Alle rechten voorbehouden Een variant van deze blog is te vinden op seniorennet op het volgende adres: http://blog.seniorennet.be/tisallemaiet/
01-02-2020
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering13: hedendaagse slavernij
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
13: hedendaagse slavernij (1)
In
The
Arabs as Master Slavers,
een boek verschenen in 1982, beschrijft ene John Laffin een
slavenmarkt in Djibouti in 1956 waarover Dick Harrison zegt: "Hier
en daar in ontwikkelingslanden worden soortgelijke veilingen tot op
de dag van vandaag georganiseerd, in de eenentwintigste eeuw"
(2) John Laffin schrijft: "Mannen,
vrouwen en kinderen werden uit een magazijn gehaald en een voor een
op een verhoogd platform geleid, zodat alle slavenhandelaren hen goed
konden bekijken."
(3) De ongeveer tweehonderd slaven moesten hun tanden laten zien, de
vrouwen hun billen en borsten, kinderen werden in de anus onderzocht
ten behoeve van pedofiele kopers. De kopers waren Arabieren, ze
vervoerden hun koopwaar over de Rode Zee voor wederverkoop op markten
in Jeddah en Medina. Striptekenaar Hergé onthult voor het eerst in
een 'fictief' verhaal - Kuifje
- over
de hedendaagse slavenhandel op de Rode Zee. "In
Cokes
in voorraad
[duikt] een vrachtschip [op] geladen met Afrikaanse slaven die zelf
beweren pelgrims te zijn. (...) [Men] gebruikt het woord 'cokes' in
plaats van 'slaven'. (...) De vrome Afrikaanse moslims zijn misleid
[en] denken dat ze op weg zijn naar Mekka. In feite zouden ze op een
slavenmarkt in Saoedi-Arabië verkocht moeten worden."
(4)
De
tragedie bestaat erin dat de zogenaamde strijd tegen de slavernij
eigenlijk maar bitter weinig heeft opgeleverd omdat de slavernij zich
altijd wist aan te passen en te vermommen, zodat ze alleen maar
toegenomen is: ze is vandaag uitgebreider en wreder dan ooit. In 1926
verbood de Volkenbond de slavernij nadat gebleken was dat ze
allerminst was uitgeroeid en zeker niet in de kolonies van het
Westen. In 1948 verbood de mensenrechtenverklaring van de VN de
slavernij maar de schuldslavernij bleef gestaan en een nieuwe
overeenkomst was nodig in 1956. In 1975 werd een speciale
rapporterende werkgroep tegen slavernij opgericht maar ook die bleek
niet doeltreffend tegen "dwangarbeid,
kinderarbeid, mensenhandel, prostitutie, pornografie, contractwerk,
uitbuiting van de arbeidskracht van illegale arbeidsmigranten,
gedwongen huwelijken, adoptie van kinderen om werkredenen, het
gebruik van kinderen in strijdkrachten, vrouwenbesnijdenis, incest,
eerwraak en moorden met als doel om aan organen voor transplantatie
te komen. Het slavernijbegrip is zo verwaterd dat het geen enkele
functie meer vervult."
(5) Vandaar een nieuwe werkgroep die doelt op hedendaagse vormen van
slavernij, doch de VN blijkt in de praktijk 'tandenloos'. Ook de ILO
(International
Labour Organization)
blijkt inefficiënt: die wordt afgewezen want beschouwd als
protectionistisch vanwege het Westen. "Goedkope
arbeid geeft ontwikkelingslanden immers een concurrentievoordeel ten
opzichte van de industriële landen."
(6)
Dwangarbeid
was de regel in de Italiaanse kolonie Somalië onder het fascistische
regime van Mussolini en in Congo onder dat van Leopold II en hij
bleef bestaan tot omstreeks 1960. De schuldslavernij nam toe. In
Nigeria onder de Britten werd een slavin voortaan 'bijvrouw' genoemd
en daar bleef het dan bij. In 1936 werden in Nigeria nog 120.000
slaven geteld, het verbod op slavernij kon niet gehandhaafd worden.
In Ahaggar onder de Fransen bleek in 1949 bijna de helft van de
bevolking slaaf. Mozambique onder de Portugezen behield de slavernij.
Na de afschaffing van de slavernij in Mauretanië (onder Frankrijk)
in 1961, moest het decreet herhaald worden in 1980, in 1981 en in
2007 maar ongeveer een half miljoen mensen bleef gewoon in slavernij
leven, zij het dikwijls gemaskeerd, al werden zij in 1990 nog
openlijk verkocht. (7)
Naast
armoede was ook de islamwetgeving een probleem in de strijd tegen de
onvrijheid: "De
staat, als die islamitisch is, heeft niet het recht om mijn huis,
mijn vrouw en mijn slaaf in beslag te nemen."
(8) Maar vooral is er de onwetendheid: "De
meerderheid van de arme Mauretaniërs ziet niets verkeerds in
onvrijheid als zodanig en weet niet dat er een buitenwereld is waar
met afschuw naar slavernij wordt gekeken." (9)
Ook in Soedan heerst een dubbele moraal, slavernij blijft
wijdverspreid op het platteland. Wanneer in 1971 de islamwet werd
ingevoerd was er opstand tot aan de burgeroorlog van de jaren 1980 en
later. In 1987 werden daar hele dorpen afgeslacht met automatische
wapens, kinderen werden voor verkoop gekidnapt, de bevolking werd
verdreven om plaats te maken voor olieproductie van multinationals.
Een nieuwe burgeroorlog tegen de Arabische onderdrukking brak uit in
Darfoer en maakte van 2003 tot 2006, 200.000 doden; 2,5 miljoen
mensen vluchtten; er was een opleving
van de slavernij. De belofte in 1936 van Ibn Saoed (de stichter van
Saoedi-Arabië) aan Engeland om de slavernij te stoppen, bleek van
papier. In de jaren 1950-60 telde men daar nog 50.000 slaven, het
merendeel van de handel verhuisde naar het binnenland waar vele arme
meisjes worden gekidnapt en op markten verkocht. In 1962 schaften de
Saoedi's de slavernij formeel af, in 1962 deed Jemen dat, in 1970
Oman. Maar iedereen weet dat in die streken vandaag
meer dan ooit talloze slaven uit onder meer India aan het werk zijn:
"Rond
de eeuwwisseling in 2000 was kindslavernij op de renbanen de meest
uitgesproken slavernijvorm in de kleine emiraten langs de Perzische
Golf. Duizenden kinderen vanaf drie jaar oud werden geïmporteerd uit
India, Bangladesh, Pakistan en Soedan, en getraind om kamelen te
berijden. Nadat ze waren gekocht door de eigenaren van de kamelen, de
sjeiks in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), werden ze
slachtoffer van mishandeling en seksueel misbruik. Ze werden midden
in de nacht wakker gemaakt om met hun blote handen de mest van de
kamelen op te ruimen. Tijdens de race werden ze vastgebonden aan de
kamelen om er niet af te vallen, en als ze het slecht deden, werden
ze geslagen. Velen raakten ernstig gewond of stierven voordat hun
kamelen over de finish kwamen." (10)
In 2003 verboden de VAE de kindslavernij maar "de
invoering van kindslaven gaat door." (11)
In
die regio breidt ook de seksslavernij nog uit, vooral met Aziatische
slachtoffers. De Seksslavernij wordt door de westerling opgemerkt
omdat hij daarmee in contact kan komen. "Maar
de slavernij in Azië is helaas veel uitgebreider"
(12): tenminste 2,6 miljoen Indiërs zijn schuldslaven. (13)
Ook
in Europa en in Noord-Amerika breidt de seksslavernij nog uit.
Miljoenen via nepjobs naar het buitenland ontvoerde vrouwen wordt hun
paspoort ontnomen en zij dienen een schuld van 3000 euro af te
betalen, te verdienen met prostitutie maar voor die tijd sterven zij
aan aids. Volgens het Amerikaanse Ministerie gaat het om 600.000 tot
900.000 mensen per jaar, de meesten vrouwen en kinderen, vooral uit
Rusland en Azië.
"Er
zijn fabrieken in de geïndustrialiseerde wereld die volledig
gebaseerd zijn op slavernij. We merken ze alleen op als ze worden
ontdekt (...) maar dat gebeurt zelden." (14)
Volgens het rapport van de ILO waren in 2005 aldus 12 tot 13 miljoen
slaven werkzaam. Het werkelijke aantal is beduidend hoger. "(...)
bijna de helft van de slaven in de vroege eenentwintigste eeuw
bestaat uit kinderen."
(15)
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
2 februari 2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison schrijft (p. 614-615) dat hij het in zijn De
geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië tot moderne
mensenhandel
[Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019. (Oorspr.: Slaveriets
historia,
Historiska Media, Zweden 2015)] inzake hedendaagse slavernij niet wil
hebben over de wijdverbreide maar tijdelijke en atypische slavernij
zoals in de werkkampen van de nazi's of de Goelags van de Sovjets
waar 18 miljoen slaven verbleven waarvan 4,5 miljoen aldaar omkwamen.
(2)
Dick Harrison, o.c.,
p. 614.
(3)
Dick Harrison, o.c.,
p. 613.
(4)
Dick Harrison, o.c.,
p. 629.
(5)
Dick Harrison, o.c.,
p. 616.
(6)
Dick Harrison, o.c.,
p. 617.
(7)
Dick Harrison, o.c.,
p. 620.
(8)
Dick Harrison, o.c.,
p. 621. Het betreft hier een citaat uit E. Burkett, God
created me to be a slave,
NYTimes-magazine d.d. 12.10.1997, p. 58.
(9)
Dick Harrison, o.c.,
p. 621.
(10)
Dick Harrison, o.c.,
p. 631.
(11)
Dick Harrison, o.c.,
p. 631.
(12)
Dick Harrison, o.c.,
p. 633.
(13)
Dick Harrison, o.c.,
p. 633.
(14)
Dick Harrison, o.c.,
p. 637.
(15)
Dick Harrison, o.c.,
p. 638.
31-01-2020
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering12: Van slavernij naar loonslavernij
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
12: Van slavernij naar loonslavernij
Waar
de slavernij werd afgeschaft bleken de redenen allerminst gelijk aan
de eigenlijke motieven. Om te beginnen was het abolitionisme een
bedrieglijke vlag waaronder ongebreidelde expansiedrang schuilging.
En vervolgens bleken (onderbetaalde) loonarbeiders voor de
kapitalisten nog goedkoper dan slaven: zij konden zomaar worden
aangeworven en afgedankt en waar het aanbod groot genoeg was, moesten
zij het stellen met een hongerloon. Edoch, in het Zuiden van de USA
wilden de eigenaars van de plantages niet zomaar afstand doen van hun
slaven en deze staten scheurden zich van de USA af en vormden de CSA
(Confederate
States of Amerika).
Abraham Lincoln kon niet beletten dat in 1861 tussen de Noordelijke
en de Zuidelijke staten de zogenaamde Amerikaanse burgeroorlog
uitbrak met 600.000 doden en 500.000 gewonden. In 1865 werd de
slavernij in Amerika volledig verboden maar in Cuba en Brazilië
bleef zij bestaan tot in de jaren 1960.
Slaven
werden prompt vervangen door loonslaven en dat waren nu vooral
Aziatische contractarbeiders die net zoals de slaven van voorheen,
massaal werden gekocht: niet de slaven werden verkocht maar de
contracten en in de praktijk maakte dat geen verschil met de
slavenhandel. "De
eerste scheepsladingen met Chinese arbeiders arriveerden in 1847 in
Cuba en in 1854 in Peru. (...) De Chinees tekende een contract in
zijn thuisland, een overeenkomst die hem verplichtte om na de
overtocht naar de Nieuwe Wereld gedurende vijf of zes jaar een baan
in de landbouw (dat wil zeggen, op een plantage) aan te nemen, voor
een belachelijk laag salaris (...) De kosten van de reis van China
naar de Nieuwe Wereld waren voor rekening van de Latijns-Amerikanen
maar in ruil daarvoor moesten de Chinezen hun reis met terugwerkende
kracht betalen door hun kleine maandsalaris [4 tot 10 peso] af te
staan. Als het contract afliep kon de Chinees in theorie kiezen
tussen terugkeren naar China en blijven (...) In de praktijk was de
Chinees vaak dood voordat hij deze keuze kon maken. (...) De sterfte
was angstaanjagend groot." (1)
Peru importeerde in 1854-1874 circa 84.250 Chinezen; Cuba: 125.000.
Voor
WOI hadden de koloniale machten Afrika verdeeld. Frankrijk had zijn
imperium in West-Afrika, de afschaffing van de slavernij gebeurde
alleen op papier: "(...)
de koloniale heren, die op papier abolitionisten waren, ontvingen
slaven als belastingen van hun nieuwe onderdanen." (2)
De Fransen hielden de slavernij in stand tot het begin van de
twintigste eeuw.
De
Britten bezetten Kaapstad en ook daar werden de slaven veranderd in
onderbetaalde loonarbeiders - ze bleven m.a.w. slaaf. Er was armoede,
schuldenlast en alcoholisme. "De
'bevrijding' van de slaven verergerde ook de raciale tegenstellingen
en verscherpte de grenzen tussen zwarten en witten (...) gescheiden
door huidskleur en vooroordelen. (...) De segregatie werd steeds
duidelijker in de steden waar witten en zwarten zich tot
verschillende woongebieden beperkten. Op deze manier werd steen na
steen toegevoegd aan het gemeenschapsgebouw dat in de twintigste eeuw
bekend zou worden als apartheid."
(3) Ook in Nigeria vervingen de Britten de slavernij geleidelijk door
de loonslavernij en wat betreft Oost-Afrika transporteerden de
Britten tussen 1834 en 1910 zo'n 451.000 arme contractarbeiders uit
hun Indiase kolonie naar Mauritius waar ze nog steeds twee derden van
de bevolking uitmaken. Overal moest de strijd tegen de slavernij
voorrang geven aan de economie wat resulteerde in een dubbele moraal.
In de kolonie Congo van Leopold II werd de slavernij vervangen door
dwangarbeid, zogezegd om de strijd tegen de Arabieren te bekostigen,
meer bepaald op de rubberplantages. "Veel
Congolezen werden gedwongen de bossen in te gaan om onder deplorabele
omstandigheden rubber te tappen. Vrouwen en kinderen werden gedood
als de dwangarbeiders weigerden. De opstanden die uitbraken, werden
genadeloos neergeslagen."
(4) "Na
enorme kritiek van de buitenwereld verloor Leopold II in 1908 zijn
controle over de kolonie aan de Belgische staat. De Congo-Vrijstaat
werd Belgisch-Congo."
(5) "Britten, Fransen, Portugezen, Duitsers en Belgen verdeelden
in een paar jaar tijd zelfs de ontoegankelijkste bergen en bossen in
Afrika tussen hun koloniale rijken (...) met het grootst mogelijke
geweld." (6) Tussen 1900 en 1930 "hebben
de slaven vooral zichzelf bevrijd." (7)
"Pas
toen de laatste koninklijke onvrijen in de jaren veertig en vijftig
van de twintigste eeuw waren overleden, behoorde de slavernij in het
land van de Mangbetu [in Noord-Oost Congo] tot de geschiedenis."
(8) In Boeganda (nu Oeganda) onder de Britten weigerden woedende
slavendrijvers hun bronnen van rijkdom op te geven. [Het is nota bene
een publiek geheim dat in het huidige Europa (net zoals in de USA)
niet alleen in privébedrijven maar ook in staatsinstellingen via
onderaanneming talloze onderbetaalde rechtenloze illegalen
(feitelijke slaven) aan de slag zijn terwijl niemand het voor die
mensen opneemt uit vrees voor de woede van de op grove winst beluste,
gewetenloze ondernemers en eenzelfde feitelijke slavernij overleeft
in voormalige Oostbloklanden waar nauwelijks sociale rechten en
milieuwetten bestaan.] Het moeilijkst uit te roeien waren de
slaafsoldaten die hun status als eervol beschouwden en wiens zonen
'gun-boys', schildknapen of kindsoldaten waren.
Batavia
(het huidige Jakarta) was door de Nederlanders gekoloniseerd, de
Indische Oceaan was al duizenden jaren een slavenzee, Indië werd
gekoloniseerd door de Britten die daar slaven, verkleed als
familieleden, importeerden tot rond 1900 en slavernij werd
loonslavernij terwijl dat niets aan de praktijk veranderde: veel
slaven wisten niet eens dat ze vrij waren. De Britten hielden in
Indië slaven in de vorm van schuldslavernij en kinderslavernij tot
1976 en nadien werd dat contractarbeid waarbij de arme werknemer
onmogelijke afbetalingen moest doen en dus in feite (schuld)slaaf
bleef. "Tussen
1846 en 1932 zwermden in totaal ongeveer 28 miljoen Indiërs uit over
de hele wereld om er te gaan werken. (...) dat zijn twee keer zoveel
als de slavenschepen in totaal over de Atlantische Oceaan
verscheepten tussen de vijftiende en de negentiende eeuw. De Indiërs
werden vergezeld door miljoenen Chinezen, Javanen en Japanners. (...)
Formeel (...) beschouwd als vrije contractarbeiders maar in de
praktijk was dit een nieuwe variant van de slavernij."
(9) In de buurt van Borneo werden honderdduizenden slaven buit
gemaakt door piraten die hen dan verkochten. Slavernij werd dikwijls
vervangen door loonslavernij of schuldslavernij zoals in Siam (het
huidige Thailand) waar slavernij in 1905 verboden werd:
krijgsgevangenen werden slaaf en konden zichzelf vrijkopen met hun
loon maar in de praktijk konden ze zelden de vereiste som verzamelen
en konden ze dat wel, dan veranderde dit nauwelijks iets aan hun
levenskwaliteit. "De
Nederlanders [op Java] [gebruikten het slavernijverbod] als excuus om
de eilanden die mensen exporteerden binnen te vallen."
(10) Zij vervingen de slavernij door dwangarbeid en de systematische
uitbuiting kon gewoon doorgaan. "Het
abolitionisme was het goede geweten van het imperialisme."
(11)
In
de negentiende eeuw werd de seksslavernij een massa-industrie:
"Miljoenen
arme Chinese mannen gingen naar nabijgelegen Britse kolonies, zoals
Hongkong en Singapore (...). De bijna uitsluitend mannelijke
Zuidoost-Chinese immigratie naar Singapore vanaf 1880 resulteerde in
een verviervoudiging van de bevolking van het eiland. Rond de
eeuwwisseling waren er veertien mannen op één vrouw. (...) In het
kielzog van deze mannelijke volksverhuizingen ontstond er een
groeiende markt voor prostituees."
(12) De meisjes werden geronseld door vrouwen van middelbare
leeftijd, soms met medeweten van de hongerige familie ["Liever
een dochter in een bordeel in het buitenland dan een dochter die in
haar geboortedorp van de honger omkwam" (13)],
soms onwetend over hun lot waarbij ze ook nog eens schuldslaven
werden doordat ze de reiskosten nooit konden terugbetalen zoals
contractueel vastgelegd. De slavernij leek
te
verdwijnen ingevolge vier veranderingen: het verdwijnen van
krijgsgevangenen na de pacificaties, de morele afkeuring, de
slavenopstanden en de transformatie ervan in loonslavernij. Maar het
aantal slaven verveelvoudigde...
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
1 februari 2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De
geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië tot moderne
mensenhandel,
Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019. (Oorspr.: Slaveriets
historia,
Historiska Media, Zweden 2015), pp. 557-558.
(2)
Dick Harrison, o.c.,
p. 565.
(3)
Dick Harrison, o.c.,
p. 567.
(4)
Dick Harrison, o.c.,
p. 573.
(5)
Dick Harrison, o.c.,
p. 573.
(6)
Dick Harrison, o.c.,
p. 574.
(7)
Dick Harrison, o.c.,
p. 574.
(8)
Dick Harrison, o.c.,
p. 576.
(9)
Dick Harrison, o.c.,
p. 593.
(10)
Dick Harrison, o.c.,
p. 600.
(11)
Dick Harrison, o.c.,
p. 610.
(12)
Dick Harrison, o.c.,
p. 608.
(13)
Dick Harrison, o.c.,
p. 609.
27-01-2020
Yuval Harari: hedendaagse sofistiek
Yuval Harari:
hedendaagse sofistiek
Wie des avonds eens doorheen het televisielandschap
zapt, wordt dezer dagen overspoeld door 'documentaires' waarin een of
andere in alle mogelijke poses gefilmde vedette de kijker binnen de
kortste keren gezwind doorheen de cultuurgeschiedenis loodst,
doorheen het menselijk brein dat na amper twee zinnen ook voor jan
met de pet zijn laatste geheimen prijsgeeft of in zevenmijlslaarzen
naar het andere eind van de kosmos, zeshonderdduizend miljard
lichtjaren ver - om maar iets te zeggen.
Onder de titel Wat is er zo bijzonder aan de
boodschap van Yuval Harari? vat Mick Van Loon in Newsweek
de achterliggende overtuiging van Yuval Harari mooi samen: "Zet
je dromen en illusies opzij, vertelt Harari ons, en erken dat we
geëvolueerde wezens zijn waarvan de cognitieve capaciteiten
opgeslagen zijn in een digitaal georganiseerd brein. Je zult zien dat
zelfs de meest mysterieuze (en geromantiseerde) dingen waarvan we
denken dat ze ons als mens uniek maken liefde, vertrouwen,
geloof, opoffering niet meer zijn dan een fantasierijke
weerspiegeling van een of ander biologisch feit. Ons denken kan onze
biologie verfraaien, maar ze nooit ontkennen. (...)" (1)
Harari herleidt menselijke beslissingen tot "het
product van miljarden neuronen die biochemische signalen uitwisselen"
en beweert dat menselijke keuzes "bepaald worden door
biochemische algoritmen die even meedogenloos zijn als de inquisitie
en de KGB" engevoelens ziet hij als
ondergeschikt aan wat ervan te meten valt.
De (uiteraard door
zijn sponsors) tot 'grootste denker van deze tijd' uitgeroepen sofist
schuimt de podia van de allergrootste conferentiezalen ter wereld af
met toespraken waarvoor bijvoorbeeld in Antwerpen tenminste 52 euro
voor een zitje wordt betaald (NB: de reclame vermeldt dat er tevens
arrangementen mogelijk zijn voor vips die dan een veelvoud daarvan
neertellen om hun held aan het werk te zien).
De vraag rijst of nu
ineens iedereen interesse gekregen heeft voor filosofie (althans zo
betitelt men het vakgebied van de spreker) maar het antwoord luidt
even simpel als verholen: het gouden kalf dat net zoals elke andere
leugen te vrezen had voor de horzel van Socrates, gelooft zich in dit
trumpentijdperk van straffeloze moordpartijen te kunnen wreken door
de 'dienstmaagd van de waarheid' zelf te verkrachten.
Van de wijsbegeerte
wordt gezegd dat zij naar de waarheid zoekt,
edoch wat deze zoveelste slippendrager van het gouden kalf verricht,
is niets anders dan pretenderen die waarheid gevonden te hebben.
Derhalve bestaat volgens Harari de filosofie niet langer en zo kan
hij ook zichzelf niet meer als filosoof bestempelen: de schrijver van
de populaire boeken met de welluidende titels is een profeet; hij is
de zoveelste profeet in de lange rij der materialisten waarin ook
onze eigen Vlaamse Etienne Vermeersch thuishoort. En dat is
uitgerekend wat de massa's materialisten nodig hebben nu hun tijdperk
in elkaar dreigt te storten onder het gewicht van vervuiling en verval: zij geloven dat zij, de gigantische verzieking van de aarde
ten spijt, met deze zoveelste valse profeet alsnog het gelijk kunnen
binnenrijven. Onmogelijk, alleen al omdat belijdenissen helemaal geen
argumenten zijn.
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 11: Intermezzo: Hitler en de slavernij
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
11: Intermezzo: Hitler en de slavernij
In
het eerste hoofdstuk van zijn Geschiedenis
van de slavernij schrijft
Dick Harrison: "De
overwinnaar en de rijke ervaren meer waarde dan de andere partij: ze
hebben een onoverbrugbaar sociaal leiderschap verworven. De ervaring
van ongelijkheid, van triomfantelijke superioriteit, is de basis van
alle menselijke onvrijheid."
(1)
Misschien
is het intussen al veranderd maar zo'n halve eeuw geleden was er op
het einde van de examenperiode op school een zogenaamde
prijsuitreiking waarbij de namen van alle leerlingen werden
afgeroepen in volgorde van de geleverde prestaties: eerst de naam van
de eerste van de klas. Die eerste ontving een prijs en een applaus.
Dan volgden de namen van de tweede, de derde en zo verder tot en met
de laatste van de klas. De laatste kreeg geen boe-geroep maar evenmin
een applaus, ofschoon hij misschien meer inspanningen had geleverd
dan de eerste. En de prijsuitreiking was een openbare aangelegenheid,
wat eigenlijk unfair was aangezien niemand uit vrije wil aan die
competitie deelnam omdat er leerplicht geldt en voor wie geen
privé-onderwijs kunnen betalen, betekent dat ook schoolplicht.
Maar
bovenal was de verplichte competitie als zodanig behalve volstrekt
onnodig ook nog eens misplaatst en misdadig en ik wik mijn woorden.
Misplaatst omdat het zich bekwamen via studie de persoonlijke
ontwikkeling tot doel heeft en niet de eer en trots van een elite.
Want waar geduld wordt dat mensen fier zijn op hun prestaties, wordt
tevens uiteraard verwacht van de verliezers dat zij zich schamen. Nu
neemt iedereen gedwongen
deel aan die competitie en dat betekent dat mensen die van zichzelf
weten dat zij geen schijn van kans maken, wellicht helemaal niet
zouden deelnemen indien zij die keuze hadden. Alvast hebben zij niemand
uitgedaagd en waren zij ook nooit in de gelegenheid om de uitdaging
van anderen af te slaan. Maar kennelijk zijn er mensen die de
zwakkeren alsnog willen vernederen: zij dwingen hen in competitie met
hen te treden inzake bekwaamheden waarvan zij weten dat zij er beter
in zijn. En nu schrijft Harrison: "De
ervaring van ongelijkheid, van triomfantelijke superioriteit, is de
basis van alle menselijke onvrijheid."
De slavernij kent met andere woorden zijn oorsprong op de uitgelezen
plekken en momenten waar de 'beste' wordt gelauwerd en waar altijd
onvermijdelijk ook een laatste van de klas met een bang hartje moet
wachten totdat zijn naam wordt afgeroepen. Want de eerste neemt
plaats op een schavotje en kijkt op de anderen neer; hij wordt
bekleed met gezag en eigent zich het recht toe om aan de laatste
bevelen uit te delen terwijl ongehoorzaamheid aan de autoriteit door
de gemeenschap met uitbanning wordt bestraft.
Nu
zijn er die zeggen dat het beter zo is dan andersom; dat het beter is
om de verantwoordelijkheid over alle anderen aan te bieden aan de
winnaar en gehoorzaamheid te eisen van de verliezer. Maar die lui
verwarren verantwoordelijkheidszin met macht. Het zogenaamde 'recht
van de sterkste' is een onmenselijke natuurwet en alleen gewetenloze
schurken zoals Adolf Hitler propageren dat het een goede zaak is om
de natuur in dezer een handje toe te steken en zij drenken deze onzin
in een pseudowetenschappelijk racistensausje met gebruikmaking van
termen zoals 'herenvolk' en 'slavenvolk'. Een roedel mag dan al
geleid worden door het sterkste dier: humaniteit vergt dat
leiderschap wordt toegekend aan wie zich - net zoals 'de goede
huisvader' - de bescherming van de zwakkeren behartigen. En wie aan
anderen het afslaan van hun uitdagingen ontzeggen of onmogelijk
maken, eerbiedigen sowieso de menselijke vrijheid niet: zij hebben de
anderen reeds tot slavernij veroordeeld.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
23.01.2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 43.
21-01-2020
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 10: Afrika in de negentiende eeuw
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
10: Afrika in de negentiende eeuw
Voor
Afrika was de negentiende eeuw de grote slavernij-eeuw,
verschrikkelijker dan ooit. Een hoofdreden was de Amerikaanse
burgeroorlog waardoor daar geen katoen meer geteeld werd: de
katoenplantages verschoven naar onder meer Egypte en in de 19de eeuw
werden daar meer dan 1,2 miljoen slaven ingevoerd. Op Mauritius
(genoemd naar Maurits van Oranje) werden slaven ingevoerd die
gekidnapt werden (in Madagaskar, Darfoer, Ethiopië, Soedan). Het
Ottomaanse rijk verbood de slavernij alleen op papier; drie kwart
waren slavinnen voor verkoop en ook Eunuchen waren in trek voor de
harembewaking: in 1903 hadden de Ottomaanse heersers er nog een paar
honderd van. Naar het voorbeeld van Napoleon stichtte Muhammed Ali
van Egypte een slavenleger van 30.000 man waarvan alras 90 percent
stierf; een nieuw slavenleger van 200.000 man vergde een voortdurende
slavenjacht via de Nijl tot diep in Afrika (Soedan, Oeganda,
Congo...). De abolitionisten wonnen aan invloed en om het
slavernijverbod kracht bij te zetten werd een rivierpolitie gevormd
in Khartoem maar de slavenhandelaren wonnen veld, wat leidde tot de
Mahdistische opstand (tegen de Egyptische heerschappij), onder
leiding van een zichzelf tot mahdi (verlosser) uitgeroepen Arabier
die de slavernij in stand wilde houden. De slavenjacht en de
slavernij gingen door op de eilanden in Oost-Afrika: La Réunion,
Mauritius, Madagascar, de Mascarenen, de Seychellen, Mozambique, de
Comoren, waar de Arabieren concurreerden met de Portugezen. Het was
ook de tijd van de kruidnagelslavernij en Zanzibar werd een
belangrijke basis voor de slavenhandel: van daaruit werden tussen
1859 en 1872 elk jaar een paar tienduizend slaven geëxporteerd naar
Pemba, Malindi, Lamu en andere plaatsen. "De vraag naar
slaven was zo groot dat er imperialistische koloniale oorlogen nodig
waren om de verwoesting van Centraal-Afrika te stoppen. Maar toen had
het continent al decennialang gebloed." (1)
De
jacht op slaven en ivoor diep in het Afrikaanse binnenland mondde uit
in geweld en het was de tijd van de beruchte op Zanzibar geboren
Arabisch-Afrikaanse wrede slavenhandelaar Tippu Tip. Wanneer Stanley
in opdracht van Leopold II in Congo in 1883 met de hem reeds bekende
Tippu Tip geconfronteerd werd, gingen de twee samenwerken en in 1887
werd de massamoordenaar benoemd tot gouverneur van de Stanley
Falls... met de opdracht om de slavenhandel te bestrijden!
In
1802 riep ene Usiman dan Folio van de Fulani-stam de jihad uit tegen
de politieke elite van Hausaland en stichtte een kalifaat, het
Sokoto-kalifaat, een van de grootste slavenmaatschappijen ooit, in
het Noorden van Nigeria; eind 19de eeuw waren daar van de 10 miljoen
inwoners 2,5 miljoen slaven. Er waren constant oorlogen en dus
krijgsgevangenen die de slavenhandelaren rijk maakten. Ook in Bornu
(Nigeria) leefde de slavernij op met de markt in hoofdstad Kuka(wa).
Een volwassen mannelijke slaaf kostte er minder dan een paard of een
kameel. Ook in West-Afrika kwamen eind 19de eeuw nieuwe generaties
slavenkoningen en plantages, vooral in Niger. Ook in Ethiopië: in
1907 werden vanuit Kaffa per jaar 6000 tot 8000 slaven verscheept.
Alleen al in Oost-Afrika vielen tenminste 20 miljoen slachtoffers van
de slavenhandel, het aantal in heel Afrika is niet te schatten.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
21 januari 2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 530.
19-01-2020
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 9: Kapitalisten willen de slavernij tot elke prijs behouden: de grote Amerikaanse burgeroorlog
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
9: Kapitalisten willen de slavernij tot elke prijs behouden: de grote
Amerikaanse burgeroorlog
"Het
deed er niet toe dat de trans-Atlantische slavenhandel verboden was.
De Verenigde Staten konden hun eigen slavenmassa's creëren."
(1) In The Cotton Kingdom"werd van een gemiddelde
katoenplukker verwacht dat hij tussen de 50 en 150 pond katoen per
dag verzamelde. Aan het einde van de dag werd de oogst van elke
slaaf gewogen, en degene die zijn quotum niet had gehaald kreeg
zweepslagen." (2) Bijzonder bedroevend is dat de
slavendrijvers er welhaast leken in te slagen om het eigen geweten te
sussen door de slaven middels gesofisticeerde repressie ertoe te
brengen om hun smerige spel ook zeer tegen hun zin mee te spelen:
aldus prepareerden de onderdrukkers met de afgedwongen hulp van de
slaven een rad dat zij zichzelf en de rest van de wereld voor de ogen
konden draaien. Zij wendden het voor alsof zij allerminst uitbuiters
waren doch weldoeners en zij dwongen van hun slaven de bevestiging af
dat zij hen derhalve dank verschuldigd waren. Harrison schrijft: "De
slaven werden [op zondag] naar het 'grote huis' [de woonst
van hun eigenaren] geroepen en kregen koekjes aangeboden. Wat de
slaven het meest op prijs stelden, was echter dat de slaveneigenaren
hen met rust lieten." (3) Dat laatste bleek uiteraard ook
uit de bloedige opstanden die de vrees van de slavendrijvers
bevestigden dat elke slaaf een tijdbom is die alleen geketend kan
bestaan. Men mag ook niet vergeten dat het weekmenu van de slaven
niet bestond uit koekjes maar uit rot varkensvlees.
New
Orleans was een centrum van Noord-Amerikaanse slavenhandel en in
Twelve Years a Slave beschrijft Solomon Northup hoe hij daar
in 1841 werd verkocht: de slaven moesten zich wassen en scheren en
leren hoe te paraderen om hun eigenaars een goede prijs te kunnen
garanderen voor de 'goederen' die zij waren. "De slaven en
slavinnen moesten heen en weer lopen, fysiek worden geïnspecteerd
door de klanten en hun gebit laten zien voor de kieskeurige
speculanten. (...) Het gebeurde dat [zij] werden meegenomen naar een
huisje op de binnenplaats, ontkleed werden en onderworpen aan een
zorgvuldig onderzoek. Wat de klanten het meest interesseerde waren
littekens van zweepslagen. Hoe meer littekens de slaaf had, hoe
lastiger men moest aannemen dat hij of zij was, en hoe lager de
prijs." (4) Vaak werden slavenhuwelijken gearrangeerd omdat
hun voortplanting een probleemloze bron van verse slaven was.
Sommigen lieten hun bejaarde slaven vrij "om niet voor hun
levensonderhoud te moeten betalen." (5)
Het
abolitionisme en het verbod op slavernij ten spijt, werd de slavernij
goedgepraat met de meest onzinnige argumenten, hier op een rijtje
gezet: (1°) de slavernij is een noodzaak voor de maatschappij maar
ook voor de slaven; (2°) met het verhaal over Kanaän, de vervloekte
zoon van Cham, legitimeert de Bijbel de slavernij; (3°) het einde
van de slavernij zou ook het einde van de economie van de VS
betekenen; (4°) blanken en zwarten zijn nu eenmaal verschillende
rassen, de zwarten zijn tot slavenwerk voorbestemd van nature; (5°)
de slaven werd geleerd dankbaar te zijn dat ze er niet nog erger aan
toe waren; (6°) zwarten kunnen niet voor zichzelf zorgen, het is de
christelijk plicht van de blanken hen te 'beschermen'; (7°) zonder
de slavernij zouden de zwarten verhongeren. (6)
In
het Noorden van de VS werd de slavernij verboden maar in het Zuiden
hield zij stand en daarom trachtten velen naar het Noorden te
ontsnappen (the Underground Railroad, zoheette de
vluchtroute) en vluchtelingen kregen dikwijls onderdak van
inboorlingen (Indianen) maar meestal werden zij gevat en zwaar
gestraft met zweepslagen en eenzame opsluiting aan de ketting. Ene
Harriet Tubman slaagde er in 1863 in om aldus 750 slaven te bevrijden
- het ging alles samen jaarlijks om een duizendtal geslaagde
vluchtpogingen.
Meer
angst hadden de slavendrijvers voor opstanden en bekend zijn de
bloedige opstanden onder Denmark Vesey in Charleston (1822) en die
onder Nat Turner in Virginia (1831) met vele doden - beide leiders
werden gemarteld en opgehangen.
De
abolitionisten in het Noorden werden bedreigd door de slavendrijvers
in het Zuiden die dik verdienden aan de slavernij. "In
oktober 1935 werd Garrison [een belangrijke blanke abolitionist]
door een opgewonden menigte door de straten van Boston gesleept. In
1937 werd de krantenuitgever E.P. Lovejoy in Alton, Illinois,
vermoord door slavernij-aanhangers. Volgens de abolitionistische pers
vonden er alleen al in de jaren 1833-1838 ten minste 160 soortgelijke
incidenten plaats." (7)
Slaven
en abolitionisten begonnen biografieën te publiceren waaronder
Harriet Beecher Stowe met Uncle Tom's Cabin (De negerhut
van oom Tom) - oplage: 3 miljoen exemplaren. Voor- en
tegenstanders van de slavernij dwongen elk hun 'rechten' af in de
politiek en de toenmalige VS werd verdeeld in voor de helft vrije en
voor de andere helft slavenstaten. De meest bekende
opstandelingenleider uit die tijd was John Brown die werd opgeknoopt
op 2 december 1859 en hij voorspelde met zijn laatste woorden de
bloedige burgeroorlog die een goed jaar later een feit was.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
19 januari 2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 461.
(2)
Dick Harrison, o.c., p. 463.
(3)
Dick Harrison, o.c., p. 465.
(4)
Dick Harrison, o.c., p. 471.
(5)
Dick Harrison, o.c., p. 472.
(6)
Dick Harrison, o.c., pp. 474-475.
(7)
Dick Harrison, o.c., p. 485.
16-01-2020
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 8: de Caraïben en Latijns-Amerika in de 19de eeuw
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
8: de Caraïben en Latijns-Amerika in de 19de eeuw
Ondanks het verbod op slavernij telden de Britse kolonies meer slaven dan
ooit: 775.000 op de Caraïben en 354.000 op Jamaica. Maar ook op Cuba
waar tabaksteelt veranderde in suikerteelt werd in het zwart in
slaven gehandeld: tussen 1840 en 1866 werden ('s nachts) nog 250.000
Afrikaanse slaven ingevoerd en de suikerteelt werd zeer winstgevend
sinds de stoommachine de productie nog verdertigvoudigde. Cubaanse
slaven werkten 20 uur per dag en werden wakker gehouden met de zweep.
Ook in Brazilië bleef de slavernij (in 1872 telde het land 1,5
miljoen slaven), ook nadat het in 1889 een van Portugal onafhankelijk
keizerrijk werd en er waren volop martelingen. "Slaven die
(...) hun eigenaren mishaagden, werden onderworpen aan verminking,
brandmerking, marteling met duimschroeven (...) en zweepslagen (...)
[ze] werden gedwongen om kettingen, boeien, handboeien, houten
blokken, ijzeren ballen of het gevreesde halsijzer, gargalheiras,
te dragen. Een Braziliaanse specialiteit was het masker voor het
hoofd, meestal gemaakt van tin." (1)
Berucht
was de slavenmarkt in Valongo (een kronkelpad van de zee naar de stad
Rio de Janeiro) en ziehier de beschrijving van een passant in 1880:
hij zag "[...] een enorme karavaan slaven die op weg waren
naar de velden van São Paulo. Tussen de mannen, met kettingen om hun
nek, liepen evenveel vrouwen met hun kinderen op hun schouders. De
kinderen waren van alle leeftijden. Alles ging te voet en de weg en
het zand van de weg kleurde rood van het bloed. Ik wilde wegrennen
van dit pijnlijke tafereel, maar ik werd meteen tegengehouden door
een kreet van verdriet. Het was een arme moeder van twee kleuters die
aan de kant van de weg ineen was gezakt, schijnbaar levenloos vanwege
de brandende zon." (2) Bovendien: "Het denken in
rassen legitimeerde en versterkte de onderdrukking van de zwarten"
(3) "Met de kleur als uitgangspunt trokken de racisten van de
Nieuwe Wereld niet alleen conclusies over de oorsprong van het
individu, maar ook over zijn algemene geestesgesteldheid,
betrouwbaarheid en werkvermogen. Vanuit het perspectief van de
Caraïbische slaveneigenaar was het over het algemeen beter naarmate
de slaven zwarter waren, omdat werd aangenomen dat het fijne witte
bloed het vermogen om zwaar werk te doen zou schaden. Op de
suikerplantages van Jamaica werd een neger daarom als waardevoller
beschouwd dan twee mulatten." (4)
Tragisch
en onvoorspelbaar echter was in de negentiende eeuw het Amerikaanse
Zuiden mede dankzij de industriële revolutie 's werelds grootste
slavenmaatschappij: in 1850 telde het zogenaamde Cotton Kingdom
3,2 miljoen slaven. In het zuiden van de VS was de vraag naar
zwarte slaven danig groot dat zwarten in het noorden moesten vrezen
voor terreur: "Hoe meer de vraag toenam, des te wanhopiger
methoden de slavenhandelaren gebruikten om in die behoeften te
voorzien. Het was niet ongebruikelijk dat goed georganiseerde
kidnappersbendes de grens van noordelijke staten als Pennsylvania
overstaken om vrije zwarten te roven, die vervolgens aan de planters
in het zuiden werden verkocht. Andere vrije zwarten werden in bars
bedwelmd en op schepen geladen op dezelfde manier als zeelieden
werden geronseld. Toen ze wakker werden en met geschreven bewijzen
van vrijheid zwaaiden, kregen ze slechts schoppen en zweepslagen van
hun bewakers. De meest besproken ontvoeringszaak betrof een man met
de naam Solomon Northup." (5) Hij verkeerde 12 jaar lang in
slavernij vooraleer zijn vrouw hem terugvond en uiteindelijk vrij
kreeg. De man gaf omstreeks 1850 lezingen tegen de slavernij maar
verdween spoorloos. Zijn lotgevallen werden in 2013 verfilmd met
Twelve Years a Slave.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
16 januari 2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 443.
(2)
Dick Harrison, o.c., p. 444-445.
(3)
Dick Harrison, o.c., p. 446.
(4)
Dick Harrison, o.c., p. 447.
(5)
Dick Harrison, o.c., p. 453-454.
10-01-2020
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 7: Slavenopstanden, abolitionisme en de terugkeer van de slavernij
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
7: Slavenopstanden, abolitionisme en de terugkeer van de slavernij
In
1685 vaardigde Lodewijk XIV een 'Code noir' uit maar die werd niet
nageleefd, de plantage-eigenaren deden hun zin met de slaven en zo
kwamen er aan het einde van de achttiende eeuw slavenopstanden, mede
door het abolitionisme, geïnspireerd door de baptisten en de
methodisten. Tegen 1804 was de slavernij in Noord-Amerika afgeschaft,
in het Zuiden hield zij nog een tijdlang stand maar vele slaven
vluchtten ondanks het gevaar gemarteld, gecastreerd of gedood te
worden: deze revolutionairen werden 'marrons' genoemd en zij
stichtten eigen gemeenschappen waar zij gewassen teelden en ook
smokkelhandel dreven; zij stichtten onder meer San Lorenzo de los
Negros (sinds 1932 Yanga geheten (Veracruz)) en Palmares (waarvan de
hoofdstad uitgroeide tot de Braziliaanse stad União). Rond 1740
kwamen de slaven in opstand in de Britse kolonie Jamaica waar de
Britten de opstandelingen voor zich trachtten te winnen en in 1763 in
de Nederlandse kolonie Berbice waar wrede repressies volgden. In
Frans-Guyana groeide een gemeenschap van ontsnapte slaven (marrons)
en ook daar was de repressie wreed, velen lieten het leven, een van
de voormannen werd geradbraakt. In 1730 trachtten de Nederlanders het
verzet van de slaven in hun kolonie in Suriname te breken door middel
van wrede terreur en martelingen: "Eén werd opgehangen aan
een ijzeren haak die recht tussen zijn ribben werd gestoken. Twee
werden aan palen vastgeketend en langzaam verbrand tot de dood. Zes
vrouwen werden gemarteld totdat ze de geest gaven en twee meisjes
werden onthoofd." (1) Maar de marrons lieten zich niet
afschrikken en streden voort, een halve eeuw lang. In Florida werd de
marronsamenleving (Mose) aangemoedigd. In 1739 brak een opstand uit
in South Carolina: de slaven stalen geweren, onthoofdden hun
opzichters, roofden huizen leeg, staken ze in brand, slachtten de
gezinnen af en trokken verder als een steeds aangroeiend leger dat de
blanken die hun pad kruisten vermoordde. Mose viel in 1763. De Franse
Revolutie in 1789 maakte de plantage-eigenaren doodsbang en in 1791
brak opstand uit in Saint-Domingue waar een half miljoen slaven
woonden: "Gewapend met de scherpe messen die ze anders
gebruikten om suikerriet te kappen, vielen ze het herenvolk aan en
doodden iedereen die ze tegenkwamen. Al snel lagen de plantages in de
noordelijke provincies in de as." (1a)
In
1793 werd de slavenhandel verboden, men hoopte dat de bevrijding rust
zou brengen maar die hoop bleek ijdel. De slaven wilden naast
vrijheid ook macht, ze gingen Saint-Domingue zelf besturen. Maar in
1802 stuurde Napoleon een leger van 23.000 man, versloeg de
opstandelingen en wilde de slavernij opnieuw invoeren, wat tot een
nieuwe opstand leidde die gewonnen werd door de zwarten: in 1804 werd
het eiland de onafhankelijke staat Haïti.
Batavia
Indonesië
is een enorme archipel die toentertijd Nederlands Indië heette en
waarmee de Nederlanders met hun Vereenigde Oost-Indische Compagnie of
VOC handel dreven en het handelscentrum Jayakarta werd Batavia
gedoopt omdat de Bataven een Germaans volk waren dat in de
prehistorie in Nederland had gewoond. Batavia werd een grote
slavenmaatschappij met aanvankelijk kettingslaven (slaaf gemaakt door
straf) en arbeidsslaven (geimporteerd uit India en Birma). (2) De
Nederlanders behandelden hun slaven met wreedheid, onder meer
beschreven in Multatuli's Max Havelaar. (3) Bekend is de
tragische liefdesgeschiedenis van Saïdjah en Adinda, in het
zeventiende hoofdstuk, dat als volgt begint:
"Saïdjah's vader
had een buffel, waarmede hij zijn veld bewerkte. Toen deze buffel hem
was afgenomen door het distriktshoofd van Parang-Koedjang, was
hij zeer bedroefd, en sprak geen woord, vele dagen lang."
(4)
Naast
slaven waren er de vaak efficiëntere 'dwangarbeiders': zij waren
vrij maar moesten zwaar werk doen voor de kost. Waar de islam heerste
behoedde de sharia de moslims ervoor dat zij verkocht en verscheept
werden.
Ook
in Kaapstad (Zuid-Afrika) waar de Nederlanders arriveerden in 1652,
deden zij aan slavenhandel: omdat de streek dun bevolkt was voerden
zij er Afrikaanse slaven in uit Guinee, Angola en Madagaskar. Uit
vrees voor opstanden werden de slaven er onderdrukt, opgesloten en
door speciaal getrainde honden bewaakt. "Het was niet
ongebruikelijk dat slaven werden onderworpen aan martelingen om
bekentenissen af te dwingen. Slaven werden geradbraakt op een wiel.
Slaven werden op palen gespietst. Slaven werden langzaam dood
gewurgd. De knecht werd opgedragen om vlees van slaven te trekken met
behulp van gloeiende tangen. (...) Slavinnen die weigerden met hun
eigenaren te slapen, werden zwaar gestraft, wat erin resulteerde dat
ongeveer 7 procent van de hedendaagse Afrikaanssprekende witte
bevolking van Zuid-Afrika slavenbloed in de aderen heeft."
(5) Hoewel ze zich ertegen verzetten, kregen de loonarbeiders in de
praktijk dezelfde sociale status als de slaven. "De
eigenaardige slavernij bij Kaap de Goede hoop droeg het zaad van de
apartheid in zich." (6) Verzetsbewegingen kwamen op.
Onder
invloed van de Verlichtingsideeën van Montesquieu en het liberalisme
van Adam Smith maar ook vanuit religieuze hoek (quakers, methodisten)
kwam in de tweede helft van de achttiende eeuw het abolitionisme op,
het verzet tegen de slavenhandel en tegen de slavernij zelf. In de
negentiende eeuw werden daarrond in Engeland alom druk bijgewoonde
lezingen gegeven en verenigingen opgericht en vooral twee symbolische
acties maakten veel indruk: de wijdverspreide Wegwood-medaille met
daarop de afbeelding van een geknielde en geketende zwarte met de
tekst: "Am I not a man and a brother?" alsook een
tekening van het slavenschip Brookes met in het ruim 450
opeengepakte slaven voor de overtocht over de Atlantische Oceaan.
Na
Denemarken in 1803 verbiedt Engeland in 1807 de slavernij, in 1814
volgen Nederland en de VS, dan Frankrijk. Maar militair geweld was
nodig om het slaventransport te verhinderen en in de praktijk bloeide
de slavenhandel in de negentiende eeuw als nooit voordien. Werner
Herzog's Cobra Verde geeft er een aangrijpend beeld van. In de
negentiende eeuw werden 3,33 miljoen slaven uit West-Afrika (Loanga,
Angola, Mozambique) geëxporteerd, een even riskante als winstgevende
handel. Na het verbod op slavernij bleef de handel nog 50 jaar
bestaan in Spanje (Cuba, Puerto Rico), Brazilië en Portugal. De
bevrijde slaven moesten worden teruggebracht naar hun thuislanden
maar dat bleek ondoenbaar. De negentiende eeuw werd met de Caraïben
(Jamaïca) en Latijns-Amerika (Brazilië) de eeuw bij uitstek van de
slavernij. Esaias Tegnér dicht in 1806:
"Hindoes
met parels en bloed kopen hun Eden niet van jou,
De neger is dood gegeseld, och!
om jouw thee te zoeten." (7)
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
10 januari 2020)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 379.
Enkele dagen geleden
geloofde ik het indringende geluid van verre sirenes te horen maar er
was helemaal geen brand. Het lawaai kwam uit de geluidsboxen van de
computer die een huisgenoot had opgezet voor het nieuws van de dag:
de niet te blussen bosbranden in Australië. Op de video een in rook
gehulde man die een geluidsopname maakte bij een hek waarop een
zingende kraai gezeten was. De titel van de video: "Australische
ekster imiteert perfect de klank van loeiende sirenes" (1)
Ik
had net het verhaal gehoord over een meisje dat vaak stemmen hoorde
en dat, ofschoon het daar helemaal niets mee te maken had, mij een
prachtig verhaal van André Gide in herinnering had gebracht, over
een blind meisje dat het gezang van de vogels in de ochtend
toeschrijft aan de werking van het licht. Het meisje in kwestie
hoorde stemmen in haar hoofdje, of beter: in het gezang van de
vogels. Volgens de verteller die het kind wel eens ontmoette, hoorde
zij in het gefluit betekenisvolle woorden en zelfs zinnen zeggen,
alsof de vogels al fluitend spraken. Vaak floten zij namen van mensen
uit de buurt, zo verduidelijkte mijn bron.
Aanvankelijk
denkt men dan aan bepaalde vormen van krankzinnigheid waarbij stemmen
worden gehoord die vaak aanleiding geven tot angsten en waarvan
gezegd wordt dat zij in feite uit de ziel zelf van de zieke komen.
Edoch, onder invloed van het gebeurde bedacht ik ineens dat het
meisje misschien helemaal niet ziek was en dat wat zij vertelde, wel
eens de simpele waarheid kon zijn. Hoe vaak gebeurt het immers niet
dat mensen wat zij niet begrijpen, toeschrijven aan toverij of
ziekte... totdat ineens een simpele verklaring opduikt. En in dit
geval moet men toegeven dat vogels de geluiden die zij horen, vaker
immiteren; de wijsjes die zij zingen en waarmee zij hun territorium
afbakenen, hebben zij overigens van andere vogels aangeleerd zoals de
biologie het onderwijst. Dat zij vaak namen van buurtbewoners roepen,
zoals dat meisje beweert, komt dan doordat die namen in de buurt zo
vaak te horen zijn: de buurvrouw roept de naam van Frederik die op
zijn duiveltil zit terwijl het eten klaar is, of de naam van Klaartje
die aan het spelen is in de tuin onder de grote beuken waarin de
gevleugelden rusten van wie gezegd wordt dat geen kleed het hunne in
schoonheid evenaart en wiens gezangen de grote Olivier Messiaen
inspireerden voor zijn Saint
François d'Assise.
(2)
Over
Franciscus - niet de huidige paus maar de bedelaar - gaat een legende
dat hij het evangelie tot de vogels predikte en daarom zegt men wel
eens dat deze heilige niet goed snik was. Maar de schrijver van het
Zonnelied
(3) komt in een wel heel ander licht te staan van zodra de feiten ons
ertoe bewegen om aan te nemen dat vogels mensentaal napraten en als
men heel goed naar hen luistert, dan moet men wel beamen wat zo vaak
gezegd wordt: dat de vogelen des hemels het zullen overbrengen.
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 6: nieuwjaarsintermezzo: de slavenfabriek van 2020
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
6: nieuwjaarsintermezzo: de slavenfabriek van 2020
Trump
bouwt een muur (trouwens samen met Orban en de hele EU) en zogenaamde
kritische stemmen roepen: "Maar laat de vluchtelingen toch
binnen!" Echter, op den duur ziet men niet meer dat de promotie
van deze kritiek de eigenlijke reden voor de bouw van een muur
verkapt. Politici doen er wel hun profijt mee om het als zodanig voor
te stellen maar het is verre van de bedoeling om met een muur de
vluchtelingen uit het land te houden. Trouwens, muur of geen muur,
mensen met honger komen sowieso het land binnen en alle grenzen
bewaken is gewoon praktisch onmogelijk. De bedoeling van de muur is
niet om vluchtelingen tegen te houden. De bedoeling van de muur is de
productie van slaven.
Hoezo?
Stel
eens dat men buitenlanders binnen laat en dat men hen onmiddellijk en
zonder meer legaliseert: zij gaan aan het werk zoals ieder ander en
zij hebben dezelfde rechten en plichten als de inboorlingen. Edoch,
precies dat willen extreem-rechtse politici vermijden. Zij willen
namelijk niet dat nieuwkomers dezelfde rechten hebben als zijzelf:
zij willen dat de nieuwkomers hun slaven zijn. Maar er is een
probleem.
Hoe
spelen zij dat klaar in de eenentwintigste eeuw, 161 jaar na de ter
dood veroordeling van John Brown en zowat 150 jaar na het verbod op
slavernij?
Het
antwoord is even simpel als bedrieglijk: de slavenfabriek van vandaag
is gewoon een muur.
De
muur staat symbool voor het verbod aan buitenlanders om het land in
te komen. Een louter symbool omdat mensen met honger zich uiteraard
niet laten afschrikken door een muur. Zij komen sowieso het land in
maar dan wel illegaal en precies dat was de bedoeling: de muur
zorgt voor de gegarandeerde import van illegalen.
Maar
wat zijn dat illegalen?
Illegalen
zijn mensen zoals u en ik, alleen hebben zij geen rechten zoals u en
ik. Als u en ik gaan werken, dan kunnen wij een minimumloon eisen,
invaliditeitsverzekering, een inkomen bij verlies van werk en
pensioen, kindergeld en nog andere zorg. Mensen zonder rechten kunnen
dat niet. De bouw van een muur zorgt er dus voor dat in een
land waar sociale zekerheid zogezegd iedereen beschermt tegen
uitbuiting, de uitbuiting alsnog ongehinderd kan doorgaan, precies
zoals 150 jaar geleden. Uiteraard niet door de sociale zekerheid af
te schaffen want dat is onmogelijk. Het gebeurt via een sluwe omweg.
Er worden namelijk mensen gefabriceerd die geen recht hebben op
sociale bescherming: slaven. De fabricatie van slaven gebeurt
simpelweg door de bouw van een muur.
De
muur zorgt ervoor dat het land bevolkt wordt met mensen die wel
honger hebben en die dus moeten eten en dus werken, maar die helemaal
geen rechten hebben. Waar een fabriek voor de aanmaak van 'machines'
(zoals de slaven van weleer vaker werden genoemd), behalve een muur
bijvoorbeeld ook een dak nodig heeft en wat niet nog allemaal,
volstaat voor de fabricatie van een slavenfabriek een simpele muur.
Hoeveel
illegalen bevinden zich in het vrije westen? Hoeveel bedrijven werken
met onderaannemers en werknemers die niet over de nodige papieren
beschikken en die zogezegd niet bestaan? Wie zorgt ervoor dat de
"geen geld is om controleurs te betalen" op het terrein?
Waarom organiseren allerlei ministers zogenaamde etentjes voor
bedrijfsleiders die dan een enveloppe meebrengen voor de excellentie
in kwestie? Was het niet Jo Lernout die na de gemene streek die met
zijn bedrijf werd uitgehaald de anekdote opdiste van het envelopje
ter bekostiging van het etentje met de minister? Niet de minister
werd veroordeeld voor corruptie maar de 'verrader' van het systeem.
Hoe kan het ook anders, het gaat immers om een bijzonder machtig
systeem. Een systeem dat in staat is om ook nog in 2020 miljoenen
slaven te produceren door middel van een simpele muur.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
1 januari 2020)
31-12-2019
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 5: Haïti, wereldproducent van suiker en koffie 'gratis'...
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
5: Haïti, wereldproducent van suiker en koffie 'gratis'...
Het
racisme
heeft deels religieuze wortels ("mensen met een zwarte huid
hebben geen ziel"; "wij zijn het uitverkoren volk"...)
maar is vaak een gevolg
van de slavernij:
racisme en slavernij zijn elkaars
oorzaak en gevolg en vandaar is het niet alleen zo dat de Afrikaanse
slavernij wordt goedgepraat met het argument dat zwarten
minderwaardig zijn maar, andersom, worden zwarten door blanken als
minderwaardig beschouwd precies omdat
zij hun slaven zijn. En soms zijn inzake racisme zowel religie als
slavernij in het geding, zoals in het requerimento
van paus Adrianus VI: hij eist de onderwerping van de Indianen én
omdat hij zich als zelfverklaard goddelijk vertegenwoordiger meer
waard acht dan hen, én omdat zij Spaanse oorlogsbuit zijn. Weliswaar
werkt de beschaving het recht van de sterkste tegen maar het blijft
jammer genoeg vaak de regel dat mensen neerkijken op hun zwakkere
soortgenoten: "[Het
grootschalig gebruik van slavenarbeid (op Jamaica, "een van de
grootste en meest authentieke slavengemeenschappen die ooit hebben
bestaan" (1))]
kleurde
de hele cultuur en legde de basis voor sociale ongelijkheid en
racistische overtuigingen, die ook tegenwoordig nog wijdverspreid
zijn".
(2)
Het
is niet overbodig om iets te zeggen over de concrete
leefomstandigheden van de slaven teneinde een beeld te krijgen van de
menselijke wreedheid en het kennelijk volstrekte onvermogen tot
empathie bij de uitbuiters - alles werd overigens minutieus
opgetekend. Op een suikerplantage waar zowat 80 slaven werkten,
stonden een kasteeltje waar de blanke oversten verbleven, de barakken
voor de slaven, de pakhuizen en de molen. Het werk in de molen, waar
het suikerriet geplet werd en verhit voor de productie van muscovado
(ruwe suiker), melasse en rum, was het zwaarst en eiste de meeste
mensenlevens. In het seizoen werd dag en nacht gewerkt en kregen de
slaven niet meer dan vier uur slaap per etmaal. "[Het werk
bij de molen] was zo gevaarlijk dat als - door slaperigheid of door
onvoorzichtigheid - een uiteinde van een vinger tussen de palen
blijft steken, de rest van het lichaam onvermijdelijk volgt. Om dit
te voorkomen, heeft de volgende neger altijd een kleine bijl klaar om
zijn arm af te hakken, in het geval van een dergelijk ongeluk".
(3) Volgens de codex van Barbados uit 1661 "moesten de
zwarten worden beschouwd als gevaarlijke heidenen. De eigenaar had
geen onbeperkte macht over hen, maar bijna. Hij mocht de slaaf naar
eigen goeddunken straffen en ontsnapte zelf aan straf als hij hem per
ongeluk mishandelde of doodde. In het geval een slaaf werd betrapt,
bijvoorbeeld omdat hij stal, vluchtte of een vluchteling verborg, was
de straf hard, inclusief zweepslagen of brandmerking". (4)
In Jamaica waar begin achttiende eeuw slechts zevenhonderd blanken
woonden maar in 1768 al zeventienduizend, liep tegen 1775 het aantal
slaven op tot 350.000. Slavenkinderen gingen al vanaf de leeftijd van
3 à 4 jaar aan het werk en ook oude slaven moesten aan de slag
blijven. De eigenaars van de plantages verbleven meestal in
Engeland. Ook op de Franse kolonie Saint-Domingue (het huidige Haïti)
was de toestand onmenselijk. Haïti leverde 40 pct. van alle suiker
en 50 pct. van alle koffie in de wereld. In 1731 tekende een bezoeker
op dat de slaven dom en volgzaam waren, niet in staat om voor
zichzelf te zorgen: "Sommigen (...) kunnen niet tot meer dan
drie tellen en het gebed van de Heer niet leren. Ze bedenken nooit
iets uit zichzelf, en het verleden is voor hen even onbekend als de
toekomst. Het zijn machines (...)" (5)
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
31 december 2019)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De
geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië tot moderne
mensenhandel,
Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019. (Oorspr.: Slaveriets
historia,
Historiska Media, Zweden 2015), p. 325.
(2)
Dick Harrison, o.c.,
p. 327.
3)
Dick Harrison, o.c.,
p. 332.
(4)
Dick Harrison, o.c.,
p. 340.
(5)
Dick Harrison, o.c.,
p. 345.
29-12-2019
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 4: De wreedaardigste handel ooit
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
4: De wreedaardigste handel ooit
Meer
dan vier eeuwen lang heeft zich de meest wreedaardige uitbuiting uit
de hele geschiedenis voltrokken over de Atlantische oceaan tussen de
continenten, een uitbuiting van mensen door mensen met meer dan tien
miljoen slachtoffers en kennelijk in een volstrekte afwezigheid van
ook maar een greintje menselijkheid of geweten, meer nog: een
wreedheid onder initiatief en toezicht van de zelfverklaarde
vertegenwoordiger van God zelf op aarde: de paus. Een uitbuiting
waaraan het Westen zijn exuberante rijkdom dankt en nog steeds dankt,
want in enigszins verdoken vormen gaat de slavernij vandaag gewoon
door.
Het
begon met de ontdekking van Amerika door Christoffel Columbus, een
Genuees die ook thuis was in Portugal en Spanje en die voer onder
Spaanse vlag. Tot zijn dood heeft hij geloofd Azië ontdekt te hebben
maar het ging om de Amerikaanse continenten en direct zag het Westen
brood in de 'Nieuwe Wereld': paus Adrinanus VI stuurde in 1513 een
brief naar de 'Indianen' (het beruchte 'requerimento') waarin hij
duidelijk maakte dat hij het goddelijke gezag was op aarde en dat zij
hem bijgevolg gehoorzaamheid verschuldigd waren. Zij moesten zich
laten dopen en onderdaan worden van de Spaanse vorst, op straffe van
verslaving en dood.
Het
opzet was om de hele bevolking van roodhuiden te laten werken op
aldaar aan te leggen plantages van vooral suikerriet. Toen de
inheemsen verzet boden, dreigden zij allemaal te worden uitgemoord,
edoch de meesten van hen stierven binnen de kortste keren ingevolge
westerse ziektes waartegen zij geen weerstand hadden. De plantages
van de Spanjaarden geraakten bijna onbemand en daarom deden zij een
beroep op de Portugezen die handel dreven aan de Afrikaanse
kustgebieden. Daar kochten de Portugezen slaven van de grote
Afrikaanse koningen die jacht maakten op hun eigen volk en zij
transporteerden hen met zeilschepen naar Amerika. De slaven werden
betaald met geweren. De vloot reisde aldus in driehoeksvorm: van
Europa naar Afrika geladen met geweren, van Afrika naar Amerika
geladen met slaven en van Amerika naar Europa geladen met suiker.
Na
Spanje en Portugal gingen ook Frankrijk, Engeland, Nederland en de
Scandinaviërs in slaven (maar ook in specerijen, ivoor en goud)
handelen en de tol aan menselijk leed en aan mensenlevens was enorm:
vele slaven stierven nog voor zij inscheepten en soms meer dan de
helft van hen kwamen om op zee ingevolge dorst, scheurbuik,
besmettelijke ziekten en wreedheden. In zijn Transformations in
Slavery geeft Paul E. Lovejoy de cijfers inzake de
Trans-Atlantische slavenhandel: tussen 1450 en 1900 werden 11.313.000
zwarten, door hun eigen Afrikaanse koningen buit gemaakt en verkocht,
als slaven naar Amerika verscheept. En het was niet een of andere
mentaliteitsverandering die hieraan een einde dreigde te maken, maar
de slavenopstanden zelf.
De
Afrikaanse koningen moesten contractueel, in ruil voor geweren,
jaarlijks vele tienduizenden slaven leverden voor het transport naar
de Amerikaanse plantages omdat de slaven al binnen de paar jaar
crepeerden en vervangen moesten worden en het Afrikaanse binnenland
geraakte ontvolkt. In tegenstelling tot de slaven uit de oudheid, die
een relatief comfortabel leven leidden en vaak ook in hoge functies
werkzaam waren en gezag droegen, werden in dit tijdperk de slaven als
verwaarloosde dieren behandeld: zij werden veracht.
Congo
was een grote leverancier van slaven en sprak zich uiteindelijk tegen
de slavenhandel uit maar de Portugese koning antwoordde leugenachtig
dat Congo daar wel moest mee doorgaan omdat het niets anders te
verkopen had. Uiteindelijk viel Congo uiteen en het is toen dat de
charismatische hervormster Beatrix Kimpa Vita opstond: "Ze
verklaarde zich geïnspireerd door Sint-Antonius en werd krachtig
gesteund door Congolese boeren, die haar prezen als heerser in een
herbouwd Sao Salvador. De poging eindigde in een tragedie. Als een
Afrikaanse Jeanne d' Arc eindigde Beatrix in 1706 op de brandstapel."
(1)
Maar
de grootste wreedheden speelden zich af op de suikerrietplantages, en
dan vooral in Jamaica, waar men de afgedankte slaven, vastgebonden op
een plank, in de ravijn wierp. Zoals in de latere concentratiekampen
en dat alles naar het voorbeeld van het kleed van Christus, toont
zich de meedogenloosheid in het hergebruik van de kleren van de
ongelukkigen, getuige dit slavenlied:
Breng
hem naar de geul! Breng hem naar de geul!
Maar
breng de kleren en de plank terug.
O!
Meester, meester! Ik nog niet dood!
Breng
hem naar de geul! Breng hem naar de geul!
Draag
hem weg! (2)
(J.B.,
29 december 2019)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 309.
(2)
Dick Harrison, o.c., p. 326.
22-12-2019
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 3: Intermezzo
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
3: Intermezzo
De
media berichten dat Melania Trump de lichtjes van haar kerstboom
heeft opgestoken - of beter: de duizenden lichtjes van haar
tientallen kerstbomen - terwijl haar echtgenoot die dankzij de macht
van het gouden kalf de wereld leidt - of misleidt - de vluchtelingen
het land uit jaagt. Weten de Trumpen dan niet dat het Kerstfeest het
feest is van de vluchtelingen die nergens onderdak vinden of varen
Trump en zijn gade elk een andere koers? Of is het vandaag inderdaad
zo ver gekomen dat alle dingen van hun inhoud zijn ontdaan en dat wij
alleen nog te maken hebben met oppervlakkige verschijningen,
uitzichten, spookbeelden die opkomen en weer vergaan, sferen zonder
ook maar de minste betekenis zoals de warrige emoties die worden
geconsumeerd bij de inname van allerlei medicijnen of drugs?
Voor
de laatst genoemde verklaring valt wel wat te zeggen, gezien het
quasi eindeloze bedrog waarin de wereld wordt gedrenkt bij de aanvang
van 2020. Moordenaars van journalisten die het nog aandurven
om de waarheid te schrijven, worden door de huidige wereldleiders
beschermd. Afzichtelijke neoliberalen die hun slogans van "het
zal onze tijd wel duren" met mooie praatjes verkappen, beledigen
kinderen die zich genoopt weten tot verzet omdat zij nog voor hun
volwassenheid in het vuilnis van de rijken zullen stikken. En de tijd
dat er nog uilenspiegels, artiesten en filosofen waren om die
wantoestanden aan de kaak te stellen, ligt allang in de mist van een
ver verleden want zoals iedereen weet produceren dictators hun eigen
'kritiek'.
"In
alle bescheidenheid ben ik van mening", zo vangen zij met
spreken aan en geen mens kan hen er nog van beschuldigen dat zij zo
onbescheiden zijn om hun ongevraagde mening op te dringen - wat zij
overigens doen via opgekochte kanalen waartoe eerlijke en derhalve
arme mensen de toegang missen. Zo vindt men hier te lande bij de
aanvang van 2020
in alle prullenmagazijnen waar schaduwen van mensen ronddolen op zoek
naar cadeautjes voor de kerst, de dikke boeken van de naar zijn eigen
zeggen "grootste denker van deze tijd", Yuval Noah Harari.
Boeken die luisteren naar ronkende titels zoals Homo
Deus,
Sapiens
en 21
lessen voor de 21ste eeuw
waarin de 'futuroloog' al na enkele bladzijden de wenkbrauwen doet
fronsen. Meer dan tweeduizend jaar geleden werd Socrates voor het
spreken van de waarheid ter dood veroordeeld maar vandaag krijgen de
Socratessen (die er ongetwijfeld in overvloed zijn) zelfs geen kans
meer om uit te kijken naar een heldendood omdat hun plaats werd
ingenomen door flink betaalde leugenaars van het heersende
neoliberale regime dat onze wereld in sneltempo naar de afgrond
drijft. In de joodse krant Haaretz
noemt de eminente filosofieprofessor Danny Gutwein van de
universiteit van Haifa, Harari de huisideoloog van de neoliberale
elite (1) en in Liberation
klinkt het als volgt: "Pour
l historien Dany Gutwein, sous couvert d apolitisme, la
«mythologie» émanant des best-sellers de l auteur israélien
[Harari]
légitime en réalité les règles néolibérales et les élites de
la Silicon Valley."
(2) En wij weten allen heel goed dat Silicon Valley, die goudmijn van
de allernieuwste technologie, gesponsord wordt door olieleveranciers
die er hun hand niet voor omdraaien om wie de waarheid vertellen ook
letterlijk in mootjes te hakken.
De
geschiedenis wordt verdraaid, het toekomstoptimisme is een groteske
leugen, de gangbare economie maakt de wereld kapot en de huidige
welvaart is geen product van arbeid en vernuft doch het bittere loon
van wreedheid, ontmenselijking en slavenhandel. Wij weten hoe de
zogenaamde 'Nieuwe Wereld' groot en rijk werd én onleefbaar en die
geschiedenis moet verteld worden, ook als daar geen oren meer naar
zijn. Het verhaal immers zal de oren scheppen, precies zoals het
licht ooit huidcellen omvormde tot ogen.
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 2: De plundering van de zwarten en de roodhuiden (vervolg)
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
2: De plundering van de zwarten en de roodhuiden (vervolg)
Nog
wat betreft de trans-Atlantische slavenhandel volgden in het spoor
van de Portugezen en de Spanjaarden, de Hollanders die, met hun
Oost-Indische Compagnie uit 1602 al specerijen verscheepten: met een
nederzetting in 1612 in Mori aan de Afrikaanse Goudkust hadden zij
het eerst op goud gemunt maar alras volgde in 1621 de West-Indische
Compagnie (heropgericht in 1674) voor een volleerde slavenhandel, in
de periode tussen 1658 en 1729 goed voor de verhandeling van 97.000
slaven. Ook de Britten (met onder meer in 1624 hun kolonie in Saint
Christopher of Saint Kitts, in Barbados en in 1655 in Jamaica)
betraden het toneel en bij gebrek aan slaven lokten zij arme
landbouwers naar hun plantages in Barbados die daar eerst jarenlang
gratis moesten werken om hun overtocht te kunnen betalen, zodat zij
op die manier slaven werden - 46.000 in 1685. Ook Frankrijk werkte
met slaven en Franse nederzettingen waren Nevis, Montserrat,
Antigua, Saint-Martin, Guadeloupe, Martinique en Saint- Domingue
(Haïti). Maar het waren de Britten die van op hun oninneembaar
eiland met hun vloot allen overtroefden: in het British Empire
ging de zon nooit onder en tussen 1701 en 1800 vervoerden de
Britten 2,46 miljoen Afrikaanse slaven. De Portugezen werden verdrongen
naar de tweede plaats met een Afrikaanse slavenexport van 1.888.000
'stuks'. In de achttiende eeuw kwam de slavenhandel dan in handen van
particulieren. (1)
Hoe
was de werkelijkheid voor de slaven? Zij werden buit gemaakt in een
jacht van een machtige Afrikaanse koning die hen geboeid in karavanen
of in kano's naar de kust bracht waar zij verkocht werden en
ingescheept. De ongelukkigen wisten niet wat hen te wachten stond,
zij zagen voor het eerst blanken, ze verstonden hun talen niet, zij
zagen voor het eerst de wijde oceaan. Zij panikeerden wanneer het
schip van wal stak want "de wijdverspreide perceptie was dat
Europeanen zeewezens waren, kannibalen uit het Land van de Doden. Het
gerucht ging dat het leer van hun zwarte schoenen de huid was van
dode en opgegeten Afrikanen. (...) De meeste opstanden op de schepen
(...) vonden plaats in deze fase van de overtocht" (2)
Maar
die paniek was heel terecht: de slaven leden erg onder dorst, stank
en wreedheid en tot een derde van de slaven stierven aan dysenterie,
pokken en scheurbuik. (3) Wat betreft de wreedheid: bekend is het
tragische lot van het op 1 januari 1738 in een storm bij
Oost-Suriname vergane Hollandse schip Leusden: "Zich
er goed van bewust dat er niet genoeg reddingsboeien waren voor
iedereen aan boord, hield de bemanning de luiken stevig op slot en
liet de slaven verdrinken (...). Van de oorspronkelijk 716 slaven die
op 19 november de kust van Afrika verlieten, waren er [nog] slechts
14 in leven". En nu komt het: "Dezen hebben, net als
de 73 overlevenden van de bemanning, op 4 januari Paramaribo bereikt,
waarna ze volgens plan werden verkocht"! (4)
(J.B.,
20 december 2019)
Verwijzingen:
(1)
Dick Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019.
(Oorspr.: Slaveriets historia, Historiska Media, Zweden 2015),
p. 255v. Omstreeks 1850 had zendeling Sigismund Koelle 177 interviews
met vrijgelaten mannelijke slaven zodat historici goed geïnformeerd
zijn over hun lot.
(2)
Dick Harrison, o.c., p. 280.
(3)
Dick Harrison, o.c., p. 278-279.
(4)
Dick Harrison, o.c., p. 281.
15-12-2019
Hoe Europa groot en rijk werd - Aflevering 1: De plundering van de zwarten en de roodhuiden
Hoe
Europa groot en rijk werd
Aflevering
1: De plundering van de zwarten en de roodhuiden
Volgens de
Conventie van de Volkerenbond uit 1926 is een slaaf sociaal gezien
dood en dus geen mens doch een eigendom. Inzake slavernij wordt
altijd geweld gebruikt, anders zouden slaven vluchten naar hun
vrijheid. Een bijzondere vorm van slavernij is de schuldslavernij
waarbij schulden (vaak eindeloos) afgelost worden door werk. Omdat
slaven geen mensen zijn en dus geen mensenrechten hebben, is
dwangarbeid eigen aan slavernij.
Een bron
van slavernij is de oorlog waar krijgsgevangenen worden gemaakt wiens
leven gespaard wordt in ruil voor slavernij en een andere bron is de
armoede die mensen dwingt om zichzelf of hun arbeid te verkopen
teneinde in leven te kunnen blijven; in de beide gevallen worden
mensen minderwaardig aan de overwinnaar en de rijke: "De
overwinnaar en de rijke ervaren meer waarde dan de andere partij: ze
hebben een onoverbrugbaar sociaal leiderschap verworven. De ervaring
van ongelijkheid, van triomfantelijke superioriteit, is de basis van
alle menselijke onvrijheid. De ultieme vernedering van een verslagen
persoon - afgezien van hem ter dood te veroordelen - is hem tot een
ding te reduceren." (1)
De
geschiedenis van de slavernij begint waar men dit onrecht aanvaardt
of moet aanvaarden omdat verzet van de zwakkere met geweld de kop
wordt ingedrukt. Er bestaat namelijk een minachting voor zwakkeren
zonder welke slavernij ondenkbaar zou zijn. (2)
Slavernij
is van alle tijden en culturen: In een lijvig boek over de
geschiedenis van de slavernij begint de Zweedse professor Harrison
met de prehistorie en de oudheid en hij gaat door tot in onze eeuw.
Slavernij werd gezien als een natuurlijk gegeven en zelfs het
christendom heeft geen kritiek geleverd op het bestaan van de
slavernij: "De kerkslaven waren zo talrijk dat een synode
bepaalde dat elke parochiekerk minstens honderd slaven moest hebben,
anders was de kerk niet belangrijk genoeg om een eigen priester te
krijgen." (3) Maar ongeëvenaard in de geschiedenis was de
trans-Atlantische slavenhandel die zich voltrok gedurende drie
eeuwen.
In 1492
ontdekte Columbus Amerika en met het requerimento - een
bevelschrift van de paus - werd van de autochtone bevolking - de
'Indianen' - geëist zich over te geven, wat inhield dat men zich
liet dopen en onderdaan werd van de Spaanse vorst - op straffe van
verslaving of dood. Echter, alras kwam vrijwel de ganse autochtone
bevolking van Amerika om door ziekten die de Europese veroveraars -
de conquistadores - meebrachten en waartegen de inboorlingen
geen immuniteit hadden. De Spanjaarden vonden in de zogenaamde
'Nieuwe Wereld' landbouwgrond voor de teelt van vooral suikerriet
maar zij misten nu de mankracht om de grond te bewerken en daarom
gooiden ze het op een akkoord met de Portugezen: zoals de Spanjaarden
onder het voorwendsel de wereld tot het christendom te gaan bekeren,
Amerika onderwierp, zo engageerde Portugal zich met de verovering van
Afrika en de Portugezen kochten van de koningen van de Afrikaanse
landen slaven die zij met hun vloot naar Amerika transporteerden om
daar op de plantages te gaan werken. (4) De afgewerkte producten
werden dan naar Europa gevaren en aldus bestond er een
verkeersdriehoek over de Atlantische Oceaan: ambachtelijke producten
reisden van Europa naar Afrika, slaven werden van Afrika naar Amerika
gebracht en suiker van Amerika naar Europa - waar het geraffineerd
werd: "De Atlantische Oceaan, vroeger weinig meer dan een
groot, koud, met water gevuld graf tussen de Oude en de Nieuwe
wereld, werd in de zeventiende eeuw het toneel van een van de
beruchtste en winstgevendste handelsactiviteiten van alle tijden".
(5)
Hier moet
worden aan toegevoegd dat de grootscheepse slavenhandel van Afrika
naar Amerika, waarbij miljoenen mensen als werkdieren verkocht
werden, aanvankelijk onmogelijk zou geweest zijn indien de koningen
van de Afrikaanse landen hun mensen niet aan de Portugese
slavenhandelaars verkochten. Toen echter de Afrikaanse koningen hoge
belastingen gingen heffen, verhuisden de Portugezen hun handel en de
meest rendabele havens voor slavenexport werden de in 1576 gestichte
handelspost Sao Paulo de Luanda (in het huidige Angola), in 1617
gevolgd door Sao Filipe de Benguela. (6)
(J.B.,
15 december 2019)
Verwijzingen:
(1) Dick
Harrison, De geschiedenis van de slavernij van Mesopotamië
tot moderne mensenhandel,
Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019. (Oorspr.: Slaveriets
historia, Historiska Media,
Zweden 2015), p. 43.
(2) In
Slavernij
was er altijd en overal - zijn bespreking van Dick Andersons
boek - vat Bart Funnekotte het als volgt samen: "Minachting.
Dat is de basis voor elke vorm van slavernij. Aldus
slavernij-onderzoeker Dick Harrison. Het is het dédain van de
winner voor de loser.
Als je een ander mens zijn vrijheid wilt ontnemen, moet je hem
verafschuwen, én die afschuw rechtvaardigen en institutionaliseren.
Dat doe je door te zeggen dat die persoon zijn lot aan zichzelf te
wijten heeft, bijvoorbeeld omdat hij een oorlog heeft verloren, of
arm is. Alleen als je op zon manier een psychologische barrière
opricht tussen jou en de ander, kan slavernij bestaan. (Zie:https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/18/slavernij-was-er-altijd-en-overal-a3977235
)
(3)
Dick Harrison, o.c.,
p. 103.
(4) Pas
later ontdekten de Portugezen Brazilië, het enige Amerikaanse land
dat niet door de Spanjaarden gekoloniseerd was.
(5) Dick
Harrison, o.c., p. 242.
(6)
Dick Harrison, o.c., p. 242.
09-12-2019
Cervantes, de jager en de prooi
Cervantes,
de jager en de prooi
El
ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha is een van de
beroemdste verhalen uit de wereldliteratuur maar minder bekend is dat
zijn auteur, Miguel de Cervantes Saavedra, die op 24-jarige leeftijd
aan de oorlog tegen de Ottomanen bij Lepanto een verlamde hand
overhield (vanwaar zijn bijnaam el manco de Lepanto), in 1575
werd buitgemaakt door Barbarijse zeerovers en als slaaf werd
meegenomen naar Algiers waar hij na verschillende vergeefse
ontsnappingspogingen in 1580 werd vrijgekocht. Deze 'Barbarijse
zeerovers' - 'Barbarijs' of 'Berbers' - waren 'renegaten' of
'afvalligen', door Cervantes zelf getypeerd als gewetenloze, dubbel
spel spelende criminelen: zij gaven zich uit voor eerbiedwaardige
burgers terwijl zij leefden van het losgeld van door hen in de boeien
geslagen christenen. (1)
Vanaf
die tijd tot 1830 was de slavernij 'in volle bloei' en niet alleen
particulieren verdienden de kost met het schaken en verkopen van
mensen - bij voorkeur op zee doch ook door het overvallen van dorpen
- maar ook de staten beoefenden deze onmenselijke doch meestal zeer
winstgevende praktijk. Zo maakten Algerijnse piraten tussen 1520 en
1830 zowat 760.000 Europeanen tot slaaf. De Sultan van het Ottomaans
rijk (dat eigenlijk het midden hield tussen een piratenbende en een
staat) eiste belastingen in de vorm van kinderen ('devºirme') die
dan werden klaargestoomd voor zijn leger. (2) De eigenlijke staten
tenslotte maakten miljoenen slaven buit, vaak onder het patronaat van
de Heilige Stoel, zoals ten tijde van de Spaanse conquistadores
in Latijns-Amerika met het zogenaamde requierimento.
(3)
Deze
praktijken gaan vandaag onverminderd door, bijvoorbeeld in
Saoedi-Arabië waar massaal Indiërs onderbetaald worden
tewerkgesteld zodat zij in feite eeuwig aan de slag moeten blijven om
de terugreis naar hun land van herkomst te kunnen financieren en
hetzelfde gebeurt in het rijke noorden met de handel in seksslavinnen
en evenzeer in de massale uitbuiting van mensen in hun eigen
(ontwikkelings)land door allerlei Westerse bedrijven die op die
manier fortuin maken en grote sier. Onlangs werd berekend dat elke
westerling zijn levensstandaard dankt aan ongeveer vijftig slaven in
de zogenaamde derde en de vierde wereld. Los daarvan zouden vandaag
wereldwijd zowat 36 miljoen mensen als (echte) slaaf worden
uitgebuit. (4)
Het is een
vreemde paradox dat onze wereld bijzonder moeizaam wordt opgebouwd
door talloze dag in dag uit hardwerkende mensen die aan hun labeur
maar net genoeg overhouden om in leven te kunnen blijven en er
tenslotte aan creperen terwijl de meest winstgevende activiteiten -
zoals de slavenhandel - helemaal niets toevoegen aan de wereld maar
daarentegen veel vernielen en alleen maar ellende brengen. Een
vrachtschip volgeladen met slaven maakt van de handelaar in kwestie
in een mum van tijd een rijk en invloedrijk persoon, klaar om naar
het presidentschap te dingen en hetzelfde doen alle fabrieken in
(meestal door dictators gerunde) gebieden waar niemand ooit over
sociale bescherming of minimumlonen heeft gehoord. Van moordende
drugs worden alleen de handelaren rijk, zoals de Kennedy's met hun
handel in verboden alcohol destijds (om met dit voorbeeld maar in het
veilige verleden te blijven) terwijl de gebruikers vaak worden
getypeerd als "slachtoffers op het altaar van het gouden kalf".
Sluwe en gewetenloze lui verslaven breinen aan harddrugs zodat de
slachtoffers in kwestie tot alles bereid zijn om die drugs te kunnen
bemachtigen: ze verkopen lichaam en ziel, organen en overtuigingen,
beroven wie ze kunnen, liegen en moorden. De handelaren maken in geen
tijd gigantische fortuinen maar de eigenlijke opbrengst van die
bezigheden is nul: drugs voegen niets toe aan onze wereld, behalve
dan ellende. Alleen noeste en uitputtende arbeid kan de wereld beter
maken terwijl wie hem vernietigen en oorlog voeren, fortuin maken in
geen tijd.
Het
ene dier eet het andere op en als het genoeg gegeten heeft, staakt
het de jacht en het rust maar het verzamelen van rijkdom kent geen
rust. De volle maag geeft een signaal aan de hersenen dat zij mogen
slapen maar een geldbeugel lijkt wel het tegenovergestelde te doen:
hij geraakt niet vol want geld is slechts een getal en de verzadiging
blijft uit: naarmate het getal op de bankrekening groeit, nemen ook
de honger toe en het gevoel van leegte. De geldbeugel blijkt niet
vergelijkbaar met een maag maar veeleer met een bodemloze put, zoals
elke zucht of verslaving: zij komen niet tegemoet aan een reële
behoefte, zij maken de nood slechts groter. Maar boven alles brengen
zij mensen in een vreemde waan.
De
waan dat altijd meer mogelijk is, is dezelfde waan uit de Antieke
Spelen ter ere van de goden op de Olympusberg: citius,altius, fortius,
of: sneller, hoger, sterker.
Het is de waan van nooit genoeg die zich echter te pletter rijdt op
de paradox van Achilles en de schildpad van de wijsgeer Zeno van
Elea, die leefde van 490 tot 430 voor Christus: Achilles kan de
schildpad nooit inhalen want eenmaal hij bij de schildpad gekomen is,
zal die telkens al een beetje verder gekomen zijn. Maar wie zo
redeneren, zijn ten prooi aan een denkfout, zoals de realiteit zelf
laat zien. Zal men de muur nooit bereiken als men telkens met
'slechts' de helft van de afstand dichterbij komt? Kan men het record
op de honderd meter eindeloos blijven verbeteren totdat men die in
geen tijd uitloopt? Vloekt het verlangen om oud te worden niet met de
afkeer om oud te zijn? Vergissen wij ons niet als onze zekerheid dat
we morgen opnieuw zullen ontwaken, toeneemt naarmate wij vaker
mochten ervaren dat wij effectief ontwaakten? Onze hebzucht is in
hetzelfde bedje ziek als de ziekte als zodanig omdat zij geen honger
is doch een zucht: haar voorwerp is geen voedsel dat een maag kan
vullen maar een loutere fictie die verzadiging onmogelijk maakt omdat
zij najaagt wat geen lijf heeft en derhalve niet bestaat in deze
wereld en hoe vaker zij toehapt, des te groter worden de leegte en
het gat: het niets wordt voelbaar van zodra het daar is waar iets
werd verwacht en op die wijze treedt de dood - het niet-zijn - naar
binnen in het leven, en holt hij het ook uit.
En
verpersoonlijkt Don Quichot niet deze zucht waar hij datgene
nastreeft wat altijd onbereikbaar zal blijven omdat het nu eenmaal
niet bestaat, en niet in het minst zijn teerbeminde Dulcinea? Steekt
Cervantes dan niet de draak met de zaken waarvan alle weldenkende
lieden aannemen dat zij wél bestaan, en niet in het minst de
teerbeminde als zodanig? Want is daar waar de prooi fictief is, de
eigenlijke prooi dan niet de jager?
In de
waan van de vrijheid jagen wij op prooien die in onze wereld helemaal
niet bestaan en die ons daarom zelf tot prooien maken: het geld dat
ons beloofd werd, heeft geen andere waarde dan wat de ijdele hoop ons
biedt en blijft ook fictie omdat er geen beurs denkbaar is die het
verzadigen kan. De ultieme jager is ons onbekend, zijn bestaan wordt
door ons slechts verondersteld om ons aldus te behoeden voor het
gevoel dat alleen complete onverschilligheid heerst in het heelal.
(J.B., 9
december 2019)
Verwijzingen:
(1)
Cervantes' beschrijving van de renegaten staat in het veertigste
hoofdstuk van het eerste deel van zijn Don Quichot. Zie: Dick
Harrison, De geschiedenis van de slavernij. Van Mesopotamië tot
Moderne mensenhandel, Uitgeverij Omniboek, Utrecht 2019
(Oorspronkelijke uitgave: Zweden 2015), p. 160.
"De paus trachtte meermaals met exorcisme op afstand de duivel uit Adolf Hitler te drijven"
"De
paus trachtte meermaals met exorcisme op afstand de duivel uit Adolf
Hitler te drijven"
Op
27/01/2020 zal het 75 jaar geleden zijn dat de Russen het
nazi-vernietigingskamp van Auschwitz-Birkenau in Polen hebben bevrijd
waar meer dan een miljoen mensen de dood vonden. Het boek Pius XII
en de vernietiging van de Joden uit
2008 van Dirk Verhofstadt verklaart de rol van de kerk in die
nooit geziene massaslachting. Hier volgt een samenvatting van het
eerste deel van het vijfhonderd bladzijden tellende geschrift.
"In het
christelijke Europa hebben zich de grootste moordpartijen uit de
geschiedenis voorgedaan, aangericht door mensen die in naam van God
en van hun vermeende superioriteit ten strijde trokken tegen de
andersdenkenden, de ongelovigen, de volksvreemden of de zgn.
'Untermenschen'"
- aldus Dirk Verhofstadt in de aanvang (p.
12) van zijn Pius XII. (1)
Met de opkomst van de rede zag de kerk haar macht tanen en klampte
zich vast aan fascistische regimes. In Duitsland was dat het nazisme
dat leidde tot de holocaust. Men kan vaststellen dat de kerk met aan
het hoofd de paus, in casu Pius XII, niet alleen niets gedaan
heeft om de moord op zes miljoen mensen - voornamelijk joden - te
voorkomen maar dat zij bovendien aan de basis ligt van deze tragedie.
In 1933 sloot Eugenio
Pacelli, secretaris van Vaticaanstand, een overeenkomst
met het naziregime om de rechten van de kerk in Duitsland te
vrijwaren en deze overeenkomst resulteerde in de pauselijke
bescherming van het moorddadige regime: toen in 1939 Pacelli verkozen
werd tot paus Pius XII, verhinderde deze meteen de publicatie van een
brief tegen het racisme en het antisemitisme van zijn voorganger,
Pius XI. Deze brief werd de 'verborgen encycliek' genoemd en Pius
XII, de 'oorlogspaus' of de 'paus van Hitler'.
Dirk Verhofstadt toont
overtuigend aan dat het onmogelijk was dat het Vaticaan niets afwist
van de uitroeiingskampen - integendeel was het Vaticaan de eerste en
ook de best geïnformeerde instantie. Nochtans protesteerde de paus
niet, hij weigerde een veroordeling van de geallieerden m.b.t. de
uitroeiing der Joden te ondertekenen, reageerde niet toen de Joden
vanuit Rome naar Auschwitz gedeporteerd werden en nu nog weigert het
Vaticaan bepaalde documenten uit die tijd vrij te geven.
Edoch, sinds 1933 waren
quasi alle Duitsers getuigen van de Jodenvervolging: Joden waren de
zondebok voor alles wat fout ging, van het zedenverderf tot de pest.
Zij verdwenen massaal en keerden nooit terug, hun honderdduizenden
huizen met inboedels werden openbaar aan de Duitsers voor een
habbekrats verkocht. Ook het regime stak niets onder stoelen of
banken: op 20 maart 1933 opende Himmler het concentratiekamp van
Dachau met een persconferentie. Op 25 maart 1933 schreef Hermann
Hesse over de gevangenneming van en de moord op 30.000 tot 40.000
Joden - deportaties gebeurden openlijk overdag. Ook Heinrich Böll
verklaarde dat sinds 1933 iedereen op de hoogte was van het bestaan
van de concentratiekampen. Ernst Weiss schreef in 1938: "Duitsland
stonk naar moord en verraad en allen ademden die lucht in als was het
rozengeur."
Op 10 november van dat
jaar werden onder gejuich van het volk 267 synagogen in brand
gestoken, Joodse gebouwen en kerkhoven verwoest en meer dan honderd
joden vermoord: Kristallnacht. In Regensburg werden de Joden in
stoet de straat op gedreven en uitgejouwd, verplicht tot het dragen
van een plakkaat: "Uittocht der Joden" - de 'schandmars'.
De deportaties gingen door, alleen al in Wenen pleegden 680 Joden
zelfmoord om aan de nazi's te kunnen ontkomen.
Joden werden behandeld
alsof zij misdadigers waren, zij werden 'preventief' opgepakt door de
Gestapo en op school werd aan kinderen de plicht bijgebracht om
'volksvijanden' te verklikken. Duizenden opgepakten moesten hun eigen
graf delven en werden er dan in doodgeschoten. Onder meer het
vernietigingskamp Majdanek was goed zichtbaar vanuit de stad Lublin
maar het volk bleef onverschillig.
De Duitsers wisten niet
alleen van het regime maar werkten er bovendien aan mee: grote
bedrijven zoals Volkswagen, BASF en Siemens zetten Joden in als
slaven. Topf & Söhne leverde ovens aan het regime en
perfectioneerde ze. Iedereen zweeg, kennelijk uit lijfbehoud, de kerk
incluis. Toch hielpen sommigen op gevaar voor eigen leven, Joden
onderduiken.
De Joden werden
gedemoniseerd, ze waren de belichaming van alles wat gehaat, gevreesd
en veracht werd, er werden mythen gefabriceerd die hen in een slecht
daglicht stelden: het fabeltje van 'de protocollen van de wijzen van
Zion', rituele moorden op kinderen, hostieschendingen...
Christenen hebben zich
altijd tegen de Joden gekeerd, zo betoogt het boek, vanaf de heilige
Chrisostomos (345-407) die de Joden 'Christusmoordenaars' noemde. In
38 was er de Jodenvervolging van Alexandrië; in 379 vernielde keizer
Theodosius de synagogen; tijdens de kruistochten werden de Joden
uitgemoord in heel Europa; in 1348-1350 moordden de Duitsers vrijwel
alle Joden in Duitsland uit; eind veertiende eeuw werden de Joden
verdreven uit Spanje en Portugal; in 1543 vervloekte Luther de Joden
en riep hij alle wereldleiders op hen te doden; vanaf 1556 zaten alle
Joden in Rome achter muren, in 1569 werden ze uit het Vaticaan
verwijderd. De Franse Revolutie gaf in 1797 de Joden rechten maar na
de val van Napoleon stuurde Pius VII hen terug naar de getto's, de
inquisitie werd hersteld en katholieke geschriften waarschuwden voor
het 'gevaar' der Joden; het Vaticaan prees de antisemitische rellen.
Omstreeks 1918-1921 werden 100.000 Joden vermoord in de pogroms in
Rusland en Polen, de katholieke liturgie noemt Joden 'dienaren van
de duivel'.
Edoch, de kerk blijft
haar aandeel in het antisemitisme, dat leidde tot de holocaust,
ontkennen: in 1998 verklaarde Joannes-Paulus II dat de kerk niet
verantwoordelijk is voor de Jodenhaat, terwijl de nazi's voltrokken
wat de kerk gedurende eeuwen verkondigde. Elie Wiesel schrijft: "Toen
alle slachtoffers Joden waren, waren alle moordenaars Christenen".
Vandaag worden de katholieken hierin afgelost door de islam, vooral
dan in Iran.
Dat de paus niets wist,
is een leugen, zo stelt Verhofstadt: naast het feit dat de clerus
alom beter geïnformeerd was dan ongeacht wie, publiceerden de
kranten wereldwijd over de massamoord op de Joden. The Manchester
Gardian publiceerde op 11/08/1938 het artikel Forest
Concentration Camps for German Jews. Where They Are Send To Die
Quickly. Op de voorpagina van
The Illustrated London van
22/03/1941 staat een fotoreeks met Duitse soldaten die Joodse burgers
verzamelen en doodschieten. De frontpagina van The New York
Journal American van 13/11/1941
brengt een verslag van de moord op 25.000 Joden in Odessa. The
Christian Science Monitor meldt
op 29/11/1941 dat de nazi's de Joden volledig willen uitroeien. Op
18/05/1942 bericht de New York Times over
de moord op 400.000 Joden in de Baltische Staten en ook de
Internationale Gemeenschap wordt hierover officieel ingelicht. De
hoofdredacteur van de Volkszeitung,
Szmul Zygielbojm, bericht op 02/06/1942 over de massamoord op 700.000
Poolse joden op BBC radio
en op 11/06/1942 bericht de New York Times over
de lijsten met de dodentallen zoals door de regeringen in
ballingschap werden doorgegeven aan het Vaticaan - ook over het
gebruik van gaskamers en crematoria wordt bericht.
Een
gezamenlijke verklaring over de uitroeiing van de Joden werd
wereldwijd uitgezonden in 23 talen, ook de paus kreeg de tekst.
Thomas Mann sprak op de BBC over
de aan de gang zijnde moord op miljoenen mensen. De aartsbisschop van
Riga schreef aan de paus dat er van de 50.000 Joden in het getto van
Riga nog amper enkele duizenden overbleven. Kortom, alle wereldlijke
en geestelijke leiders (incluis president Roosevelt en het Vaticaan)
wisten wat gebeurde maar keken de andere kant op. De enige reactie
van de paus was het slot van zijn saaie kerstboodschap van 1942
waarin hij het in bijzonder vage bewoordingen had over niet nader
genoemde daders en slachtoffers van misdaden alom. Op de vraag waarom
de paus zweeg, antwoorden zijn verdedigers dat hij zich wel degelijk
heeft ingespannen en zo schrijft Michael Hesemann: "De
paus probeerde meerdere keren tijdens de Tweede Wereldoorlog door
middel van exorcisme op afstand de duivel uit Adolf Hitler te
drijven"!
Onder
meer de vrees voor het goddeloze communisme zal een rol gespeeld
hebben telkenmale waar de kerk de kant van de fascisten koos, die zij
omarmde "als een door God gezonden bolwerk tegen het
grote socialistische gevaar",
zoals sommigen betogen. Ook vreesde de kerk haar klanten onder de
katholieke nazi's in Duitsland te zullen verliezen. Maar het zwijgen
van de paus heeft de nazi's ongetwijfeld gesterkt in de overtuiging
dat ze moreel juist handelden. Op de riemen van de Duitse moordenaars
stond de tekst: "Gott mit uns";
veldbisschop Josef Rarkowski zei: "Duitsland is de
redder van Europa. De oorlog tegen Rusland is een Europese kruistocht
(...) Een kruistocht tegen het bolsjevistisch Untermenschentum".
Tot
slot nog een onthutsend citaat (pp. 89-90): "In hun
memorandum van 10/12/1941 verklaarden alle katholieke bisschoppen dat
zij met voldoening de strijd van de Duitse katholieken tegen de macht
van het bolsjevisme volgden. Bisschop Franz Bornewasse van Trier
zette de gelovigen ertoe aan om de nazistaat te dienen (geestelijken
overtuigden de jeugd zich aan te sluiten bij de Waffen-SS) en
verklaarde bombastisch: 'Met
opgeheven hoofd en kordate stap zijn we in het Nieuwe Rijk
binnengetreden en zijn we bereid hem (Hitler)
te dienen met inzet van alle krachten van ons lichaam en onze ziel'.
De Duitse soldaten en SS'ers werden in hun moordpartijen door de
protestantse en katholieke geestelijken dus niet afgeremd, maar juist
aangespoord".
(J.B., 7 december
2019)
Verwijzingen:
(1) Dirk Verhofstadt,
Pius XII en de vernietiging van de Joden, Houtekiet/Atlas,
Antwerpen 2008, pp. 17-93: deel 1: 'Strategie'.
01-12-2019
HET LEZEN WAARD: Walter Zinzen over het huidige Vlaamse cultuurbeleid
Fundeert het katholicisme onze beschaving? (Delen 1 tot 8)
Fundeert het katholicisme onze beschaving? (Delen 1 tot 8)
22-11-2019
Fundeerthet katholicisme onze beschaving? - Deel 8: Een conclusie
Fundeert
het katholicisme onze beschaving?
Deel
8: Een conclusie
Wellicht
was de ellende waarin de mensheid altijd ondergedompeld zat, een
goede voedingsbodem voor het geloof - het is immers geen geheim dat
in tijden van rampspoed alle mensen zich naar de kerk haasten om te
bidden. De wetenschappelijke, technische en economische vooruitgang
zorgde voor een draaglijker aards bestaan en de kerk werkte die
vooruitgang alleen maar tegen: zij veroordeelde Galilei en zij
predikte eenvoud en armoede terwijl zij zelf in rijkdom leefde en op
macht belust was. Zelfs de elementaire morele christelijke principes
loochende zij metterdaad waar zij zogenaamde ketters ombracht en ook
op politiek vlak kende zij slechts de dictatuur, de 'securitate' van
de inquisitie, de onverdraagzaamheid, de jodenvervolging, de
achterstelling van vrouwen, de veroordeling van homoseksuelen, het
racisme en de xenofobie, vooral met betrekking tot andere
geloofsovertuigingen en atheïsme.
Voor
vrijheid - en dus voor menselijke waardigheid - was er geen plaats in
de kerk, ofschoon de Bijbel (waarvan de clerus met de catechismus een
eigen herkauwde versie maakte) vertelt dat God de mens schiep als een
vrij wezen - en dit zeer tegen de zin van Lucifer. Dostojevski zijn
Grootinquisiteur van Sevilla laat de kerk zien als het
instrument bij uitstek van de duivel waarmee hij het plan dat volgens
de Bijbel God met de mens heeft, onmogelijk probeert te maken.
De
geschiedkundige feiten liegen er niet om en wie kennis nam van de
boekwerken die de kerkgeschiedenis tot onderwerp hebben, kan er niet
omheen dat het zogenaamde verrezen lichaam van Christus maar weinig
met de heiland te maken kan hebben. Als het Vaticaan zichzelf dan nog
beschouwt als het hoofd van dat lichaam, dat gehoorzaamheid eist van
alle ledematen (welke de 'gewone' gelovigen vertegenwoordigen), moet
men veeleer vrezen dat het instituut in kwestie een parasiet is die
de plek inneemt en ook bezet wil houden die toekomt aan de ware kerk.
Edoch,
het rijk Gods is niet van deze wereld en heeft derhalve evenmin een
plek als Christus zelf die immers geen steen had om zijn hoofd op
neer te leggen. De steenrots waar de kerk op rust is niet van steen
omdat haar fundament niet stoffelijk kan zijn: zij is van zuiver
geest en niet inneembaar door wereldlijke heersers die in koffers
goud en zilveren kruisen opsparen, belegd met diamanten en robijnen.
De
vraag of het katholicisme onze beschaving fundeert, is niet zo
moeilijk te beantwoorden eenmaal men de moed opbrengt om te erkennen
dat de term 'beschaving' niet per se iets voortreffelijks
betekent. Een exhaustieve opsomming ligt allerminst in de bedoeling
van deze tekst maar niemand kan ontkennen dat het voorbeeld van de
clerus duchtig nagevolgd werd in het seculiere: de onfeilbaarheid van
de paus weerkaatst zich in de onschendbaarheid van de parlementairen,
de onaantastbare theologie vindt haar gelijke in de heilige huisjes
van de wetenschappen, de idolatrie rond de heiligen wordt ijverig
nagevolgd in de verering van de alomtegenwoordige televisiesterren,
de biechtvader van weleer is nu de huisarts en waar men eertijds alle
heil verwachtte van de hostie, rekent men nu voor al zijn kwalen op
een pil.
Uiteraard
valt het christendom niet als de katholieke kerk de geest geeft of
wordt opgegeven maar de figuur van Jezus krijgt er wel een ander
aanschijn door. In zijn De terugkeer van de Nazoreeër schildert
de Vlaamse auteur en kenner van dat 'andere niveau' van de
werkelijkheid, Ludo Noens, een realistischer en
aannemelijker beeld van de wijze en ook goede man van Nazareth, die
'een man van god' was, wat wil zeggen: een mens met buitengewone
gaven die het ook goed met ons meende en die zijn medemensen hielp en
onderrichtte. En zonder ook maar enige twijfel heeft deze wijze mens
van tweeduizend jaar geleden ons een toegangsweg tot het goddelijke
aangeboden. Het christendom is niet de kerk en de kerk heeft
overigens meer met politiek te maken dan met religie. En wij weten
hoezeer die twee in schril contrast staan tot elkaar. Waar wij dan
van beschaving spreken in de authentieke zin van het woord, is het
ongetwijfeld wél terecht om de rol van het christendom te erkennen.
Maar dat is uiteraard stof voor een tekst apart.
(J.B.,
22 november 2019)
Verwijzingen:
(1)
Ludo Noens, De terugkeer van de
Nazoreeër. Fabuleuze lotsbestemming van een bliksemsjamaan,Aspekt,
2016.
Strijders voor eerlijke landbouw worden gecriminaliseerd terwijl aan het licht komt dat genetisch gemanipuleerde gewassen een gevaarlijk virus bevatten - zie:
