De kerk en extreem-rechts
Op 27 april
2019 werd in Rome een Argentijnse bisschop van La Rioja, Enrique
Angelelli, door paus Franciscus zalig verklaard. (1) Angelelli werd
op 4 augustus 1976 van de weg gereden en vervolgens doodgeslagen
nadat hij had geprotesteerd tegen een dictatoriaal regime tijdens de
zogenaamde 'vuile oorlog' die aldaar woedde met de steun van
(Nobelprijswinnaar voor de Vrede in 1973!) Henri Kissinger onder de
dictatuur van Jorge Rafael Videla van 1976 tot 1981. Toen werden
zo'n 30.000 mensen ontvoerd en vermoord, waaronder 150 priesters die
verzet boden. (2) Die misdaden werden dertig jaar lang wekelijks
herdacht door de zogenaamde 'dwaze moeders' - de moeders van
verdwenen kinderen - die zwijgend in Buenos Aires over het Plaza
de Mayo of het Meiplein kwamen lopen waar de regering zetelt. (3)
Dat
Angelelli een martelaar was, werd duidelijk na later onderzoek want
de officiële versie van de doodsoorzaak luidde dat de bisschop was
omgekomen bij een verkeersongeval en de katholieke kerk is die
officiële versie blijven onderschrijven totdat de kust veilig was,
meer bepaald tot dertig jaar na zijn dood. (4)
Die
politieke strategie herinnert aan de historie van pater Damiaan en
aan die van Oscar Romero, nog twee martelaren die werden genegeerd
zolang er geen profijt mee te behalen was. Pater Damiaan werd door de
katholieken wandelen gestuurd toen hij het verbod overtrad nog terug
te keren naar het vasteland waar hij om hout kwam bedelen om de
leprozen mee te begraven; hij werd echter als groot weldoener erkend
door het stamhoofd van een plaatselijke gemeenschap en pas nadat zijn
heiligheid boven alle twijfel verheven was, werd zijn lijk in stukken
gereten door de 'relikwieënjagers' van de kerk. (5)
Ook de El
Salvadoraanse aartsbisschop Oscar Romero verzette zich tegen de door
de latere president Duarte gesteunde en door de USA bewapende
militaire junta die zowat 75.000 burgers ombrachten en hijzelf werd
op 24 maart 1980 vermoord, korte tijd nadat hij in Leuven een
eredoctoraat ontving; de kerk weigerde hem lange tijd te erkennen
terwijl zij zich verschuilde achter de valse beschuldiging van
communisme terwijl Romero alleen maar zijn bevrijdingstheologie (het
geloof in solidariteit met de armen) praktiseerde. (6)
Dat de
Argentijn Jorge Bergoglio paus is kunnen worden, is mede te danken
aan het feit dat deze steunpilaar van de conservatieve autoritaire
katholieke elite die de bevrijdingstheologie bestreed, tijdens die
vuile oorlog niet behoorde tot de verzetslieden-martelaren
ofschoon hij toentertijd (van 1973 tot 1979) provinciaal was van de
Jezuïetenorde. (7)
Nog
in Zuid-Amerika was er in Chili van 1974 tot 1990 de eveneens door de
VS gesteunde dictatuur van de rooms-katholieke mensenrechtenschender
Augusto Pinochet met 130.000 arrestaties, tienduizenden martelingen
en drieduizend executies. (8) Deze dictatoriale regimes werden
ingezet met de middels het pauselijke requerimiento
gesteunde Spaanse veroveraars die zowat vijfhonderd jaar geleden in
het spoor van Columbus de Inca's en de Azteken kwamen onderwerpen op
straffe van totale vernietiging en dood. (9)
In
Afrika kennen we de katholieke dictatuur van de onlangs overleden
Robert Mugabe van Zimbabwe maar ook in Europa kunnen we er niet naast
kijken: het verkapte bondgenootschap van de kerk met extreemrechts
toonde zich van 1939 tot 1975 in het Spanje van massamoordenaar
Franco "die
zich in 1953 na het concordaat met de Heilige Stoel "Caudillo de
España por la Gracia de Dios" ("leider van Spanje bij de
Gratie Gods") liet noemen."
(10), in de praktijken van de kerk(en) tijdens de tweede Wereldoorlog
"waarbij
de angst voor het communisme ze soms in de handen van
rechts-autoritaire regimes dreef." (11)
en vandaag in het Hongarije van Victor Orbán die zichzelf ziet
als redder van het christendom en het dagblad Trouw
wijst
er op dat aldus de scheiding tussen kerk en staat in gevaar komt -
Orbán's late 'bekering' in 1993 bleek overigens een politieke zet.
(12)
En dan is er
in het Europa van vandaag nog een nauwe samenwerking op til tussen
extreemrechts en de katholieke kerk die de haren ten berde doet
rijzen. Iedereen weet dat bij het in voege treden van de euro, de
Amerikaanse dollar flink is gezakt en dat de euro dreigde de plek van
de dollar in te nemen op de internationale markt. (13) Amerika bleef
niet bij de pakken zitten en sommige critici beweren dat het nu een
prioriteit geworden is voor de USA om de EU de wind uit de zeilen te
halen en wel met de beproefde divide et impera-tactiek. Alvast
heeft Trumps beste strateeg, Steve Bannon, zich heden gevestigd in
een klooster op een boogscheut van het Vaticaan - een klooster dat
onder de dekmantel van centrum voor het herstel van de christelijke
waarden in Europa, een opleidingscentrum blijkt voor extreem-rechtse
nationalisten die de autonomie van de eigen natie willen terugwinnen
en dus ook de ondergang van de EU. De huidige Hongaarse president
Victor Orban die het eigen land tot een ware slavenstaat heeft
herschapen, is alvast één van de beste leerlingen van de klas en
een straks niet meer te tellen aantal extremisten zitten klaar om in
zijn spoor te treden eenmaal zij, gefinancierd door 'geheim
privékapitaal', verkozen zullen zijn. (14) Precies zoals in de
achtertuin van de USA in het verdokene financiële, militaire maar
ook katholieke steun werd verleend aan de Argentijnse, Salvadoraanse
en Chileense dictaturen, kunnen vandaag de Europese dictators in
opgang rekenen op de kerk die in de samenzwering met superpopulisten
zonder twijfel een kans ziet om uit het diepe dal te klimmen waarin
zij ingevolge de huidige wereldwijde schandalen is beland. (15)
(J.B., 30
oktober 2019)
Verwijzingen:
(1)
https://www.vaticannews.va/en/church/news/2019-04/beatification-modern-martyrs-argentina.html
(2)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jorge_Videla ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Katholieke_Kerk_in_Argentini%C3%AB
;
https://en.wikipedia.org/wiki/Catholic_Church_in_Argentina
;
https://www.trouw.nl/nieuws/wat-deed-de-kerk-in-de-tijd-van-videla~b2899ed3/
(3)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Dwaze_Moeders ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Grootmoeders_van_de_Plaza_de_Mayo
(4) https://en.wikipedia.org/wiki/Enrique_Angelelli
(5) Zie:
Ludo Noens, Molokaï: het eiland der verworpenen.
(6)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Napole%C3%B3n_Duarte ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/%C3%93scar_Romero
(7)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Franciscus ;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Isabel_Mart%C3%ADnez_de_Per%C3%B3n#President_van_Argentinië
(8)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Augusto_Pinochet
(9) Zal
de kerk de Amazonevolkeren redden? - Zie:
http://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=3184707 ;
https://en.wikipedia.org/wiki/Spanish_Requirement_of_1513
https://answersafrica.com/worst-dictators-africa.html
(10)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Francisco_Franco ;
(11)
Jan Bank, God
in de oorlog.
De rol van de Kerk in Europa 1939-1945,
Balans 2017. Recensent E. Sengers schrijft over het boek:
![]()
"[Bank]
(...) laat zien dat de kerken
in het interbellum een weg moeten zoeken tussen de autoritaire
regimes die soms sterk voor, soms sterk tegen ze zijn waarbij de
angst voor het communisme ze soms in de handen van rechts-autoritaire
regimes dreef." Zie:
https://www.bol.com/nl/f/god-in-de-oorlog/9200000036327109/?country=BE
;
zie:
https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/43466/boeken-jan-bank-god-in-de-oorlog.html
;
https://www.knack.be/nieuws/wereld/kerk-stemde-in-woii-boodschap-af-op-hitler/article-normal-570845.html
(12)
https://www.trouw.nl/nieuws/hongarije-is-nu-het-land-van-god~b53cc869/
;
https://www.hln.be/nieuws/buitenland/orban-voert-campagne-vanop-preekstoel-de-christelijke-cultuur-is-de-bron-van-alle-kracht~a3d64cb1/
(13)
https://www.wisselkoers.be/dollar
(14)
De VRT wijdde er een reportage aan, getiteld: "Op
bezoek in het Italiaanse klooster waar Steve Bannon 'gladiatoren' wil
opleiden om joods-christelijke waarden te verdedigen":
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/01/28/italiaanse-klooster-steve-bannon/
(15)
Zie onder meer: Frédéric Martel,
Sodoma.
Het geheim van het Vaticaan,
Uitgeverij
Balans Amsterdam 2019
(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019).
