journalist en schrijver ging inzetten
voor het arme Engelse werkvolk. Op zijn drieëndertigste ging hij
deelnemen aan de Spaanse burgeroorlog aan de zijde van een
communistische partij maar nadat hij er gewond raakte, was hij
getuige van de meedogenloze heksenjachten van de stalinisten en
keerde hij zich ertegen voor de rest van zijn leven, vooral in zijn
Animal
farm:
de dierencommune ontaardt er in een dictatuur zoals ook het geval was
met het communisme onder Stalin. De inspiratie voor zijn roman 1984
haalde hij uit zijn job bij de BBC
Eastern Service welke
samenwerkte met het
Engelse Ministerie voor Informatie. Het totalitarisme was het
schrikbeeld bij uitstek in zijn werk.
Hoe
de commune ontaardt in een dictatuur, verhaalt ook de Nederlandse
historicus Bas Van Bavel in De
onzichtbare hand. Hoe markteconomieën opkomen en vergaan:de
vrije markt ontstaat weliswaar vanuit een door het volk verworven
onafhankelijke zelforganisatie en vrijheid maar paradoxaal genoeg
resulteert zij dan via concurrentie, monopolievorming en politieke
invloed uiteindelijk in onvrijheid: de rijke elite koopt politieke
macht die de regels in haar voordeel verandert en zo worden
onomkeerbaar rijken rijker en armen armer.
Edoch,
ons inziens geheel onterecht schuift Van Bavel het euvel dan in de
schoenen van 'het systeem', het kapitalisme, want de oorsprong van
dit systeem berust uiteindelijk bij de kapitalist en dat is een mens
gedreven door hebzucht vanuit de onderliggende perverse 'ethiek' van
de middel-doelomkeringdie
eigenlijk ontstaat vanuit het beginsel van de wraak:
voor
wat hoort wat; een oog voor een oog, een tand voor een tand.
Daar ontstaat ook de notie 'bezit':
iets is van mij omdat ik het verworven heb. En men verwerft
dingen middels strijd of oorlog:
het 'recht
van de sterkste'.
De specifieke
economie die
daaruit voortkomt, doet uiteindelijk zichzelf de das om omdat die
intern
contradictorisch is.
Het
resterende structurele kwaad in de hele bedoening werd aan het licht
gebracht door Max Weber waar hij stelt dat het kapitaal geheel
onbedoeld tot stand komt vanuit de Calvinistische moraal met
enerzijds de arbeidsplicht en anderzijds het als zondig afwijzen van
het genot van de vruchten van zijn arbeid vanuit de overtuiging dat
met de arbeid een schuld wordt afgelost zoals bevolen in Genesis
3 vers 19:
"In
het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aarde
wederkeert." (1)
Maar ook hier is niet een onzichtbare doch een menselijke hand aan
het werk, met name de hand die niet uitdeelt doch oppot. Werd
daarentegen het Evangelische principe gehuldigd dat zich concentreert
in het devies: Laat
uw linker hand niet weten wat uw rechter hand geeft,
(2) dan kreeg het kapitalisme geen schijn van kans.
Er
is geen dictatuur zonder dictator, het totalitarisme wordt niet tot
stand gebracht door de onzichtbare hand waarvan beweerd werd dat zij
de vrije markt regelt: ook vandaag blijkt dat de vrije markt
ontspoort ingevolge de onbevredigbaarheid van de hebzucht die
vooreerst een zucht is, dat wil zeggen een verslaving, een tot slaaf
worden en dat is iets heel anders dan een meesterschap. Het
totalitarisme is een slavernij en het wordt gevoed door die waanzin
van onbevredigbare verzuchtingen die ook Napoleon, Stalin en Hitler
tot hun slaaf hadden: blinde gebiedsuitbreiding waaraan alles moest
worden opgeofferd, zoals ook de drugsverslaafde alles opoffert aan
zijn drug.
Depersonalisatie
is uiteraard kenmerkend voor verslaving: het verlies van het
meesterschap over zijn handelen is een zelfverlies; de verslaafde
dient een deelsysteem van zichzelf dat hem als persoon volledig ten
gronde richt; hij offert het geheel op aan een deel dat dan uiteraard
eveneens mét het geheel waarop het berust, vergaat; hij zaagt de tak
af waarop hij zit.
Verslaving
depersonaliseert maar dit mechanisme werkt ook omgekeerd:
depersonalisatie werkt verslaving in de hand omdat bij afwezigheid
van een stuurman, het schip op drift raakt. Op die manier kan het
depersonaliseren van het volk wellicht in een veel sterkere mate dan
men geneigd is aan te nemen, bijdragen tot de algehele onderwerping
of de verslaving van dat volk. Vergelijk het met de in middens van
acteurs ontstane psychologische theorie dat emoties en hun uitingen
elkaar
veroorzaken: droefheid veroorzaakt wenen en blijheid de lach maar ook
omgekeerd wekken tranen het verdriet op en brengt de lach vrolijkheid
teweeg omdat wij nu eenmaal relationele en met empathie begaafde
wezens zijn.
Maatregelen
die al dan niet bedoeld de uniformisering in de hand werken, schakelen
niet alleen mensen gelijk
maar zij schakelen ze ook uit
omdat mens-zijn samenvalt met persoonlijk-zijn en met uniek-zijn. Het
archetype van het totalitarisme dat alle mensen gelijkschakelt en
derhalve uitschakelt, is wellicht de godsdienst, die zich dan
afspiegelt in het maatschappelijke model van de dictatuur, de
theocratie, welke vandaag kennelijk wordt vervangen door een seculiere
verschijningsvorm in een zich uitrollend systeem waarvan sommigen
zeggen dat het gestuurd wordt door een onzichtbare hand, terwijl
anderen er de hand van de duivel in zien en nog anderen een snood
plan van een zich verbergende elite.
(J.B.,
14 december 2020)
Verwijzingen:
(1)
Volgens de Statenvertaling.
(2)
Mattheüs 6:3.
13-12-2020
Corona en de heilige zaak
Corona
en de heilige zaak
Op
21 maart 1940 schreef Eric A. Blair, wereldberoemd onder het
pseudoniem George Orwell, een korte recensie van Hitlers Mein
Kampf. (1) Orwell wijst op de rigiditeit in de opvattingen van
een man die net zoals Napoleon en Stalin bezeten is van slechts één
'heilige' zaak: het omturnen van zijn onderdanen tot soldaten die aan
het front moeten gaan sneuvelen voor de gebiedsuitbreiding van het
land. Hitler werd gefinancierd door de zware industrie, de
kapitalisten die de loonslavernij wilden bestendigen, aldus George
Orwell: de zichzelf verheerlijkende demagoog had zijn succes te
danken aan een economische crisis met zeven miljoen werklozen maar
ook bespeelde hij nog een andere gevoelige snaar, hij maakte zich
geliefd als martelaar in een strijd tegen de vijand. Hij wist dat de
mens in het diepste van zijn ziel niet comfort en veiligheid
nastreeft maar een heilig doel waarvoor hij bereid is te sterven.
Tekeer gaand tegen gemakzucht, pleitte hij voor vaderlandsliefde en
militarisme. Met in hun zog uiteraard fascisme en nazisme: 'Better
an end with horror than a horror without end'.
Maar
nu hebben we ze alletwee. De Amerikanen zien hun heilige zaak -
America first! - bedreigd door het nieuwe machtsblok dat alle
culturen uit de geschiedenis in zich verzamelt: de EU. Sinds
zijn prille geboorte brengt de euro, de dollar de genadeslag toe.
Europa moet nu vallen, maar hoe? En het aloude recept, nog van
de hand van Julius Caesar, doet het nog maar een keer: divide et
impera! De USA gaat ondergronds en steunt de
nationalistische partijen in alle lidstaten van de EU.
Bovendien wordt ook de godsdienst benut en demagogen uit de States
en niet de geringsten, zij waren in staat iemand als Trump aan de
macht te brengen, stomen diens Europese volgelingen klaar om zogezegd
als 'gladiatoren voor het Christendom' de weg te bereiden naar
opstand, oorlog en fascisme, dankzij de zondebokken van de
LGBT-beweging en de geëmancipeerde vrouwen, nu reeds een feit in
Polen en in Hongarije. Amerika heeft een verbond met de schatkist van
de wereld, Saoedi-Arabië, want de hele wereld draait op olie, en de
Saoedi's financieren Silicon Valley, de technologie van Bill
Gates, de man die in ruil daarvoor met zijn fortuin, via een pact met
de WHO, ervoor zorgt dat de ganse wereld gekleed gaat in
quasi-Saoedische gewaden, het gelaat bedekt, de persoonlijkheid
uitgewist, de uniformiteit als plicht, de dialoog verboden, het
mondmasker voor allen, de mens herleid tot massawezen geheel ontdaan
van zijn eigenheid. Niet alleen praten, ook denken is voortaan
verboden, men luistert alleen nog naar het officiële nieuws, Amerika
beschermt de moordenaars van vooruitstrevende journalisten zoals
Jamal Kashoggi, die alsnog poogden de mensenrechten te verdedigen, en
Iran, aartsvijand van de Saoedi's, wordt gedemoniseerd. Op een ander
front wordt Syrië, grensgebied en derhalve conflictgebied met het
communistische Rusland, door Amerika platgelegd en de miljoenen
vluchtelingen die deze oorlog produceert, worden te baat genomen in
de strijd, door ze op Europa los te laten. In de aan de gang zijnde
maskerade komt het carnaval van de beschaving aan het licht, het volk
laat zich vernederen, lacht zichzelf uit en wacht nu alleen nog af
totdat de honger toeslaat en de dood.
