Het
tijdperk van de leugens
Aflevering
3: Ostracisme jegens senioren
Ostrakon
is het Oud-Griekse woord voor potscherf
en ostrakismos
betekent schervengericht (1):
de uitsluiting van iemand uit een groep, uit een gemeenschap of uit
het maatschappelijke leven. (2) In de Helleense stadstaat Athene werd
namelijk met potscherven gestemd over iemands verbanning. (3) Meer
bepaald betreft het begrip de stemming over burgers die men te
voortreffelijk of te invloedrijk achtte. (4) Tegenwoordig verwijst de
term naar de sociale uitsluiting van minderheden. Volgens psycholoog
Kipling Williams voelt de dorsale cortex
cingularis anterior
van de hersenen, die lichamelijke pijn registreert, ook deze "sociale
verwonding" wanneer een persoon wordt geostraceerd. (5)
De
reden voor de uitsluiting van minderheden is een zaak van kwantiteit
en kan dus zowel hun te hoog geachte als hun te laag geachte
kwaliteit betreffen. Zo worden allochtone arbeiders vaker
uitgesloten, niet omdat zij minder goed zouden zijn maar daarentegen
omdat zij beter presteren (bijvoorbeeld met een betere
prijs-kwaliteitverhouding): autochtonen vrezen dan immers voor de
eigen positie en voor de verworven rechten welke in feite voorrechten
zijn. Men kan het ostracisme zelfs ontwaren in de numerus
clausus voor
kandidaat-geneeskundestudenten omdat het ook daar gaat om de
verbanning van een (vermeend) teveel aan kwaliteitsvolle mensen.
Om
oneigenlijke redenen worden artsen ouder dan vijfenzestig niet langer
toegelaten om in klinieken te werken en met betrekking tot senioren
in het algemeen lijkt onze wetgeving vrijwel geen onderscheid te
maken tussen ouder (senoir) zijn en ziek of dement zijn. Uitsluiting
is een wrede manier waarop mensen vrijwel zonder kans op verweer
monddood worden gemaakt, wat des te meer wraakroepend is waar het
mensen betreft die uitzonderlijk geoefend en/of ervaren zijn, wat in
de regel het geval is met senioren. Maar hier is vooral onrecht in
het spel.
Waar
een gegeven uit de statistiek (de toegenomen kans op dementie bij
vijfenzestigplussers) blijkt de voorrang te krijgen op een feit
met betrekking het toekennen of het ontzeggen van rechten aan een
willekeurig individu (dokter X
is gezond, geleerd, ervaren, geoefend, onafhankelijk en objectief),
wordt het recht flagrant geschonden en is sprake van een misdaad
verwant aan het racisme dat immers een gelijkaardige beoordelingsfout
denkt te kunnen te legitimeren, zoals in de redenering die aan de
basis ligt van de apartheid: "Zwarten worden (overigens geheel
onterecht) statistisch beschouwd als minder hygiënisch dan blanken
en derhalve verdient de zwarte dokter X niet dezelfde rechten als de
blanke dokter Y."
Het
ostracisme jegens senioren verkapt de uitsluiting van getalenteerde,
vaak gezonde, zeer bekwame en ervaren mensen met het
Alzheimer-sprookje dat zijn geloofwaardigheid al te vaak dankt aan de
combinatie van de grove leugens van de ostracerende partij met de
onmacht van de geostraceerde partij waarbij deze laatste (de onmacht)
veel vaker te wijten is aan de Platoonse wijsheid van waaruit men het
verkiest om kwaad te ondergaan in plaats van het te doen, dan aan een
gebrek aan mentale of fysieke weerbaarheid. Al te vaak maken kinderen
misbruik van de wetenschap dat zij door hun ouders niet zullen
veroordeeld worden, laat staan voor de rechter gesleept, wanneer zij
het nalaten om hun een menswaardige oude dag te bezorgen. De drempel
tot het benadelen (in casu:
het dumpen) van mensen om welke reden dan ook, wordt lager als het
mensen betreft waarvan men weet dat zij zich niet zullen wreken en
die wet is ons bekend uit de relationele sfeer maar beperkt zich
uiteraard niet tot huwelijksrelaties of andere wettelijke
verbintenissen.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
27 augustus 2020)
Verwijzingen:
(1)
http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/ostracisme
(2)
G.J. van Wyk (2007), Etimologiewoordeboek van Afrikaans,
Supplement, Stellenbosch: "ostrasisme s.nw.:
Uitsluiting of verbanning van iemand uit 'n groep, gemeenskap of die
maatskaplike lewe. Uit Ndl. ostracisme (1824)."
(3)
O.c.: "In antieke Griekeland is potskerwe dikw. as 'n soort
stembrief gebruik by 'n stemming wanneer besluit is of 'n persoon
uitgesluit of verban moet word."
(4)
https://ivdnt.org/zoeken-in-woordenboeken?w=ostracisme : "1. In
het oude Athene het gebruik om een al te invloedrijk man, van wien
gevreesd kon worden dat hij tot tiran zou uitgroeien, voor tien jaar
te verbannen na een stemming hierover door de vergadering der
burgers; bij de stemming worden potscherven gebruikt waarop de naam
van den betrokken persoon geschreven stond; schervengerecht./ 2. Het
uitstooten, het streng weren, het doelbewust negeeren, het wegsturen,
vooral van personen."
(5)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ostracisme
https://en.wikipedia.org/wiki/Kipling_Williams ;
http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/ostracisme ;
https://ivdnt.org/zoeken-in-woordenboeken?w=ostracisme