Het geld dat het onrecht in de wereld brengt

Karl Marx wees erop dat de perversie van de kapitalistische economie bestaat in de verwisseling van middel en doel: geld is een ruilmiddel maar door de jacht op winst is men het middel zelf gaan najagen. Waar men vroeger naar de markt trok met appelen om die daar te verkopen en met dat geld tarwe in te slaan, trekt men vandaag naar de markt met een som geld om terug te keren met een grotere som geld: eetwaren en andere goederen zijn nu de ruilmiddelen geworden. Als gevolg van die perversie worden eetwaren vernietigd om de prijzen de hoogte in te jagen of fabriceert men producten die meteen versleten zijn om de winsten op te drijven en het werk in de wereld te houden, terwijl het geld aanbeden wordt. Maar geld kan men niet eten en als puntje bij paaltje komt, is ongeacht wie bereid om al het geld van de wereld om te ruilen voor een simpel brood. En is dat niet de toestand die zich vandaag voordoet op wereldschaal? Feitelijke schaarste maar ook onrecht brengen aan het licht dat de steeds omvangrijker fortuinen allerminst gedekt worden door tastbare waren: hoeveel geld men ook in omloop brengt of naar zich toe trekt, de rijkdommen van de aarde kunnen er niet door vermeerderd worden zoals er zonder arbeid ook geen nuttige zaken kunnen worden voortgebracht.

De eerste munten droegen het bas-reliëf van de keizer als waarborg maar op geld staat vooralsnog geen naam zodat dieven tot vandaag vrij spel kregen. Die situatie dreigt drastisch te veranderen met de lancering van de idee om eerlang het contant geld af te schaffen. Bedrog en zelfverrijking zullen zich dan noodgedwongen verschuiven van het ruilmiddel naar de ruildaad of naar het proces van de vaststelling van waarde, schuld en krediet, wat wil zeggen dat de corruptie zich nog meer zal gaan situeren in legale machtsinstellingen zoals bijvoorbeeld degene die vandaag actief zijn in de immobiliënsector waar zij waardeloze grond goedkoop opkopen om deze vervolgens te verkavelen en duur te verkopen. Of instanties die ongecontroleerd en arbitrair jobs en dus levenslang lopende inkomens toekennen aan vrienden terwijl zij anderen ervan uitgesloten houden.

Het geld is zoals de zweep van toentertijd, zo beweren velen: omdat men het kan onthouden aan wie het nodig hebben, kan men de noodlijdenden tot slaven maken. Het geld turnt het goede in het kwade om waar het ten teken staat van rechten in plaats van verantwoordelijkheden en zo bestaat het dat wie het reeds in overmaat bezitten, zichzelf nog meer verschaffen, terwijl wie het nodig hebben, in de kou blijven staan. In deze bijzonder verkapte perversie gaat het geld de plaats innemen van de nood zodat de geldbezitter gelooft zich te kunnen beroepen op een recht dat slechts toekomt aan noodlijdenden en om die reden geeft het geldwezen de vrije teugel aan het onrecht.

(Jan Bauwens, 8 juni 2015)

Zie ook: J. Bauwens, Van ruilmiddel tot God: enkele bedenkingen over het geldwezen / Jan Bauwens - Serskamp, 2014. 623 pp.; geïllustreerd; 21 cm.