(J.B.,
13 december 2020)
Verwijzingen:
(1)
Deze tekst van George Orwell verscheen in New English Weekly onder
de titel Review of Mein Kampf, by Adolf Hitler, unabridged
translation. op 21 maart 1940. De onuitgekuiste Engelse vertaling
waarop Orwell zich baseert, dateert van het jaar voordien maar de
oorspronkelijke uitgaven zijn van 1925 (deel 1) en 1927 (deel 2).
11-12-2020
Corona en 'Brave new world'
Corona
en 'Brave new world'
De
aankondiging van de minister van volksgezondheid Frank Vandenbroucke
dat de regering een flinke som heeft uitgetrokken voor hoogst nodig
geachte steun aan de geestelijke gezondheidszorg en dan vooral die
van de jongeren, is onrustbarend. Professor Verhaeghe van de
Universiteit Gent brak al een lans voor het behoud van de
psychotherapie omdat de hedendaagse psychiatrie nu definitief de
richting van de louter medicamenteuze behandeling lijkt ingeslagen
vanuit de overtuiging dat de geest slechts een epifenomeen is van het
fysieke brein waarmee wij uiteindelijk zouden samenvallen en dat
uitsluitend gestuurd zou worden door chemische processen en dus ook
beïnvloed kan worden door van buitenaf toegevoegde chemische
stoffen.
Zeg
maar drugs, voorgeschreven door de arts, waaraan jongeren binnen de
kortste keren verslaafd raken. En de achterliggende strategie is
zonder twijfel die van de totale controle. Want zeg nu zelf: het
volk, het werkvolk, heeft altijd al zijn toevlucht gezocht tot
enerzijds jenever en anderzijds de godsdienst, terwijl de elite
ongelovig was en echte opium rookte om zich te ontspannen, maar
jenever verdooft weliswaar doch heeft als bijwerking grote sociale en
gezondheidsproblemen, wat met pillen niet langer het geval zou zijn.
En als de pillen de plaats innemen van de alcohol van destijds, zal
de psychiatrie de integrale inkomsten van de horeca buit maken en dat
is een flinke som. Bovendien zal de medische sector zich kunnen
toe-eigenen wat nog rest van de kerk.
'Soma',
zo heet de drug in de roman van Aldous Huxley, komt dan bovenop de
reeds ingevoerde 'gelijkvormigheid' uit de brave new world welke
met het verbergen van alle gezichten achter mondmaskers ook in de
echte wereld een feit is geworden. Het is tevens de gelijkvormigheid
die de eerste autobouwer Henry Ford nastreefde met een massaproductie
waarmee hij vandaag naar de kroon gestoken werd door figuren zoals
Bill Gates. De mens, veranderd in een machine naar een vast model, de
pc, de avatar, de virtuele en geheel berekenbare doch gevoelloze
wereld. Het totale gebrek aan empathie voor de stervenden bij het
ziekenhuispersoneel in de roman van Huxley zette heel recent nog voet
aan wal in de echte wereld. Opstandelingen tegen de brave new
world eisen tenslotte het recht op zelfbeschikking op: zij wijzen
de opgedrongen veiligheid af en willen weer ziek en oud kunnen worden
zoals voorheen.
Ford
was tussen haakjes een tijdlang antisemiet die de joden ervan
verdacht te streven naar wereldmacht - of hoe de pot de ketel
verwijt. Niemand minder dan Adolf Hitler deelde de opvattingen van
deze industrieel wiens massaproductie hem op ideeën bracht, niet
alleen inzake auto's maar evenzeer inzake mensen. Massaproductie én
massavernietiging, Lebensborn en de kampen. Soma en de
uitroeiing van de menselijke geest. Als op voorhand bekokstoofde
oplossing voor enkele bijwerkingen van het corona-experiment.
(J.B.,
11 december 2020)
10-12-2020
Corona en corruptie
Corona
en corruptie
In
zijn eerder besproken (1) opiniestuk, getiteld: "Hoe
ga je in tegen iemand die overtuigd is dat de huidige situatie gelijk
is aan wat in het Derde Rijk gebeurde?", gaat
de Gentse filosofieprofessor Johan Braeckman tekeer tegen wie zich
kritisch uitlaten over de aanpak van de coronacrisis en zo verwijt
hij aan zijn tegenstanders onder meer dat zij zich bedienen van een
gevaarlijke wisseltruc. De betreffende passage luidt letterlijk als
volgt: "Verder
verwijst men binnen de kortste keren naar Galilei en de inquisitie,
alsof
het zeventiende-eeuwse religieuze ongeloof over de wetenschap gelijk
staat aan het huidige wetenschappelijk scepticisme over
complottheorieën en pseudowetenschap.
Hoe doorzichtig ook, de wisseltruc, uitgevoerd op meerdere fronten
tegelijk, slaat wel degelijk aan." (2)
Nu
kan het alleen de luie lezer ontgaan dat Braeckman hier zelf een
bedrieglijke wisseltruc toepast. Voor de slechte verstaander: de
verwijzing waarvan
sprake in het citaat heeft helemaal niet de door Braeckman geponeerde
analogie tot object, zijnde het religieuze ongeloof over de
wetenschap in evenredigheid met het wetenschappelijke scepticisme
jegens allerlei pseudowetenschap. Het object van de verwijzing is
daarentegen de analogie tussen enerzijds de strijd van de
middeleeuwse machteloze en veroordeelde wetenschappers tegen de toen
heersende religieuze opvattingen van de machtige kerk en anderzijds
de strijd van hedendaagse machteloze kritische geesten tegen het nu
heersende blinde geloof in autoritair optredende instellingen die
klakkeloos geassocieerd worden met de wetenschap en de techniek - een
onterechte associatie wegens besmetting door het kapitalisme, zoals
gesteld in De
ogen van de panda
van Etienne Vermeersch.
In
wat andere bewoordingen: het is helemaal niet zo dat wie vandaag
(bijvoorbeeld op grond de genoemde theorie over het WTK-bestel)
terechte vraagtekens plaatsen bij de aanpak van corona, vergeleken
zouden moeten worden met de machtige doch leugenachtige middeleeuwse
kerk terwijl in analogie daarmee de WHO
haar middeleeuwse evenknie zou vinden in machteloze doch
waarheidsgetrouwe figuren zoals Galileo Galilei of Giordano Bruno. De
analogie is een andere: waar de middeleeuwse leugenachtige
machthebber de kerk was, is dat vandaag een door het kapitalisme
besmette WHO
en de waarheidszoekende doch machteloze en veroordeelde sceptici uit
de middeleeuwen zoals Bruno en Galilei zijn de sceptici van vandaag.
Nog
anders uitgedrukt: mocht Bruno vandaag geleefd hebben, dan keerde hij
zich wellicht (mét Vermeersch, Boehm en Marcuse) tegen het machtige
en derhalve met het kapitalisme geïnfecteerde bastion van de WHO
zoals hij zich in de middeleeuwen keerde tegen het bastion van de
kerk.
Braeckmans
tegenstanders stellen dus helemaal niet dat de middeleeuwse kerk
Galilei afwees zoals vandaag de gevestigde wetenschap afwijzend staat
tegenover dat wat zij bestempelen als de 'pseudowetenschap': wat zij
wél stellen is dat zij in het spoor van Galilei's houding jegens de
kerk, de WHO
afwijzen en wel om de gelijkaardige reden dat zij autoritaire vormen
van gezag laken. Wetenschap moet overtuigen met bewijzen, niet met
beloften.
Misschien
zal het wantrouwen van de huidige sceptici uiteindelijk ongegrond
blijken maar voor hetzelfde geld kan men de pretenties van de WHO
roekeloos noemen: de medisch-wetenschappelijke deontologie gebiedt
dat mensen alleen op grond van vrijwilligheid aan experimenten mogen
deelnemen terwijl de WHO
nu in feite een gigantisch experiment uitvoert met de ganse
wereldbevolking als proefkonijn en alleen al dit gegeven
rechtvaardigt dat men het gadeslaat met argusogen. Andermaal:
wetenschap moet overtuigen met bewijzen, niet met beloften.
De
wisseltruc van Braeckman zal het intussen weliswaar doen in het
tijdperk van haast en spoed dat immers aan de zijde staat van wie het
oppervlakkig doet.
(J.B.,
10 december 2020)
Verwijzingen:
(1)
Zie het artikel: Corona
en de open debatcultuur:
"Een
lockdownfeestje verklikken: asociaal of burgerplicht? - onder die
titel schrijft Pieterjan Huyghebaert voor de vrt een
artikel waarin hij de Antwerpse socioloog Walter Weyns citeert: "maar
net als bij klokkenluiders loopt het meestal niet goed af."
De
vergelijking van klikspanen met klokkenluiders is een beetje
ongelukkig omdat er wel degelijk een onderscheid kan worden gemaakt
tussen enerzijds een klikspaan en anderzijds een integer mens die
weigert om met misdadigers samen te zweren. Maar het probleem zit hem
hierin dat daar waar misdaad geïnstitutionaliseerd werd, 'legale
criminaliteit' niet langer een contradictio in terminis is,
evenmin als het illegale (al dan niet vermeende) heldendom van een
Robin Hood of een klokkenluider - de burgerlijke ongehoorzaamheid
kent wel meer gestalten.
Volgens
de wet is van misdaad sprake waar de wet wordt overtreden maar binnen
het strikt wettelijke kader is een effectief protest tegen
'oneerlijk' geachte wetten vaak quasi onmogelijk. De term 'oneerlijk'
wordt hier aangehaald omdat het gehanteerde achterliggende criterium
voor de moreel geladen term in een niet-theocratische en
godsdienstvrije maatschappij geheel zwevende is.
In
vredestijd is moord misdadig maar ook eremoord, in oorlogstijd
plichtsverzuim maar gebeurlijk ook desertie op grond van
gewetensbezwaren: het geweten resulteert uit de interiorisering van
wetten die ook van ethische of van religieuze aard kunnen zijn
waarbij die laatste niet noodzakelijk accorderen met de wetten van de
staat. Waar de persoonlijke vrijheid zo hoog in het vaandel wordt
gedragen dat iedereen er omzeggens een eigen ethiek op nahoudt, kan
de onduidelijkheid alleen maar toenemen, wat dan uiteraard pleit voor
een rigoureuze handhaving van de wetten van de staat.
Maar
wat gezegd van bijvoorbeeld het op moreel, christelijk en goddelijk
gezag aanspraak makende Vaticaan als deze naar eigen zeggen door de
coronamaatregelen getroffen luxestaat bij een inmiddels hongerige jan
met de pet gaat bedelen voor de financiering van het onderhoud van
haar kunstschatten? Hoe vallen dit egocentrisme, deze selectieve
verontwaardiging en deze zorg voor wereldlijke rijkdom te rijmen met
gezag inzake de christelijke ethiek? Mag het dan nog een wonder heten
dat katholieken er de brui aan geven? En een analoog probleem doet
zich nu voor in alle staten die pretenderen wetten te handhaven in
functie van de vrijheid van allen maar die daarbij een gelijkaardige
selectieve verontwaardiging aan de dag leggen en een even ergerlijke
hypocrisie.
In de
Finse komische opera Covid fan tutte (op muziek van Mozarts
Cosi fan tutti en met een libretto van de hand van de Finse
journaliste en misdaadauteur Minna Lindgren)wordt de
hypocrisie aan de kaak gesteld waarbij onze weggegooide bejaarden
plotseling blijken te kunnen worden gebruikt in een toneel waarbij
zij worden opgevoerd als de te sparen zwakkeren omwille van wiens
welzijn een vreemde reeks autoritaire en onsamenhangende
volksgezondheidsmaatregelen opgelegd worden die in een mum van tijd
de wereldeconomie ondermijnen zoals geen enkele oorlog dat tot nog
toe vermocht te bewerken. Echter, de op het eerste gezicht
ontzagwekkende empathie met de ouderlingen staat in fel contrast met
de egoïstische samenleving die almaar driester de zwakkeren uitsluit
terwijl zij meedogenloos het recht van de sterkste huldigt.
Geconfronteerd met een dergelijk grotesk voorwendsel kan het gewoon
niet verwonderen dat het volk beweert wel degelijk gegronde redenen
te hebben om haar leiders te wantrouwen.
Dit
volstrekt gegronde wantrouwen gekoppeld aan de natuurlijke zelfzorg -
de verantwoordelijkheid voor zichzelf en voor de naaste medemensen -
ligt aan de basis van de algemene neiging tot ongehoorzaamheid aan
een gezag dat zich niet langer het algemeen welzijn behartigt maar
nog slechts de eigen macht welke met dwangmaatregelen wordt
uitgeoefend tot het zich voltrekken van een fascistisch regime.
De
afweging van klokkenluiders om misdaden tegen de mensheid gepleegd
door regeringen te openbaren aan het volk, grondt niet in het platte
egoïsme dat de huidige corrupte regeringen stuurt: klokkenluiders
beseffen dat zij met hun altruïstische acties het offer van hun
leven zelf moeten brengen; zij kunnen anticiperen op de
ondankbaarheid van de massa die zij een grote dienst pogen te
bewijzen en op de wraak van misdadige leiders want klokkenluiders
weigeren samen te zweren met de georganiseerde of de
geïnstitutionaliseerde misdaad. De klikspanen daarentegen bevinden
zich in het kamp van hen die de klokkenluiders het vuur aan de
schenen leggen en het is helemaal niet uitgesloten dat dit kamp
samenvalt met de betrokken staat.
De
vraag moet gesteld worden naar de criteria waarmee zogenaamde
schurkenstaten kunnen worden gedetecteerd en ontegenzeggelijk moet de
geschiedenis daarbij een doorslaggevende factor vormen. Is het aan
het licht brengen van het koloniaal verleden van welvarende landen en
van de werkelijke toedracht van allerlei hedendaagse wereldconflicten
dan een verwerpelijke activiteit omdat zekere potentaten dan in een
kwaad daglicht komen te staan? Mensen die hun leven wijden aan de
studie van de geschiedenis zijn geen klikspanen maar historici en
hopelijk kunnen zij in de toekomst hun werk naar behoren blijven
doen. Hetzelfde geldt voor allen die, hetzij met het woord, hetzij
met de daad, heel bewust de politieke activiteit voortdurend in vraag
durven te stellen. Zonder de kritische houding die het volk zich
verwierf sinds het einde van de slavernij, is een vrije samenleving
onmogelijk en een terugkeer naar de dictatuur onvermijdelijk.
(J.B., 9 december 2020)
08-12-2020
Corona en de open debatcultuur
Corona
en de open debatcultuur
Verder
dan scheldpartijen van beide zijden, komt het niet: enerzijds zij die
zich in het zog van Johan Braeckman met zijn jongste artikel voor de
VRT
(1) de volgelingen van de wetenschap achten en anderzijds zij die
kritiek leveren op het feit dat het trio Wetenschap, Technologie en
Kapitalisme samen een kind baren dat bijzonder zorgwekkend is met
betrekking tot het milieu en meer specifiek met betrekking tot de
volksgezondheid. En laat die laatste groep nu uitgerekend de theorie
onderschrijven welke verdedigd wordt in De
ogen van de panda
door Etienne Vermeersch.
Men
zou haast moeten geloven dat Braeckman het geschrift van zijn
promotor niet gelezen heeft, ware het niet dat sommigen de
mogelijkheid opperen dat Vermeerch het misschien zelf niet aandachtig
genoeg las. Immers, lang voor het verschijnen van Vermeersch' boekje
over het WTK-bestel
wijdde Rudolf Boehm een nummer van zijn filosofisch tijdschrift
Kritiek
aan deze theorie die naar zijn eigen zeggen afkomstig is van Herbert
Marcuse die geleefd heeft van 1898 tot 1979.
Het
geschrift van Braeckman negeert de door Marcuse ontwikkelde inhoud
van de discussie volledig en komt weg met het autoritair poneren van
zijn standpunt dat de katholieken naar de kroon steekt inzake het
blindelings toekennen van krediet aan het gezag: waar gelovigen hun
paus volgen, volgt Braeckman met nog meer ijver de vandaag meest
winstgevende industrie waarvan in het spoor van Karl Marx wordt
gewaarschuwd dat zij het middel met het doel verwisselt en daarom een
tentakel is van de mammon.
Rudolf
Boehm stelde heel terecht dat filosofie kritiek is (2) en terwijl er
voor wijsgeren nog zoveel werk aan de winkel blijkt,
verkwanselen beroepsfilosofen de tijd van miljoenen Vlaamse
televisiekijkers met het discrediteren van dit vak, waarvoor zij
zich alvast de vergoedingen toe-eigenen, door het voor te stellen als
kolder. Het lijkt er zelfs op dat zij Herman Brusselmans naar de
kroon willen steken waar zij bespreken hoe iemand zonder hem te
beledigen aan zijn verstand te brengen dat zijn adem stinkt. (3)
Trump
staat heus niet alleen in het (geheel ongewild) aan het licht brengen
van wat inzake onze cultuur verborgen moest blijven.
(3)
Zie het optreden van twee Vlaamse filosofieprofessoren in de VRT-
uitzendingen d.d. 7 december 2020.
07-12-2020
Verschijnt binnenkort: PANOPTICUM I & II
V e r s c h i j n t
b i n n e n
k o r t :
PANOPTICUM
I & II
Dit
boek bestaat uit vier delen:
1.
HET NARRENSCHIP
Over de waarschuwing van
Plato
2.
DE NIEUWE PEST
Over de intrede van de
chaos in de wereld
3.
HET PANOPTICUM
Over het einde van de
vrijheid
4.
HET TIJDPERK VAN DE LEUGENS
Over het lijden en de
waarheid
***
01-12-2020
Het 'knuffelcontact' voor de 'eenzamen'
Het
'knuffelcontact' voor de 'eenzamen'
Er
is een tijdje sprake geweest van het recht op seks en dan uiteraard
ook van het recht op financiële compensatie door het ziekenfonds
voor in dat kader geleverde prestaties. Zoals dat eveneens het geval
is bij abortus en bij euthanasie, blijkt ook hier dat rechten
problematisch kunnen worden omdat zij onvermijdelijk gepaard gaan met
plichten en dan wel vooral daar waar die rechten en plichten niet op
dezelfde persoon betrekking hebben. Als geoordeeld wordt dat mensen
recht hebben op gezondheid, onderwijs en informatie, dan moeten er
ook dokters zijn, leraren en journalisten. Als geoordeeld wordt dat
mensen recht hebben op abortus en op euthanasie maar ook op seks, dan
moeten mensen ook verplicht kunnen worden om de betrokken handelingen
die het genot van die rechten mogelijk maken, uit te voeren. Voor het
beoefenen van de geneeskunde, het onderwijs of de journalistiek zijn
er meestal genoeg kandidaten omdat er ook voldoende vorming is en in
de huidige constellatie volstaat het meestal ook om op dreigende
tekorten te anticiperen middels een aanpassing van het loon. Maar
voor abortus en voor euthanasie blijft naast de vorming ook nog het
probleem van het 'geweten': kan men het doden van ongeboren kinderen
aantrekkelijker maken met aangepaste financiële compensaties of kan
men de plicht tot medewerking aan het uitvoeren van euthanasie
dwingender maken door de bestraffing van 'dienstweigeraars'? Dat is
niet minder het geval inzake de verplichtingen die onvermijdelijk
gepaard gaan met het (al dan niet vermeende) recht op seks en daar is
bovendien van vorming al helemaal geen sprake. Maar men is hier dan
ook beland bij maatschappelijke problemen die een tikkeltje
gecompliceerder zijn dan deze die vandaag zonder veel omhaal door
politici geregeld kunnen worden, terwijl het daarentegen wel gaat om
dimensies van het bestaan waarvan alleen enkele louter technische
aspecten bekend zijn of tenminste berekenbaar. Over de ethische kant
van de zaak bestaat quasi geen kennis en dat is wellicht zo omdat
gebeurlijke kennis in die zaken niet zozeer betrokken is op feiten
maar veeleer op allerlei ongespecificeerde wensen, gevoelens en
fysieke maar ook psychosociale ongedefinieerde, ondergedefinieerde of
helemaal niet te definiëren 'werkingen'. Met zijn leven mag men niet
spelen en ook niet met dat van anderen maar seks heeft wel te maken
met het doen ontstaan van leven, wat het tot bittere ernst maakt,
terwijl tegelijk het spelelement daaruit niet kan geweerd worden
zonder de vruchtbaarheid in de weg te staan, tenzij men vrede neemt
met artificiële vormen van bevruchting of met de 'mensenmakerij' van
pakweg Hitlers Lebensborn. Stellen dat mensen die voor hun
huwelijk eensklaps zouden zien wat hen nog allemaal te wachten staat,
wellicht zouden weglopen uit de kerk, is misschien wat overdreven
maar de problemen die samenhangen met vormen van zelfverblinding
resulterend uit seks, zijn talloos en een mouw passen aan die zaken
kan in slechts een welbepaalde letterlijke betekenis.
Dit
alles om te zeggen dat de huidige getroffen maatregel in het kader
van de coronacrisis om aan eenzamen met de Kerst een knuffelcontact
toe te staan, andermaal zowel het onbegrip als het onvermogen
illustreert van politici om met menselijke problemen om te gaan: het
mens-zijn gaat aan het burgerschap vooraf terwijl potentaten het net
andersom wensen; wie geen papieren hebben, zijn voor hen geen mensen
want zij zijn geen burgers en straks wordt ook nog het papier van de
coronavaccinatie een vereist certificaat voor de toegang tot een
volwaardig burgerschap dat voortaan gedefinieerd wordt door enkele
superrijken die met mensenmassa's kunnen spelen en die dat ook doen
zonder het aan ons te vragen. Zij hebben uiteraard geen opleiding
daartoe genoten, laat staan een plicht die tegemoet zou komen aan
zekere rechten waarop wij aanspraak zouden maken. Wel andersom
schuiven zij ons de nood in de schoenen aan een specifieke
behandeling voor een virtuele kwaal waarmee zij ons eerst opzadelen
zoals men dat allang doet met de zogenaamde schijnbehoeften. Als
mensen komen leuren aan de deur met stofzuigers en met elektrische
tandenborstels en zij proberen die spullen dan te slijten middels het
ons aanjagen van smetvrees, volstaat het om hen met een vriendelijk
woord van dank de laan uit te sturen. Maar als via het medium bij
uitstek dat in het midden van al onze huiskamers prijkt,
superleurders binnenvallen die het onrecht dat zij plegen weten te
verkopen als hun plicht terwijl zij ons recht om dit te weigeren
gelijkstellen met plichtsverzuim, worden wij in de doeken gedaan
zoals boorlingen op schilderijen uit de middeleeuwen en kunnen wij
geen kant meer uit.
En
eenzamen, waarde minister in de pandemische kunsten, zijn geen mensen
die zich de eenzaamheid verworven hebben: de activiteit waaruit de
eenzaamheid resulteert, ligt niet bij hen en daarom moet men niet de
slachtoffers bestempelen doch de vereenzamers: degenen die de
eenzaamheid in het leven roepen bij anderen door hen uit hun midden
te stoten. Zogenaamde eenzamen verlaten overigens vaak uit eigen
beweging de groep waarvan zij deel uitmaakten omdat hun participatie
in werkelijkheid niet veel meer om het lijf had dan het geduld worden
door de anderen en daarom ook zeggen ouderlingen die voor
zorginstellingen kiezen vaak dat zij hun kinderen niet tot last
wilden zijn. Aan zogenaamde eenzamen het recht op gezelschap
toekennen is zoals vertellen aan de armen dat het hen niet verboden
is om op restaurant te gaan, om vliegreizen te maken of om zich in
limousines rond te laten rijden. Of eenzamen overigens nog verlangen
naar de aanwezigheid van derden is na de traumatiserende ervaringen
waarvan hun eenzaamheid getuigt ook zeer de vraag want niemand
streeft ernaar om het er slechter af te brengen dan de ezel die zich
immers geen twee keer aan dezelfde steen zal stoten. En voor de
slechte verstaander: aan eenzamen het recht toekennen op gezelschap
is met die mensen lachen, maar dat doen onze leiders al sinds jaar en
dag in koor, alleen realiseren zij zich blijkbaar niet dat dit gedrag
hen op een dag, zoals dat het geval was met de Tsaren, Mussolini,
Saddam Hussein, Pol Pot, Stalin, Ceaușescu
en nog vele andere volksverlakkers, ook letterlijk de kop zal kosten.
Corona
legt de wereld plat en nu de mooipraterij niets meer uithaalt, komen
ontegenhoudelijk allerlei zaken aan het licht. Bovenaan op het
lijstje van de weggemoffelde waarheden staat uiteraard de
geprogrammeerde burger en nu de winkels periodiek voor steeds langere
perioden dichtgaan, blijkt ook hoe diep die programmering met het
menselijk geluk en de gezondheid verweven is.
Toen
de slavernij werd afgeschaft die tot de Amerikaanse burgeroorlog
heeft geleid met bijna een miljoen doden, werden de slaven
onmiddellijk vervangen door loonslaven: middels allerlei
leugenachtige succesverhalen onder het motto van the American
dream werden onder meer vanuit China miljoenen immigranten naar
de VS gelokt om daar de met de kosten van hun overtocht
opgelopen schulden af te betalen en zo werd tegelijk met de
loonslavernij, de schuldslavernij geboren. Maar ook het Europese
continent en alras de ganse wereld deelde in de klappen welke door
die ontwikkelingen aan het mensdom werden toegebracht.
Na
de uitvinding van de locomotief werden de slaven sowieso vervangen
door machines die enkel door de rijken konden worden aangekocht en
zij stelden de ingevolge de massaproductie verarmde ambachtslieden in
hun fabrieken te werk voor een hongerloon. Kinderarbeid,
vrouwenarbeid en overuren met in hun zog long- en zenuwziekten,
ongeschooldheid, achterlijkheid, drankzucht en nog meer ellende voor
een klasse van mensen die strikt onderscheiden werden van een kaste
die geen vrede neemt met een Toyota Corolla.
Opstand
ontstond en de eerste sociale wetten ter bescherming van de arbeiders
tegen hun meedogenloos onverzadigbare uitbuiters. Onder meer
ingevolge het westerse parasitisme op kolonies of buitgemaakte
slavenlanden, ontstond een zekere welvaart welke toeliet dat de
werkende bevolking de door het overwerk opgelopen frustraties
enigszins kon afreageren door het loon te gaan besteden aan het
bevredigen van de hebzucht welke in het leven was geroepen door de
grootschalige roof op de tijd en de energie van de arbeiders.
Op
die manier werd de westerse bevolking geprogrammeerd in een immer
pendelend en aldus niet meer te stoppen mechanisme. De natuurlijke
beweging van werk en rust werd vervangen door die van overwerk en
'overrust', waarbij onder 'overrust' niet één maar twee zaken
verstaan moeten worden: vooreerst het uitrusten van de inspannende
arbeid maar vervolgens ook de compensatie van de door de arbeid
opgelopen frustraties.
Immers,
de ambachtslui van voorheen konden als machinisten in fabrieken geen
eer meer halen van wat zij maakten: zij vervreemdden van het werk van
hun handen dat nu andermans bezit was en waarvoor zij een vast loon
ontvingen dat hen alleen nog toeliet om door te gaan met werken. Om
de immense frustratie die zij aldus opliepen enigszins te kunnen
compenseren, werd de werktijd periodiek onderbroken met weekends en
vakanties, bedoeld om met het verdiende loon allerlei spullen te
kopen: levensnoodzakelijke producten maar ook en voor het overgrote
deel volstrekt overbodige en zelfs bijzonder schadelijke spullen.
Tot
die laatste soort behoren de auto die ons meer tijd kost dan dat hij
ons doet besparen en mét de auto alle andere oogverblindende en de
hemel belovende bedrogsartikelen op de markt. Van haardrogers tot
kruimeldieven maken arme mensen armer en rijke rijker omdat zij pas
winstgevend zijn voor mensen met een welbepaald inkomen, zoals Ivan
Illich reeds in de zeventiger jaren van de vorige eeuw heeft
aangetoond.
Kortom:
de huidige westerling is geprogrammeerd als producent-consument of
dus als bestolene (meer bepaald: als onderbetaalde arbeider) annex
'terugkopende'. Met die laatste term wordt de poging bedoeld welke de
gefrustreerde bestolene onderneemt om datgene wat hem is afgenomen,
terug te kopen met het loon dat zijn werk moest compenseren - een
onbegonnen zaak aangezien het uitbetaalde loon uiteraard slechts een
fractie is van de waarde van zijn werk dat quasi volledig buit
gemaakt wordt door de werkgever en door diegenen die nog boven hem
staan - zoals gezegd: de kaste die geen vrede neemt met een Toyota.
Corona,
en nu zijn we beland bij het onderwerp van dit gesprek, is de
toverstok die dit volledig verholen verhaal waarvan reeds algemeen
gezegd werd dat het een communistensprookje was, verteld door linkse
ratten, aan het licht brengt: nu de winkels alom ter wereld voor
langere perioden dicht moeten, hopen zich de frustraties op die
anders werden afgereageerd met koop- en hebzucht. Interfamiliaal
geweld neemt toe, wat inhoudt dat de zwaksten of de onderste rangen
in de pikorde het gelag opnieuw moeten betalen: het recht van de
sterkste, wat synoniem is voor de wetteloosheid, brengt de jungle aan
het licht die nooit is weggeweest. De beschaving kan niet langer
verbergen dat zij niet meer is dan een dun laagje vernis.
De
overbodigheid en de schadelijkheid van wat wij anders allemaal kopen,
wordt nu onafwendbaar klaar: wij worden ons bewust dat wij het met
veel minder kunnen stellen. Maar meer dan dat worden wij ons ook
bewust dat wij tot op heden het schoonste van ons leven aan het zuur
verdienen van volstrekt overbodig geld hebben uitgegeven. Eenmaal
onze elementaire behoeften zijn bevredigd, zo zien wij nu ineens,
kunnen wij met dat geld ons leven alleen nog vullen of veeleer
bevuilen met redundante en schadelijke spullen.
Zodanig
ver verdwaald zijn wij in de virtuele kosmos bekokstoofd door Bil
Gates en zijn trawanten dat wij het van lichtshows moeten hebben om
ons op te fleuren terwijl onze ogen blind werden voor de pracht van
de dagelijkse zonsondergang of voor het sprookje van de volle maan.
De echte schepping dreigen wij opnieuw te ontdekken en de valsheid
van de maaksels van de mammon, nu met het winkelverbod de zogenaamde
vrijheid ons ontnomen werd die nu de hoogste slavernij blijkt!
Er
is een kaste die het uiteraard niet graag ziet gebeuren dat het volk
de schellen van de ogen vallen en dat men er nu naar smacht om het
overwerk te staken omdat het dankzij dat overwerk is en dankzij alle
daarbij horende frustraties en ellende, dat die kaste grote sier kan
maken: danig blasé wordt zij dat zij vanop het preekgestoelte onder
het opschrift van Toppedagogie haar diepe minachting gaat uitbazuinen
voor de tot op heden doodbrave massa van toehoorders die allemaal
rijden in een Toyota Corolla.
(J.B.,
29 november 2020)
21-11-2020
Corona en de vrijheid - Aflevering 4: Bevrijding en tegendoelmatigheid
Corona
en de vrijheid
Aflevering
4: Bevrijding en tegendoelmatigheid
Vorig
jaar pleegden 2655 Belgen euthanasie en het lijkt erop dat dit cijfer
drastisch zal dalen omdat dit jaar al een zesvoud van een wellicht
vergelijkbare groep slachtoffers aan corona zijn bezweken. (1) Al
zou men uiteraard ook het omgekeerde kunnen stellen: hoe meer mensen
kiezen voor 'de goede dood', hoe geringer het aantal mensen zal zijn
dat geveld wordt in de nachtmerrie van het coronagebeuren. Toch
klinkt die stelling wat kort door de bocht, alleen al omdat zij dan
eveneens de praktijken van suïcide en abortus de hemel in moest
prijzen. De bijna tweeduizend jaarlijkse zelfmoorden in België (2)
maken zeker en vast een einde aan de lijdensweg van de direct
betrokken slachtoffers maar waar grofweg gezegd het motief niet de
eenzaamheid is (meer dan een derde van de gevallen (3))
vermenigvuldigen zelfmoordenaars het leed onder de achterblijvenden
omdat mensen in wezen knooppunten van relaties zijn. Zo ook zal het
aborteren van gehandicapten en andere 'ongewenste' kinderen (in
België ruim 17.000 per jaar (4)) weliswaar resulteren in een wereld
met relatief meer 'gezond of gewenst geachte' mensen maar dat is dan
meteen een wereld met meer moordenaars en als er nog zoiets bestaat
als een geweten, is dat dan andermaal een minder gelukkige wereld.
Wie
euthanasie beschouwen als remedie tegen corona (en tegen allerhande
andere gruwelijke en dodelijke ziekten), zien kennelijk over het
hoofd dat de maatstaven die zij hanteren ter beoordeling van de
waarde van een mensenleven niet zozeer gelinkt zijn aan geluk maar
veeleer aan nut. In weerwil van wat de huidige liberale
premier zei in zijn openingstoespraak (namelijk en letterlijk:
"zonder gezondheid geen geluk"), kunnen zieken en
gehandicapten even gelukkig zijn als gezonde mensen maar dat kunnen
moordenaars niet.
Onlangs
schreef Geert Van Istendael in MO*
een zeer lezenswaardig pleidooi voor menselijke waardigheid onder de
titel"U
bent niet nuttig. Ik ben niet nuttig. Mensen zijn niet nuttig" -
een verwijzing naar de colleges van de Leuvense wijsgeer André
Wylleman. (5)
De mens is geen verbruiksvoorwerp; door hem te herleiden tot zijn
nut, berooft men hem van zijn waardigheid. En deze diepe waarheid
lijkt hoe langer hoe minder vanzelfsprekend te worden in een tijd van
niets en niemand ontziend utilitarisme.
Het
nutscriterium blijkt zelfs en vooral daar waar men het niet zou
verwachten allesbeheersend en zo duikt het ook op in religies die
zichzelf christelijk achten. Het homohuwelijk wordt niet aanvaard
door de katholieken omdat, zo wordt gesteld, het de finaliteit mist
van de procreatie. Het nuttigheidsprincipe wordt hier weliswaar goed
verkapt maar het blijft onmiskenbaar aanwezig: homohuwelijken zijn
onvruchtbaar of dat wordt toch (verkeerdelijk) zo gesteld; zij
brengen geen kinderen voort en zijn derhalve niet nuttig en dus
waardeloos. Edoch, dit is exact dezelfde redenering waarmee Hitler
zijn euthanasieprogramma verdedigde: waarom zouden wij jonge en
gezonde mensen naar het front sturen om daar te sneuvelen teneinde de
nuttelozen
thuis in leven te houden? Ja, het kwaad van het fascisme schuilt daar
waar men het niet vermoedt.
Nu
kan men beweren dat bijvoorbeeld de maatschappelijke integratie van
oudere mensen die heden opgesloten zitten in gestichten - 'voor hun
eigen welzijn' uiteraard - de levenskwaliteit van de jongeren
aantast, precies zoals een virus de gezondheid ondermijnt. Of dat een
inclusieve samenleving - inclusief met betrekking tot gehandicapten -
het peil van de volksgezondheid naar beneden trekt. De huidige paus
bijvoorbeeld die een specialist blijkt in de natte vingerpolitiek,
komt terug op eerdere geruchten over zijn houding jegens het
homohuwelijk en stelt dat homo's geen recht hebben om een gezin met
kinderen te stichten maar dat ze voor zijn part wel (zoals hij stelt,
'om redenen van sociale zekerheid') mogen bestaan in een louter
contractueel samenlevingsverband; en laat nu uitgerekend de louter
zakelijke contractuele samenlevingsvorm de basis zijn van het door de
kerk zozeer verguisde communisme - voor homo's is dat blijkbaar goed
genoeg, alsof homo's geen volwaardige mensen waren. Ja, in al deze
gevallen speelt de afgod van het nutscriterium de hoofdrol en de mens
bestaat alleen nog als gebruiksvoorwerp.
En
daar rijst dan de zo belangrijke vraag naar de vrijheid die het
fundament vormt van de menselijke waardigheid: kunnen mensen vrij
zijn in een maatschappij die corona maar ook al het andere ongemak
en leed dat eigen is aan al het leven, te lijf gaat met euthanasie,
abortus en geïnstitutionaliseerde discriminatie? Want mensen
euthanaseren, aborteren en discrimineren paradoxaal genoeg omdat zij
geloven dat deze handelwijzen hun meer vrijheid zullen geven.
Catastrofen blijken nodig om de hoop te kunnen voeden op meer inzicht
en op grondige kenteringen in het beleid maar of deze pest zal
volstaan om de massa bewust te maken van een euvel waarvan de
tentakels zelfs uitmonden in heuse concentratiekampen, blijft
vooralsnog een onbeantwoorde vraag.
Corona en de vrijheid - Aflevering 3: Corona en die andere golven
Corona
en de vrijheid
Aflevering
3: Corona en die andere golven
In
vroeger tijden hoorde men de oude mensen geregeld waarschuwen: "Gooi
dat niet weg, ge zult blij zijn als ge het later vindt, als 't
slechten tijd is!"
Slechten
tijd, zij wisten dat hij komen zou, het zijn de magere jaren die de
vette aflossen zoals lopers doen in een estafette. De slechte tijd
volgt op de goede tijd zoals de nacht volgt op de dag: elke dag weer
worden wij 's avonds moe en moeten wij slapen en ook de
generatiewisseling volgt dat patroon: oud geworden, zijn wij
versleten, moe en ziek en tenslotte sterven wij, wij worden afgelost:
eentje komen, eentje gaan. Het zijn allemaal cycli, levenscycli,
zelfs de dode dingen kennen cycli, men zou alras denken dat ook zij
leven.
De
zon heeft een cyclus, de maan en wellicht ook alle andere dood
gewaande dingen in het heelal. Terloops gezegd: wat is het zogenaamd
wetenschappelijk wereldbeeld waard als het de zon onderbrengt bij de
dode dingen? Onze zogenaamd onwetenschappelijke voorouders die deze
bron van alle leven op aarde vereerden als de oppergod, wisten zoveel
beter: Surya in Indië, Sjamasj in Mesopotamië, Aton in Egypte, Sól
bij de Noormannen, Sunna bij de Germanen, Lugh bij de Kelten, Helios,
Apollo of Phoebus bij de Hellenen, Amaterasu in Japan, Xihe in China,
Tonatiuh bij de Azteken, Inti bij de Inca's, Akycha bij de Inuït.
(1)
Alle
dingen komen en gaan, alle dingen kennen cycli. Waarom zou de
menselijke activiteit op aarde dan aan die golfbeweging ontsnappen?
Alles fluctueert, oscilleert, trilt, gaat op en af: vrede en oorlog,
voorspoed en tegenspoed, actie en rust, ziekte en gezondheid. Ze
horen bij elkaar, het zijn de paren van tegengestelden over welke
reeds de eerste filosoof, Herakleitos, berichtte en hij ging zelfs zo
ver te beweren dat zij aan elkaar gelijk zijn:
De weg
naar boven is de weg naar beneden.
Alles
gebeurt op grond van tegenstelling.
Dionysos,
voor wie men raast en feestviert, is dezelfde als Hades.
Het
begrip recht zou niet bekend zijn als er geen onrecht was.
In een
cirkelomtrek zijn begin en einde gelijk.
Gezondheid
is alleen maar aangenaam en heerlijk door ziekte, verzadiging door
honger, rust door vermoeidheid. (2)
Ziekte
wordt welkom geheten eenmaal men weet dat zij in wezen het
genezingsproces zelf is: een ontsteking is de vorming van een dicht
bloedvatennetwerk rond een wonde, waardoor bouwstoffen in grotere
hoeveelheden kunnen worden aangevoerd om beschadigingen te herstellen
en koorts is een bijzonder welkom verweermiddel van ons immuunsysteem
bij de invasie van microben. Ziekte is genezing, of althans een
poging daartoe en dikwijls is de menselijke interventie in die
natuurlijke oscillaties desastreus: wij hebben geen geduld meer, we
kunnen niet meer wachten totdat de neerwaartse trend gekeerd is en
onze betweterige ondernemingen zijn niet zelden contraproductief. Het
gebruik van kunstmatige ziektebestrijders houdt het immuunsysteem van
mens, dier en plant, ongetraind en tegelijk versterkt het de
gevreesde vijanden: microben overwinnen de strafste antibiotica,
alsof zij beschikten over een eigen, voor ons niet zichtbare
farmaceutische industrie die, zoveel sneller en ook efficiënter dan
de onze, 'vaccins' ontwikkelt tegen de vergiften waarmee de mens hen
bestookt.
Het
is niet omdat we het niet zien, dat het er niet zou zijn. "There
are more things in heaven and earth, Horatio, than are dreamt of in
your philosophy", zo
schreef
Shakespeare. (3) "De
waarheid verbergt zich en de heer van Delphi spreekt in tekens",
aldus "de
duistere denker".
(4) De 'paren van tegengestelden' en de 'eenheid van tegendelen'
doordrenken de ganse natuurkunde en Werner Heisenberg en Karl Popper
verwijzen naar Herakleitos. Maar dezelfde grondgedachten zijn ook
aanwezig in de dialectiek in de filosofie van o.m. Hegel, Marx en
Nietzsche en in het procesdenken van Whitehead en ook Weil en
Heidegger eren Herakleitos. Het begrip van de opgang en de ondergang
van culturen staat centraal als historische analyse in Der
Untergang des Abendlandes
van Oswald Spengler die overigens in 1904 een doctoraat wijdde aan
Herakleitos' grondgedachten. (5)
In
twee woorden: alles wat bestaat, zijn trillingen, zoals de oudste
Sanskriet geschriften het leren. Alles bestaat uit golven en zo ook
dus de activiteit van het mensdom als zodanig die zich uitstrekt over
een cultuurgeschiedenis van vele duizenden jaren waarin tijdperken
van grote bloei en welvaart wisselen met perioden van verval, oorlog
en inactiviteit. Energetisch geladen fasen wisselen af met jaren van
een bijna doodse rust. Zoals het fabeldier uit de Griekse en de
Chinese mythologie, respectievelijk de Phoenix of de Feng, telkens
weer uit zijn eigen as verrijst, zo kent de geschiedenis tijden van
opgang en bloei, gevolgd door tijden van ondergang, telkens
veroorzaakt door uiteenlopende omstandigheden die meestal aan
toevalligheden te wijten zijn.
Oude
mensen sterven vandaag aan covid-19 omdat deze microbe een klein
beetje dodelijker is dan het jaarlijkse griepvirus, dat opnieuw de
eerste doodsoorzaak zal worden van zodra covid-19 weer is verdwenen:
de doodsoorzaak maar niet de oorzaak van de dood als zodanig. De
oorzaak van het levenseinde is immers geen ziekte, het is de
eindigheid zelf die eigen is aan alle dingen, want zoals een Duits
spreekwoord zegt, heeft alles een einde, behalve een worst, die heeft
er twee. En zoals vandaag mensen sterven aan covid-19, zo ook gaat de
fase van bloei waarin de menselijke cultuur heden tot dronkens toe
verzeild was, door deze pandemie over in een periode van rust.
Analoog
is het niet de pandemie die deze rustperiode als zodanig veroorzaakt:
het is eigen aan alle dingen dat zij trillen, oscilleren, golven,
bestaan uit tegengestelden, een opgang kennen en een ondergang, zoals
de allereerste filosoof en duistere dichter Herakleitos het ons zo
helder leerde. In die gang van de geschiedenis zitten wij ook
gevangen, ons tegenstribbelen zal niets uithalen en, zoals Ivan
Illich het in zijn Medical
Nemesis
heeft gezegd, zijn de rituelen van de wetenschap even vruchteloos als
die van de religie: als de tijd van de rust is aangebroken, moet men
zich neerleggen bij de gang van zaken. Achter de slingerbeweging zit
een kracht die niets of niemand vermag te stoppen. Deze kracht
beperkt ons leven en onze vrijheid maar maakt ze ook mogelijk, zoals
de rust dat doet, van de slaap en van de dood.
(2)
Het eerste citaat is afkomstig uit de colleges over Herakleitos van
Herman de Ley, Ugent, 1990-'94. De andere citaten zijn vertalingen
van Paul Claes uit zijn boek Herakleitos. Alle stroomt.
Fragmenten, Athenaeum-Polak en Van Gennep, Amsterdam 2014 (2011).
(3)
William Shakespeare, Hamlet, I-5.
(4)
Paul Claes, o.c., p. 10.
(5)
Zie: Paul Claes, o.c., p. 19-20.
18-11-2020
Corona en de vrijheid - Aflevering 2: Terug naar de slavernij
Corona
en de vrijheid
Aflevering
2: Terug naar de slavernij
De
achtergrond van de weerstand tegen de coronamaatregelen in de
samenleving kan niet gelinkt worden aan één bepaald ideologisch
segment: er waren aanvankelijk enerzijds tegenstanders vanuit een
(bijzonder kortzichtige) economische motivatie, zoals de winkeliers,
de horeca, de sector van het toerisme en van allerlei andere
luxeproducten en, anderzijds, zijn er ook diegenen die beweren dat
hun menselijke vrijheid en waardigheid in het gedrang komen door een
zich slinks doch gestaag ontvouwende en de hele wereld omspannende
dictatuur. Soms ook is de motivatie van de tweede groep gewoon een
schijnvertoning voor mensen die hun eigenlijke (economische)
motivatie verborgen willen houden. Maar voor een groot stuk is de
weerstand tegen de coronamaatregelen een opportunistische ingreep van
het populistische extreemrechts die dan alle mogelijke motivaties
te baat neemt en steunt om middels (selectieve) verontwaardiging
kiezers en politieke macht naar zich toe te trekken.
Deze
laatste groep verraadt zichzelf waar hij op het ogenblik van de
aankondiging van de vondsten van vaccins, althans in de lagere
echelons, ook de vaccinatiepolitiek verwerpt die dan toch bedoeld is
om uiteindelijk de maatregelen die zoveel schade toebrengen aan de
economie, te kunnen opheffen. Wie én de coronamaatregelen verwerpen
én de vaccinatiepolitiek die een eind moet maken aan het economische
debacle, houden ter verdediging van hun attitude uiteraard helemaal
geen argumenten meer over die nog hout kunnen snijden en via andere
kanalen komt synchroon met het wegsmelten van die pseudobeweging een
dieper verborgen politieke machtsstructuur aan het licht die als een
krokodil roerloos en nauwelijks zichtbaar in haar poel het ogenblik
afwacht om toe te happen: extreemrechts.
Het
gaat immers rommelen in Europa nu de feitelijke dictators in
Hongarije en in Polen zich in weerwil van de bevolking van de beide
landen vanuit zowel politiek als religieus fundamentalistische hoek
gaan verzetten tegen uiteenlopende standpunten in de schoot van de
Europese politiek. Zij doen dat nota bene niet vanuit een
volksbeweging doch onder druk van een zich verbergende bende van
potentaten die in alle opzichten doet denken aan de met mythen en
pseudowetenschappelijke theorieën omzwachtelde broeinesten van de
ideologen van het nazisme in het Duitsland van de jaren dertig van de
voorgaande eeuw. Een recente reportage van Pieter Stockmans voor MO*
(1) bevestigt eerdere rapporteringen over de internationale
vereniging met zetel nabij Rome die zich 'Gladiatoren voor het
Christendom' noemt (2) en waarin net zoals ten tijde van de nazi's
het fundamentalistisch katholicisme opereert in samenwerking met
extreemrechtse dictaturen die tot doel hebben om de groei van de
volkse bevrijdingsbewegingen te fnuiken. Paradoxaal genoeg blijkt
dezelfde beweging die jan met de pet leek aan te sporen om de
betuttelingen van hogerhand af te wijzen, in feite de gedurende lange
eeuwen en ten koste van veel bloed verworven vrijheid van het volk
aan banden te leggen en de middeleeuwse slavernij nieuw leven in te
blazen onder het motto: "De speeltijd is uit!"
(J.B.,
18 november 2020)
Verwijzingen:
(1)
Pieter Stockmans, De
Nationale Vrouwenstaking verdedigt Polen tegen Russische hybride
oorlogsvoering. Dit is oorlog: het internationale netwerk van
christelijke fundamentalisten achter het Poolse abortusverbod,
MO*
d.d. 14 november 2020. Zie:
(2)
Bram Vandeputte en Willem Van
Mullem, Op bezoek in het Italiaanse klooster
waar Steve Bannon "gladiatoren" wil opleiden om
joods-christelijke waarden te verdedigen,
d.d. 29 januari 2019. Zie:
Corona en de vrijheid - Aflevering 1: Vrijheid, waarheid en macht
Corona
en de vrijheid
Aflevering
1: Vrijheid,waarheid en macht
Vrijheid in
de zin van onbelemmerdheid, ook wel 'negatieve vrijheid' genoemd, is
de vrijheid om zijn zin te doen, de verabsolutering van een eigen
'willetje' dat bij nader toezien een onwil is om zekere van buiten
opgelegde beperkingen te aanvaarden teneinde de vrije teugel te
kunnen geven aan allerlei verzuchtingen of verslavingen en zo
resulteert deze vermeende vrijheid die in wezen wetteloosheid is,
regelrecht in slavernij. Waar de beperkingen opgelegd door wetten
ontbreken, ontstaat bandeloosheid: verslaving aan allerlei drugs,
luiheid, gulzigheid en noem maar op. Want wetten worden niet gemaakt
om onze vrijheid te beperken maar integendeel om die te
maximaliseren: het is dankzij het verbod op moord dat iedereen zich
vrij kan bewegen; recht sticht orde en orde brengt vrijheid. De
evolutie van het sociale leven is er een van de slavernij onder één
dictator die vrij is (of die zich vrij waant) naar een maatschappij
van burgers die allemaal vrij zijn (of die zich allemaal vrij wanen)
omdat zij allemaal een beetje dictator zijn. Hoe dan ook hebben
burgers hun vrijheid te danken aan hun gehoorzaamheid aan de wet.
Maar er
kunnen zich problemen voordoen en een van de meest prangende
problemen vandaag heeft te maken met de relatie tussen vrijheid en
waarheid. In twee woorden: burgers gehoorzamen vrij want vanuit
inzicht aan de wet zolang zij ook kunnen beamen dat de wet grondt in
de waarheid; waar echter ook maar een vermoeden bestaat dat wetten
(al dan niet ingevolge opzet) steunen op onwaarheden, ontkiemt
kritiek, protest en in geval het antwoord van de verantwoordelijke
regering uitblijft, komen er opstand en burgerlijke ongehoorzaamheid
en breken onlusten uit. Zo mag een regering mondmaskers verplichten
als het inderdaad waar is dat zij de burgers beschermen tegen ziekte;
doen zij dat niet, dan steunt deze plicht op onwaarheden en zal een
burger die deze plicht tegen beter weten in moet navolgen omdat hij
anders wordt gestraft, zich heel terecht door de regering opgelicht
weten.
Uiteraard
dringt zich hier een volgende belangrijke relatie op, namelijk die
tussen waarheid en macht: een machthebber die gelooft dat hij
beschikt over de macht om eigenhandig de waarheid te maken, is een
dictator. Van dictatuur is sprake waar men onderdanen verplicht om
tegen de waarheid in te handelen. Big Brother verbiedt zijn
onderdanen om te zeggen dat twee opgeteld bij twee gelijk is aan
vier. Edoch, waar wetten op leugens steunen, is niet alleen de
waarheid een leugen en de leugen waar maar worden alle waarden op hun
kop gezet: oorlog is vrede en vrede is oorlog; vrijheid is slavernij
en slavernij is vrijheid. Niemand bezit nog enige kennis van waarde
tenzij diegenen die deel uitmaken van de samenzwering en liegen in
koor.
De
bevolking van Afrika is arm en om zichzelf te beschermen, zorgen de
gezinnen ervoor dat zij kroostrijk zijn; er zijn geen sociale wetten,
de ouderen moeten het stellen zonder pensioen, hun kinderen zijn hun
enige steun en toeverlaat en zo hebben mensen ook geleefd van bij het
ontstaan van de mensheid totdat (althans in het westen) omstreeks
tweehonderd jaar geleden Napoleon een overlevingsbedrag toekende aan
weduwen van vissers en van mijnwerkers.
Aan arme
Afrikanen gaan vertellen dat zij om welke reden dan ook geen kinderen
meer mogen kopen, is hun beroven van hun toekomst. Doet men dat
bovendien met het argument van de ecologische voetafdruk, dan pleegt
men die roof met het laffe wapen van de leugen want de voetafdruk der
armen is negatief. Waar uitheemse machthebbers bovendien de bevolking
van arme landen onvruchtbaar maken buiten hun wil en soms zelfs
buiten hun eigen medeweten, is niet alleen sprake van plunderingen,
van leugens en van valse beschuldigingen maar tevens van genocide. In
dat geval verwisselen de machthebbers de waarheid voor een leugen met
het oog op moord en dat alles bovendien verkapt als een operatie voor
de redding van de mensheid en van het leven op aarde, gepleegd door
zogenaamde Malthusianisten.
Niemand kan
dit weerleggen: de internationale 'wetten' die de genoemde
volkerenmoorden vandaag gebieden, zijn van de hand van dezelfde
machthebbers die heden wereldwijd het coronagebeuren uitbaten.
(J.B.,
17 november 2020)
13-11-2020
---
-
Corona en de waarheid - Aflevering 21: Nikolai Berdyaev en de aap uit de mouw
Corona
en de waarheid
Aflevering
21: Nikolai Berdyaev en de aap uit de mouw
In
De
paradox van de leugen
(1) uit 1939 heeft de Russisch-orthodoxe filosoof Nikolai Berdyaev
het over een strijd van de waarheid met de leugen. Hij beschrijft hoe
die strijd parallel loopt met een strijd tussen het persoonlijke
geweten en datgene wat de wereld voorhoudt. Mensen liegen omdat ze
bang zijn en ze zich zo willen verdedigen: ze worden overrompeld door
collectieve leugens die net zoals de collectieve mythen voor
deugdzaam worden gehouden omdat ze elan geven aan het leven waar de
naakte waarheid al te moordend lijkt. Niet de waarheid maar de macht
wordt door de wereld gezocht en macht wordt veeleer verkregen door te
liegen, aldus Berdyaev. Er wordt een vijandbeeld geschapen, een
leugen die de wereld in twee kampen verdeelt en die het geweld van de
oorlog rechtvaardigt. De leugen kan de wereld organiseren maar zij is
in strijd met het persoonlijke geweten en daarom vernietigt zij de
persoon. Berdyaev verwijst naar de Grootinquisiteur
van Dostojevski waar de vraag rijst of de wereld dan gered mag worden
door de leugen of, anders gezegd, of het toegestaan is de waarheid na
te streven ten koste van de wereld. De wereld is verwikkeld in
leugens maar heeft behoefte aan de waarheid. Wetenschap dient de
waarheid maar het sciëntisme [de verabsolutering van de
wetenschappelijke waarheid] is een leugen. In de roman is het de
fictie die de waarheid onthult maar de hoogste creativiteit is
gecompromitteerd met een proces van dissociatie van de persoon, een
belangrijk thema in de literatuur. Vandaag is het persoonlijke
geweten verlamd door een leugenachtige collectieve werkelijkheid. Het
persoonlijke geweten wordt verstikt door een collectief bewustzijn
dat de mens dwingt tot liegen. Christus sprak met kracht vanuit de
zuivere waarheid maar een dictator spreekt vanuit de leugen. Toch is
de authentieke bevrijding een bevrijding van de leugen. Diplomatie is
de aanpassing van de geest aan de wereld terwijl de waarheid het
omgekeerde eist, wat pas mogelijk is door de macht van een waarheid
die boven de wereld verheven is en die wij alleen kennen met ons
persoonlijke geweten.
Berdyaev
gelooft dus dat er meer nodig is dan louter wetenschap en diplomatie
om waarachtigheid en bevrijding te kunnen bereiken. Als aanhanger van
het personalisme waarin de gewetensvrije persoon in verbinding staat
met het goddelijke, verzette hij zich tegen het communisme en het
collectivisme dat naar macht streeft en liegt.
De
wereldse machten bedienen zich van de leugen die via het
collectivisme invloed heeft en uiteraard geschiedt dit middels
groepsaffiliatie: het vraagt moed en een sterke persoonlijkheid om
daaraan weerstand te bieden en in die optiek wordt ook duidelijk
waarom het christendom stelt dat de waarheid pas verworven wordt via
het verzaken aan de wereld. Niemand kan twee heren dienen, niet God
en de mammon, niet de (in de wereld machteloze) waarheid en de (in de
wereld machtige) leugen. Bij het verzaken aan de leugen verliest men
zijn aanhang en zijn wereldse macht en de geïncarneerde Waarheid is
daarom ook de in de wereld machteloze, de dienaar der dienaren, het
Lam Gods.
Bij
alles wat met wereldse macht te maken heeft kan men zich grote vragen
stellen: machthebbers doen zich als weldoeners voor maar waar zij
zich veel te goed voelen om omzeggens in een Toyota rond te rijden,
blijken zij in de eerste plaats weldoeners voor zichzelf, terwijl het
persoonlijke geweten de goede herder dwingt om het eigen leven te
wagen in de zoektocht naar één verloren schaap. Bij weldaden
waarbij in de eerste plaats de weldoener wel vaart omdat hij daar
bijvoorbeeld grote winsten bij boekt, kan men de vraag stellen of zij
überhaupt ook nog eens het welzijn van anderen kunnen bevorderen.
Zoals Michel Foucault dat in zijn laatste colleges aantoonde wordt de
waarheid door de wereldse machten structureel verbannen (2) omdat ook
de geringsten beschikken over het vermogen om de waarheid te kennen:
de waarheid discrimineert de armen niet en zo kunnen potentaten zich
pas doen gelden middels de leugen en de samenzweringen die zich wars
van waarheid en recht voltrekken in de duisternis.
Het
leven is een goddelijke schepping maar volgens de Heilige Schrift
werd het leven gecorrumpeerd door het kwaad en zo kwam de
sterfelijkheid in de wereld en met haar de begrippen 'ziekte' en
'gezondheid': het leven kent een begin en een einde, een opgang en
een ondergang, een welbepaalde, altijd fluctuerende kwaliteit. Het
leven omvat zowel het absolute bestaan als het mankement dat het
uiteindelijk de das omdoet. Niemand dan god zelf beschikt in die mate
over het goede dat hij de macht heeft om leven te scheppen maar het
ligt principieel in ieders vermogen om het leven te dwarsbomen en zo
beperkt zich het goede bij de mens tot het verzaken aan het kwaad of
het beamen van het leven. Waar de volksgezondheid op de helling staat
ingevolge een of ander kwaad, botsen niet alleen het persoonlijke en
het collectieve maar evenzeer het absolute goed dat het leven is en
het marchanderen met machtsmiddelen die de levenskwaliteit kunnen
beïnvloeden. De ethische problemen die zich dan stellen hebben te
maken met keuzes tussen het individuele en het collectieve goed maar
ook met de verdeling van het kwaad onder de vele (machtige en
machteloze) individuen. Echte leiders verdienen pas die naam als zij,
zoals ouders jegens hun kinderen doen, de zwakkeren beschermen maar
in de praktijk blijkt het zich ontfermen over de zwakkeren vaker
slechts een verkapping van een daaraan geheel tegengestelde
bedrijvigheid, slechts gehoorzamend aan het devies van het recht van
de sterkste. We nemen coronamaatregelen om onze ouderen te
beschermen, zo scanderen onze leiders maar de aap komt uit de mouw op
het ogenblik dat de hoeveelheid vaccins die op de markt komt niet
volstaat om iedereen onmiddellijk te bedienen: we zijn er nog niet
uit of we wel voorrang moeten verlenen aan de ouderen, zo meesmuilt
dan het koor der leiders en gretig grijpen zij dan naar het argument
van wie ze er eerst om verguisden, namelijk de mening dat men niet
zozeer zoveel mogelijk levens moet proberen te redden maar wel zoveel
mogelijk levensjaren. Het geweer wordt van schouder gewisseld op het
kritieke moment en zo wordt de leugen apert.
(J.B.,
13 november 2020)
Verwijzingen:
(1) Nikalai
Berdyaev, The paradox of lie, 1939. (Naar het Engels vertaald
door Fr. S. Janos, 2000). Oorspronkelijk: Paradoks lzhi.
Sovremennye zapiski. Obschestvenno-politicheskii i literaturnyi
zhurnal, LXIX, Paris, 1939.
Strijders voor eerlijke landbouw worden gecriminaliseerd terwijl aan het licht komt dat genetisch gemanipuleerde gewassen een gevaarlijk virus bevatten - zie:
