Het hoogfeest van de verrijzenis

Wij zijn zozeer gewoontedieren dat wij de dingen die wij voor het eerst te zien krijgen, voor droombeelden houden: wij kunnen ons het beeld dat ons te beurt valt niet herinneren en daarom ook houden we het voor onecht; we geloven dat het niet van buiten komt doch van binnen, recht uit onze fantasie. Om gelijkaardige redenen kijken wij over de zaken die wij zoeken heen: wij houden het stuk kaas in onze gedachten terwijl wij de inhoud van de koelkast afspeuren en valt het gezochte in onze blik, dan houden wij het voor het beeld dat van binnenuit komt en dat wordt vastgehouden op het netvlies. Zo zijn wij blind voor wat ons vreemd is maar evenzeer voor alles wat we kennen omdat we daaraan wennen.

Wij zijn zozeer gewend geraakt aan het voorhanden zijn van lucht, voedsel en water, dat wij pas merken hoe afhankelijk wij van onze contreien zijn eenmaal wij dorst en honger lijden of in ademnood verkeren. Vaak duurt het tot dat kritieke moment dat wij ons realiseren hoe wonderlijk het is dat wij dagelijks levend voedsel tot ons moeten nemen teneinde zelf in leven te kunnen blijven: op het ogenblik dat wij ermee ophouden om leven uit onze omgeving tot ons te nemen, houden wij zelf met leven op. We zien dan dat wij ons eigenste leven niet uit onszelf halen, doch dat wij het danken aan een gestage toevoer van leven dat buiten ons om bestaat. En ons voedsel is inderdaad van andere levende wezens afkomstig; evenmin als die levende wezens, is het voedsel dat zij geven, maakbaar. Wij zijn niet gemaakt, wij zijn geschapen en ook datgene wat ons elke dag in leven houdt, is van levende schepselen afkomstig. Wij zijn ontstaan uit een levende bron, die immers onze moeder is, en ons voedsel is aan diezelfde bron ontsproten en herinnert ons zodoende dagelijks aan haar: indien wij ophielden met putten uit die bron van leven, dan zou alras het leven wegvlieden uit onze leden.

Maar zoals wij dagelijks voedsel uit de levensbron tot ons moeten nemen om fysiek te kunnen blijven bestaan, zo ook is ons geestelijk bestaan afhankelijk van een voortdurende toevoer van geestelijk voedsel uit een geestelijke bron. Zoals ons dagelijks brood ons het dagelijks leven schenkt, zo ook bestaat er brood voor de ziel dat wij niet kunnen missen als wij ook geestelijk verder wensen te bestaan. Zoals het dagelijks brood tot leven opwekt, zo ook is er brood dat voor de ziel bestemd is en dat ons kan opwekken tot geestelijk bestaan. Over dat brood wordt ons gezegd dat het de doden uit de graven opwekt tot een bestaan in eeuwigheid – tot de onsterfelijkheid.

In meer religies is er sprake van een eucharistisch brood, een manna uit de hemel of een levenselixir, een toverdrank waarmee het kwaad van de dood wordt overwonnen. Op de keper beschouwd is zelfs de hele medische wetenschap in de ban van een vooralsnog onvolkomen kennis die uiteindelijk mét de overwinning aller ziekten, aan de mens de eeuwigheid kon schenken, zo mogelijk in de vorm van één simpele witte pil.

Uiteraard is dat alles slechts wensdenken en fantasie: zoals gezondheid veeleer de vrucht is van onverdroten inspanningen terwijl de idee van een pil slechts de ziekmakende luiheid goedpraat, zo ook staan de hostie, het manna of het levenselixir symbool voor een dagelijkse omzichtige bedrijvigheid op een niveau dat het puur fysieke overstijgt en dat te maken heeft met intermenselijke relaties, zorgen en gedachten die in wezen zorgen zijn welke wij dragen voor elkaar. De dan beloofde eeuwigheid ligt in het zich bevrijden van de individuele sterfelijkheid via identificatie met soortgenoten: de leeftijd van de soort zal alvast die van de enkelingen overtreffen en met een korrel zout genomen betekent hij de eeuwigheid.

Wie alsnog willen kunnen hopen op een eigen voortbestaan over de grenzen van de dood, die hangen misschien nog al te zeer vast aan uitgerekend datgene wat zij moeten laten varen om de dood te kunnen overwinnen, en dat is het eigen ik. Want is het dan niet zo dat wie zijn ik heeft overwonnen, niet langer naar die vorm van onsterfelijkheid zál verlangen aangezien het ik van wie het overwon ook niet meer leeft?

Op die manier is Pasen zeker niet dat feest van superegoïsten die niet genoeg hebben aan een bestaan op aarde voor zichzelf en die aan dat eigen ik ook nog tot in de eeuwigheden geketend willen zijn. Veeleer slaat de verrijzenis van 't vlees op een loslaten ervan, in de overtuiging dat men niet meer verliezen kan wat men reeds weggaf voor het heil van anderen – noodzakelijkerwijze via de heilige weg van het kruis. Ook mieren doen dat en verder alle dieren, alle schepselen van God. Wij zien alleen niet altijd meer dat wijzelf het zijn als wij onze soortgenoten ontwaren, omdat wij blind geworden zijn. En het weze herhaald, dat wij blind zijn voor de dingen die ons onbekend zijn én voor de dingen die wij kennen, maar misschien nog het meest voor die dingen waarvan wij denken dat wij ze kennen.

(J.B., Stille Zaterdag 2013)

Het materialisme, een kind van de religie

Het materialisme – in twee woorden de theorie volgens welke alles wat echt bestaat, opgebouwd is uit materie – is zoals algemeen geweten een bijzonder eenzijdige, simplistische en al geruime tijd volstrekt voorbijgestreefde opvatting van de werkelijkheid, al was het slechts omdat het begrip 'materie' mee geëvolueerd is met de hedendaagse fysica terwijl de maatstaven die wij hanteren om iets al dan niet te erkennen als zijnde 'echt', nog steeds veranderen en helemaal niet zomaar in een consensus resulteren. Maar wat misschien heel even onze aandacht waard is omdat het anders misverstanden in het leven houdt die echt niet hoeven, is de kwestie dat het materialisme helemaal niet tegenover religieuze wereldbeelden staat maar daarentegen zijn oorsprong erin vindt.

Zelfverklaarde materialisten stellen zich nogal eens op als tegenstrevers van diegenen die geloven in meer 'geestelijke' zaken en dit fenomeen is niet alleen absurd omdat de begrippen 'materie' en 'geest' intussen achterhaald zijn: het is zelfs opzienbarend omdat het materialisme ook in zijn meest recente en geëvolueerde betekenissen zijn grondslagen uitgerekend in het religieuze denken vindt.

Het nieuwste materialisme herleidt onze 'levende' realiteit immers tot een constructie, en dat is een maaksel, en het doet dat in analogie met de opvatting dat ook de wereld een maaksel is, meer bepaald een goddelijk maaksel of een schepping. God zelf is in die visie op zijn beurt een menselijk maaksel. Derhalve volgt de overtuiging dat alles principieel gemaakt is en dus na-maakbaar en maakbaar, inbegrepen al wat nog in het verschiet ligt van datgene wat er heden is.

Het evolutionisme – de opvatting dat alles evolueert of groeit, een opvatting die een exponent vindt in het darwinisme of de evolutieleer – heeft in die zin – ofschoon zogezegd ontstaan in weerwil van het godsgeloof – in feite wel een bijzonder religieus karakter, daar het de dingen niet zomaar gemaakt acht zoals ook wij, mensen, dingen maken, doch buiten onze kennis en kunde om gegroeid, wat inhoudt dat het wezen van de dingen, ons eigen zijn incluis, ons volkomen te boven gaat.

Wat groeit, wordt immers allerminst gemaakt: het lijkt zichzelf te maken maar ook dat is niet het geval zoals wij aan den lijve kunnen ondervinden, want onze groei houden wij niet tegen en dat zien wij als ook een gezwel zijn gang gaat tegen wil en dank. De groei wordt nimmer van buitenaf opgelegd: hij blijkt het wezen zelf van al datgene wat hij verhindert om zichzelf te zijn omdat hij alles dwingt zich in een voortdurende verandering van zichzelf te distantiëren.

Met hun groei wordt aan de dingen het verbod opgelegd om te rusten in zichzelf en tevens de verplichting om zich te transformeren in iets of iemand anders, zodat de groei de dingen sowieso uit hun materialiteit verjaagt en neerzet op een pad waar zij dan samenvallen met hun evolutie, hun geschiedenis, die een begin kent en een eind.

Het wezen van alle dingen strekt zich krachtens de alles en allen beheersende groei voortaan uit in de tijd: wij hebben een verleden en een toekomst, wij waren en wij zullen zijn en dat lot deelt met ons de hele schepping die zodoende nimmer maakbaar is omdat zij immer aan de gang is. En zoals Aurelius Augustinus al meer dan duizend jaar geleden opmerkte, kan er van geschiedenis geen sprake zijn zonder het bestaan van een geheugen dat zich zaken kan herinneren en zonder het vermogen tot het koesteren van verwachtingen. Er is derhalve helemaal geen schepping mogelijk zonder een geest en uitgerekend dit gelovige inzicht volgt uit onderzoek dat sinds zijn begin als ongelovig van de hand gedaan wordt.

Warempel, niet de duivel maar de godsdienst blijkt de moeder van het materialisme en niet een ketterij ligt aan de oorsprong van de evolutieleer doch het bevroeden van een diepere zin in onze werkelijkheid die meer vertegenwoordigt dan een louter maaksel.

(J.B., 23 maart 2013)

Noot: voor meer commentaar bij het hedendaagse materialisme (en in het bijzonder het fysicalisme) zie de bijlage.

Waar vandaan die koude winters?

De aarde is een bol bedekt met schollen land en water, een bol die om zijn eigen as draait, die in een baan loopt om de zon, en die bestraald wordt door de zon en aangetrokken door de zon, de maan en al de sterren.

Alleen al door het draaien om de eigen as gaat het water dat tenslotte los over de aardbodem zwalpt, nog meer bewegen, want de snelheid van de watermassa's is aan de evenaar uiteraard veel groter dan aan de polen: het aardoppervlak aan de evenaar draait met een snelheid van één aardomtrek per dag, en dat is 40.000 km, terwijl het aan de polen vrijwel stilstaat.

Diezelfde aardrotatie veroorzaakt beurtelings een dag met zon – en derhalve opwarming – en een nacht met afkoeling: een wisseling om het etmaal.

Maar verder is er ook zo'n jaarlijkse wisseling, namelijk doordat de aardas schuin tegenover de zon staat terwijl de aarde eens per jaar omheen de zon roteert. Dat maakt immers dat de invalshoek van de zonnestralen op de aarde zich naar gelang de tijd van 't jaar wijzigt: hoe schuiner de stralen op de aarde neervallen, hoe geringer de bestraling per vaste oppervlakte en hoe kouder; hoe rechter de stralen invallen, hoe groter de bestraling en hoe warmer.

Warm water stijgt, koud water zakt, de zeebodem is bergachtig en zo is het onmogelijk dat al het water op de bol waarop wij leven, stilstaat. Maar bovendien: omdat al de genoemde temperatuurschommelingen periodisch zijn, moet er ook een regelmaat terug te vinden zijn in de bewegingen van het water die door de periodieke warmteschommelingen worden veroorzaakt. Op die manier vormen zich in de wereldzeeën min of meer vaste stromingen of kanalen. Een gelijkaardig fenomeen doet zich bovendien ook voor in de lagen van de luchten en uiteraard werken de winden en de zeeën ook nog op elkaar in – een bijzonder complex gebeuren.

Wat betreft het water worden over de hele wereld vaste zeestromingen waargenomen [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Ocean_surface_currents.jpg ] en de warme golfstroom die het klimaat in onze streken beïnvloedt, is er een van. Het is een warmwaterstroom die begint in de Golf van Mexico waarna hij de Atlantische oceaan oversteekt, passeert aan de Noordzee en stroomt tot aan de Noordelijke IJszee waar hij bevriest. Het resterende water is daardoor zouter, zwaarder ook, en het duikt naar beneden en keert terug in tegengestelde richting, zodat de Golfstroom beweegt zoals een reusachtige transportband, een rupsband. Hij wordt benut door de vissen – zoals de luchttransportbanden benut worden door de trekvogels – maar hij wordt ook benut door scheepvaarders die er hun routes op afstellen.

Het effect van de warme golfstroom op ons klimaat is gigantisch: zonder hem zouden wij winters hebben zoals in streken op onze breedtegraad die niet door de golfstroom worden getemperd en dat is heel wat kouder.

Edoch, er is wat aan de hand met de golfstroom. Sinds enkele decennia zou hij fors in kracht zijn afgenomen – tot ongeveer een derde van zijn oorspronkelijke capaciteit, en dit kon volgens sommigen wel eens mede de oorzaak zijn van de grillen van ons weer in de jongste jaren. De opwarming van de aarde wordt dan weer als oorzaak van die ingrijpende verandering genoemd en op zijn beurt zou de mens die opwarming veroorzaken.

Of dat ook zo is, kan uiteindelijk maar moeilijk worden uitgemaakt, aangezien de systemen waar het om gaat bijzonder wanordelijk zijn. In zijn hunker naar betekenis en zin, durft de mens zijn eigen invloed nogal eens overschatten, want uiteindelijk is die maar miniem vergeleken bij de vlammendansjes aan de oppervlakte van de zon, de werking der vulkanen en de vele aan het oog onttrokken borrelingen in de kern van onze aarde waar wij wellicht ook in de komende duizend jaren het raden zullen naar hebben.

(J.B., Prima Vera 2013)

Massahypnose

"Alwie een door hem zelven of door anderen gehypnotiseerd persoon in schouwspel heeft gegeven, wordt gestraft met gevangenzetting van vijftien dagen of zes maanden en met boete van zes en twintig frank tot duizend frank" – aldus luidt het eerste van een reeks nog steeds van kracht zijnde wetsartikelen uit 1892 ter beteugeling van bedrog gepleegd middels hypnose.

Onder meer de gerenommeerde wijsgeer Noam Chomsky [http://www.chomsky.info/ ] van het Massachusetts Institute of Technology heeft zich bezig gehouden met het ontmaskeren van die bedrieglijke praktijken in onze huidige samenleving en zijn bevindingen zeggen ons eigenlijk dat de genoemde wet voortdurend overtreden wordt zodat wij de facto nooit ontwaken uit de dromen die ons te allen kante onafgebroken worden ingelepeld.

Het is bovendien onthutsend om vast te stellen hoe weinig een mens nodig heeft om in een trance te geraken zodat de tovenaar in kwestie hem helemaal kaal kan plukken.

Dat gegeven zegt meteen iets over de wanhoop waarin wij kennelijk vrijwel allemaal verkeren, want wij blijken vaak bereid om alle redelijkheid en vertrouwdheid van onze eigen omgeving op te geven voor de illusie van een doordeweeks bedrieger. Stel dat het eens waar was! is een verzuchting zoals: stel dat ik die loterij eens won! en zij etaleert de gokker in ons, het volstrekt onredelijke dier dat wij blijken te zijn, het wezen dat nog liever in een onmogelijke droom gelooft dan in de zichtbare en tastbare realiteit. Ijdel is derhalve het spreekwoord van liever één vogel in de hand dan tien in de lucht. Mensen leggen alles in de waagschaal in ruil voor al was het maar een enkel ogenblik van de allergoedkoopste waan.

De eenentwintigste eeuw, het derde millennium lijkt nu al het tijdperk van de absolute waanzin in te luiden en om te beginnen is er het internet, de digitale wereld, die bijna geheel onstoffelijke wereld naast het echte leven, die vooral het hoofd van jongeren zozeer op hol brengt dat zij de wereld van vlees en bloed erbij vergeten. Zelfs kleine kinderen worden vandaag en masse bij allerlei specialisten binnengebracht met tot nog toe onbekende fysieke, psychische en sociale uitputtingskwalen en misvormingen die rechtstreeks volgen uit een leven dat herleid werd tot het vrijwel bewegingloze zitten of liggen voor een dom computerscherm. De mens beweegt zich voortaan in een andere wereld en die is even onecht als zijn bewegingen aldaar.

Maar beperken we ons in dit opzet tot enkele actuele seances, zoals het zogezegd ééngemaakte Europa, de ethische banken en de arme paus. De cijfers zelf laten niet de geringste twijfel over de trefzekerheid van al die toverij: het blijkt te volstaan dat een bank, ook al heeft zij zopas nog van haar hele cliënteel de zakken leeggeschud, haar eigen naam verandert en zichzelf het masker opzet van een fan van klassieke muziek die elkeen een goede televisie-avond wenst, opdat zij als een vriend zou worden aanzien. En kijk, het gros der mensen overhandigt beleefd de nieuwe zuur verdiende spaarpot aan de dief van gisteren. Een verwittigd man? Het maakt kennelijk niets uit eens hij onder hypnose is!

Maar de lof die elkeen sinds tweeduizend jaren toezwaait aan de paus van Rome klopt wel alle records met Petrus Romanus, zoals onheilsprofeten de zogezegd laatste paus zijn gaan noemen: de man die aan de genade van de bloeddorstige Argentijnse junta een politieke topcarrière heeft te danken, heeft zichzelf de naam gegeven van de heilige der armen, en dit aan zichzelf toegediende doopsel blijkt afdoende om de massa ook te doen geloven dat de rondborstige keizer, daar hoog tronend op het balkon van zijn fluwelen namaakhemel, de middeleeuwse bedelaar is van wie hij de naam stal. Zal het de naam van Sint-Franciscus vergaan zoals de veertigste symfonie van Mozart die eveneens om de commercie herleid werd tot een slijpsteen? Andermaal: "Alwie een door hem zelven of door anderen gehypnotiseerd persoon in schouwspel heeft gegeven, wordt gestraft met gevangenzetting van vijftien dagen of zes maanden en met boete van zes en twintig frank tot duizend frank"

(J.B., 19 maart 2013)

De arme paus, Europa en de oorlog...

De naam van zijn thuisland Argentinië is afgeleid van het Latijnse argentum, dat zilver betekent: het Zuid-Amerikaanse land der zilvermijnen was drie eeuwen lang en tot aan zijn onafhankelijkheid in 1816 een goudmijn voor de Spaanse kolonialen.

Maar het land is ons nog het beste bekend van de Falklandoorlog: de Falklandeilanden (of Malvinas) die sinds 1833 onder Britse vlag stonden, werden in 1981 bezet door de Argentijnse dictator Leopoldo Galtieri die vermoedde dat de Britten dit ongemoeid zouden laten. Edoch, in 1982 begon premier Thatcher een heuse oorlog om de eilanden (die immers al van pas kwamen als legerbasis tijdens de eerste wereldoorlog) met zowat duizend doden. Die oorlog beëindigde meteen de Argentijnse dictatuur – de junta – en bezorgde Thatcher een verkiezingsoverwinning.

In de negentiende eeuw voerde Argentinië bloedige oorlogen met zijn buren waarbij vrijwel alle zwarte slaven sneuvelden die immers verplicht naar het front werden gestuurd. Daarna volgde een grote immigratie en in 1920 was Argentinië net zoals de V.S. een der rijkste landen ter wereld... om na de tweede wereldoorlog weer achteruit te boeren onder een hele resem corrupte regimes.

Er was vooreerst Juan Peron. Peron was in zijn jonge jaren militair waarnemer in Italië onder de fascistische dictatuur van Mussolini (1922-'45), de evenknie van Hitler en, voor wie het nog niet wist, de man die aan de paus het soevereine Vaticaan schonk in ruil voor de medewerking van de katholieken aan zijn regime, dat er niet voor terugschrok om tegenstanders zoals Matteotti te liquideren. Peron zat achter de militaire staatsgreep van 1943 in Argentinië maar hij was populair en werd tot president gekozen in 1946, hij bleef president totdat hij in 1955 door de Kerk geëxcommuniceerd werd en hij werd herverkozen in 1973 en bleef president tot 1974.

Tussenin – van 1955 tot 1973 – was de macht voor soms periodes van slechts enkele dagen aan achtereenvolgens militair dictator José Domingo Molina Gómez (1955), katholiek nationalist Eduardo Lonardi (1955), de moordzuchtige generaal Pedro Eugenio Aramburu (1955-'58), Arturo Frondizi (1958-'62), José María Guido (1962-'63), Arturo Umberto Illia (1963-'66) en dan volgden nog zes jaren van militaire dictatuur met Juan Carlos Onganía (1966-'70), Roberto M. Levingston (1970-'71), Alejandro Agustín Lanusse (1971-'73), Héctor José Cámpora (1973) en Raúl Alberto Lastiri (1973).

Van 1974 tot 1976 regeerde Isabel Martínez de Peron – de derde vrouw van Juan Peron – en zij werd in 1976 verdreven door dictator Jorge Videla die regeerde tot 1981. Hij werd opgevolgd door dictator Roberto Viola (1981). Na hem regeerden dictator Carlos Lacoste (11 dagen lang) en vervolgens dictator Leopoldo Galtieri (1981-'82) met zijn beruchte 'bataljon 601' dat hij opdroeg om zogenaamd 'subversieve' burgers op te pakken zoals de SS dat deden in de nazi-tijd. Onder Galtieri werden zoals hoger uitgelegd de Falklands bezet maar door Thatcher heroverd en de dictator moest aftreden. Het dictatoriale regime – de junta – is verantwoordelijk voor zowat 40.000 burgerdoden, vaak kinderen.

In de jaren tachtig kende Argentinië nog een economische opstoot met de regeringen van Alfredo Saint Jean (1982), dictator Reynaldo Bignone (1982-'83), vervolgens de start van de democratie met Raúl Alfonsin (1983-'89), Carlos Menem (1989-'99), Fernando de la Rúa (1999-'2001), Adolfo Rodríguez Saá (2001). Maar dan kwam het debacle. Er waren nog de regeringen van Eduardo Duhalde (2002-'03), Néstor Kirchner (2003-'07), die de wandaden aan de kaak ging stellen en die in 2007 werd opgevolgd door zijn vrouw Cristina Fernández de Kirchner.

40.000 doden is niet niks maar iedereen zweeg. In El Salvador durfde aartsbisschop Óscar Romero (de facto de grondlegger van de bevrijdingstheologie) gelijkaardige moordpartijen (met aldaar 75.000 slachtoffers) vanwege het regime aan te klagen en hij moest dit verzet in 1980 bekopen met zijn leven. Romero vond geen navolging bij zijn ambtsgenoot in Argentinië – zeer integendeel deed de kerk er daar maar al te vaak het zwijgen toe en de bevrijdingstheologie werd door Rome de pas afgesneden, zogezegd omdat zij op marxistische leest geschoeid was en dus atheïstisch was van aard. Maar de eigenlijke reden is wellicht elders te zoeken: sinds zij haar macht kreeg van de keizer, zorgt de kerk er in een wederdienst ook voor dat die keizer niets tekort komt, en zij gebiedt het volk de gehoorzaamheid aan zijn uitbuiters [zie: http://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=2157422 ].

Het is weliswaar teleurstellend dat kardinalen die zich kleden in het rood ten teken van de bereidheid om naar Christus' voorbeeld met het eigen leven borg te staan voor het geloof, meewerken met de onderdrukkers tégen het volk dat zijn vertrouwen in hen stelt. Maar dat niet alle kardinalen helden zijn, is best door iedereen te vatten, en verder is het onvermijdelijk zo dat wie de heldendood gestorven zijn, zoals de Argentijnse bisschop Enrique Angelelli die omwille van zijn verzet tegen het onrecht in 1976 werd vermoord, voor het pausschap bezwaarlijk nog in aanmerking kunnen komen. (1) Pas dertig jaar na zijn dood werd Angelelli door Jorge Bergoglio als martelaar gehuldigd. Deze aarde is en blijft ontegensprekelijk en per definitie van heilige martelaren gespeend, eenvoudigweg omdat het echte heldendom beloond wordt met de eeuwigheid.

Maar met welk recht dan die veroordelingen, uitgerekend uit de monden van de 'mislukte heiligen', om het zo oneerbiedig uit te drukken, aan het adres van geheel pretentieloze mensen die helemaal buiten de eigen wil en wens zijn wie zij natuurlijkerwijze zijn? Kunnen die potentaten dan echt op generlei wijze hun handen afhouden van wie hen helemaal niet toebehoren? En vragen zij zodoende niet om nog maar eens een Franse Revolutie met alles erop en eraan?

Eens te meer blijkt de geïnstitutionaliseerde religie niets anders dan een verlengstuk aan de tentakels van de wereldlijke macht die immers niet kan kijken tot in het hart der burgers: zondigen zij tegen de staat, bijvoorbeeld door belastingen te ontduiken, dan verneemt de staat dit wel van de kerk die immers biecht hoort en zo vormen zij samen een echte big brother.

Intussen begint het ondanks alle monopolievorming bij de media dan toch te dagen dat Europa een constructie is die enkel dienen moet om te zorgen dat de belastingen der werklieden via het zogenaamde Europese Noodfonds terecht komen op de bankrekeningen van de rijken die ze dan onverwijld opsouperen: de Frankfurter Allgemeine Zeitung brengt op 15 maart 2013 bijzonder gedetailleerde rapporten aan het licht waaruit blijkt dat de Duitse gezinnen die nu de broeksriem moeten aantrekken om dat fonds te kunnen spijzen, uitgerekend half zo rijk zijn als de Italianen die aan dat fonds zitten te melken. Hetzelfde verwijt treft Griekenland met zijn steenrijke reders die de belastingen ontduiken met de meest doorzichtige methoden – met name door onder Cypriotische vlag te gaan varen.

De toestand is zorgwekkend maar de soldaat in ons slaapt nog, hij wordt pas wakker wanneer de honger hem gaat kwellen. Zoals de ervaring leert, zal een (Europese) oorlog zolang ook uitblijven. Maar er zijn signalen dat er reeds vandejaar een graantekort zal zijn op wereldschaal en de recessie heeft haar dieptepunt nog niet bereikt. Zeker is dat die burgers die hun broeksriem moeten aantrekken niet werkeloos zullen toezien hoe anderen met hun spaargeld in de zon gaan liggen. Dat alsnog wordt gepoogd om dit gegeven uit de media te houden, is tegelijk onmogelijk en noodzakelijk en zo zullen ongetwijfeld een flink part van de wakkeren onder ons de overweging maken of het dan misschien toch niet beter was om die dan toch pacificerende invloed van de religie haar werk te laten doen. Of wat een godsdienst voorhoudt, ook nog waar is en rechtvaardig, is één kwestie; een andere is de vraag of wat zij voorhoudt, wordt geloofd. Een geloof is immers meermaals in staat gebleken om een heel volk om de tuin te leiden, te verheffen of gewoonweg kalm te houden. Vraag het maar aan Gandhi die er toch ook voor zorgen kon dat het Verenigd Koninkrijk over het reusachtige Indië kon blijven heersen toentertijd. Gandhi was een vernuftige constructie van de Britten; of paus Franciscus ook maar in zijn buurt komt, is vooralsnog zeer de vraag.

(1) Een documentaire (op video) over de verdwijning van bisschop Enrique Angelelli onder de Argentijnse dictatuur: http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=SjXNB-uJCwk

(J.B., 15 maart 2013)

Ratzingers oneigenlijke strijd (1)

Paus Benedictus XVI is afgetreden maar insiders weten dat zijn koers verder zal gevaren worden: reeds tijdens het pontificaat van Joannes-Paulus II was het kardinaal Joseph Ratzinger die als voorzitter van de geloofscongregatie de scepter zwaaide. Ratzinger zette zijn 'politiek' tijdens het pontificaat van Benedictus XVI voort en hij zal dat ook blijven doen tijdens het pontificaat van zijn opvolger. Maar wat precies is de koers welke Ratzinger de kerk wil laten varen in de eerste decennia van het derde millennium?

De politiek van de kerk was tot voor kort nog die van de bevrijdingstheologie. De zogenaamde bevrijdingstheologie ontstond waar christenen - en bij uitstek missionarissen - werden geconfronteerd met de schande van de armoede en dan vooral met de tegenstelling tussen het rijke noorden en het arme zuiden. Immers, na het tijdperk van de kolonisaties werden door het rijke westen in de derde wereld dictaturen in het leven geroepen die tot doel hadden de plundering van bodemschatten alsook de uitbuiting van hele bevolkingsgroepen op een verkapte manier te continueren: derde wereldlanden werden dan zogezegd niet langer door het Westen gepluimd maar door hun eigen dictators. De bevrijdingstheologie is een aanpak van dat onrecht welke niet vies is van politiek engagement en in de praktijk betekende dat een marxistische benadering van de wantoestanden. Uiteraard marxistisch, want het waren Friedrich Engels en Karl Marx die ten tijde van de industriële revolutie de uitgebuite werkende klasse in het Westen weerbaar maakten tegen de bezittende klasse en dat unieke verzet stond uiteraard model bij de (christelijke) pogingen om nu ook de derde wereld te bevrijden.

Eendracht maakt macht en Marx' devies luidde dan ook: arbeiders aller landen verenigt u! Maar de wetenschap dat eendracht macht maakt, is niet het monopolie van slechts één sociale klasse: ook de bezittende klasse vormt één blok. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat reeds bij de aanvang van de politieke engagementen die ontsproten aan de bevrijdingstheologie, de machthebbers uit de derde wereld, de Romeinse curie tot de orde riepen met het dringende verzoek om de missionarissen te doen ophouden met het opstoken van hun werkvolk tegen hen. Ondergeschikten zijn immers gehoorzaamheid verschuldigd aan hun oversten omdat alle macht van boven komt - zo staat het in de bijbel en dat is Gods eigen woord: koning David heerste in Gods naam en in zijn spoor doet elke gekerstende koning dat. Het opruien van werklieden tegen hun patroons is equivalent met het opruien van kinderen tegen hun ouders; dat is het opruien van de mens tegen God, het atheïsme of de goddeloosheid: de mens die zijn eigen god wil zijn!

De verkapte samenzwering tussen de onderdrukkers in de derde wereld en de heersers in de kerk die immers tweeduizend jaar geleden hun macht van het Romeinse Rijk ontvingen, krijgt dankzij het werk van Ratzinger het aanschijn van een dringende geloofskwestie en meer bepaald van een strijd tegen het atheïsme, tegen de zelfverheerlijking van de mens, tegen het humanisme en tegen het relativisme. Uiteindelijk moet een zoveelste slavenopstand worden onderdrukt - een opstand die ontstond in de schoot van rebellerende christenen aan de basis en die door christelijke gezagsdragers in de kiem werd gesmoord. Wat er op wijst dat uiteindelijk de klassentegenstellingen alle andere categorieën overstijgen, met andere woorden dat zij ons bestaan funderen.

Ratzinger verwijt het aan de bevrijdingstheologie dat zij in haar strijd tegen leed en onrecht, het geloof vervangt door wetenschap en actie, en dit vanuit de marxistische invalshoek. Maar dat moet mislukken, zo houdt Ratzinger ons voor, omdat het marxisme de menselijke vrijheid miskent en verknecht in plaats van te bevrijden: het marxisme zou het nihilisme, het relativisme en het pluralisme verabsoluteren terwijl de absolute waarheid zou verketterd worden tot een louter fanatisme.

Het is bekend maar het blijft verbazen met hoeveel gemak geoefende redenaars met wat getheoretiseer hun toehoorders compleet van de wijs kunnen brengen. De bevrijdingstheologie is volledig gericht op de bevrijding der verdrukten, maar kijk: Ratzinger noemt de bevrijdingstheologie marxistisch en derhalve verknechtend, en die onzin gaat er kennelijk in als zoete koek. Er valt ontegensprekelijk heel wat te zeggen over de verhouding tussen geloof en rede, maar daar heeft een kind met een waterbuikje allerminst een boodschap aan: dat kind heeft nood aan brood en derhalve recht op brood, maar omdat het niets krijgt, moet het zijn brood leren opeisen. En wie dan predikt dat dit opruiïng of diefstal is, is boven elke twijfel verheven allesbehalve een vader voor dat kind.

(J.B., 4 maart 2013)

(1) Voor een beknopt overzicht van de standpunten van Joseph Ratzinger inzake de koers van de kerk, zie bijvoorbeeld: RATZINGER, J., Europas Kultur und ihre Krise, Leicht gekürzte Fassung des Vortrags am 28. November 2000 in der Bayerischen Vertretung im Berlin (in der Reihe 'Reden über Europa'), Die Zeit 50-2000 en RATZINGER, J., Relativism: The Central Problem for Faith today, Guadalajara, Mexico, mei 1996.

Over het Christendom (1-6)

1.

Mensen met kennis delen met de dieren het ongeluk dat zij door de massa, die hen immers niet verstaat, voor brabbelaars worden gehouden, zoals ook de Griekse en Romeinse veroveraars in de Oudheid de vreemde volkeren die zij onderwierpen, 'barbaroi' noemden of 'barbaren'.

De massa begrijpt slechts de grove taal van het geweld, het draagvlak voor het natuurlijke recht van de sterkste dat in de cultuur maatschappelijk wordt ingebed en tegen hetwelke het christendom in opstand kwam met een tegencultuur. En dit is dan de oorsprong van 'links': de revolte vanuit een gloednieuw ethisch perspectief dat ontspringt aan het getuigenis van een even nieuwe vorm van leven.

Edoch, onbegrepen door de massa en aldus ook onderhevig aan het hoger beschreven ongeluk, werd het christendom alras verkracht: met behoud van zijn naam werd het feitelijk vervangen door een allesbehalve christelijke staatsgodsdienst, een ultrarechtse cultuur van gedweeë onderwerping aan de wereldse en derhalve ook duivelse machten. Adieu, opening uit deze donkere spelonken naar een lichtende hemel! Adieu, overstijging van de kerker van het dierlijk lijf! Adieu, koningschap der Schoonheid en der kunst dat enkel nog gedoogd wordt mits de tol van armoede en spot! Vaarwel, Waarheid die gelogenstraft wordt door een blinde vrouwe Justitia; Goedheid, voorgewend door wie slechts op verschalking mikken!

Als het christendom blijft bestaan, dan zal het nimmer zijn in 's werelds stenen kathedralen doch veeleer in de greppel en de goot. Als er christenen blijven bestaan, dan zullen zij geen militaire salarissen opstrijken voor wat zij verrichten ad maiorem Dei gloriam, doch schulden zullen zij torsen op hun schouders naar het voorbeeld van de Heiland. En de verrijzenis van het vlees zal, zoals het staat geschreven, zich pas voltrekken via de heilige weg van het kruis.

En al het overige, de glasramen incluis, de marmeren zuilen in wiens schaduwen de bedelaars wonen, het goud en de mirre, de wierook, de torens: alle macht zal Hij verhoren die hem een korte wijl heeft overheerst.

Toen de duivel Christus meenam op een hoge berg en hij Hem de wereld toonde en Hem die ook beloofde in ruil voor een knieval jegens het kwaad, verzette de Heer zich opvallend genoeg niet tegen de aanspraak die de duivel maakte op zijn macht, want die was terecht. Sinds de zondeval immers is de wereld in de handen van de duivel en om die reden kan een wereldse kerk het christendom nimmer huisvesten en verliest die in de wereld de strijd tegen het kwaad. Maar wat is daar nu van aan, van al die 'fantastische' verhalen?

De theologie wordt irrationeel genoemd in de zin van vloekend met het gezond verstand, maar daar zijn wel enkele serieuze kanttekeningen bij te maken. Want zou het inderdaad niet zo kunnen zijn dat hier het hoger beschreven ongeluk aan de orde is dat de mensen met kennis met alle dieren delen? Is het niet mogelijk, ja, zelfs waarschijnlijk, dat de verheven wijsheid door een massa onnadenkenden voor gebrabbel wordt gehouden?


2.

De profetie van Malachias over de laatste paus

Bijna duizend jaar geleden en meer bepaald in het jaar 1094 werd in het Ierse Armagh een man geboren die luisterde naar de naam van Maelmhaedhoc Ó Morgair. Alvorens Malachias - want zo luidt zijn naam in het Latijn - op 2 november 1148 te Clairvaux in de armen van kloosterordestichter Sint-Bernardus stierf om in 1199 door paus Clemens III gecanoniseerd te worden, was hij van 1132 tot 1138 aartsbisschop van Ierland. Maar Malachias is bekend geworden omdat hij in een visioen alle toekomstige pausen zou hebben gezien.

De zogenaamde 'profetie van de pausen' is een echt bestaande Latijnse tekst, ontdekt in 1595 door de historicus Arnold van Wyon, welke 111 beschrijvingen geeft van evenveel pausen en tegenpausen die vanaf dat ogenblik nog ten tonele moesten verschijnen vooraleer de eindtijd zou aanbreken met de allerlaatste paus, Petrus van Rome of Petrus Romanus. En als men goed telt, dan blijken alle pausen heden óp te zijn, wat betekent dat Petrus Romanus de opvolger zal zijn van... de huidige paus Benedictus XVI, die zijn aftreden aankondigde voor 28 februari 2013.

Deze geschiedenis zou wellicht niet zoveel indruk maken, ware het niet dat de profetie sinds vele honderden jaren bekend is en dat zij - een aantal vooralsnog onbegrijpelijk gebleven omschrijvingen niet te na gesproken - de kerkvaders kentekent op een bijzonder treffende wijze. Oordeel zelf, de intregrale tekst is te vinden op: http://www.catholic-pages.com/grabbag/malachy.asp  .

Zo wordt de huidige paus Benedictus XVI omschreven als Gloria olivae, wat wil zeggen de roem van de olijven, verwijzend naar de olijftak als symbool van Benedictus van Nursia, of naar de olijftakken in het schild van Velletri-Segni waar Joseph Ratzinger aartsbisschop was; de voorgaande paus, Johannes-Paulus II, wordt omschreven als de paus De labore Solis, wat wil zeggen Van de zonsverduistering: deze paus werd geboren tijdens de zonsverduistering van 18 mei 1920 en bovendien had tijdens zijn begrafenis op 8 april 2005 een zonne-eclips plaats in het Amerikaanse continent. Zijn voorganger, Johannes-Paulus I, was slechts één maand lang paus, meer bepaald van de ene tot de volgende halve maan, en Malachias verwijst naar hem met de zin De medietate Lunae, wat zoveel wil zeggen als halvemaanspaus. En zo kan men achteruit gaan tot aan Celestinus II, die de helderziende heilige als eerste beschreef, en die de omschrijving kreeg Ex castro Tyberis: van het kasteel van de Tiber: hij was geboortig in Citta di Castello in Toscanië op de flanken van die stroom.

Over de laatste paus hebben meer auteurs geschreven, o.m. John Hogue met het boek The last pope en, meer recent, de schijnbaar bijzonder goed sluitende complottheorie, Petrus Romanus, van Tom Horn en Cris Putnam.

In die laatste wordt verwezen naar de visioenen van Sint-Malachias en wordt ook de vernietiging van Rome voorspeld, want de laatste paus zou de rechterhand zijn van de Antichrist uit het laatste bijbelboek, de Apocalyps van Johannes. Iedereen kent Rosemary's baby, de horrorfilm van Roman Polanski, maar kennelijk verwijst het thema - de geboorte van Lucifer in deze wereld - naar een historisch feit: op 29 juni 1963 hebben occultisten in de katholieke citadel te Rome Lucifer gekroond tot de ware paus welke zich in Petrus Romanus zal incarneren. Nu telde Johannes-Paulus II onder zijn persoonlijke vrienden een zekere Malachi Martin, die hoogst waarschijnlijk omwille van zijn kennis over deze zaken werd vermoord. Ook de Mariaverschijning van 19 september 1846 te La Salette handelt over deze zaken.

Tot de kandidaten voor de rol van de laatste paus behoren Francis Arinze, maar ook Petrus Bertone, de kanselier van Benedictus die het Amerikaanse pedofilieschandaal met katholieke geestelijken in de doofpot stopte. En verder, onder meer, de Ghanese Petrus Turkson die met de steun van de VN en de Centrale Wereld Bank pleit voor de vorming van één wereldregering alsook Jean-Louis Tauran die een alliantie met de islam nastreeft.

Er wordt voorspeld dat de twee islamtempels in Jeruzalem vernietigd zullen worden en dat de paus, verjaagd uit het Vaticaan, zal verhuizen naar de tempelberg om van daaruit de eengemaakte wereldreligies te besturen. Alvast is het zo dat Pius X (pontificaat van 1903 tot 1914) in zijn befaamde eindtijdvisioenen zag dat ene paus Pius Rome moest ontvluchten, terwijl het nu reeds een feit blijkt dat de joden het oude Jeruzalem onder pauselijk gezag hebben geplaatst. De 700 jaar oude Zohar (uit de joodse kabbalah) beschrijft dat in het jaar 5773 (in onze tijdrekening de tijdspanne tussen september 2012 en september 2013) de koningen der aarde in Rome vergaderen terwijl de stad door vlammende projectielen wordt vernietigd.

Complottheorieën over alles en nog wat kunnen best puur amusement zijn, maar zij kunnen eveneens beschouwd worden als feiten evenwaardig aan alle andere historische gegevens. En tot de feiten waarmee zij verband houden behoort in de allereerste plaats de politieke toestand van het ogenblik - een uiterst precaire situatie: de wereldvrede hangt aan een zijden draadje en de religieuze en politieke leiders breken zich het hoofd met het uitdenken van scenario's om heelhuids al was het maar het lopende jaar door te komen. Al geruime tijd spelen de Verenigde Naties met de idee van een wereldregering. En het feit in acht genomen dat alle oorlogen in wezen godsdienstoorlogen zijn, zoekt men tevens in de richting van één overkoepelende wereldreligie. Alleen zal geen mens ooit bereid zijn om quasi van het ene ogenblik op het andere zijn geloof voor een ander geloof in te ruilen. Tenzij...

Wij leven vandaag steeds vaker in democratieën, en dat betekent dat de wil van de meerderheid wet wordt. Maar een bijkomend feit is dat die souvereine meerderheid tevens onverstandig, bijgelovig of goed manipuleerbaar is. Vandaar is de macht van de media zo immens groot. Maar de media achten zich niet gebonden aan de waarheid; zij gedijen veeleer op sensatie, illusies, spel en bedrog. Reklame, begoochelingen, kunst en cultuur, maar ook geloof en godsdienst, opium en drugs versmelten met berichtgeving en communicatie; zij compromitteren de waarheid, ze verbloemen, verdraaien of verstoppen haar. Andermaal, oordeel zelf: vallen er echt geen scenario's uit te broeden die, uiteraard fors geruggensteund met de nieuwste technische middelen, de illusie van een nieuwe Verlosser in het leven kunnen roepen, ook zonder dat hij er ook echt is? Bepaalde filosofen zullen daar zelfs aan toevoegen dat het helemaal niks uitmaakt of hij er ook echt is eenmaal men hem als zodanig percipieert.

Neem nu enkele voorspellingen en een goed sluitende complottheorie waarvan principieel elkeen kennis neemt zoals de hele wereld in geen tijd kennis heeft genomen van de aanslag op de Twin Towers. Een theorie gesteund door een reeks harde feiten, en waarom geen aardbevingen en tsunami's, vallende sterren, blikseminslagen en oorlogen? De maakbare mens, zo zegt men steeds vaker, en derhalve ook de maakbare feiten. Men hoeft vandaag immers geen god te zijn om een bliksem terecht te doen komen op de Sint-Pietersbasiliek of om Rome op te schrikken met een aardbeving of met de pest: kennis, geld en macht volstaan, en er is oeverloos militair materieel dat ongedurig op een bestemming wacht. Reeds talloze keren werden maatschappijen vergeleken met levende lichamen en zoals artsen patiënten bewerken met pillen en spuiten, zo ook werden verregaande operaties op ganse volkeren uitgevoerd: infertiliseringscampagnes, opvoedingsprogramma's, uitroeiingsstrategieën, psychopolitieke ingrepen en ga zo maar door. De maakbare mens, de maakbare wereld. De nieuwe goden moeten zich er alleen voor hoeden dat men niet achter de coulissen kan gaan neuzen, anders krijgen we binnenkort weer Neurenbergprocessen.

(J.B., 17 februari 2013)

Bronnen:

http://www.catholic-pages.com/grabbag/malachy.asp

http://nl.wikipedia.org/wiki/Profetie_van_de_pausen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Malachias

http://www.raidersnewsupdate.com/petrus.htm

http://xandernieuws.punt.nl/content/2013/02/Maakt-Benedictus-plaats-voor-de-laatste-paus-Petrus-Romanus

http://xandernieuws.punt.nl/content/2012/01/-2012-wordt-het-jaar-van-de-komst-van-de-laatste-paus-petrus-romanus (in 16 delen).

2. Neutraliteit !?

De regenboogtrui is een verwijzing naar de roze driehoek of de stigmatisering van homo's door de nazi's en meteen is het een veroordeling van de stigmatisering van mensen op grond van hun sexuele geaardheid. De trui zegt daarom in feite dat er geen norm bestaat waaraan de geaardheid van een mens moet voldoen om maatschappelijk okee te kunnen worden bevonden; de trui zegt dat iedereen verschillend is of uniek en dat het ook goed is zo; met andere woorden, dat het onzin is om te verlangen dat elkeen gelijk zou zijn: uniformiteit is een lang voorbijgestreefd ideaal en de verlichting maakte het alternatief van de pluriformiteit mogelijk, dat de uniciteit als een rijkdom viert. Dat heeft met religieuze of politieke kleuren, vlaggen, obediënties of vrije keuzes niets te maken, het is uitgerekend het tegendeel daarvan.

3. Rousseau, pedagogie, conditionering en redelijkheid

Over terrorisme

1.

Terroristen zijn wie met geweld en met de dreiging ermee andermans vrijheid kortwieken en hen in het gareel van hun grillen dwingen – grillen die zij godbetert ook nog graag voorstellen als natuurlijke noodzaak of goddelijke wil. Terroristen maken het leven van wie zij terroriseren voorwaardelijk door het onmogelijk te maken als zij niet plooien voor hun wensen en dat is de ergste vorm van conditionering, het is ontmenselijking. Het terrorisme creëert niets minder dan de slavernij, waarbij het de bevolking die het inneemt, verdeelt in, enerzijds, terroristen of slavendrijvers en, anderzijds, slaven. Terrorisme is gekwadrateerde en aperte pesterij mét monddood making of chantage van de getuigen.

Omdat terroristen altijd mikken op de verknechting van wie zij terroriseren, terwijl de geterroriseerden met rede begaafde mensen zijn, bieden zij aan de door hen onderworpenen een katalysator aan, en wel in de vorm van een systeem waarmee zij hun onderwerping tegenover zichzelf alsnog kunnen trachten te rechtvaardigen – een pijnstiller als het ware; in de praktijk kan dat een ideologie zijn, maar nog het vaakst is het een religie of een systeem dat van de onderworpenen een quasi volledige overgave eist die, paradoxaal genoeg, helemaal niet redelijk gegrond hoeft te worden teneinde te kunnen dienen als 'verantwoording' voor de onderwerping. Karl Marx verwoordde het aldus: "Godsdienst is opium voor het volk". Dat alvast menigeen die voor zijn misdaden zijn toevlucht nam tot het naar deze ideoloog genoemde opium – het 'marxisme' – herinnert slechts aan het welhaast hilarische probleem van de zelfreferentie, nooit meesterlijker bespeeld dan door de godheid zelf: "Wie zonder zonden is, werpe de eerste steen!"

Dikwijls volstaat de dreiging van terreur en dus alleen maar de creatie van angst, om ervoor te zorgen dat een volk zich 'vrijwillig' en massaal onderwerpt aan het aangeboden 'rechtvaardigingssysteem', en op dat vlak herinneren de wetten van het macrosysteem – meer bepaald in de sociologie – aan deze die gelden in de wereld van de allerkleinste partikels of de kwanta: alle dingen hebben naast hun stoffelijkheid ook een geestelijk bestaan met een vaak groter effect dan de daadkracht die wordt toegeschreven aan hun massa; de invloed van de belastingcontroleur is even groot als zijn daadwerkelijke actie dankzij onze onwetendheid omtrent de daadwerkelijke controles. Onzekerheid, onvoorspelbaarheid, mogelijkheid, kans: het zijn slechts schijnbaar onbestaande zaken welke wij sinds oudsher samenvatten onder de noemer 'geest'.

Het impact van de terreur op zijn belijders is van die aard dat de onderwerping aan een opgelegde wet – het juk der dictatuur – wel onomkeerbaar lijkt en door zijn slachtoffers begeerd en zelfs verdedigd wordt: dat illustreert de historisch eindeloze rij van theologen en ideologen. In dat licht moet worden onderstreept dat ook de daders slachtoffers zijn, want ook de onderwerpers zijn onderworpen aan de tirannie: het zijn niet de zogenaamde 'terroristen' die de terreur scheppen; het is daarentegen de terreur als zodanig die gelijktijdig 'terroristen' en 'geterroriseerden' in het leven roept. De terreur is bovendien zo diep verweven met de systemen die hem in stand houden als het leven verweven is met de wezens die het zodoende voor de dood behoedt.

Terreur is derhalve welhaast een mentaliteit – een 'geest' – welke haar intrede doet in een samenleving die niet langer in staat is om de spanning die er altijd heerst tussen de leden zodanig te differentiëren en te ordenen dat zij geen abrupte polarisatie onder de leden veroorzaakt. In dat laatste en te vermijden geval splitst de samenleving als het ware op in twee polen, twee nieuwe soorten van burgers, waar voordien allen onderling gelijk waren of dezelfde rechten hadden. De geest van terreur onderwerpt allen terwijl sommigen zich ook nog engageren als handhavers van de nieuwe orde. Het gedrag van de beide groepen beantwoordt aan het Stockholm-syndroom: de terroristen schikken zich naar de eisen van de terreur als zodanig en de onderworpenen schikken zich naar de eisen van de terroristen.

Dat de terroristen zelf volkomen onderworpen zijn aan de hoger genoemde mentaliteit of 'geest' van de terreur, toont zich hierin dat zij volstrekt onberedeneerd en ongefundeerd te werk gaan. Zij handelen immers helemaal niet vanuit een religie of een ideologische overtuiging, al beroepen zij zich daar wel op, maar dan kennelijk zonder die ten gronde te verstaan. Zij nemen veeleer eender wélke religie of ideologie te baat, als 'opium' zo men wil, om zich daarachter te verschuilen met wat zij zoal aanrichten. Meer nog, zoals wordt getoond in het mooie actuele voorbeeld van de huidige toestand in Mali (d.d. januari 2013) waar de verslagen Malinese huurlingen van de vermoorde Libanese kolonel Khadafi zich met oorlogstuig als buit terugtrokken in hun thuisland alwaar zij deze zware wapens prompt zijn gaan gebruiken om er de eigen ongewapende bevolking mee te terroriseren. De kat wordt bij de melk gezet, de gelegenheid schept de dief, het wapen creëert de terrorist. Religies of ideologieën, eender welke, functioneren als mogelijke wapens op het ogenblik dat een geest van terreur zijn intrede doet, precies zoals een boosdoener ter plekke de steen of de kandelaar die toevallig binnen zijn handbereik ligt, aanwendt als moordwapen.

Edoch, een steen en een kandelaar kunnen zich niet verweren, een religie principieel wel, want die is met mensen bemand. Het probleem is echter dat niet elke religie een hoofd heeft zoals de katholieke kerk met haar paus, terwijl zo'n hoofd wel hoogst noodzakelijk is waar het er op aankomt om zich te verantwoorden of om terreur gepleegd in naam van de religie, te kunnen afstraffen met gezag. Een religie zonder hoofd is een kip zonder kop, maar meer nog is het een wapen waarop elke crimineel beslag kan leggen. Het corrupte karakter van een systeem toont zich overduidelijk waar bij het tot stand komen van een executieve, deze vaak a priori reeds door terroristen geïnfiltreerd blijkt.

Soms wordt gezegd dat de edele kunsten waarmee sinds oudsher alle beschavingen pronken – de architectuur, de beeldhouwkunst en de schilderkunst, de literatuur, de dans en de muziek – slechts middelen zijn ter verdrijving van de verveling. Maar in die functie zijn zij vooreerst ook de rasechte getuigen van overvloed en luxe: een hoge levensstandaard, een goed leven, een maatschappij die ruimschoots in het onderhoud van haar burgers kan voorzien. Kunst, spel en sport zijn als uitlaatklep alvast verkieslijker dan oorlog en criminaliteit, maar zij gedijen nimmer zonder een gedegen en verfijnde opvoeding, welke uiteraard een kanalisering van de energie en dus een tijdelijke beperking van de vrijheid vragen. Waar die 'vrijwillige onderwerping' ontbreekt, dreigt een geest van chaos welke spontaan zijn tweelingbroer oproept, met name de geest van terreur.

Chaos brengt onvoorspelbaarheid en onzekerheid welke de paniekreactie die de terreur is, veroorzaken. In de terreur veruitwendigen zich de innerlijke spanningen die voortkomen uit het algemene wantrouwen dat uit de algemene onzekerheid volgt. De last van het wantrouwen kan pas worden verlicht als men erin slaagt om de dreiging af te wenden, wat men doet door de controle op anderen op te drijven en door hen in een greep te houden die nog weinig beweging toelaat. Die algemene vrijheidsinperking is in feite een ersatz voor de discipline die in de opvoeding ontbrak, maar er is geen alternatief meer eens die ongedisciplineerde jeugd volwassen en derhalve onkneedbaar is geworden.

Vandaar ook ligt misschien wel voor het leeuwendeel de oplossing voor terreur in een degelijke opvoeding en waar die gemist werd, betekent dit uiteraard dat een oplossing niet in zicht kan zijn op korte termijn. Maar het gevaar is reëel dat de menswaardige opvoeding voorgoed de mist ingaat omdat ook de terreur zelf een vorm van discipline in het leven roept, meer bepaald deze die volgt uit haar conditionering. Conditionering immers is blinde sturing van het gedrag middels straf en beloning en het is derhalve vooreerst een belediging voor elke met rede begaafde mens wanneer men hem het inzicht in de zin van zijn eigen handelen ontneemt. Mensen die niet uit inzicht handelen doch uit dwang, missen mét de vrijheid hun existentie zelf. Zij zullen hoe dan ook altijd op de loer liggen om het systeem dat hen bedwingt, omver te werpen terwijl zij het tegelijk lippendienst moeten bewijzen. Een geterroriseerde maatschappij wordt derhalve gekenmerkt door burgers die zullen beweren een geloof te belijden dat zij in wezen hartsgrondig haten en verachten. Zij delen het schizofrene lot van alle burgers die leven onder het juk van een dictator: zij juichen hem toe en knielen voor hem... tot op de dag dat zij hem ongestraft kunnen lynchen en dan dralen ze geen ogenblik meer, zoals dat op Tweede Kerst 1989 geschiedde met de Roemeense dictator Nicolae Ceausescu en diens echtgenote Elena.

Het communisme, het kapitalisme, het katholicisme, de islam, het jodendom, het boeddhisme of het hindoeïsme: zij hebben elk hun eigen tirannie die te zijner tijd gelijk een aap uit de mouw te voorschijn komt. Het communisme met zijn geheime agenten die belachelijk waren als ze zichzelf maar niet zo ernstig namen, waardoor zij gek en derhalve ook levensgevaarlijk worden; het kapitalisme met zijn goud dat velen zodanig verblindt dat ze ervoor moorden, leven en sterven, zoals ook Midas deed; het katholicisme met zijn terreur van het hellevuur maar ook de brandstapels van de inquisitie, de veroordelingen en de verminkingen die wij ook kennen van de fundamentalistische islam; het jodendom waarvan alvast een vleugel streeft naar wereldheerschappij; het boeddhisme en het hindoeïsme die inderdaad al te vredig lijken om dat ook te kunnen zijn, want zij verkappen met hun geloof in karma en reïncarnatie een absolute onverschilligheid jegens het leed van de naasten die immers niet mag geholpen worden omdat hij slechts door boetedoening tot verlichting komen kan.

Een maatschappij – de wereldgemeenschap – moet kunnen worden geordend, maar dit doel kan in het derde millennium best met politieke en wetenschappelijke middelen worden bereikt; het lijkt er heel sterk op dat religies maar ook ideologieën hun kansen om zich te bewijzen allang hebben verspeeld en dat zij derhalve hun beste tijd hebben gehad. Zij dienen inderdaad naar de privésfeer te worden verwezen, en voor wie hen ernstig nemen – gedachtengoochelaars en mystici – hoeft dat overigens geen domper op het persoonlijke geluk te betekenen – trouwens evenmin als de regels waaraan allerhande sporters en spelers zich dienen te houden. Het gaat uiteindelijk om de humaniteit, en wie menselijkheid zegt, zegt vrijheid: niemand heeft het recht om zijn persoonlijke bedenkingen bij het bodemloze, bij tijden exalterende en bij andere tijden deprimerende raadsel van het bestaan, aan anderen op te dringen, laat staan dat men lijdzaam zou moeten toezien wanneer mensen anderen al dan niet met fysiek geweld verplichten om hun persoonlijke waanzin te gaan belijden.

2.

Wanneer ingevolge een tekort aan discipline bij haar burgers de onzekerheid binnen een samenleving toeneemt en de dingen onvoorspelbaar worden en derhalve chaotisch, ontstaan welhaast symbiotisch de geest van angst en deze van terreur welke elkaar rechtvaardigen, versterken en doen groeien, bijna zoals dat gebeurt in de ontwikkeling van een levend organisme. De chaos creëert angst en de angst vraagt om orde, terwijl de orde een beroep doet op terreur in de (ijdele) hoop zich aldus te kunnen herstellen, precies zoals een onderwijzer zijn stem verheft om het geroezemoes in zijn klas te overstemmen en aldus de stilte te doen terugkeren – de stilte, de orde en de rust welke dan geheel vrij zijn van chaos, onzekerheid en angst.

De hoop waarvan sprake is inderdaad ijdel want een maatschappij is geen klas met aan het hoofd een gezagvol onderwijzer en evenmin is zij een gesloten systeem zoals het goed geregelde onderwijs dat welhaast is binnen de veilige en geheel geordende omkadering van een opvoedingsproject dat een bijzonder artificiële wereld voor het kind creëert en dan bovendien binnen de buffer van de reeds per definitie min of meer kunstmatige ruimte van de cultuur.

Een maatschappij kan worden beschouwd als het resultaat van een evolutionaire ontwikkeling die zelf beantwoordt aan een natuurlijke noodzaak tot zelfhandhaving bij de mens en bij vele andere soorten. De terreur van de natuur waarin, alle vertederde dierenliefhebbers ten spijt, het onverbiddelijke recht van de sterkste geldt, wordt middels de cultuur enigszins afgeweerd, maar in de cultuur zelf keert die terreur alras terug in een nieuwe en meer gesofisticeerde gedaante.

Zo zijn de religieuze geboden en de vele andere waarden en normen inzake menselijk gedrag vaak terug te voeren tot regels die te maken hebben met hygiëne, terwijl hygiëne wordt afgedwongen door een natuur die toelaat dat microben een prooi zien in, bijvoorbeeld, zoogdieren zoals de mens.

Religieuze geboden verbieden mensen om te doden maar die regel kon nooit gelden als hij ook sloeg op slachtoffers die tot een andere diersoort behoren omdat de natuur het leven dat geen ander leven tot zich neemt, gewoonweg verbiedt om voort te bestaan: wij moeten eten en dus moeten wij ook doden om te kunnen overleven, wat betekent dat dit ver-bod feitelijk slechts een verkapping is van een ge-bod, meer bepaald het gebod om ándere soorten te doden. Hetzelfde geldt voor het verbod tot liegen dat op de keper beschouwd de verschalking gebiedt van ándere soorten die men immers te vlug af moet kunnen zijn – in de jacht maar bijvoorbeeld ook in de veeteelt of in de dressuur.

Waar culturele voorschriften en religieuze normen refereren naar een natuurlijke noodzaak, is hun bron en hun zin dikwijls heel duidelijk en vanzelfsprekend maar waar dat niet of niet langer het geval is, zijn die normen niet slechts zinledig maar bovendien vaak bijzonder hinderlijk. De instandhouding of de herinvoering ervan druist dan niet alleen in tegen het gezond verstand maar is tevens in strijd met alle regels inzake economie en nog meer belemmert een voorbijgestreefde regelgeving het zelfbehoud en het behoud van de soort. In dat laatste geval heeft men te maken met een terreur die volstrekt onacceptabel is en uiteraard ook geheel tegennatuurlijk, en dit is dan terreur in de eigenlijke betekenis van het woord.

Terreur in de eigenlijke betekenis van het woord doet zich bij uitstek voor waar geduld wordt dat onwetenden macht hebben, zodat van hen die zich middels langdurige en harde inspanningen hebben bekwaamd in allerlei kundigheden en kunsten, gehoorzaamheid wordt geëist jegens de eerst genoemden. Uiteraard komen die onrechtmatig in het bezit van de macht om wie feitelijk boven hen staan aan zich te onderwerpen, en zulks kan zich niet anders voltrekken dan middels geweld en dwang onder allerlei gedaanten.

Zo is er terreur in het dulden van bedrieglijke vormen van geneeskunde omdat aldus onbekwaamheid, oneerlijkheid en luiheid worden beloond terwijl het zo moeizame en tijdrovende vergaren van kennis, het zich eigen maken van gespecialiseerde technische vaardigheden en het onverdroten levenslange studiewerk genadeloos worden afgestraft. Het argument van de vrijheid en meer bepaald het argument dat iedereen nu eenmaal gelooft wat hij graag gelooft, functioneert hier niet anders dan als een wapen dat door de terrorist in kwestie wordt te baat genomen zoals ook de inbreker de kandelaar in handbereik als moordwapen gebruikt.

Terreur wil weliswaar als ordehandhaver doorgaan, maar om de hier genoemde redenen kan hij uiteraard de orde nooit herstellen; terreur brengt daarentegen chaos voort zoals chaos terreur voortbrengt; terreur is zeer in strijd met de natuur van het leven die alle zorg besteedt aan het tot stand brengen van de grootst mogelijke orde, in vaak duizelingwekkende constructies van elkaar overlappende hiërarchieën. Terreur kan nimmer worden geduld omdat zij vloekt met het leven en niets dan de kille, domme dood in petto heeft. Terreur dient daarom altijd en overal met wortel en tak te worden uitgeroeid en elke vorm van begrip voor terrorisme kan zelf nooit anders dan als terreur worden verstaan.

Terreur herstelt de orde niet omdat alle orde de vrucht is van een groeiproces, een ontwikkeling of een opbouw, een creatie, terwijl terreur vernietiging is.

Terreur bestaat uiteraard als fysiek geweld – fysieke belemmering, verminking – en in die verschijningsvorm is zij vaak ook heel herkenbaar. Maar terreur bestaat ook in meer gesofisticeerde en verkapte gedaanten waarin zij dikwijls nog meer schade aanricht. Zo schuilt een van de vreselijkste vormen van terreur in de leugen, in de maskering van de waarheid, in het naar voren dragen van wat niet bestaat, in het verdedigen van het onrecht en in het fnuiken van het recht, in het minimaliseren van de misdaad en in het miskennen van het goede, in het brengen van eer en lof aan wie dat geenszins verdienen en in het doodzwijgen van wat zich in de schoonheid van zijn eenvoud manifesteert.

Er is terreur in het spenderen van middelen aan nutteloze en bodemloze zaken zoals hondenkapsels, merkkledij, parfums en juwelen, sportauto's en privézwembaden, omdat daar waar diezelfde middelen worden gemist, geheel onschuldigen – vaak kinderen – moeten worden begraven. Het terrorisme grijpt veel omvattender om zich heen dan men op het eerste gezicht zou vermoeden.

Is er dan geen terreur in het systematisch aborteren van toekomstige mensen met een redelijke kans op als 'handicap' geboekstaafde afwijkingen van 'de norm' en dan nog door lui die er prat op gaan de democratie te verdedigen en gelijke rechten na te streven voor iedereen? Is er dan geen terreur in het navenante verraad van allen die met die handicaps alsnog door het leven moeten? Is er geen terreur in de plicht tot samenzwering opgelegd aan mensen die geheel buiten hun wil door derden tot welbepaalde bendes worden gerekend en in de bestraffing van de vrije meningsuiting welke als verraad wordt gebrandmerkt waar op allen het juk van een omerta weegt? De georganiseerde leugen ondergraaft de waarheid en probeert haar sinds oudsher de laan uit te sturen door de systematische corrumpering van alle burgers welke vaak beter de naam bendeleden verdienen. Maar de waarheid achterhaalt de leugen, alleen al omdat elke nieuwe mens geboren wordt als kind, en dat wil zeggen zonder schuld of in de waarheid: kinderen zullen altijd trouw en onverschrokken de waarheid blijven zeggen omdat het nu eenmaal de waarheid is.

In een kapitalistische wereld is de pervertering die met terrorisme gelijkstaat apert in vrijwel alle sectoren van de samenleving, onder meer ingevolge de verwisseling van het middel met het doel. Het domme middel regeert er over het doel in die mate dat het doel geheel wordt miskend, verdwijnt en niet zelden in zijn tegendeel overgaat. Voedsel wordt vernietigd omwille van het geldelijk gewin; de maatstaf van de dingen is verworden tot hun waarde op de markt; alle Zijn wordt herleid tot een bezit en, geheel tegen het principe van het leven zelf dat vooreerst een bruisende, mateloos schenkende bron is, wordt het principe van het tomeloze graaien gehuldigd en 'beloond'!

Een moordende terreur huist in het principe van het privaatbezit dat door het geldwezen wordt gesymboliseerd, omdat geld ook macht en 'rechten' geeft aan zijn bezitter, die echter verder helemaal niets meer hoeft te bewijzen inzake bijvoorbeeld ethische bekwaamheden, kundigheid of kennis, terwijl dat toch dingen zijn die bijvoorbeeld wél noodzakelijk worden geacht voor het verkrijgen van bijvoorbeeld een licentie voor het besturen van een voertuig. Het snijdt geen hout dat iemand wiens fundamentele behoeften bevredigd zijn zomaar de beschikking krijgt over middelen waarmee tegemoet kon gekomen worden aan de dringende nood van honger en kou lijdende kinderen, terwijl hij die middelen aanwendt voor volstrekt overbodige, persoonlijke luxe. Mensen hebben de mond vol over overbevolking, ecologische voetafdruk en gedwongen sterilisatie van medemensen die in armoede leven, terwijl niemand bezwaren uit tegen uit de hand gelopen veeteelt en de vleesconsumptie of tegen de kweek van huisdieren voor luxe-doeleinden. Het geld geeft aan zijn bezitter de macht om het naar willekeur te besteden terwijl het de niet-bezitter ervan vaak ter dood veroordeelt, wat wel te verstaan betekent dat alle mensen verplicht worden om actief aan dit moordende terrorisme deel te nemen omdat zij anders zelf worden geterroriseerd: het is doden of gedood worden, een derde keuzemogelijkheid is er niet meer.

Van terrorisme is sprake waar kinderen les moeten krijgen van leerkrachten die de vereiste bekwaamheden missen doordat zij jobs inpalmen die hun niet toekomen, terwijl de aan hen toevertrouwde jeugd met de terreur der punten a priori het zwijgen wordt opgelegd. Eveneens terroristisch zijn scholen die hun leerlingen als klanten behandelen door in te spelen op het bij hen veronderstelde verborgen verlangen bij de scholieren om met een minimum aan inspanningen het getuigschrift te behalen dat hen misschien zal toelaten om 'les te geven' zoals ook hun 'leerkrachten' dat deden. De school staat niet langer in dienst van de kinderen, die immers geminacht worden en nog slechts dienen om met hun aantal de subsidies aan de school en aldus de jobs van de aldaar te werk gestelden te waarborgen – en dat is slechts één voorbeeld van de talloze gedaanten die de middel-doel-omkering kan aannemen.

In het communistische deel van de wereld dan, wordt de waarheid gefabriceerd door de partij die angstvallig nagaat bij alle burgers of zij er wel geloof aan hechten en twijfelaars worden krankzinnig verklaard ofschoon wij allen van nature heel goed weten dat eerlijke mensen voor zichzelf moeten bekennen niets met zekerheid te weten, en dat derhalve niet de twijfel doch het zich beroepen op absolute zekerheden een kenmerk van ernstige geestesziekte is.

Een ware terreur zijn de geloofsbelijdenissen in de schepper van hemel en aarde, de verlosser die voor ons het eeuwig leven mogelijk maakt, doch die in het credo moet opgesloten blijven gelijk destijds ook Christus in zijn kerker, omdat men vreest dat het geen zicht is om publiekelijk te zeggen dat men helemaal niet aannemen kan dat het heelal ontstaan is uit een gigantische knal, dat de mens een geleerde aap is of dat de verrijzenis van het vlees uiteraard heel letterlijk moet worden opgevat en dat er niks mysterieuzer aan is dan aan het aardse leven waaraan wij al gewend zijn. Het is een leugen als men zwart zegt tegen wit en wit tegen zwart, maar van terreur is sprake als men verwacht wordt te belijden dat iets zwart is en tegelijk wit.

Van terrorisme is sprake waar in de naam van god medemensen worden gedood omdat zij niet in de god van hun moordenaars geloven. Artsen die het aantal zieken zouden terugdringen door deze te doden, zouden meteen krankzinnig worden verklaard – en zij hebben ook nog bestaan, namelijk ten tijde van de nazi's waar zij meewerkten aan de uitroeiing-programma's van Himmler – maar voor 'religieuzen' die het ongeloof willen wegwerken door alle ongelovigen te vermoorden, bestaat kennelijk alle begrip.

Van terrorisme is sprake waar mensen er niet aan denken om hun naaste bij te staan omdat deze tot een lagere kaste dan de hunne zou behoren en het wapen van die terreur is de leer welke voorhoudt dat men enkel zichzelf kan verlossen door de persoonlijke uitboeting van de eigen 'zonden'. Maar, andermaal: wie zonder zonden is, werpe de eerste steen, want een gelijkaardige logica als de Hindoeïstische verbergt zich in het katholicisme waar de ene wel een stuiver aan de andere kan geven maar als het om meer kostbaar geachte zaken gaat, zoals het zielenheil, dan zal elkeen tenslotte voor zijn eigen hemel moeten zorgen. Al heeft een enkele 'ketter' ooit gezegd dat hij 't verkiest om mét de geliefde voor eeuwig in de hel te zijn dan in de hemel zónder Hem.

Terreur verbergt zich met andere woorden in religies en ideologieën van alle maten en gewichten, precies zoals diefstal niet alleen geschiedt waar een inbreker des nachts het huis van een ander leegrooft maar evenzeer waar de ene geheel legaal aan de andere een appel verkoopt omdat hij het ei dat hij ervoor in ruil krijgt begeert en niet de bevrediging van de behoefte van de ander. En het is allerminst onmogelijk om het nu eens anders te doen, want de behoefte van de ander is wat bijvoorbeeld een moeder op het oog heeft als zij haar kind verzorgt. Het is jammerlijk te moeten vaststellen dat kennelijk voor het merendeel der mensen geldt dat, als zij elkaar helpen, zij dat alsnog doen uit eigenbelang. Dat de mensheid vooralsnog niet ten onder is gegaan aan het egoïsme dat het gros der burgers kenmerkt, is alleen te danken aan enkele verstandige staatslieden die de bittere waarheid van het eigenbelang erkend hebben en haar met vernuftige mechanismen alsnog ten goede hebben gekeerd.

3.

Terroristen onderscheiden zich van andere misdadigers onder meer in de motieven van hun handelwijze welke in hun geval gericht is op een goed waarvan zij althans geloven dat dit het louter persoonlijke belang ver overstijgt, en in vele gevallen gaat het dan over politieke en religieuze finaliteiten: men pleegt aanslagen om het kapitalisme te doen vallen, om de ongelovigen te bekeren of om de macht te breken van een of ander belangrijk concern. Het geweld dat zij gebruiken en ook vaak de slachtoffers ten spijt, geloven terroristen helemaal niet dat zijzelf criminelen zijn en vaak volharden zij in het tegendeel: ze houden vol dat zij met als het ware chirurgische ingrepen, veeleer gericht tegen personages dan tegen personen, een kwaad bestrijden dat oneindig omvattender is dan het kwaad van een aanslag. Zij geloven met andere woorden dat zij een groter met een kleiner kwaad bestrijden en bovendien geloven zij dat het ook gerechtvaardigd is om aldus te handelen. Enkele bedenkingen zijn hier misschien wel op hun plaats, want in het genoemde standpunt schuilen enkele adders onder het gras.

Om te beginnen is sprake van fanatisme en dus van verregaande (zelf)verblinding en ondoordachtheid waar men handelt vanuit een overtuiging of een geloof in een theorie – of een ideologie – die zich nog niet bewezen heeft in de praktijk als zijnde verkieslijker. Men merkt (heel vaak terecht) het kwaad op in het gangbare systeem, men schrijft dat kwaad dan toe aan dat bewuste systeem en vervolgens gelooft men over een alternatief te beschikken dat vrij zal zijn van het kwaad waaraan men zich zozeer ergert.

Beschouwen wij het voorbeeld van de CCC uit de tachtiger jaren van de voorgaande eeuw, dan kan men zien hoe de plegers van aanslagen het gemunt hebben op het kapitalisme, terwijl zij geloven in het communisme, en bovendien geloven zij dat dit ideologisch geloof de slachtoffers die zij heel bewust hebben gemaakt, rechtvaardigt omdat het ook inhoudt (1°) dat het oorzakelijk verband dat zij vermoeden tussen een zeker kwaad en een zekere ideologie, ook een feit is, (2°) dat het alternatief dat zij voorstaan vrij is van dat kwaad en (3°) dat het alternatief zich ook zal realiseren en wel middels het geweld dat zij plegen en dat noodzakelijk wordt geacht.

Om te beginnen met het derde en laatste punt: gesteld dat terroristen middels geweld en slachtoffers een alternatief bestel invoeren, dan zal het een bestel zijn dat niet in vrijheid verkozen werd door de burgers; het zal dus gaan om een opgedrongen stelsel aan hetwelke het volk wordt gedwongen zich te onderwerpen, en dat was regelrecht in strijd met het voorgehouden doel, namelijk de volksbevrijding. Ongeacht de inhoud van de ideologieën die in het geding zijn, kunnen geweld en dwang sowieso nimmer bevrijding brengen.

Wat betreft het eerste en het tweede punt lijkt de geschiedenis overtuigend aan te tonen dat een verandering van ideologieën niet in staat blijkt om het kwaad uit te bannen of zelfs maar te verminderen; het heeft er daarentegen alle schijn van dat het kwaad zich gewoon verplaatst en menig denker heeft geopperd dat dit inderdaad zo is omdat het kwaad niet zozeer huist in de menselijke ideologieën of in een of meer van zijn andere werktuigen, zoals hamers, bijlen en kandelaren, doch in de mens zelf of, eerder nog, in het misbruik dat hij van zijn middelen maakt en dus in zijn machtsmisbruik – kortom: in zijn tekort aan menselijkheid.

Een wel bijzonder jammerlijk gegeven in de hele geschiedenis is de vaststelling dat, ofschoon de mens beweert te beschikken over de rede, hij niet in staat blijkt om met louter argumenten anderen van zijn gelijk te overtuigen, terwijl het uitgerekend dat is wat hij wil doen, zodat teneinde die wil te kunnen doordrijven, hij geen andere mogelijkheid meer ziet dan het gebruik van geweld. Het loont de moeite om bij dit gegeven vooraf een ogenblik stil te staan.

Het ware vooreerst een schromelijke vergissing om te geloven dat alle mensen handelen vanuit de rede welke door de rationalisten zelf graag wordt beschouwd als één en dezelfde voor allen en bijgevolg als het middel bij uitstek om allen eensgezind te maken en te verenigen. Er bestaat weliswaar zoiets als logica, er bestaan ook vormen van wiskunde en er is argumentatie mogelijk binnen de gesproken en geschreven taal in allerlei sectoren zoals rechtspraak, economie en vele andere, maar specialisten in die takken van het redeneren zullen er altijd wel op wijzen dat de geldigheid van de conclusies welke binnen de gehanteerde denksystemen worden getrokken, mede afhankelijk is van wat men van bij het begin aanneemt als zijnde waar en geldig – de uitgangspunten of de axiomata en de rekenregels of de andere voorschriften waaraan men zich altijd dient te houden.

Hoe dan ook kan elkeen altijd de eenvoudige vaststelling maken dat er vele ideologieën naast elkaar bestaan, dat deze allemaal verstandige verdedigers hebben en dat zij meestal pas interesse vertonen in de standpunten van hun tegenstanders als die interesse ook in functie staat van de verdediging van het eigen gelijk. Dat mensen plotseling wél bereid zijn om hun overtuiging voor een andere in te ruilen als zij bijvoorbeeld huwen met een anders denkende partner, illustreert het feit dat een overtuiging althans voor een flink stuk in dienst staat van de praxis van het samenleven: van zodra de overtuiging de praxis in de weg staat, wordt ze opgedoekt. Mensen die omwille van een ideologie, een band van vriendschap of van liefde verbreken, worden – alvast sinds de emancipatiegolf die het Westen in de zestiger jaren aandeed – algemeen en wellicht ook terecht beschouwd als enigszins bekrompen.

De rede blijkt een werktuig waarmee de ene de andere in zekere zin vermurwt, en daarbij blijkt niet de juiste ideologie het pleit te winnen, als die al zou bestaan, maar wel de meest verstandige verdediger of verkoper. Iedereen weet immers dat een goede verkoper ongeacht wat aan de man weet te brengen; het is hem niet te doen om het (wisselende) product maar om zijn winst – goud is immers goud. Evenzo blijkt het de verdediger van een ideologie uiteindelijk niet te doen om de inhoud van zijn leer maar wel om het binnenrijven van zijn gelijk, al is het tegelijk zo dat de verwisselbaarheid van ideologieën een zaak van bijzonder veel tijd en moeite is – het is tenslotte geen zaak van persoonlijke preferenties doch een kwestie van historisch verankerde gemeenschappen.

Het geloof dat een andere ideologie of een nieuw wereldbeeld in staat is om de mens zelf te veranderen is even naïef als de hoop dat het verbergen van messen en dolken de boosdoener van zijn moordplannen zal doen afzien. Het mag dan zo zijn dat de gelegenheid de diefstal schept – te geloven dat zij ook de dief zou scheppen is wel een brug te ver. Als de moordenaar geen mes in handbereik heeft, dan zal hij zich onverwijld bedienen van de koperen kandelaar daar op de vensterbank; als daar geen kandelaar en ook geen gietijzeren beeld van de vredesduif staat, dan zal hij desnoods zijn eigen schedel omtoveren tot moordwapen bij het toebrengen van de fatale kopstoot aan het besje in wiens huis hij een inbraak pleegt.

Als werktuig zijn ideologieën noch goed noch slecht, zij zijn in dat opzicht uiteindelijk geheel neutraal en dat de meest wetenschappelijk gedragen ideologieën perfect vervangbaar blijken door volkomen irrationele religies, bewijst het feit dat niet de inhoud van die werktuigen hun effectiviteit bepaalt maar wel het impact ervan op de burgers die zij in de pas doen lopen. Zowel het jodendom als het katholicisme als de islam als het hindoeïsme als het boeddhisme als het kapitalisme als het communisme... bleken in staat om maatschappijen te vormen en in stand te houden – allemaal bleken zij een behoorlijk cement, althans in functie van hetgeen zij beoogden. De vraag luidt derhalve wat wij beogen, wat onze wensen zijn, wat voor een wereld wij wensen, voor onszelf vandaag en voor onze kinderen morgen.

Het is alvast zeer onwaarschijnlijk dat er mensen bestaan die het opportuun vinden om te leven in een wereld waarin hun doen en laten bepaald worden door geweld en dwang.

Maar via het geweld en de dwang belanden we dan bij het al te heldere devies van Spinozistische makelij: waar de natuur ons beperkt, gebiedt de wijsheid ons om niet te treuren; dankzij de rede kunnen wij immers inzicht krijgen in de noodzaak van die beperkingen en precies dit inzicht maakt ons vrij.

Een devies dat al te helder is omdat het verwijst naar de rede als ware die altijd en overal voor iedereen goed zichtbaar en één en dezelfde. De zaak is immers dat de rede zelf geen poten heeft om op te staan.

Zo zijn er al talloze pogingen geweest om de ethiek op te bouwen wars van alle zogezegd irrationele stelsels en louter met behulp van de rede die dan, eens en voorgoed, klaar en duidelijk zou kunnen maken wat goed is en wat kwaad is, wat moet en wat niet mag. Geheel vruchteloze want naïeve pogingen uiteraard omdat de redelijkheid waarop onze cultuur prat gaat, zich beperkt tot talige stelsels van afleidingsregels waarbij echter van uitgangspunten en doeleinden abstractie moet worden gemaakt.

Onze voorraad aan afleidingsapparatuur is weliswaar gigantisch, maar naar beginselen en doeleinden moeten wij tasten zoals een blinde naar een ei, en dat maakt dat wij eigenlijk helemaal niet kunnen opschieten met het prepareren van een kant en klare regelgeving welke ons gebiedt wat ons te doen staat.

Maar kijk, is dat niet vreemd: wij beweerden aanvankelijk ons van alle dwang te willen bevrijden, terwijl wij onszelf daarop betrappen dat die wens ons leidt naar het tegengestelde van het beoogde, want het is in functie van die bevrijding dat wij ons gaan afvragen zijn wat ons dan te doen staat! En de paradox dat de wil tot vrijheid ons brengt bij de vraag naar de juiste voorschriften voor ons handelen, ontmantelt een niet onbelangrijk gegeven, namelijk het feit dat de vrijheid geen uitgangspunt is, dat zij ons niet spontaan gegeven is, maar dat we haar middels de juiste voorschriften misschien wel zouden kunnen verwerven.

En belanden we hiermee niet in een impasse? Want kijk, daar dringen ze zich al op, de juiste voorschriften, in alle kleuren en vormen, voor elk wat wils: religies allerhande, theïstische en atheïstische ideologieën, gebaseerd op oude ofwel nieuwe theorieën over leven en dood, groot is de keuze... Is de keuze dan té groot? Kunnen wij niet kiezen en hunkeren wij daarom naar overreding? Naar dwang? Naar terreur?

(J.B., 20-24 januari 2013)

Herodes
en ons 'onderwijs'

O Kersnacht, schooner dan de daegen,

hoe kan Herodes 't licht verdraegen,

dat in uw duisternisse blinckt,

en word geviert en aengebeden?

Zijn hooghmoed luistert na geen reden,

hoe schel die in zijn ooren klinckt.

(Joost van den Vondel, Gysbreght van Aemstel (Rey van Klaerissen), 1637, naar van Lennep's uitgave, herzien en bijgewerkt door J.H.W. Unger, pag. 81. Dit is de eerste strofe van een waarschijnlijk toen reeds bestaand lied. 'Kersnacht' = 'Kerstnacht'; 'na' = 'naar').

Het gestaag wegdeemsteren van de geschiedenis en de mythologie van het christendom verplicht ertoe vooreerst te vermelden dat de Palestijnse vazalkoning onder de Romeinse heerschappij ten tijde van de geboorte van Christus, met name Herodes, nadat deze vernomen had van de wijzen uit het Oosten dat in Bethlehem een nieuwe koning der joden was geboren, uit angst voor de rivaal er alle kinderen liet vermoorden. De feestdag van de toen vermoorde onnozele of onschuldige kinderen valt op 28 december. Het Kerstlied bezingt hoe, in haar hoogmoed, de leugenachtige wereldse macht, mét de moord op het onschuldige en machteloze kind, ook de waarheid tracht te verkrachten, maar het kind dat aan de Waarheid gelijk is, ontsnapt; Jozef en Maria vluchtten met Jezus naar Egypte.

Zo theatraal als deze welhaast naar de mythologie neigende geschiedenis klinkt, zo verkapt en verdoken blijft dit kennelijk bijzonder waarachtige verhaal zich alom in onze wereldgeschiedenis herhalen. Neem nu de Herodes in ons huidige onderwijs.

Niet zo lang geleden deed een vader van een kroostrijk gezin bij het inkijken van de lespapieren wiskunde van een van zijn pubers een wel bijzonder schokkende ontdekking. Op een van de A4-tjes die de lessen begeleiden, handelend over de commutativiteit van de bewerking van de optelling, vond hij enkele oefeningen door dochterlief correct opgelost maar in rode inkt door de juf doorstreept. Wat er dan fout was, vroeg de vader aan de dochter. En zij vertelde hem dat ze het ook niet kon vatten:

- De juf had gevraagd om bij het oplossen van een som met vier termen, met accolades aan te duiden in welke volgorde de termen werden samengeteld, en die volgorde, aldus de juf, was niet volgens het boekje!

De vader herinnerde zich ook nog een en ander van op school en wierp op:

- Maar is dat dan niet wat de eigenschap van de commutativiteit uitdrukt: dat die volgorde helemaal geen rol speelt?

- Dat dacht ik ook, antwoordde de dochter, zichtbaar opgelucht omdat haar vader de frustratie deelde waaronder zij al een tijdlang leed.

- De juf zal zich vergist hebben, zo suste hij hun beider gemoederen.

Maar een volgende bladzijde verbaasde hem kennelijk opnieuw want hij ging zitten en graaide naar zijn bril. Het was een schets van de juf, die zijn aandacht trok, een schets van een rechthoekige driehoek. De rechthoekszijden van de driehoek hadden een lengte van respectievelijk twee en drie eenheden; en bij de schuine zijde stond het cijfer vijf.

- Mijn kindje, was het hier dan de opgave om de fouten te zoeken? vroeg de vader aan zijn dochter: hier staat immers een rechthoekige driehoek afgebeeld waarbij de som van de lengten van de rechthoekszijden gelijk is aan de lengte van de schuine, en dat is me dunkt toch wel alleronmogelijkst?!

- Welnee, papa, zo antwoordde de dochter: er had al iemand in de klas gevraagd aan de juf of dit dan niet onmogelijk was, zij antwoordde dat het slechts een voorbeeldje betrof.

- Een voorbeeldje!? zo stamelde de vader kennelijk onthutst en hij ging door met lezen. Maar na een poos stootte hem alweer iets tegen de borst:

- Maar wat is dit hier dan? Is uw oplossing van die producten van machtsverheffingen dan niet correct?

- Ik dacht het ook, zei de dochter, maar de juf wil dat ik op een andere manier naar de oplossing toe werk.

- Hoe dan wel? vroeg de vader benieuwd.

- Volgens de rekenregels, zei de juf.

- Rekenregels!? zo vroeg de vader zich af: en wat moeten die rekenregels dan wel voorstellen? Bestaan er dan rekenregels die correcte oplossingen uitsluiten?

- Het zijn regeltjes van de juf, antwoordde de dochter.

De vader zat nu letterlijk met de handen in het haar:

- Ik zal eens moeten gaan praten met uw juf, besloot hij, en hij dacht: het ziet er naar uit dat die juf de wiskunde aan het herschrijven is!

- Maar er zijn twee juffen, zei de dochter: die opgaven zijn afkomstig van twee verschillende juffen.

- Heb je van je leven! verbaasde zich de nu wel zeer bezorgde vader.

Twee wiskundeleerkrachten in een en dezelfde school: de eerste moet de leerlingen bijbrengen dat de optelling commutatief is maar zij logenstraft die eigenschap van de optelling nog op dezelfde bladzij; de tweede verwart de stelling van Pythagoras met de simpele som van de driehoekszijden en zij fabriceert ook nog 'rekenregels' welke correcte oplossingen uitsluiten. Maar wat fabuleren zij al niet méér, want dit is wat papa aan het licht brengt na amper enkele bladzijden van de leerstof te hebben ingekeken...

De brave man maakt een afspraak met de eerste leerkracht maar die verzekert hem ervan dat zij volgens het boekje werkt en dat zij alle bijscholingen gevolgd heeft:

- Als u het niet begrijpt, mijnheer, dan moet u bij mij maar eens enkele lessen komen meevolgen, zo berispt de regentes hem prompt.

De brave man ziet zich genoodzaakt om poolshoogte te gaan nemen bij de schooldirectie.

- Mijnheer, u moet weten dat wij het heel druk hebben, aldus vangt mevrouw de directrice haar betoog aan. Wij hebben van de allerbeste leerkrachten en wij staan volledig achter hen: ikzelf, alle collega's én de pedagogische raad. Allen zijn zij het erover eens dat de leerstof wiskunde degelijk is en dat de toekenning van punten rechtvaardig is verlopen. Het probleem van "mijn kind, schoon kind" is ons uiteraard niet onbekend maar omdat u zoveel moeite doet en aandringt zullen we de zaak bekijken en zien of uw dochter niet een punt extra kan krijgen.

- Verontschuldig mij, mevrouw, antwoordt de vader, maar het gaat mij hier niet om de punten van mijn dochter doch om de leerstof van de juf.

- Ik ben geen wiskundige, zo repliceert de directrice.

- Dat is mijn dochter evenmin, mevrouw, antwoordt de vader.

- Wij zijn een lerende organisatie, zegt de directrice.

Zonder schroom. Want is het niet een beetje laat als een leerkracht zich nog in de beginselen van het vak moet bekwamen als zij al tientallen jaren voor de klas staat? Aan hoeveel leerlingen heeft zij intussen haar zelf gefabriceerde 'rekenregels' al diets gemaakt? Hoe groot is het aantal scholieren aan wie zij driehoeken heeft voorgeschoteld waarvan twee zijden samen even lang zijn als de derde? Hoeveel leerlingen heeft zij al gebuisd wanneer die de commutativiteit van de optelling ook gingen toepassen in hun sommetjes?

De papa heeft een broer die wiskundige is en een andere broer is pedagoog. De eerste lacht als hij het verhaal aanhoort maar alras sluit hij zich aan bij de tweede die wijst op de ernst van de zaak:

- Elke puber, elke adolescent moet zijn opvoeders kunnen vertrouwen, zo begint hij, en leerkrachten die hun vak niet kennen, verdienen dat vertrouwen niet en richten grote en vaak onherstelbare schade aan. Kinderen zijn gezagsgetrouw, zij nemen waarheden aan maar evenzeer leugens. Voor korte tijd, weliswaar, want ook kinderen kunnen nadenken. Leerstof die inconsistent is, wordt niet getolereerd en zo ontstaan een wantrouwen in de leerkracht en een tegenzin voor het vak. Voor die verwerpelijke attitude is niet het kind verantwoordelijk want de onbekwaamheid berust niet bij het kind doch bij de leerkracht. Onbekwame leerkrachten verknoeien de opvoedelingen die aan hen worden toevertrouwd. Het ergste is dat kinderen aan wie foute dingen worden geleerd, dit weliswaar opmerken, maar ze onderdrukken in zichzelf alle gezonde tegenreacties omdat zij nu eenmaal vertrouwen moeten hebben in het gezag dat hen immers quoteert, en het uiteindelijke resultaat van dat frustrerende proces is dat kinderen alras aan zichzelf gaan twijfelen. En een kind zonder zelfvertrouwen is een vogel voor de kat...

- Onze kinderen hebben recht op degelijk onderwijs, zo zegt de mama tot de papa: je moet hier dringend iets aan doen, vadertjelief; ik wil immers niet dat onze dochter schoolmoe wordt of dat zij een aversie krijgt voor vakken, alleen maar ingevolge het feit dat die door onbekwamen worden gegeven! Wij moeten de rechten van onze kinderen verdedigen want zijzelf kunnen dat niet doen! En wij mogen ook niet langer talmen!

- De directrice zegt dat zij achter die leerkrachten staat, zoals trouwens alle collega's van de school.

- Maar weet zij dat die juffen het vak niet beheersen?

- Zij antwoordt daarop zelf geen wiskundige te zijn.

- Dat is onze dochter ook niet!

- Dat heb ik haar dan ook geantwoord.

- En wat zei ze daarop?

- Dat de school een lerende organisatie is.

- Maar hemeltje lief!

- Ik zal eens informeren bij de inspectie.

- De inspectie? Maar is het dan niet de inspectie die de leerkrachten aanstelt!?

Mijnheer B. ziet het allemaal anders. Hij is een oudere collega van de papa en hij was een poos actief in de politiek:

- Een school heeft een politieke kleur, zo legt hij uit: er zijn staatsscholen en er is het katholieke net en die twee proberen elkaar zowat de wind uit de zeilen te halen, dat is een bekend gegeven. Die concurrentie verhoogt niet noodzakelijk de onderwijskwaliteit want vandaag beogen scholen niet zozeer het bijbrengen van kennis en bekwaamheid maar veeleer het maximaliseren van het aantal inschrijvingen; daarvan immers hangt de subsidiëring af en ook het aantal aanstellingen van leerkrachten.

- Overdrijf je nu niet een beetje? vraagt de papa beteuterd.

- "Elke leerling is anderhalf lesuur waard", zo hoorde ikzelf het eens zeggen op een lerarenraad in een staatsschool waar ik lesgaf toentertijd, en de conclusie luidde dat het stellen van al te hoge eisen aan de leerlingen, zeer in het nadeel was van het personeel omdat scholen die van de leerlingen inspanningen vragen, gestaag leeglopen. Het is de meesten om het humanioragetuigschrift te doen en het gemak primeert in deze tijd.

- Maar als dat waar is, dan staan de scholen niet langer in dienst van de kinderen!?

- De kinderen zijn er om de scholen te bevolken en om zo de jobs van het personeel daar te vrijwaren; dat is inderdaad de verborgen agenda. Ik heb dat toentertijd ook publiekelijk aangeklaagd.

- Kennelijk heeft het niet geholpen?

- Het enige resultaat is geweest dat ik niet meer gevraagd word om les te geven, het is immers verboden om wat gezegd wordt binnen de lerarenraad publiek te maken.

- Maar dat is samenzwering!

- Inderdaad, de methode van de zwijgplicht is beproefd en zij is eender in het seksueel misbruik van kinderen. Zolang er niet gepraat wordt over het misbruik, lijkt het wel alsof het helemaal niet bestaat. En eenmaal de samenzweringen aan het licht komen, doen alle betrokkenen prompt alsof ze uit de lucht komen vallen, bisschoppen incluis: "Wir haben es nicht gewuszt"!

- Gaat die vergelijking niet een beetje ver? Zie je het allemaal niet wat te zwart?

- Millgram heeft aangetoond dat maar eventjes vijfentachtig percent van alle mensen bereid zijn om anderen te doden op bevel van hun autoriteiten, en ongelovigen hebben die proef meer dan eens herhaald met steeds hetzelfde verbluffende resultaat. Wat er gebeurt waar de leerkracht gebiedt om tegen wit, "zwart" te zeggen, ontlokt binnen de kinderziel een gelijkaardig conflict tussen de eigen waarheid en de leugen van de autoriteit, en op straffe van te moeten zakken, leert het kind zichzelf te veroordelen op punten waar het heel goed weet het bij het rechte eind te hebben. Het kind verraadt zichzelf, het werd immers psychisch verkracht. Een opvoeding die zich bij die gang van zaken neerlegt, brengt geen zelfstandige mensen voort maar voddenpoppen en plantrekkers want zo worden helaas diegenen die in hun gezonde inzichten werden verkracht.

Vader laat er geen gras over groeien en gaat te rade bij een advocaat, die voor een eerste raadpleging al een behoorlijke som moet innen:

- Wij kunnen niet anders, zo verontschuldigt hij zich, want het is een hele rompslomp en dat brengt kosten mee, maar komt u alstublieft ter zake!

En de vader begint: hij betaalt belastingen, zijn kinderen hebben recht op degelijk onderwijs terwijl hun wiskundejuffen niet eens blijken te weten dat de kortste afstand tussen twee punten de rechte is. De schooldirectie ziet geen probleem en sommigen murmelen al dat hij spoken ziet, al hebben zij die lespapieren nog zelfs niet eens bekeken. De inspectie dan? Welnee, uiteraard heeft die de leerkrachten aangesteld en wie gaat nu wetens en willens bij de duivel te biechten? Vandaar dacht hij dan: wij leven in een rechtsstaat, de verlichte geest van Montesquieu scheidde wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, en dat is dan wat hem de weg wees naar de advocaat, want het gerecht is een mallemolen en voor outsiders zoals hij volstrekt ongeschikt.

- Ik begrijp het, zo spreekt de advocaat tenslotte, maar een gewaarschuwd man telt voor twee: verwacht van mij niet dat ik er kan voor zorgen dat uw kinderen andere leerkrachten krijgen. Is het dat wat gij wilt bekomen, dan raad ik u aan hen naar een andere school te sturen, en dan nog in de hoop dat het probleem zich daar niet zal voordoen, het is immers altijd een dubbeltje op zijn kant. Eerlijk gezegd moet ik bekennen dat ik bijzonder weinig voor u kan doen, het enige wat misschien lukt, is een extra punt in het geval van betwiste examencijfers. Bovendien mag ik u niet verzwijgen dat de gerechtelijke molen bijzonder traag maalt en dat durft nogal eens zijn tol eisen, van de financies maar ook van de zenuwen. Ik vraag het zonder bijbedoelingen, maar mag ik u beschouwen als een vermogend man?

Papa keert naar huis terug, diep in gedachten verzonken. Hij denkt nog aan de media, de vierde macht, voor het geval vrouwe justitia voor de kinderrechten blind zou zijn. Maar wat las hij daar over die twee families die hier ten lande zowat alles bezitten wat op papier verschijnt en door de ether gaat, het gesproken woord zowel als het beeld? En hij moet zijn conclusies trekken, het lied van jan met de pet is al uit. Een school is een koek en voor wie er een job heeft, zit het snor, tenminste zolang de klanten komen. Maar die blijven wel komen, als ze hun zin krijgen tenminste, en dat is: een getuigschriftje zonder al te veel moeite. Leerkracht zijn is best een moeilijk beroep, tenminste als men het goed wil doen, want voor onbekwamen die er hun eigen tijd doorbrengen én die van de kinderen, is het een makkelijk verdiend inkomen en, mits een vaste benoeming, een waar fortuin. Verworven rechten, collegemeubels met een vaste plaats, collegialiteit en samenzwering, verborgen agenda.

Wij zorgen voor een mooie toekomst voor uw kind! - zo zegt het de reclame. Maar vervangt men in die slogan 'kind' door 'geld', dan krijgt men prompt wat de banken ons op de mouw hebben gespeld. Papa denkt aan zijn verloren beleggingen: nog goed dat het slechts geld was, dacht hij toen: gelukkig heb ik nog mijn kinderen!

(J.B., 30 december 2012)