Wek mij nu, zodat ik weet:

't was maar een kwade droom

Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 7: Het bewustzijn en de mystiek

Rees in het vijfde hoofdstuk de vraag of alles in de natuur wiskundig geordend is ofwel of wij onze wiskunde in de dingen projecteren, dan rijst in het zesde hoofdstuk de vraag of “'(…) op kwantumniveau de realiteit niet bestaat als je er niet naar kijkt.'”²

Kwanta zijn onzichtbaar maar door waarnemingsmeditatie kan men ze misschien wél zien: Noens geeft voorbeelden van beschrijvingen van het subatomaire die overeenstemmen met latere bevindingen daaromtrent in de fysica. De mogelijkheid van een multiversum wordt belicht en kwantumverstrengeling verraadt 'onmogelijke' communicatievormen.

In het zevende hoofdstuk wordt er op gewezen dat fysici vaak de mystieke toer opgaan. In dat verband zocht bijvoorbeeld Wolfgang Pauli contact met Carl G. Jung die het begrip van de 'synchroniciteit' lanceerde. Eddington merkt op dat de zoektocht naar de ware realiteit ons in een schaduwwereld brengt. Schrödinger: “'(...) wij horen niet thuis in de wereld die de wetenschap voor ons construeert. Wij staan er niet in; wij staan er buiten.'”³ De natuurkundigen vinden aansluiting van hun bevindingen in de Veda's en de Upanishads. De fysicus David Bohm laat zich inspireren door Krihnamurti en kort voor zijn dood verklaart hij: “'(...) wetenschap bestaat niet uit het ophopen van kennis, maar in het creëren van nieuwe vormen van perceptie. (...)'”⁴ En het zou best kunnen dat in de fabricatie van natuurkundige theorieën, bijvoorbeeld n.a.v. experimenten met de deeltjesversneller, de verbeelding van de fysici de bovenhand heeft.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 26 oktober 2025)

Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 6: “Mathematische kunstgrepen”

Het subjectivisme waar de metafysica van Ludo Noens naartoe lijkt te leiden, herinnert aan Zarathustra's Vorrede, waar de profeet zich in het gebergte richt tot de zon: “Du groszes Gestirn! Was wäre dein Glück, wenn du nicht die hättest, welchen du leuchtest!”²

Is alles in de natuur wiskundig geordend of projecteren wij onze wiskunde in de dingen - dat is een nog onbeantwoorde vraag: de bruikbaarheid van de wiskunde m.b.t. de natuur is een mysterie.³ En de auteur citeert de Nederlandse wiskundige en wijsgeer Gerrit Mannoury: “'(...) Van welke kant we het ook bekijken, nergens laat zich een houdbare bepaaldheid, een noodzakelijke zekerheid ontdekken. Niet in de werkelijkheid en niet in de wiskunde. Wiskunde is een levensverschijnsel. Ze is ook onderworpen aan het principe van de betrekkelijkheid.'”⁴

Zo is de kwantumtheorie contra-intuïtief: de kwanta zelf zijn onwaarneembaar, hun bestaan moet verondersteld worden om hun sporen te kunnen verklaren. Maar ze zijn wel hetgeen waarop de materiële werkelijkheid rust. Ze bestaan in de vorm van een waarschijnlijkheid of een mogelijkheid; het zijn golven, ze bestaan in een gebied waar materie en vorm nog onverenigd zijn. Hun werkelijkheid blijft onzeker totdat die gemeten wordt en de waarneming participeert in de totstandkoming van het 'ding'.⁵

Noens beschrijft enkele experimenten waarvan de uitkomsten elk menselijk begrip te boven gaan en hij verklaart de visie van Niels Bohr (de zg. Kopenhaagse interpretatie van de kwantumfysica) die aansluit bij deze van Nietzsche en die een subjectgebonden werkelijkheid openbaart.⁶

(Wordt vervolgd)

(J.B., 25 oktober 2025)

Almaar dichter wordt de drom der doden

die meereizen met mij.

Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 5: De zwaartekracht en het vliegen

In de eerste hoofdstukken van zijn werk Als in een wazige spiegel laat de auteur er geen zweem van twijfel over bestaan dat hij op een bijzonder grondige manier kennis heeft genomen van de wijsbegeerte, van de natuurwetenschappen en van hun fundamenten, alsook van de betrokken geleerden en hun persoonlijke omgang met hun onderzoeksmaterie in kwestie. In het bijzonder het wetenschappelijk concept van de zwaartekracht werd in een gevatte synthese uit de doeken gedaan zonder de historische ontwikkeling daarvan uit het oog te verliezen. En niet alleen in wetenschappelijk opzicht wekt het onderhavige zeer degelijk gedocumenteerde werk verbazing maar ook en vooral in moreel perspectief. Het is immers pas nadat hij uitvoerig zijn geloof heeft beleden in wat de fysica te vertellen heeft over gravitatie, dat de auteur het ook gaat hebben over zogenaamde 'levitatie'.

Niet omdat hij de fysica zou negeren maar, precies andersom, omdat hij zich compromisloos onderwerpt aan de beginselen van het fundamenteel natuurkundig onderzoek: in tegenstelling tot menigeen die beweert de natuurkunde te beoefenen terwijl hij, zich vastklampend aan de theorie van de dag, zijn waarnemingen negeert, weigert Ludo Noens de feiten, de waarnemingen of zekere getuigenissen daarvan uit de weg te gaan en veelzeggend in dat verband is de volgende verwijzing: “(...) het naar omhoog vallen van slechts één appel, aldus de Amerikaanse klinisch psycholoog en gerontoloog Robert Kastenbaum, zou er Isaac Newton afdoende van overtuigd hebben dat de natuur niet altijd wetenschappelijke wetten volgt.”² En dat is heel andere koek dan het heilige huisje van de 'consensus' waarvan vandaag nogal wat bezetters van de filosofieleerstoelen aan onze universiteiten de mond vol hebben.

De wetenschappelijke behandeling van de zwaartekracht vertrekt weliswaar van de door iedereen gedane waarneming van de valbeweging maar stelt zich niet tevreden met de uit praktische overwegingen onontkoombare veralgemening “dat alles altijd valt”. De valwet geldt in een wereld op maat van de mens maar geleerden hebben laten zien dat zowel op astronomische schaal als in de wereld van de kleinste deeltjes, de formulering van Newton niet volstaat of daar zelfs geheel ontoepasselijk is. Die informatie kan ons alvast overtuigend bevrijden van gebeurlijk naïeve voorstellingen met betrekking tot dit onderwerp. Natuurkundigen hebben overigens de deus-ex-machina-verklaring die het krachtbegrip tenslotte is, altijd in vraag gesteld en zo bijvoorbeeld kreeg het fenomeen naderhand een meetkundige benadering. Maar wat Noens hier aanreikt, is nog een heel ander paar mouwen. Grondig vloekend met àlle natuurkundige bevindingen bestaan er nu eenmaal beweringen van getuigenissen van waarnemingen van overtredingen van de valwet binnen onze vertrouwde wereld.

Ongetwijfeld doen heel wat leugens de ronde en vaak kunnen anomalieën worden verklaard middels verborgen oorzaken zoals de consumptie van het hallucinaties verwekkende moederkoren. Edoch, de beweringen in kwestie blijken bijzonder talrijk en werden vaker niet door de eerste de beste gedaan, soms zelfs door de natuurkundigen zelf en dat geeft te denken. Het is zonde om die feiten te negeren, wat jammer genoeg heel vaak gebeurt en dan nog vanuit het bedrieglijke gevoel dat steunt op de 'wetenschappelijke zekerheid' die een contradictio in terminis is omdat wetenschap wezenlijk onzeker is en was zij dat niet, dan zou zij uiteraard stagneren en helemaal niet bestaan.

Zelfs Albert Einstein bezondigde zich aan de schaamtevolle miskenning van zijn heimelijke interesse in wat niet thuis lijkt te horen in een wetenschappelijke context, zoals blijkt uit het hoofdstukje behandeld in de voorgaande aflevering van deze boekbespreking en zeer zeker heeft dat alles te maken met aanzien en macht, waarover dit boek ook een en ander prijsgeeft. Die vrees echter is kenmerkend afwezig bij de vorser Ludo Noens en zo hoort het ook voor elk gedegen onderzoek, overeenkomstig de bij het eerste hoofdstuk geciteerde woorden van de fysicus Chris Search: “'De grote doorbraken die fundamenteel ons begrip veranderen komen van lieden die hun eigen pad volgen, zelfs als iedereen de andere richting oploopt.'”³

Indrukwekkend is de duik in de geschiedenis van de zogenaamde levitatie die het vierde hoofdstuk aanbiedt. Onder de honderden 'vliegeniers' waarvan sprake bevinden zich talloze katholieke heiligen zoals “de Spaanse Jezuïetenmissionaris Franciscus Xaverius, (…), prinses Margareta van Hongarije, (…) Fillipus Neri, Dominicus Guzmán, stichter van de dominicanen, Thomas van Aquino, (…) pater Pio (...)”⁴ en “Jozef Desa van Copertino, toekomstige patroon der vliegeniers en astronauten (!)”⁵ naast onder meer de pastoor van Ars, Jeanne d'Arc, Bernadette Soubirous, Catharina van Siena, Theresa van Avilla en, meer recent, de beroemde balletdanser Vaslav Nijinski, maar de getuigenissen beperken zich niet tot de katholieke wereld.

Ludo Noens waagt zich tevens aan (indrukwekkende) verklaringen van de fenomenen die in dit hoofdstuk een bestek van een twintigtal bladzijden beslaan⁶, meer dan de moeite van het lezen waard.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 24 oktober 2025)

Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 4: Einstein en de parapsychologie

Een frappant hoofdstukje over de andere Einstein, de geleerde die wetenschap escapisme noemt² en die de parapsychologie ernstig neemt.³ Het klinkt als nonsens maar het is de waarheid. Uit de Lucis Trust Library in New York ontleende Einstein ooit het boek getiteld Treatise on Cosmic Fire van Alice A. Bailey, leerlinge van Blavatsky, dat een theosofisch commentaar is op kosmologische principes uit het Boek van Dzyan, deels vertaald in haar De Geheime Leer.⁴ “Tallozen menen tot op de dag van vandaag dat menig kosmologisch idee van Einstein in dit ronduit occult/esoterisch boek zijn oorsprong vond (tot zelfs diens E=mc²!).”⁵ Einstein was een fysicalistisch determinist⁶ maar tegelijk verborg hij vaker zijn grote interesse voor telepathie, chiromantie, psychometrie en occulte doctrines, zoals Noens verhaalt in een aantal treffende anekdotes.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 22 oktober 2025)

Als in een wazige spiegel

Enkele bedenkingen bij de nieuwste publicatie van Ludo Noens¹

Aflevering 3: “Albert Einstein en de relativiteitstheorie”

Ludo Noens wijst erop dat Albert Einstein vooral veel verbeelding had en hij citeert uit een interview met de geleerde: “'(...) Ik ben voldoende kunstenaar om vrijelijk beroep te kunnen doen op mijn verbeelding. Verbeelding is belangrijker dan kennis. Want kennis is beperkt, terwijl verbeelding de hele wereld omvat.'”² Noens: “Het heet dat Einstein instond voor het 'creatieve werk' (…). Michele Grossmann én Mileva [i.e. Mileva Maric, zijn eerste vrouw, die een wiskundige was³] zorgden dan herhaaldelijk voor de sluitende mathematische vormgeving van Einsteins innoverende gedachtenflitsen...”⁴ Ook Nikola Tesla was een man van de verbeelding, hij maakte reizen in zijn geest en schrijft daarover: “'Iedere nacht (…) begon ik aan mijn uitstap, nieuwe plaatsen ontdekkend, nieuwe steden en landen, daar levend, mensen ontmoetend, nieuwe vrienden en kennissen. En ongelooflijk genoeg waren die mij zo dierbaar als deze in mijn gewone leven van alledag en even intens in hun omgang'...”⁵

Einstein heeft voor zijn relativiteitstheorie wiskundige modellen benut van Hermann Minkowski, Marcel Grossmann, Hendrik A. Lorentz, Bernhard Riemann, David Hilbert en Henri Poincaré die hij heeft “toegepast op zijn toen haast onvoorstelbaar nieuwe kosmologische ideeën!...”⁶ “(...) Gerard 't Hooft bevestigde indertijd in een interview dat Einstein in zijn baanbrekend werk 'betrekkelijk weinig wiskunde had gebruikt.' (…) Aanvankelijk zou hij Minkowski's mathematische vormgeving van zijn speciale relativiteitstheorie zelfs bekritiseerd hebben als 'nodeloze moeilijkdoenerij.'”⁷

Einsteins speciale relativiteitstheorie vertrok van het experiment van Michelson en Morley waaruit bleek dat er geen ether was, geen 'drager' van golven: licht draagt zichzelf en de lichtsnelheid blijft onveranderd (300.000 km per seconde), onafhankelijk van de waarnemer, “geen mens weet waarom dit zo is.”⁸ Maar daaruit volgt dat gelijktijdigheid niet bestaat.

In 1911 wordt Einstein professor, hij vergeet zijn vrouw Mileva Maric die stopt met wiskunde en trouwt met zijn nicht Elsa Löwenthal. Hij ontvangt in 1922 de Nobelprijs (voor zijn verklaring van het foto-elektrisch effect) en dan start de Einstein-gekte, de persoonlijkheidscultus met de buitenechtelijke affaires en “vrouwelijke leden van de spiritistische kring waren ervan overtuigd dat Einstein een van de hunnen was: hij geloofde in de vierde dimensie!”⁹ In Duitsland in de jaren dertig worden de joden vervolgd en Einstein vlucht naar Princeton met Elsa die daar in 1935 overlijdt. Einstein sterft in 1955, hij zag zijn theorie door de kwantumtheorie ingehaald worden.

De algemene relativiteitstheorie uit 1915 heeft te maken met de zwaartekracht. Reeds Newton vond het idee van de zwaartekracht storend geheimzinnig. Einstein gaf een eigen geometrische verklaring, een zwaartekracht met lichtsnelheid, die preciezer is dan Newtons verklaring maar die evenmin alle vragen beantwoordt. Zwaartekracht is volgens Einstein een illusie, het is een meetkundige eigenschap (een kromming) van het ruimtetijd 'weefsel'. Einsteins theorie is echter onverzoenbaar met de kwantummechanica.¹⁰ Noens vermeldt dat vandaag een twintigtal gelijkaardige (maar elkaar tegensprekende) theorieën de ronde doen. Einstein zelf heeft zijn theorieën voortdurend herzien en zei: “'Van geen enkel concept ben ik overtuigd dat het zal overleven. En ik ben helemaal niet zeker of ik wel op het juiste spoor zat.'”¹¹ En volgens de Britse fysicus Louis Essen is de relativiteitstheorie inconsistent en dus ongeldig en hield Einstein, onwetend over experimentele technieken, met zijn “hinderlijk gebruik van misleidende gedachte-experimenten (...) de wetenschappers voor de gek.”¹²

(Wordt vervolgd)

(J.B., 21 oktober 2025)

1Ludo Noens, Als in een wazige spiegel. Twijfels bij een ontspoord wereldbeeld, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg 2025.

2Ludo Noens, o.c., pp. 13-14.

3Ludo Noens, o.c., pp. 14-16.

4Ludo Noens, o.c., pp. 16-17.

5Ludo Noens, o.c., pp. 17-19.

6Ludo Noens, o.c., pp. 19-21.

7Ludo Noens, o.c., pp. 21-23.

8Ludo Noens, o.c., p. 23.

9Ludo Noens, o.c., p. 24.

10Ludo Noens, o.c., pp. 23-24.

11Ludo Noens, o.c., p. 25.

12Ludo Noens, o.c., pp. 26-27.

13Ludo Noens, o.c., p. 27.

14Ludo Noens, o.c., pp. 27-28.

15Ludo Noens, o.c., pp. 28-29.

16Ludo Noens, o.c., pp. 29-30.

17Ludo Noens, o.c., pp. 30-31.

18Ludo Noens, o.c., p. 31.

1Ludo Noens, Als in een wazige spiegel. Twijfels bij een ontspoord wereldbeeld, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg 2025.

2Ludo Noens, o.c., p. 9.

3Against Method is meteen de titel van het meest bekende werk van Paul Feyerabend. Cf.: Wikipedia: “Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge is a 1975 book by Austrian philosopher of science Paul Feyerabend. The central thesis of the book is that science should become an anarchic enterprise.” Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Against_Method .

4Ludo Noens, o.c., p. 11.

5Ludo Noens, o.c., p. 12.

6Ludo Noens, o.c., p. 9, verwijzend naar 1 Korintiër 13:12.