Grote
en rampzalige uitvindingen - Aflevering 1:
De
auto die de wereld onleefbaar maakt
Reeds
vierduizend jaar geleden zouden de Egyptische farao's zich hebben
verplaatst met zeilwagens die ook in Europa in trek waren in de
achttiende eeuw en nog voor de stoomtrein bestond, bouwde de Fransman
Cugnot een stoomwagen die zich in 1771 tegen een muur te pletter
reed, waarop de uitvinder het gevaar van zijn geesteskind inzag en de
productie ervan stopzette.
Maar
het bloed kruipt waar het niet gaan kan en onverschrokken is de mens:
in 1806 bouwde een Zwitser een auto met verbrandingsmotor op
waterstofgas en hetzelfde deden in 1862 de Belg Etienne Lenoir en in
1878 de Duitser Nikolaus Otto wiens zoon Gustav BMW oprichtte.
In hun spoor: Daimler, Diesel, Benz en vele anderen.
De
motor van een auto doet benzine, diesel of gas ontploffen en de
resulterende beweging wordt op de wielen overgebracht terwijl de
afvalstoffen via de uitlaat in het milieu terechtkomen. Naast het
autoverkeer zelf dat jaarlijks 1 miljoen mensen doodt en er 50
miljoen verwondt, zijn de winning van brandstof alsook het afval
bijzonder problematisch. Het broeikasgas CO2
is mede verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde, diesel
geeft fijnstof dat hart-, long- en vaataandoeningen veroorzaakt en
dat bij ons verantwoordelijk is voor 5 percent van de ziektegevallen
en benzine bevat het kankerverwekkende benzeen en giftige
zwavelverbindingen. Voor bijvoorbeeld sporters is het vandaag een
must om voor elke training buitenshuis de luchtzuiverheid te
controleren op de site van de IRCEL
(Intergewestelijke Cel voor Leefmilieu) .
Maar
bestaan er rozen zonder doornen? Zijn die nadelen dan niet
gerechtvaardigd? Immers: time
is money! Tot spijt
van wie het benijdt maar reeds in de zeventiger jaren van de vorige
eeuw toonde de cultuurfilosoof Ivan Illich aan dat de auto als
voertuig contraproductief is: bedoeld om ons tijd te laten besparen,
blijken de kosten van de gemiddelde automobilist meer tijd te eisen
dan ze hem kunnen doen besparen: laat de auto ons één uur per dag
inhalen, dan moeten wij twéé uur werken om hem te bekostigen
alleen voor mensen vanaf een bepaalde inkomensklasse dekken de baten
de kosten. Hetzelfde geldt voor talloze andere automaten, zodat deze
in wezen tijd overhevelen van de lagere naar de hogere
inkomensklassen. Tijd, energie, comfort, met andere woorden:
levenskwaliteit én levenskwantiteit.
Afgezien
daarvan is het een intrieste werkelijkheid dat het autoverkeer onze
veiligheid en daardoor onze vrijheid en onze beweeglijkheid zwaar
aantast en onze wereld feitelijk onleefbaar maakt. Kinderen zijn zich
uiteraard niet bewust van de gevaren op de weg terwijl zij wel in
drukke straten moeten opgroeien en de vergeeflijke overmoed eigen aan
de jeugdjaren wordt in het licht van dit doodsgevaar fatale
roekeloosheid. Ook ouderen moeten het bekopen: het verkeer maakt hun
woonst tot een gevangenis omdat zij niet meer veilig de straat op
kunnen. De voortdurende stress die gepaard gaat met een
voorzichtigheid die niet mag falen, heeft een afmattende uitwerking
op het leven zelf dat zich in een vreemde waanzin stort: men gaat
berekende risico's accepteren, men weegt zijn veiligheid af tegen
economische belangen en men schrikt er niet langer voor terug om een
prijs te plakken op een mensenleven dat niet langer absoluut of
onvoorwaardelijk waardevol is. De mens die de straat op gaat, weet
dat hij een welbepaalde kans heeft om aan het verkeer geslachtofferd
te worden. In België met zijn 11 miljoen inwoners vallen in het
verkeer jaarlijks 800 doden, 5000 zwaargewonden en 50.000
lichtgewonden, wat betekent dat onze kans om ooit zelf te sneuvelen
in het verkeer 6 op 1000 is, de kans op zware verwonding 3,5 percent
en de kans op lichte verwonding 35 percent, zoals kan worden afgeleid
uit de statistieken
verkeersslachtoffers . Komt daarbij dat de automobilist een
gevaar is voor zichzelf, alleen al omdat hij minder beweegt, daardoor
dik wordt en allerlei ernstige kwalen ontwikkelt.
Ons paradijslijke Vlaamse
landschap van weleer met zijn beemden en gaarden werd door de auto
herschapen tot een dicht netwerk van straten, vaak enkel toegankelijk
voor gemotoriseerd verkeer en verstoken van voetpaden of fietspaden.
De hele wereld is een autowegenweb geworden. Alle mensen leven in
huizen die aan deze levensgevaarlijke straten palen; wij moeten ze
betreden om in ons levensonderhoud te kunnen voorzien terwijl wij dat
onmogelijk kunnen doen het weze herhaald zonder het risico om
gewond te raken of om te komen, wat vandaag het lot is van zowat 40
percent van ons.
(Jan Bauwens, 4 juni 2015)
Verwijzingen:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Auto
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nicolas-Joseph_Cugnot
http://nl.wikipedia.org/wiki/Trein
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nikolaus_Otto
http://nl.wikipedia.org/wiki/Vincke
http://nl.wikipedia.org/wiki/Benzine
http://nl.wikipedia.org/wiki/Fijnstof
http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/verkeer_vervoer/verkeer/ongevallen_slachtoffers/verkeersslachtoffers/
