Wil je ons iets zeggen dat niet op deze blog moet verschijnen? Mail ons hier.
Mag iedereen het lezen, klik dan op op het gele 'Uw positieve/negatieve reactie hier' onderaan de tekst.
Evangelie: Marcus 1, 1-8 - 'Maakt de paden van de Heer recht'
De advent is een beetje een vreemde tijd.
Het is de donkerste tijd van het jaar, nooit is er minder licht aanwezig. Het kan best zijn dat die snel invallende duisternis voor sommige mensen deprimerend werkt. Niet voor niets worden overal kaarsen en lichtjes aangestoken. En tegelijkertijd worden wij overspoeld met beelden en liederen over vrede en met mooie en romantische wensen. En wij kijken uit naar de feestdagen en gezellig samenzijn.
De lezingen in onze vieringen spelen daar ook op in. De profeet Jesaja schetst de mensen een prachtig toekomstbeeld. Door de woestijn wordt een weg gebaand, alle hindernissen worden opgeruimd, de wolf zal bij de schapen slapen en de herder weidt vredevol en vol liefde zijn kudde.
De toekomst oogt mooi en is helemaal zonder zorgen.
Hoe anders klinkt het als de nieuwsberichten ons bereiken. De oorlog in Oekraïne raakt maar niet opgelost, in de Gaza-strook en Israël zijn de onschuldige slachtoffers niet meer te tellen. In Sudan, in Jemen, in Congo en op zoveel andere plaatsen woeden bloedige conflicten.
Dichter bij huis slagen partijen en politici er niet meer in akkoorden te sluiten, maken mensen gedurig ruzie en volgt de ene staking en protestmars de andere op. Geen Jesaja, of geen andere profeet die er iets aan kan of wil doen.
Maar er is niet alleen Jesaja, er is ook Johannes de Doper. Hij is de stem die roept in de woestijn en hij roept de mensen op tot bekering. Het evangelie dat we zonet hebben gehoord is het absolute begin van het evangelie van Marcus.
En Marcus begint zijn evangelie niet met een boodschap van een engel. Hij begint zijn evangelie niet met een zwangere vrouw die op zoek is naar een herberg om te bevallen. Hij begint zijn evangelie niet met een kribbe en herders en later drie wijzen die op bezoek komen.
Nee, Marcus begint zijn evangelie in de woestijn.
De woestijn die zo belangrijk was in de geschiedenis van het volk van Israël, de woestijn waar ze waren doorgetrokken na de bevrijding uit de Egyptische slavernij, op weg naar het Beloofde Land. De woestijn die niets heeft van een idyllisch natuurtafereel of van een romantische vredesboodschap. De woestijn waar inderdaad nog een weg moet gebaand worden, of je kan er niet door.
In die woestijn roept Johannes de mensen op tot bekering. En bij bekering denken wij misschien vooral aan een verandering in onze levenswijze. We moeten ons doen en laten meer in overeenstemming brengen met wat God wil. Maar misschien slaat bekering niet zozeer op onze manier van leven, maar meer op onze manier van denken.
Wat denken wij bijvoorbeeld bij het begrip of het woord 'God'? Vatten wij God niet spontaan op als de grote en almachtige heerser, die alles weet en over alles beschikt? Degene die alles heeft geschapen en de wereld doet draaien.
En is Hij daardoor ook niet verantwoordelijk voor alles wat fout gaat en daardoor mee de oorzaak van alle kwaad? Als we zo denken, worden wij vaak boos op God. Hoe kan het dat Hij die oorlogen en moordpartijen, die overstromingen en andere natuurrampen zomaar laat gebeuren?
De God van Johannes is niet de God die alles heeft beslist en bestuurd in een ver verleden. Hij kent de ellende van zijn volk, Hij is de God die met hen meegaat. Hij is niet de God van het verleden, Hij is de God van de toekomst, de God die naar ons toekomt.
Hij komt niet om ons bestaan om te toveren tot een wereld zonder zorgen. Hij is de herder die zijn schapen leidt met zachte hand, over hindernissen en tegenspoed heen.
En als wij de ellende en miserie in onze wereld zien, als wij merken hoe uitzichtloos oorlogen en conflicten zich voortslepen, kunnen wij gemakkelijk moedeloos worden. God kan er inderdaad niets aan doen, maar wat kunnen wij, simpele stervelingen, eraan verhelpen?
Ook hier kunnen wij ons misschien bekeren in onze manier van denken. Gaan wij mee in de cynische en pessimistische gedachte van: er is toch niets aan te doen? En geven wij dat cynisme door aan elkaar? Gaan wij mee in het zoeken naar zondebokken en elkaar of bepaalde bevolkingsgroepen aanwijzen als de bron van alle kwaad? Gaan wij mee in het ophemelen van valse profeten die met simpele en harteloze oplossingen een nieuwe toekomst beloven?
Vinden wij dat het onze tijd wel zal duren en dat de inspanningen maar van anderen moeten komen?
Bij voorkeur van de mensen die in onze ogen de macht hebben...
Of zijn wij bereid zelf kleine stappen te zetten om uit de woestijn te geraken?
Kleine stappen, waarmee bijvoorbeeld Welzijnszorg zijn schouders wil zetten onder een sterk armoedebeleid. Een beleid waar geïnvesteerd wordt in meer gerechtigheid, in gelijke kansen voor iedereen.
Een beleid waarin zij ook ons uitnodigen om samen op pad te gaan, zoals werd aangekondigd in de titel van deze viering.
Wegwijzerviering - Viering waar de eerste communicanten, vormelingen, families en iedereen van harte welkom is
Belangrijke dag vandaag! Hier staan ze, voor de tweede keer, de meisjes en jongens van de Wegwijzers. Ze gaan verder met hun tocht naar hun eerste communie en hun vormsel.
En vandaag begint er nog een andere tocht: het is de eerste zondag van de Advent, we bereiden ons niet alleen voor op de komst van Sinterklaas, maar we gaan op weg naar Kerstmis, naar de komst van Jezus.
Als iemand na een lange reis terug thuiskomt, gaan we dan in onze zetel zitten, en met onze duimen draaien tot de bel gaat? Neen, we maken het huis klaar, we zorgen ervoor dat alles netjes is, dat er eten is. We maken er een gastvrij, aangenaam huis van, een huis waar iedereen zich thuis kan voelen.
In het evangelie van daarnet staat één zinnetje dat ik eruit wil halen, dat misschien het belangrijkste is: "Zorg goed voor mijn huis". En voor mij betekent dat: "Zorg goed voor elkaar". Zorg ervoor dat ons huis, onze buurt, onze wereld, een huis kan worden waar iedereen zich thuis kan voelen.
Zo heeft ook Jezus geleefd, dat heeft hij ons willen leren: goed voor elkaar zorgen. Als hij in zo'n huis komt met Kerstmis, dan is dat geen stal meer, maar al een stukje van de 'ideale wereld' waar we allen naar verlangen.
En nu wil ik even iets voor de grote mensen hier zeggen. Die pronte jeugd, die hoop ik vol verwachting uitkijken naar hun toekomst, zij gaan stilaan leren wat het is, verantwoordelijk te zijn voor het huis waarin zij leven.
Zij komen tot de jaren van verstand, zij staan op de drempel van de volwassenheid. Maar hoe kunnen zij dat leren? Alleen als er voorbeelden zijn, en dat is onze verantwoordelijkheid, van ouders, familie, vrienden, de hele parochie.
Als Jezus vandaag tegen ons zegt: "Zorg goed voor mijn huis", dan betekent dat voor ons, die wijs en volwassen zouden moeten zijn: "Zorg goed voor deze kinderen." Zorg ervoor dat zij zich in de wereld van de volwassenen veilig en thuis kunnen voelen.
Dan leren zij hoe zij zelf voor anderen kunnen zorgen.
Op zoek naar Christus Koning - Christus, Koning van het heelal A 2023 - Gie Stappaerts
Vierëndertigste zondag door het jaar A 2023 - Zondag 26 november 2023
Eerste lezing: Ezechiël 34, 11-12.15-17- 'Ik zal recht doen aan het ene dier tegenover het andere'
Evangelie: Mattheus 25, 31-46 - 'Zoals een herder een scheiding maakt tussen schapen en bokken'
Wij vieren vandaag het feest van Christus-Koning.
Daarover zocht ik iets terug te vinden in de lezingen van vandaag. Maar dat viel een beetje tegen
Neem nu Ezechiël. Ik betwijfel of hij iets van schapen of van goed herderen afwist. Hij spreekt wel over diverse schapen maar er klopt iets niet met zijn indeling. Want rammen zijn mannetjes-schapen, terwijl bokken in feite mannetjes-geiten zijn. Maar de aandacht vóór en het omzien van de herder náár zijn schapen kent hij gelukkig wel.
Over naar het evangelie van Matheus.
Die is evenmin op de hoogte van het verschil tussen schapen en geiten. Want ook hij heeft het over schapen en bokken.
Waar Ezechiël en Mattheus het wél over eens zijn is dat wij, zoals de herder voor zijn kudde schapen, moeten omzien naar elkaar, vooral naar de zwaksten. En de Koning waarover sprake is, is dan blijkbaar de Mensenzoon, die plaats zal nemen op zijn troon van glorie.
Maar waarom dan die Koning de schapen aan zijn rechterhand, de "gezegenden van zijn Vader" noemt, terwijl Hij de bokken aan zijn linkerhand, de geiten dus, aanduidt als "de vervloekten", dat is weer helemaal niet duidelijk.
Alleszins, als wij bij de "gezegenden van de Vader" willen horen, blijkt dat God toch wel iets méér van ons verwacht. Dan vraagt Hij ons om op onze beurt herders te zijn voor elkaar. Om net zoals Hij om te zien naar de minsten, de verschoppelingen van deze wereld.
Voor ons, christenen in deze tijd, lijkt dat bijna vanzelfsprekend. Dat wat je doet voor een ander, ook doet voor God, ter ere van Hem, om Hem te dienen. We zijn ermee opgevoed, om te zorgen voor elkaar, niet alleen binnen de kerk maar ook daar buiten.
Voor de Joden in Jezus' tijd was dat een ander paar mouwen. God dienen deed je door de wetten van Mozes te onderhouden. God vereren deed je in de tempel. De benadering van Jezus was totaal nieuw voor hen; dat je God het best kon eren door aan behoeftigen hulp te verlenen; dat je God dient als je zorgt voor de sukkelaars, daar hadden zij nog niet eerder van gehoord.
Zo was hun vraag van destijds: "Wanneer hebben wij U hongerig of dorstig gezien, en wanneer was U naakt of ziek?", voor hen vooral een vraag van verbazing en verstomming.
Waar wie honger heeft gevoed wordt, waar vreemdelingen worden opgenomen en zieken worden bezocht, daar begint "het Rijk dat voor u gereed is vanaf de grondvesting der wereld", zo lezen we bij Mattheus. Dat is een Rijk van liefde, zoals Christus het ons heeft voorgeleefd.
Dus zolang God naar ons omziet als een herder naar zijn schapen, hoeven we nergens bang voor te zijn. Maar houdt dat in dat wij, als schapen-zonder-kop, zorgeloos in de kudde mogen meelopen en op onze twee oren slapen?
Integendeel! Er wordt van ons, mensen, verwacht dat wij als herders omzien naar hun kudde. Want dat Rijk van Liefde ligt niet in de verre toekomst, maar begint nu al op aarde. Misschien begint het ook wel mét de aarde.
Als we zien hoe in de wereld enorme grote branden, aardbevingen en overstromingen mekaar opvolgen. Niet alleen ver van ons bed, maar ook vlakbij ons. Denk aan de overstromingen in Wallonië twee jaar geleden, waarvan de sporen nog altijd zichtbaar zijn. Of denk aan de overstromingen in de Westhoek vandaag.
Een Amerikaanse theologe noemt de aarde daarom de "nieuwe arme", de nieuwe behoeftige. Als we kijken naar de klimaat-verandering en de milieucrisis, dan heeft ze daar meer dan een punt.
Het lijkt niet zo vanzelfsprekend. De aarde is immers rijk aan levensbronnen. Maar die bronnen dreigen uitgeput te raken, omdat wij mensen, u en ik en alle mensen in de rijkere landen, de aarde gebruiken als een soort onuitputtelijke voorraadschuur. We halen méér uit die schuur dan we erin stoppen. Dat kan natuurlijk niet eeuwig goed blijven gaan. Zo maakt de manier waarop we met de aarde omgaan, die aarde tot een nieuwe arme.
Kunnen we de wereld redden door te investeren in windenergie, of door zonnepanelen op het dak? Red je de wereld door biologisch of fair trade te kopen? Red je de wereld door de auto te laten staan en op de fiets te gaan? Natuurlijk niet, tenminste niet alleen. Maar het helpt wel om de toekomst wat groener te houden, wat veiliger te stellen.
Mattheus zegt het nergens in woorden, maar door de aarde groen en de rivieren zuiver te houden, door plaats en leven te geven aan planten en dieren:
- dragen we wel bij aan eten en drinken, tegen honger en dorst;
- zorgen we voor kleding en voorkomen we zieken.
Zelfs heel eenvoudige dingen: sorteren en recycleren, zuinig zijn met energie en grondstoffen, eten van biologisch voedsel en weinig vlees, zelfs wandelen en fietsen kunnen daarbij helpen.
Ook wat je voor die arme aarde gedaan hebt, heb je voor Hem gedaan.
Daarmee doe je hetzelfde met de aarde als wat een herder doet met zijn kudde: er naar omzien! Ze bij elkaar houden als ze verstrooid zijn. De afgedwaalde schapen in veiligheid brengen. De vermiste en verdwaalde schapen opzoeken en terugbrengen. De gewonde verbinden en de zieke weer kracht geven.
Dan mag het klinken zoals we daarstraks zongen in het loflied: "Héél de aarde jubelt en juicht voor de Heer, alleluia".
Evangelie: Mattheus 25, 14-30 - 'Over weinig waart ge trouw, over veel zal ik u aanstellen'
Het evangelie dat we zonet hebben gehoord kennen we waarschijnlijk allemaal. Het werd al vaak gebruikt bijvoorbeeld bij het begin van een nieuw schooljaar om iedereen aan te zetten toch vooral hun eigen talenten te gebruiken en daarmee de hele groep te ondersteunen. We hebben er in de parochie ook al gebruik van gemaakt om een werkjaar in te zetten of om allerlei groepen en mensen te bedanken voor hun geleverd werk en hun inzet.
Toen ik deze homilie moest gaan voorbereiden, ben ik zoals gewoonlijk wat beginnen lezen over die parabel van de talenten. Ik was er ook van overtuigd dat het ging over kennis en vaardigheden waarover wij beschikken. En wat we ermee kunnen aanvangen en dat we die talenten niet alleen moeten gebruiken voor ons eigen plezier, maar ook voor de gemeenschap.
Dat komt natuurlijk omdat het woord "talent" in onze taal een totaal andere betekenis heeft gekregen dan vroeger. Maar oorspronkelijk in de tijd dat Jezus de parabel vertelde was een talent een betaalmiddel, een som geld. En een heel grote som geld, een ongelooflijke som eigenlijk. Eén talent kwam ongeveer neer op 6000 denariën. En één denarie was het normale dagloon van een arbeider. Dus een talent was het dagloon van ongeveer twintig jaar. Die arbeider die vijf talenten had gekregen, was dus binnen voor de rest van zijn leven.
De heer over wie het gaat in het begin van de parabel is dus absoluut geen arme jongen. De talenten die hij verdeelt over zijn drie dienaars vertegenwoordigen, omgerekend naar onze tijd, ongeveer 15 miljoen euro. Dat vond ik tenminste terug bij iemand die dat nauwkeurig had uitgerekend. Dat wil dus zeggen dat die heer niet zomaar eventjes op reis gaat en iemand op de inboedel wil laten passen.
Nee, het gaat om veel belangrijkere en meer fundamentele keuzes.
En de heer die een dergelijke som verdeelt over drie dienaren moet in die dienaren toch een heel groot vertrouwen hebben. Anders zou hij zoveel geld niet zomaar naar willekeur laten besteden. Maar zijn vertrouwen is blijkbaar toch niet onbegrensd. De ene krijgt vijf talenten, de andere twee en de derde maar eentje. Hij verdeelt dus zijn bezit volgens de bekwaamheid of, jawel, volgens de talenten van de respectievelijke dienaars.
Het is niet zomaar een heer en het zijn niet zomaar drie dienaars.
Die heer is God en die dienaars zijn wij allemaal. God vertrouwt ons zijn schepping toe, Hij geeft ze als het ware uit handen. Het gaat om de aarde, de wereld, de natuur. Behandelen wij die met de nodige zorg, met het nodige respect? Of dient de aarde alleen voor ons genoegen, voor onze consumptie, voor ons plezier?
Maar dat is niet het enige.
God vertrouwt ons ook mensen toe, ons kostbaarste bezit tenslotte. Ouders vertrouwt Hij hun kinderen toe, mensen die een tijd bij hen inwonen, voor wie ze zorgen en die ze helpen en bijstaan in hun ontwikkeling. En later worden de ouders vaak opnieuw aan de kinderen toevertrouwd. Ze kunnen hen op hun beurt bijstaan en bijdragen tot hun levenskwaliteit.
Levenspartners worden ons toevertrouwd, mensen die in onze buurt wonen, mensen met wie wij samen werken, samen bouwen en samen dromen. God vertrouwt ons andere mensen toe, Hij legt hun toekomst mee in onze handen.
Die toekomst is mee onze taak. En dan zijn onze talenten natuurlijk weer welkom, talenten in de betekenis die wij kennen in onze taal dan.
Natuurlijk is het niet allemaal even simpel. Mensen kunnen bijzonder hard zijn voor elkaar, daar kunnen wij allemaal voorbeelden van geven uit onze eigen ervaring. En nog veel erger, als we kijken naar wat er gebeurt in Israël en Gaza, in Oekraïne en op vele andere plaatsen.
Daar is dan zoals op het einde van de parabel alleen maar geween en tandengeknars.
Geween en tandengeknars ook bij de miljoenen vluchtelingen zonder huis en zonder thuis en zonder toekomstperspectief. Geween en tandengeknars bij de slachtoffers van fanatici en terroristen. Geween en tandengeknars bij presidenten en machthebbers die verdeeldheid en haat zaaien en daarbij hele groepen mensen meesleuren in hun ondergang.
Misschien geen tandengeknars, maar wel geween en verdriet bij de mensen die hier zijn ter nagedachtenis van een dierbare, één van die mensen die aan onze liefde was toevertrouwd en van wie wij afscheid hebben moeten nemen. We zullen nooit meer kunnen genieten van zijn of haar talenten. En dat is en blijft hard om dragen. Want er was nog zoveel naar waar wij konden uitkijken.
Maar de heer uit de parabel komt toch niet helemaal overeen met de God zoals wij Hem hebben leren kennen en ervaren. Hij straft en veroordeelt niet die man die zijn één talent in de grond stopte. Hij is voor ons de liefdevolle Vader, die begaan is met zijn mensen. Hij wil dat we onze talenten gebruiken en benutten, maar Hij is niet uit op geween en tandengeknars.
De God die wij kennen staat ons bij, ook als wij met onze talenten niet altijd doen wat wij zouden kunnen.
Onze God blijft ons nabij, ook temidden van geween en tandengeknars. Hij blijft ons nabij, ook als het avond is.
Er is immers altijd hoop en perspectief. Volgende week vieren we Christus Koning en dan begint de advent en kunnen we al stilaan uitkijken naar Kerstmis.
Dit weekend, tijdens de zondagmis in St.Walburgis, weerklonk heel hoorbaar op het einde van de viering, het zachte frazelen van een baby, daar op de laatste rij.
Met op de achtergrond die vreselijke moordpartijen in Gaza, vertolkte dit kreunen van welbehagen en aandacht vragen, wat de diepste zin van het leven is: zorg dragen voor elkaar.
Want het is toch wonderlijk hoe een mens geboren wordt met dichtgeknepen vuistjes.
Je wordt maar mens als je gedragen wordt door zoveel onbaatzuchtige liefde.
Liefde die handjes leert openen om te ontvangen, en dan stilaan tot de ontdekking komen dat je innerlijke vreugde nog veel groter wordt als jij, op jouw beurt, durft te geven en delen.
Enkele weken terug, mocht ik ook Elza zalven.
Haar open handen werden innig gestreeld door haar kinderen en kleinkinderen.
We zalven je handen Mama op dit moeilijke moment van afscheid.
We zegenen jou, Moeke: het beste van jezelf heb je ons steeds geschonken.
En dat je, wanneer je tijd gekomen is, ze uiteindelijk in vrede zou mogen vouwen om ons met jouw nieuwe handen in alle eeuwigheid te zegenen.
Toen is iedereen afzonderlijk dicht bij haar gaan staan in die grote kring.
En elkeen heeft in haar oor gefluisterd wat men wellicht nooit daarvoor had toevertrouwd.
Het was een diep ontroerend, zalvend, dankbaar, zegenend en sprekend aanraken.
Er ligt toch wel een gans leven tussen de gesloten knuistjes van n kraaiende baby en de wijd geopende handen, van een mens die alles gegeven heeft.
Zichzelf gegeven en klaar om nieuwe toekomst te ontvangen.
Misschien dat we deze dagen wat woordeloos naar het kerkhof gaan, een bloempot laten spreken of een summier bloemetje bij de urnenmuur.
Een haastig geslagen kruis, een gegeneerd gepreveld gebed of een gedachteloos staren naar de gebeitelde tekst op de steen We zouden eens wat koper poets moeten meebrengen voor die letters zeggen we dan.
Wat moet je al zeggen met een kramp in je hart.
Tussen het geboortejaar en het sterfjaar staat alleen een heel klein tussenstreepje, een koppelteken tussen moederschoot en graf.
Een gedachtestreepje noemen ze dat.
Hadden we misschien in steen moeten beitelen:
ridder in de kroonorde Stichteres van de firma Ten laken
Je kan een mens toch niet vatten in zijn titels. Hij is toch veel meer dan zijn prestaties.
Known unto God Alleen door God gekend staat er op duizenden zerkjes van ongekende Britse soldaten in de Westhoek Known unto God
Misschien is het meest merkwaardige van gans de bijbel het zoeken van God naar de mens, en niet omgekeerd.
Hij wil ons kennen zoals alleen de liefde doet.
Maar dan moet je bereikbaar zijn, zegt Jezus, je laten aanraken.
En Hij schonk ons de zaligsprekingen.
Hoe wordt die gesloten vuist een opengespreide hand?
Waar in onze lezing het woordje zalig staat vertaalt de Franse, Palestijnse Jood Chouraqui: En marche Vooruit, je zit goed
Je bent bereikbaar voor God, je zit goed, zei Jezus, als je opkomt voor zachtmoedigheid en gerechtigheid.
Als je leven verder reikt dan je eigen horizon, en je naar menselijke maatstaven een beetje onnozel bent, arm van Geest, omdat je nabij wil zijn voor wie troost hard nodig heeft of omdat je je hart zuiver wil houden.
Dan zit je goed.
Je staat open voor God als je steeds weer vrede nastreeft, ondanks verdachtmaking, als je een mens van barmhartigheid tracht te zijn,
want in dat woordje klinkt nog het begrip baarmoeder door, liefdevolle zorg voor het leven. Barmhartigheid.
Een berm maken omdat elk leven heilig is.
Misschien lachen ze je uit, maar voor mij zit je goed.
De finale nederlaag van de dood zal geen mens ontlopen, hoe de samenleving dit ook probeert te verdoezelen.
Maar misschien zou er op de gedenksteen een tweede gedachtestreepje mogen staan, niet alleen tussen geboortejaar en sterfdatum, maar ook na deze laatste.
Het streepje van Gods geheugen over tijden heen, known unto God, zijn ja over de grenzen van tijd en ruimte.
Een babytje frazelt van contentement in een kerk.
En het is waar: de diepste zin van het leven, is zorg dragen voor elkaar.
Gedachtenisviering - Viering waarin de overleden van afgelopen maand herdacht worden
Misschien is dit de foto van een mens uit één stuk.
Het is de vrouw van 85 jaar die begin vorige week vrijgelaten is door Hamas. Op het Tv-journaal was te zien hoe ze een hand gaf aan een Hamas-soldaat en dat ze tegen hem "Shalom", zei.
Voor velen is zij een teken van hoop: met zo'n mensen is vrede misschien toch mogelijk.
Maar is dit wel zo?
De waarheid is een van de eerste slachtoffers in een oorlog. Is zij wel goed bij haar verstand, is zij niet onder druk gezet? Haar man werd ook ontvoerd, is gekwetsten is nog altijd niet vrij. Is dit wel 'waar'?
Ik durf hopen van wel.
In interviews de dagen nadien, was ze zeker goed bij haar verstand. Ze deed er goed geen doekjes om dat ze erg veel pijn had gehad, ze was geslagen bij de ontvoering. Maar ze durfde ook zeggen dat ze in gevangenschap correct was behandeld, dat ze medicatie had gekregen, en dat ze met Hamasleden had gepraat over vrede. Daar was ze trouwens ook vroeger voor bekend: in haar kibboets ijverde zij voor een betere verstandhouding met de Palestijnen, en ze zorgde ervoor dat zieke mensen uit Gaza naar Israëlische hospitalen konden gebracht worden.
Voor mij is haar haar verhaal als een parabel.
De parabels van Jezus, zijn die 'echt gebeurd'? Er was een man op weg van Jeruzalem naar Jericho... Er was een zoon die zijn vader in de steek liet... Er was een man die op zijn kruis bad voor zijn beulen, en zijn vader vroeg om ze te vergeven Het zijn verhalen die we opzijschuiven, of die ons inspireren.
Zoals kan ook het verhaal van Yocheved Lifshitz de hoop doen oplichten dat het mogelijk is wat Jezus vandaag in het evangelie vraagt: bemin uw naaste... zoals uzelf. Eenvoudige woorden, maar ze gaan zeer ver. In het evangelie worden ze uitgelegd: ze beginnen met geduld, verdraagzaamheid, geven zonder terug te krijgen, tot en met: bemin uw vijand... Onmogelijk? Het 'Shalom' van deze vrouw uit een stuk zegt van niet.
Goed zijn als God, die de zon laat opgaan over goeden en bozen, het is meer dan de meesten onder ons aankunnen.
Gelukkig, zoiets extreem als in dit hedendaags verhaal zal ons hopelijk nooit overkomen. Maar het kan ons moed geven om te beginnen met ruzies bij te leggen, zeven maal zeventig te vergeven, de vreemdeling onder ons goed te behandelen, kortom, anderen zo te behandelen als we zelf willen behandeld worden, ook als wijzelf in de fout gaan. Het zal ons niet elke dag lukken.
Dat mag ons niet ontmoedigen.
"Ik ben vol medelijden", daarmee eindigde de eerste lezing. God kent ons, hij geeft ons telkens een nieuwe kans om naar het Rijk Gods te streven. Laten wij ook elkaar telkens opnieuw die kans geven.
In de eerste lezing vertelt Jesaja ons in lovende woorden over Cyrus. Een beetje opzoekwerk leert ons dat deze Cyrus de stichter was van het Perzische rijk. Rond 550 voor Christus lukte het Cyrus om het land van de Meden en de Perzen te verenigen in één koninkrijk.
Tien jaar later veroverde hij Babel, de hoofdstad van het Babylonische rijk.
Zo werd hij heerser over het Oude Nabije Oosten en grote delen van Azië.
In het evangelie vertelt Mattheus ons over een muntstuk waarop de keizer van Rome staat afgebeeld. Dat moet in Jezus' tijd Tiberius geweest zijn.
Zo krijgen we vandaag te maken met twee heersers. Over allebei is er wel wat uitleg nodig.
Koning Cyrus voerde blijkbaar een tolerant beleid ten opzichte van de godsdiensten en gewoonten van de volken die hij veroverd had. Zo stond hij toe dat de volken in zijn rijk hun eigen goden mochten blijven vereren. In het boek Ezra, één van de boeken in de Hebreeuwse Bijbel, lezen we daar veel meer over. Hoe Cyrus aan de Joden, die in ballingschap leefden in Babylon, de toestemming gaf om naar hun land terug te keren en de tempel in Jeruzalem terug op te bouwen. Ezra beschrijft welke geroofde schatten ze allemaal terug mochten meenemen en geeft zelfs namenlijsten van alle mensen die mochten terugkeren.
Geen wonder dat Jesaja in jubelende woorden over hem schrijft.
Keizer Tiberius, dat is een ander paar mouwen. Vandaag horen we hoe de Herodianen, van ver of dichtbij familie van Herodes, de koning die onder de knoet van de Romeinen het Joodse land bestuurde, op een slinkse manier aan Jezus vragen of ze wel belasting aan die keizer moesten betalen.
De Romeinen hadden Herodes van de troon gestoten en van hem een vazal-koning gemaakt.
Geen wonder dat de Herodianen hem niet in het hart droegen en geen goed woord voor hem over hebben.
Maar ook in Rome was niemand opgezet met Tiberias, die bekend stond als een jaloerse en achterdochtige vorst, die zelfs geen steun kreeg van de Romeinse senaat. Op den duur liet hij het regeren aan anderen over en trok zich terug uit Rome.
Hij ging op het eiland Capri wonen, waar hij zeer decadent leefde. Daar zou hij in 37 na Christus, vermoord zijn in opdracht van de prefect van de keizerlijke lijfwacht. Er wordt gezegd dat het volk in Rome toen feest vierde en die overleden keizer niet wilde begraven. "Gooi Tiberius in de Tiber", was de kreet die overal werd gehoord.
De Romeinse keizer Tiberius werd in Rome niet op handen gedragen. Bovendien had de Romeinse bezetter het Joodse land onder de voet gelopen.
Geen wonder dat ook de Israëlieten hem niet in het hart droegen.
Die zo uiteenlopende heersers komen in de lezingen van vandaag aan bod.
Het Joodse volk blijft Cyrus dankbaar, omdat hij hen toestond om uit de ballingschap huiswaarts te keren en de heilige voorwerpen die uit de tempel gestolen waren, terug mee te nemen naar Jeruzalem.
Terwijl de Romeinse keizer Tiberias noch de steun kreeg van Rome, noch van het door hem onderworpen land van Israël.
Dan komt er een derde Heer in beeld: God wiens naam wij altijd met een hoofdletter schrijven. Die grootste Heer die aandacht heeft, voor het grote én voor het kleine.
Zo komt Christus in beeld: "gezonden om aan armen de blijde boodschap te brengen" (Luc. 4, 18). Zoals Jezus het zijn hele leven voor-leefde en zijn aandacht, zijn liefde deelde. Hij deelde met groot, maar vooral met klein. Met rijk, maar vooral met arm.
Zoals Jezus het ook voordeed op die laatste avond, toen Hij, nog voor ze aan tafel gingen, de voeten van zijn vrienden waste. Om aan te tonen hoe de Grootste ook de dienaar, de kleinste, wou zijn. Iedereen gelijk aan elkaar. "Blijf dit doen om mij niet te vergeten" voegde Hij daaraan toe. Blijf dit doen, om mijn manier van leven niet te vergeten. Dat was zijn testament, dát wilde Hij ons doorgeven.
Neem daarbij die twee uitspraken van Jezus over de belangrijkste Wet: "Gij zult uw God beminnen met heel uw hart, heel uw ziel en heel uw verstand", en als tweede: "Gij zult uw naaste beminnen als uzelf."
Als een soort interpretatie daarvan, lezen we vandaag: "Geef aan de keizer wat de keizer toekomt, en geef aan God wat God toekomt".
Dus hoort ook daarbij voor ons tweede opdracht: "Geef aan de naaste wat aan de naaste toekomt." De mens is immers geschapen naar het beeld van God (Gen. 1,27). Zo is en blijft je naaste beeld van God. Zo is geven aan de naaste, geven aan God.
Zoals de beeltenis van de keizer op de munt, zo is de mens, de naaste, beeltenis van God. Amen.
Gedachtenisviering, viering waarin de overledenen van de maand september herdacht worden
Soms kunnen we ons in de inhoud of de boodschap van een evangelie vrij gemakkelijk herkennen en kunnen we er ons bij aansluiten. Soms is dat een beetje moeilijk of zelfs heel lastig.
Het evangelie van vandaag is er zo eentje.
Als ik op zoek ging naar achtergrondinformatie of wat meer duiding, vond ik eigenlijk weinig bruikbare ideeën.
Ik ontdekte dat de tekst waarschijnlijk is geschreven een zeventigtal jaar na de dood van Jezus en moet gelezen worden met de situatie van de toen nog jonge kerk in het achterhoofd. Veel hebben we daar vandaag dus niet meer aan. In één commentaar las ik zelfs dat het een heel moeilijke parabel is, meer geschikt om te bespreken in een bijbelgroep dan te verklaren in een homilie.
Toch moeten we dat vandaag een beetje proberen. Het is inderdaad een moeilijke, zelfs een vreemde parabel. Niet alleen vreemd, maar ook wreder dan we van parabels gewoon zijn. Een koning geeft een bruiloftsfeest en nodigt een heleboel mensen uit.
Maar die willen niet komen.
Erger nog, ze mishandelen en doden de dienaars die hen kwamen uitnodigen.
Dan nodigt de koning een heleboel andere, onbekende mensen uit en die komen wel. Maar dan is die koning weer wreed tegenover iemand die geen bruiloftskleed draagt. En die wordt dan weer mishandeld. Is er daar misschien ook een voorgeschreven kledij zoals bij de Taliban? En is deze koning ook bereid tot wrede straffen? Vreemde parabel van het evangelie.
De meeste commentaren die ik heb gevonden gaan ervan uit dat deze parabel niet verwijst naar een willekeurig bruiloftsmaal, maar naar het ultieme feest voor de mensheid. En dus uitdrukt waar God met zijn wereld naartoe wil. En daar kunnen we vandaag wel nog verder over nadenken.
Wie zijn het die niet willen ingaan op die eerste uitnodiging? Zijn dat de ongelovigen, de atheïsten, de tegenstanders van de kerk? Neen, want de mensen over wie het gaat zijn uitgenodigd. Ze zouden er bij moeten horen. Het zijn misschien wel mensen zoals wij: de mensen die geregeld elke zondag in de kerk zitten. Of die actief betrokken zijn bij allerlei verenigingen en evenementen.
Of die zich verdienstelijk maken in een heleboel vormen van vrijwilligerswerk. Kortom, die van zichzelf vinden dat ze eigenlijk heel goed bezig zijn. Maar zij hebben het misschien net daarom te druk.
Ze moeten nog een vergadering voorbereiden of een verslag maken. En dat vinden ze nu net even belangrijker en dringender dan dat ziekenbezoek of dat noodzakelijk gesprek.
En de tweede groep mensen die worden uitgenodigd, wie zijn dat? Dat zijn dan de mensen die hier niet elke zondag in de kerk zitten. Waarom? Daar kunnen allerlei verklaringen voor zijn. De evangelist Lucas, die de parabel ook vertelt, maar in een lichtjes andere versie, heeft het over armen, gebrekkigen, blinden en kreupelen. Mensen die niet tot in de kerk geraken misschien.
Maar Matteus laat de koning zijn dienaars sturen naar de kruispunten van de wegen. En wie vinden wij op die kruispunten? Vele mensen bevinden zich op zo een kruispunt in hun leven. Ze zien het niet meer zitten, ze zijn de richting kwijt.
Misschien hebben ze net een geliefde verloren en moeten ze hun leven weer oppakken met dat grote gemis. Allicht herkennen sommige mensen in deze gedachtenisviering zich daar een beetje in. Maar misschien zijn het ook mensen die hun werk kwijt zijn, problemen hebben in hun relatie, twijfelen over de keuze die ze moeten maken. Nogal wat mensen bevinden zich af en toe op zo een kruispunt in hun leven.
Het moeilijkste deel van de parabel is natuurlijk de man die daar zit zonder bruiloftskleed. En door de koning brutaal wordt mishandeld. Overal vond ik het commentaar dat het natuurlijk niet ging over het kleed, maar over de houding, de ingesteldheid van die man. Een kleed is symbool van de persoon. Zoals Paulus ergens zegt: "Bekleed u met de nieuwe mens".
De mensen die geen bruiloftskleed willen dragen, wie zijn dat? Uiteraard de wrede tirannen, mensenhandelaars, zelfmoordterroristen. Zeker ook degenen die hun macht en status hebben misbruikt om zich te vergrijpen aan kinderen.
Maar ook degenen die het misbruik dat aan het licht is gekomen willen aanwenden voor eigen politiek gewin of profijt. Van elke groep mensen uit dit verhaal vinden wij voorbeelden die we ook in onze maatschappij kunnen herkennen.
Het vraagt een beetje denkwerk, maar we kunnen deze moeilijke parabel toch een beetje toepassen op ons leven de dag van vandaag. Misschien kunnen we als belangrijkste invalshoek ons focussen op die kruispunten.
Wie vinden we daar?
Die mensen die aangekomen zijn op een kruispunt in hun leven en niet goed meer weten welke weg ze moeten kiezen, hebben in de eerste plaats nood aan hulp, aan begrip, aan bemoediging. Misschien is dat de belangrijkste les voor ons en moeten wij wat meer aandacht hebben voor mensen op kruispunten.
Een schuld van tienduizend talenten, ik bespaar jullie de berekening, dat is een fenomenaal bedrag, zo'n slordige zes miljard. Daglonen. Ik laat de slimmeriken uitrekenen hoeveel euro dat ongeveer zou zijn.
Die sukkelaar met zijn 100 denariën, dat is al wat redelijker. Want een denarie is een dagloon, dus honderd daglonen. Dat is iets, maar niet uitzonderlijk.
Maar die zeventig maal zeven keer vergeven, hoe realistisch is dat? Wie is daartoe in staat?
Er staan in het evangelie nog veel meer van die uitdagende teksten. Ofwel leg ik die naast me neer. Ofwel laat ik me toch uitdagen. Want het zijn geen teksten te nemen of te laten. Van af het allereerste begin van de christelijke gemeenschappen is er over de boodschap van Jezus gediscussieerd.
Het is belangrijk deze tekst in verband te brengen met de rest van het evangelie. En dan is het voor mij duidelijk dat, als Jezus over onze plicht om te vergeven spreekt, het ook altijd gaat over het vergeven van iemand die berouw heeft, die inziet dat er fouten gemaakt zijn. Denk maar aan de verloren zoon.
Maar het is ook duidelijk dat Jezus de lat heel hoog legt. Onmenselijk hoog. Goddelijk hoog. Want er staat in het verhaal dat het de koning is, God, die bereid is de grootst mogelijk schuld te vergeven. En die van ons hetzelfde verwacht.
Daar valt veel meer over te zeggen dan mogelijk is in een preekje. Ik pik er maar één detail uit: dit verhaal vertelt ons dat we nederig moeten zijn. Want wijzelf staan ook zwaar 'in schuld', tegenover de Vader. Alles hebben we van hem gekregen.
Als we het geluk hebben om een eerbaar leven te leiden, is dat omdat we daar de mogelijkheden toe hebben gekregen. Ook dat karakter, die deugdzaamheid, die wilskracht, ook ons verstand, ook ons lichamelijke en geestelijke kracht, we hebben het gekregen. Als we in een andere wieg hadden gelegen, wie weet wat voor mens we nu zouden zijn...
Als we dat beseffen, kunnen we in staat zijn om anderen veel te vergeven. Zo kunnen we een tegengewicht zijn, een tegenstroom, in een wereld die geen fouten verdraagt, perfectie eist, onbarmhartig weigert om een echte nieuwe kansen te geven aan wie in de fout gaat.
De lat ligt hoog. Ook Jezus weet dat we dikwijls de lat niet halen.
Evangelie: Mattheus 18, 15-20 - 'Wanneer uw broer gezondigd heeft, wijs hem dan terecht'
Mattheus schotelt ons vandaag weer een mooi stukje evangelie voor. Jezus geeft daarin duidelijke spelregels hoe we het moeten aanpakken als een van onze broeders (of zusters) iets mispeuterd hebben of buiten de lijntjes kleuren.
We zijn begin september en vorige week begon het nieuwe schooljaar.
Misschien daarom doet Jezus me denken aan de leraar die, aan het begin van dat schooljaar, de spelregels uitlegt waaraan zijn leerlingen zich moeten houden om goed overeen te komen.
Het ziet er overzichtelijk uit. Hoe de een moet zorg dragen, verantwoordelijk moet zijn voor de ander.
En toch zit ik met een probleem. Want een paar hoofdstukken eerder vertelt Mattheus (Matt 7:1-6) ons over de balk en de splinter in het oog. Ik lees even:
"Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt. Want met het oordeel dat gij velt zult gij geoordeeld worden, en de maat die gij gebruikt zal men ook voor u gebruiken. Waarom kijkt gij naar de splinter in het oog van uw broeder en merkt gij de balk niet op in uw eigen oog? Of hoe kunt ge tot uw broeder zeggen: Laat mij die splinter uit uw oog halen, en zie, in uw eigen oog zit de balk nog! Huichelaar, haal eerst die balk uit uw eigen oog, en dan zult ge scherp genoeg zien om de splinter te kunnen verwijderen uit het oog van uw broeder."
Zien wij het altijd wel objectief? Of kijken we soms vanuit onze eigen vertroebelde blik, vanachter de balk in ons eigen oog.
Kunnen of mogen we dan wel de hoeder zijn van onze broeder?
Eén van die wonderlijke dingen aan het evangelie van Jezus is, dat alle verhalen, spelregels en leefregels werden opgeschreven door minstens vier van zijn leerlingen: Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes. Ieder op hun eigen manier en stijl. Ieder zoals zij Hem begrepen hebben. Soms meer dan eens in hetzelfde evangelie. En veel van die leefregels werden nadien nog eens opgeschreven en herschreven door andere volgelingen en kerkleiders, zoals Paulus.
Hun verhaal is dikwijls aangevuld met inspiratie uit het Oude Testament. Zo komen we terecht bij de titel van deze viering: "Ben ik dan de hoeder van mijn broeder?", een zin uit het verhaal van Kaïn en Abel in Genesis (Gen. 4: 2-15). Al klinkt het daar wel anders.
Laten we toch maar eens luisteren naar wat Paulus schreef aan de christenen van Rome. Paulus maakt hierin, met weinig woorden, een samenvatting van alle regels die Mattheus opsomt in het evangelie:
"Laat de onderlinge liefde uw enige schuld blijven. Wie anderen liefheeft, heeft de wet vervuld.
Want de geboden: geen echtbreuk plegen, niet doden, niet stelen, niet begeren, en alle andere, kan men samenvatten in dit ene woord:
u zult uw naaste liefhebben als uzelf. De liefde berokkent de naaste geen enkel kwaad. Liefde vervult de gehele wet."
In liefde heeft God mensen aan elkaar toevertrouwd. Mensen met al hun gebreken en zwakheden. Er is eigenlijk maar één voorwaarde, maar één spelregel: op voorwaarde dat ze liefhebben. Bemin God bovenal en uw naaste als uzelf. Hou van God en hou van de mensen, evenveel!
Dus ja, ik draag mede-verantwoordelijkheid. Ook ik ben de hoeder van mijn broeder!
Het valt alleen zo moeilijk te leren. Mensen zijn slechte leerlingen.
Al is het ons van thuis uit aangeleerd, wordt het herhaald in de kleuterschool, en opnieuw in alle volgende scholen verteld, dan nog dringt het niet altijd tot ons door dat God mensen aan elkaar heeft toevertrouwd onder één enkele voorwaarde: dat ze mekaar liefhebben.
En toch mogen wij op Zijn onvoorwaardelijke steun blijven rekenen: "Want waar twee of drie in mijn naam bijeen zijn, daar ben Ik in hun midden", en ook: "Ik verzeker jullie: als er twee van jullie eensgezind iets vragen hier op aarde, om het even wat, dan zullen ze het krijgen van mijn Vader in de hemel".
Zo zijn wij hier ook vandaag weer samen, om te vragen én te krijgen.
Gedachtenisviering van de overledenen van de maand mei
Ik kan me voorstellen dat sommigen na de eerste lezing de reactie hebben om achterover te leunen.
Wie begrijpt daar iets van?
Dat is iets voor 'de Kerk', pausen en bisschoppen en priesters, die hebben daarvoor gestudeerd. Zijn zij niet de opvolgers van die apostelen die Jezus uitstuurde?
Als we zo denken, hebben we de evangelietekst van daarjuist niet goed begrepen, en die was zeker niet zo moeilijk als die tekst van Paulus.
In dat evangelie staat dat Jezus het niet zag zitten. Hij kon het niet alleen aan. Er waren zoveel mensen die hem nodig hadden. Hij had hulp nodig. En hij stuurde zijn leerlingen op pad. Ja, zij worden 'apostelen' genoemd.
Maar dat betekent toch gewoon: mensen die uitgezonden zijn? En het waren fameuze kleppers, in de gemeenschappen van de eerste christenen kende men hun namen nog vanbuiten.
Ook voor Petrus en zijn kompanen was er een tijd van komen en gaan.
Maar die opdracht van Jezus bleef leven. En er zijn altijd nieuwe leerlingen gekomen. Vandaag heten die niet alleen meer Piet en André, maar Jan, en Rita, en Marc en Andrea en Chris en Francis en Gilbert... ik kan zo nog een tijdje doorgaan.
Want er zit nog wat volk in deze kerk.
De leerlingen van Jezus, dat zijn de mensen die gepakt worden als ze zien dat zovelen geplaagd en gebroken neerliggen, als schapen zonder herder. En om die te zien moeten we het niet ver gaan zoeken.
Dat bedoelt de tekst, denk ik, als hij zegt dat we de weg naar de heidenen niet moeten inslaan. Er is al werk genoeg hier, in onze eigen buurt. Als we beginnen te helpen waar we kunnen, naast onze deur, zullen we ook wel inzien wat we kunnen doen voor wie verder woont. En zullen er onder ons mensen opstaan om ook naar die anderen gezonden te worden.
Vandaag worden wij nu gezonden naar onze naasten, dichtbij en veraf. Wij kunnen zieken troosten en sterken, wij kunnen mensen in rouw helpen hun verdriet te dragen en weer te geloven dat er toekomst is, ook voor onze dierbare overledenen, wij kunnen de demonen van bittere haat uitdrijven, wij kunnen de mensen die als melaatsen uitgestoten worden, terug een plaats in onze samenleving geven.
Wij kunnen dat als we ons laten grijpen door de belangloze liefde, die Jezus bezielde. Proberen elkaar graag te zien, zo eenvoudig is het. Voor niets, zonder er iets voor terug te vragen. Omdat, als we sterk genoeg zijn om anderen te troosten en recht te helpen, dan is dat een kracht die we om niet gekregen hebben.
Blijf dit doen - Sacramentszondag A 2023 - Gie Stappaerts
Sacramentszondag A 2023 - Zondag 11 juni 2023
Eerste lezing: Hosea 6, 3-6- 'Vroomheid wens Ik, geen offergaven'
Evangelie: Matteus 9, 9-13 - 'Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen'
Eén keer per jaar vieren we enthousiast Kerstmis, één keer gaan we volop voor Pasen en een vrij weekend bij Pinksteren is mooi meegenomen. Maar wakker liggen doen we daarover niet.
Vandaag is het Sacramentsdag.
Ook bij die dag staan we één keer per jaar stil. Ik vertel jullie in het kort over het ontstaan daarvan.
We stappen 800 jaar terug in de tijd, naar zuster Juliana in een klooster dichtbij Luik.
Op basis van het woord van Jezus zelf, die bij het laatste avondmaal gezegd had "dit is mijn lichaam" en "dit is mijn bloed", geloofde zij als kloosterzuster in Christus als haar geestelijke bruidegom. Ze deed daarom al het mogelijke om Hem zoveel mogelijk te ontmoeten, door zo dikwijls mogelijk naar de mis en te communie te gaan. Dat was haar manier om "haar" Jezus te ontvangen.
Tot haar grote verdriet was dat, zelfs voor een vrome non als Juliana, véél moeilijker dan je zou denken.
Er waren namelijk strenge regels:
Om te communie te mogen gaan moest je volkomen nuchter zijn, dus helemaal niets gegeten hebben.
Maar ook vrij van zonde. Zonder biecht of boete kon je niet aan het Heilig Misoffer deelnemen. Je mocht dus niet gegeten hebben en moest vooraf ook te biechten gaan.
En je mocht de communie niet met je handen aanraken. De priester legde de hostie behoedzaam op je tong.
Heel haar leven ijverde Juliana om, als het niet mogelijk was te communiceren, dan tenminste toch "haar" Jezus te kunnen "zien". Hoewel zij dat zelf niet meer heeft mogen meemaken, lukte dat uiteindelijk bij het feest van Sacramentsdag. Die dag werd, na de plechtige Heilige Mis, de geconsacreerde Hostie voor iedereen zichtbaar, ter aanbidding op het altaar werd geplaatst. Daarna werd dit Heilig Sacrament in plechtige processie door de straten gedragen.
De vraag is: hebben wij daar nog een boodschap aan?
In het openingswoord zei ik al dat Sacramentsdag zeer sterk verwijst naar dat laatste avondmaal op Witte donderdag.
Alle evangelisten vonden het belangrijk genoeg om daarover te vertellen.
Johannes vertelt hoe Jezus, nog voor ze aan tafel gaan, de voeten van zijn vrienden wast. Hoe de Grootste de kleinste wou zijn. Iedereen gelijk aan elkaar.
Marcus, Mattheus en Lucas vertellen wat er daarna aan tafel gebeurde. Paulus vertelt het later nog een keer opnieuw aan de Korintiërs. Ze zeggen het met ongeveer dezelfde woorden:
Jezus neemt het brood, zegent het, breekt het in stukken en deelt het uit aan zijn leerlingen.
Ik betwijfel of Hij aan ieder van hen een even groot stuk gegeven heeft. Hij zal best geweten hebben wie van hen de grootste eters waren.
Op het einde van de maaltijd neemt Jezus "de" beker. Een beetje anders dan dat wij thuis aan tafel doen: ieder zijn eigen beker of glas. Ik kan me best voorstellen dat Jezus met zijn vrienden één enkele beker deelde en dat ieder van hen daaruit dronk naar behoefte.
Een beetje zoals wij op picknick onze drinkbus aan elkaar zouden doorgeven. Of misschien doen we het daar wel met één glas en een rietje voor iedereen.
Iedereen drinkt naar behoefte, maar houdt er tegelijkertijd rekening mee dat iedereen die nog aan de beurt komt genoeg krijgt.
Daarna sluit Jezus af met: "Blijf dit doen om Mij te gedenken".
Voor Jezus hield dat méér in dan enkel brood en wijn delen.
Hij deelde zijn hele leven, zijn aandacht, zijn liefde.
Hij deelde met groot, maar vooral klein. Met rijk, maar vooral met arm.
Blijf dit doen om mij niet te vergeten, om mijn manier van leven niet te vergeten. Dát wilde Hij ons doorgeven.
"Blijf dit doen" is dus onze opdracht. Het gaat er niet zo zeer om "wat" we delen, maar "hoe" we het delen: ieder volgens behoefte, ieder volgens zijn honger of dorst, ieder volgens draagkracht. (Broederlijk delen).
Zo hebben we eeuwenlang eucharistie gevierd met een priester als voorganger. Een maaltijd waarbij iedereen gelijk is en waar iedereen voedsel krijgt voor onderweg. Dat proberen we nog iedere zondag te doen.
De drempel ligt voor ons een héél stuk lager dan 800 jaar geleden. Wij hoeven niet, zoals Juliana, op onze honger te blijven zitten.
Vóór de dienst te biechten gaan of elkaar de voeten wassen, doen we niet altijd.
Maar we spreken tijdens de viering wél een gebed om ontferming en verzoening uit en sluiten daarna vrede met elkaar. Zo moet ook bij ons de kleinste de grootste worden.
Bloed-nuchter naar de kerk komen, wordt van ons niet geëist. Maar we doen het uit eerbied vanzelfsprekend.
Wijn delen als Bloed van de Heer, doen we zelden of niet, zij het vooral om praktische redenen.
Maar we kunnen wél bij iedere viering in onze kerk, te communie gaan en het Brood van de Heer delen met elkaar. Iedereen naar behoefte. Wie meer nodig heeft, kan meer krijgen. Een simpel gebaar met de vingers volstaat om twee of meer hosties mee te geven aan wie er behoefte aan heeft, om uit te delen aan wie er niet bij kan zijn.
Er is nog iets veranderd aan de omstandigheden. Er kán niet iedere zondag een eucharistieviering zijn. Er zijn onvoldoende priesters voorhanden. Om er toch voor te zorgen dat er iedere zondag voldoende "Brood voor onderweg" uit te delen valt, houden we minstens één keer per maand een echte eucharistie, waarin meer dan voldoende hosties geconsacreerd worden, zodat al onze cibories boordevol gevuld zijn. Die bewaren we voor de volgende vieringen.
Terloops. Zo'n gevulde ciborie gelijkt een beetje op een goed gevulde brooddoos. Zeker nu lege brooddozen op school het slechte nieuws zijn, is dat voor ons goed nieuws. Zo blijft onze "school van het leven" geen lege brooddoos.
"Blijf dit doen om mij niet te vergeten", was Jezus opdracht. Dat houdt véél meer in dan het breken en delen van het Brood van de Heer op zondag.
Jezus bedoelde vooral, om zijn manier van leven niet te vergeten. Zoals Hij zijn hele leven, zijn aandacht, zijn liefde deelde, met groot, maar vooral klein; met rijk, maar vooral met arm. Gedeelde vreugde is dubbele vreugde, gedeelde smart is halve smart. Dat is beslist een zalige hoogdag waard! Amen.
Evangelie: Johannes 3, 16-18 - 'Zozeer heeft God de wereld liefgehad'
In de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest. Amen.
We hebben die woorden al ontelbare keren uitgesproken en meestal denken we er niet bewust bij na. Maar vandaag zijn zij het thema van deze zondag: de heilige Drievuldigheid of de Drieëenheid.
En het werd ons altijd voorgesteld als een mysterie, iets dat we niet kunnen begrijpen. Eén God die bestaat uit drie personen, hoe kan dit nu?
Maar zo vreemd is het eigenlijk niet. Wij hebben allemaal meerdere persoonlijkheden, naargelang de omgeving waarin we ons bevinden. Ik ben begonnen als zoon en kleinzoon en broer. Later werd ik echtgenoot en vader en grootvader. Ik was een tijd student en later leraar. Tussendoor zelfs even soldaat en korporaal. En in deze parochie en het verenigingsleven heb ik ook verschillende petjes opgezet, zoals dat heet.
Maar daarmee maken we het mysterie van de Drievuldigheid misschien iets te simpel. Mensen hebben altijd getracht hun God of in andere culturen hun goden te begrijpen en daarvoor doen ze uiteraard een beroep op woorden en uitdrukkingen uit hun taal. En zo kennen ze aan God meestal gewoon menselijke eigenschappen en kenmerken toe.
De meesten onder ons hebben indertijd op school wel een en ander geleerd over de goden in de Griekse en Romeinse Oudheid. Stoere mannen en sterke vrouwen, die niets liever deden dan strijden en vechten onder elkaar, elkaar beliegen en bedriegen. Ze hielden zich zelfs bezig met het ene volk op te zetten tegen het andere en zo oorlogen te ontketenen bij de mensen.
En eigenlijk was in het Oude Testament ook wel iets dergelijks te herkennen. Het ene volk steunen en opzetten tegen het andere vinden we daar ook terug. Het bekendste voorbeeld is misschien het verhaal van de tien plagen die Egypte troffen om de Israëlieten toe te laten het land te verlaten. Pas na de tiende plaag, de dood van alle Egyptische eerstgeboren kinderen, konden ze vertrekken.
In het Oude Testament hadden de mensen duidelijk een ander godsbeeld dan wat wij nu hebben. God is de naam voor een hoog verheven werkelijkheid, de naam voor de bron van ons bestaan, van het heelal, oorsprong en eindpunt. De naam van God wordt in de Bijbel niet uitgesproken, we noemen Hem nu meestal Jahweh, maar dat woord wordt in hoofdletters geschreven en zonder klinkers, zodat het niet uitgesproken kan worden. De Joden noemden Hem meestal de Heer of gebruikten een andere omschrijving.
Pas sinds het Nieuwe Testament spreken we niet alleen maar over de Heer, maar ook over Onze Lieve Heer. Niet meer alleen de almachtige, maar ook degene die ons bestaan heeft overgenomen en gedeeld. Jezus Christus, in wie God een naam kreeg en een gezicht. Hij die God niet alleen maar de Heer noemde, maar ook de Vader. "Wie Mij ziet, ziet de Vader", zei Hij. We noemen Hem de Lieve Heer, omdat Hij weldoende is rondgegaan.
En toen Hij na zijn dood en verrijzenis de leerlingen achterliet, beloofde Hij hen de Geest te zenden. Die geest was ook aanwezig bij Jezus en wordt nu gezonden als kracht en trooster in de gemeenschap van gelovigen. Als wij een kruisteken maken, raken wij het hoofd aan voor de Vader, het hart voor de Zoon en beide schouders bij de heilige Geest. Want die Geest verbindt oost en west, links en rechts en vervult ons hele leven.
In de loop der jaren hebben mensen vaak de nadruk gelegd op één van die drie goddelijke personen. Sommige kloosterorden vereren vooral de Vader, dat zijn de contemplatieve orden. Anderen zijn actiever en trachten de Zoon na te volgen. En weer anderen werken wereldwijd om de Geest te verspreiden.
Enkele weken geleden gingen in onze parochie een aantal kinderen voor het eerst te communie. Zij leerden de band te leggen met Jezus, maar hadden intussen veel gehoord en geleerd over de Vader. En vorige week werden onze vormelingen gezalfd met het zegel van de heilige Geest. En die jonge mensen hebben het blijkbaar toch heel goed begrepen. Zo mysterieus of geheimzinnig is het allemaal niet.
Dat het eenvoudig kan verwoord worden vond ik ook ergens toen ik informatie zocht om deze homilie voor te bereiden.
De Russische schrijver Tolstoi vertelt over drie vrome kluizenaars op een eiland. Zij hadden één gebed dat zij altijd opzegden: "God, Gij zijt met drieën, wij zijn met drieën, ontferm U over ons." Een bisschop kwam op bezoek en wilde hun gebed wat meer inhoud en diepgang geven.
De bisschop leerde hen het Onze Vader. Hij dacht dat zij het begrepen hadden. Maar wanneer hij met zijn schip terugkeerde, hoorde hij hen op het eiland samen bidden: "God, Gij zijt met drieën, wij zijn met drieën, ontferm U over ons."
Het feest van beweging.net wordt op hemelvaart gevierd.
En niet toevallig.
Want de hemelvaart is geen slotakkoord, waar de brave gelovigen naar boven blijven kijken zoals naar een raket die naar de maan geschoten wordt. De hemelvaart zette de leerlingen in beweging. Ze gingen bouwen aan een betere wereld, in de lijn van het evangelie. Zij bouwden aan de voorafbeelding van de stad Gods, het rijk der hemelen. Zij wilden huizen van vrede bouwen, waar mensen als kinderen van de Vader konden samenleven.
Nu, bouwen aan een stad doen we op verschillende manieren, ook door ons te organiseren. En die organisaties kunnen ook aan politiek doen. Beweging.net is en blijft een politieke organisatie. Politiek, dat is bouwen aan een leefbare stad. Het Griekse woord 'polis' zit erin, en dat betekent juist: 'stad'.
En vandaag zitten hier vele oud-strijders van die organisatie. Geen enkele organisatie is perfect. En beweging.net, en al wat eraan voorafging, heeft ook steken laten vallen. We zijn niet perfect, niet voor niets vragen we elke viering om verzoening en vergeving.
Maar alle prachtige verwezenlijkingen waar die vlaggen hier aan herinneren, daar mogen jullie terecht fier op zijn. Daar mag op geklonken worden, en gefeest. Steek die pluimen maar op jullie hoed, Linkeroever zou niet zijn wat het is zonder jullie en die velen waarvan we de voorbije jaren afscheid hebben moeten nemen.
Maar ja, de groep oud-strijders wordt kleiner, de beweging die we kennen, krimpt. Is onze receptie dan als een koffie bij een afscheidsviering?
Wij komen hier samen, in een viering. Een christelijke viering. En wat horen wij over dat evangelie dat ons in beweging zet? Dat het een rots is. Het huis van vrede dat erop gebouwd wordt, trotseert de stormen.
Ja, organisaties veranderen, en ze komen en gaan. Maar dat evangelie dat ze in beweging brengt, is als het gist in het deeg, zegt Jezus. Het deeg kan verschillen, het is de gist die doet bewegen. En die gist verdwijnt niet.
Als wij écht gelovigen zijn, durven we blijven hopen dat de boodschap van het evangelie mensen zal blijven aantrekken, dat die verder zullen bouwen aan die huizen van vrede, op hun manier, op misschien heel andere manieren dan wij gewoon waren. Maar de rots zal standhouden, wat jullie opgebouwd hebben, daar zal verder aan gewerkt worden.
Het rijk Gods laat zich niet tegenhouden, ook al kunnen we helemaal niet voorstellen hoe dat in zijn werk zal gaan.
In de eerste lezing vragen de mensen aan de apostelen: "Wat moeten wij doen?".
Dus verwacht ik wel wat van het evangelie, om daar een antwoord op te krijgen.
Maar die evangelietekst is misschien niet zo duidelijk. Want Jezus zegt eerst dat hij door de deur binnenkomt, en op het einde is hij de deur! Gelukkig, dat ik het niet zo goed begrijp, is niet zo erg.
Want in het evangelie van vandaag staat ook: "ze begrepen niet wat Hij hun te zeggen had." Als de leerlingen het al niet snapten, moet ik niet beschaamd zijn.
Nu, we weten dat de evangeliën niet netjes in één trek door een of andere vrome apostel zijn neergepend, die af en toe niet goed meer wist wat hij geschreven had. Het evangelie is een schatkist die we geërfd hebben, vol kostbare herinneringen aan Jezus.
Die herinneringen werden doorgegeven door die vele mensen die in de jaren na de verrijzenis enthousiast over hun Meester zijn blijven vertellen. Zoals dat gaat als we over onze ouders en grootouders vertellen, de ene vertelt dit, de andere dat, en soms vertellen we heel verschillende verhalen; maar allemaal willen ze getuigen hoe dierbaar Jezus was, en hoeveel hij voor ons betekent.
En als ik de tekst van vandaag hoor, dan stel ik me die goede herder voor, zoals onze Herman een paar jaar geleden hier in deze kerk verteld heeft. Het spreekt de tekst van vandaag zogezegd tegen, maar dat maakt dat beeld van de herder alleen maar rijker.
Hem wordt toen gevraagd: "Herman, ben jij de baas van de parochie?" En Herman zei: "Nee, ik wil een herder zijn. En een goede herder gaat achter zijn kudde, om te zien of iedereen meekan, en of er niemand in de problemen geraakt."
Dan komt er nog een ander verhaal in mij op: die bekommerde herder laat alles en iedereen achter, die kunnen hun plan wel trekken, en gaat op zoek naar dat verloren schaap, dat zwarte schaap dat van de weg af geraakt en verloren dreigt te lopen. En als hij het terug bij de kudde brengt, is het groot feest.
"Wat moeten wij doen", vroegen de mensen.
Het antwoord is: als herders de weg van Jezus volgen.
Ook wij moeten herders zijn met aandacht voor elkaar, en bezorgd om dat zwarte schapen onder ons. En nogal eens loopt dat zwart schaap verloren omdat het uit de kudde gestoten wordt. Dat kan moeite kosten, en de herder zal zijn kleren scheuren en zich pijn doen als hij dat verloren schaap probeert te vinden. Want zwarte schapen zijn niet de gemakkelijkste, en dikwijls niet de meest sympathieke.
Maar de Vader ziet ons allemaal, in alle kleuren, even graag.
Als wij goede herders proberen te zijn, is het Gods liefde die ons drijft.
Evangelie: Lucas 24, 13-35 - 'Hij werd herkend aan het breken van het brood'
Gedachtenisviering van onze overledenen van de maand maart 2023
Bij het voorbereiden van een homilie moeten wij vaak op zoek gaan naar achtergrondinformatie over het evangelie van die zondag. Of we moeten een aantal commentaren en besprekingen doornemen om het allemaal wat beter te begrijpen. Vandaag is dat eigenlijk niet nodig. Dit evangelie is zo mooi, zo duidelijk, zo eenduidig.
Niet mis te verstaan.
De twee leerlingen die op weg zijn naar Emmaüs zijn net als hun vrienden bedroefd, ontgoocheld en helemaal in de war. We kennen ze niet. Eén van hen heet blijkbaar Kleopas, maar verder vinden we er niets over. Het enige wat we van hen weten is dat ze het echt niet meer zien zitten.
Tot ze die vreemdeling ontmoeten, die hen kan boeien met zijn woorden en verhalen. En die ze uiteindelijk herkennen bij het breken van het brood.
Daarmee hebben ze waarschijnlijk de essentie van het leven van Jezus begrepen. Ze herkennen Hem bij het breken van het brood. In de voorbije tweeduizend jaar zijn er massa's theorieën bedacht, wetteksten en voorschriften geschreven, kerken gesticht en weer vernietigd, zelfs oorlogen gevoerd over de betekenis en interpretatie van woorden en beelden.
Voor Kleopas en zijn vriend was het veel eenvoudiger. Ze herkenden Hem bij het breken van het brood. Ze herkenden zijn fundamentele boodschap: breken en delen.
Bijna een eeuw geleden schreef Felix Timmermans, de schrijver die wij kennen van Pallieter en Boerenpsalm ook een dichtbundel Adagio.
Daarin staat ook een gedicht over Emmaüs en die twee leerlingen. En Timmermans besluit zijn gedicht met deze woorden: "Het was alsof Hij door ons heen verdween en 't licht in ons is blijven branden".
Dat is wat deze twee leerlingen hebben ervaren. Jezus is uit hun leven verdwenen, Hij is niet meer zichtbaar en tastbaar in hun midden. Maar zijn licht is blijven branden en zo blijft Hij aanwezig bij hen, in hun leven.
En daarom herkennen zij Hem ook bij het breken van het brood. En daarover kunnen ze niet zwijgen, dat gaan ze meteen vertellen aan de andere leerlingen.
Eigenlijk is dit evangelie een ideaal evangelie om te lezen in een gedachtenisviering. Want, als we er fijn over nadenken, is elke eucharistieviering een gedachtenisviering. Na het breken van het brood zegt Jezus toch: "Doe dit tot mijn gedachtenis. Blijf dit doen om Mij nooit te vergeten."
De families die hier zijn samengekomen om hun geliefde te herdenken, ervaren waarschijnlijk iets gelijkaardigs. Ze moeten nu verder zonder hun geliefde partner, moeder of vader, broer of zuster of goede vriend. Maar hij is niet helemaal uit hun leven verdwenen. Zoals Timmermans schreef: het is alsof hij door ons heen verdween en 't licht in ons is blijven branden.
Hij is nog onder ons, zij is nog in ons midden in zoveel wat wij zien en horen en voelen. En wij herkennen hem of haar in zoveel tekenen en gebaren. Wij herkennen hem in zijn tekeningen en schilderijen, die hij heeft weggegeven. Wij herkennen haar in de vele brieven die zij heeft achter gelaten. Wij herkennen hem in de gezellige familiefeestjes, waar alle generaties welkom waren.
Wij herkennen haar in de lekkere soep waarvan wij het ideale recept nog altijd niet hebben kunnen namaken. Wij herkennen hem in de passie en bezieling waarmee hij zijn beroep uitoefende. Wij herkennen haar in de liefde en het geduld dat zij opbracht voor die kleinkinderen die het moeilijk hadden. Wij herkennen hem in zijn onverwoestbaar optimisme, zijn gevoel voor humor.
Wij herkennen hem zelfs in een spelletje rummikub op zondagmiddag.
Zolang wij die gedachtenis in ere houden is hij of zij nog in ons midden. Het gemis blijft, het verdriet doet nog heel veel pijn, maar de aanvankelijke uitzichtloosheid is misschien minder schrijnend. En kan worden vervangen door het gevoel dat het allemaal niet voor niets is geweest. Dat de levenstaak van onze geliefde kan worden voortgezet. Misschien ook door ons.
De mensen onder ons die hier geregeld samenkomen om te vieren, doen dit ook om Hem te gedenken. Hij die ook sterven moest, gekruisigd werd zelfs. En zijn dood werd aanvankelijk ook niet begrepen door zijn leerlingen.
Maar het was of Hij door hen heen was verdwenen en zijn licht was blijven branden. Wij ook hebben Hem nooit echt ontmoet, maar wij kennen Hem uit zoveel verhalen en geschriften. En ook uit tal van voorbeelden. Zijn licht brandt ook nog in ons.
En wij blijven Hem herkennen bij het breken van het brood.
Ik heb het niet precies opgezocht, maar ik vermoed dat we ongeveer 25 jaar geleden begonnen zijn met een preekploeg. Het was één van die vernieuwende projecten van onze goede pastoor Deo Rademakers zaliger.
Vermits dezelfde lezingen minstens om de 3 jaar terug aan bod komen, sommige, zoals dat over Thomas, zelfs ieder jaar, hebben ieder van onze predikanten al meer dan eens iets over hem verteld.
Dikwijls vind ik voor een nieuwe preek inspiratie bij wat ik enkele jaren geleden over hetzelfde onderwerp schreef.
Zo stootte ik deze keer op een preek die jullie nog nooit hebben gehoord. Maar misschien wel gelezen. Want het was één van die homilies die tijdens de corona periode op onze blog geplaatst werden.
Ik vond toen inspiratie bij een aantal bekende kunstenaars die de ontmoeting van Thomas met de Heer in beeld hebben gebracht. Dat laat ik even terzijde. Ik vertel het jullie opnieuw, een beetje aangepast aan de veranderde omstandigheden.
In april 2020 schreef ik:
Klop klop, ik ben het, Thomas! Ik ben een 'buitenstaander'.
Sinds Pasen zitten een tiental mannen in een zelf gekozen lockdown. Bang voor al die mensen daarbuiten. Vooral voor de joden, maar ook voor al die anderen die voor het paasfeest naar Jeruzalem gekomen zijn. Voor de ogen van al die mensen hebben zij zich hopeloos belachelijk gemaakt.
Hier zitten ze bijeen, veilig afgesloten van de hele kwade wereld.
En op dat moment, achter die gesloten deuren, komt Christus bij hen binnen.
Het is juist door hun opsluiten en afzondering dat hun geloof de kans krijgt om, vanuit hun binnenste, naar buiten te komen.
Thomas ontbrak op het appél. Het evangelie vertelt niet waarom hij er niet bij was.
Maar nu staat hij buiten en klopt aan. Nog eens en nog eens. En nog eens.
Dan pas gaan de grendels open en wordt hij, aarzelend, binnen gelaten
Hallo, ik ben het, Thomas. Of Didymus, zoals jullie mij ook noemen, omdat ik een tweeling ben.
Ik was er even niet. Ik was even op zoek naar mezelf, naar mijn andere helft. Ik was even op bezoek bíj mijn andere helft.
Thomas ging weg toen zij nog een groepje bange honden waren. En nu is hij de eerste die geconfronteerd wordt met blije mannen. Enthousiast delen ze aan hem mee dat ze de Heer hebben gezien.
Maar dat wil Thomas niet zomaar geloven. Op die korte tijd is hij van insider een outsider geworden, een buitenstaander.
Als zij daadwerkelijk hun opgestane meester hebben gezien, dan eist hij daarvan een overtuigend bewijs: hij wil zijn vinger in de wonden van de gekruisigde kunnen leggen.
"Waar zijn jullie mee bezig?", vraagt hij, om niet te moeten zeggen: dood is dood! Slapen jullie of zijn jullie ziende blind? Toen ik de Heer laatst zag, hing Hij levenloos aan het kruis.
Waarschijnlijk zijn buitenstaanders het beste geplaatst om, letterlijk, een vinger op de wonde te leggen.
Jezus toont hem zijn hand, waarin het gat van de spijker duidelijk zichtbaar is. Jezus toont hem de wonde in zijn zij, daar toegebracht door die Romeinse soldaat toen Hij aan het kruis hing. Jezus nodigt Thomas uit zijn vinger in de wonde te steken.
Dat is het voordeel van even buitenstaander te zijn. Het laat je toe om de zaken even van op afstand te bekijken. Het stelt je in staat om je vinger op de wonde te leggen. Om de kwetsbare plaats aan te duiden.
Het straffe is dat het herkennen en geloven niet alleen toen met Thomas gebeurde, maar dat het iedere keer opnieuw kan gebeuren als wij eensgezind samenkomen in die geest van Jezus. Het toont aan dat Jezus zich ook vandaag voor ons laat zien.
Soms is Hij de engel die ons aanspreekt. Soms is Hij de tuinman die we niet herkennen. Soms komt Hij bij ons aan tafel, als wij ons dagelijks brood, ons voedsel van alledag, delen met een ander.
Hij toont ons zijn wonden in iedere gekwetste mens: "Want Ik had honger en jij hebt Mij te eten gegeven. Ik had dorst en jij hebt Mij te drinken gegeven. Ik was een vreemdeling en jij hebt Mij in uw huis uitgenodigd. Ik had niets om aan te trekken en jij hebt Mij kleren gegeven. Ik was ziek en jij hebt Mij opgezocht. Ik zat in de gevangenis en jij bent bij Mij geweest." (Mattheus 25: 35-35)
In al die mensen roept Hij ons toe: Ik ben het zelf, geloof in Mij. Kijk naar mijn wonden, kijk naar Mij, geloof in Mij. Wees niet langer ongelovig maar gelovig.
Voor Thomas is het duidelijk. Zijn overtuigend geloof maakt dat ook de andere leerlingen na een tijdje zelf naar buiten durven komen. Dat zij begeesterd en vol vuur worden. En dat zij later ook naar buiten komen. Dan schreeuwen zij hun geloof van de daken en gaan ze rondbazuinen dat Jezus leeft.
Zo werd het tóch Pasen.
Pasen is niet te stuiten.
Alsof je aan een moeder zou vragen om niet te bevallen, aan een kind om niet geboren te worden. Alsof je de natuur zou kunnen vragen om niet te ontluiken, of tegen de bloemen zeggen om niet open te bloeien. Daar heeft het leven geen tuinman voor nodig.
Ook wij zijn van die Thomassen, die niet altijd voor 100 procent aanwezig zijn, die er telkens opnieuw moet op gewezen worden wat er gaande is, maar die ook iedere keer opnieuw tot inzicht en tot geloof komen.
Ten teken daarvan zouden wij vandaag de vlag kunnen uithangen. Bijvoorbeeld het wandkleed met de verrezen Christus, dat zoveel jaren de achterwand van de kerk versierde, voor we gingen projecteren.
Net als Thomas mogen wij uitroepen: ja, Hij leeft.
Evangelie: Lucas 24, 1-12 - 'De vrouwen gingen naar het graf'
De grond daverde. Alles bewoog, alles trilde en werd uit zijn lood geslagen.
Bominslag in de nacht.
Kinderen schreeuwden in de donkere schuilkelder vol brandlucht.
Diep menselijk drama in Oekraïne.
Dat doet terreur en oorlogsgeweld met een samenleving.
De Goede Vrijdag van menselijke onzin in Mariunpol, lukraak neergeschoten burgers in Boetja, de raketaanval op een bomvol treinstation Kramatorsk.
Christus wordt steeds weer gekruisigd in Golgotha.
We hebben onze onschuld verloren, dachten alles onder controle te hebben.
Sommigen roepen om geweld. Anderen willen koppen zien rollen.
Maar is er geen diepere wijsheid?
Het is waar.
Er zit in de wereld een frustrerend mechanisme waardoor het goede moeizaam verdragen wordt en zich moet verschuilen om te kunnen overleven.
Ooit hebben kunstenaars dit afgebeeld als "de schreeuw".
Is er weerklank voor machteloze pijn in dit heelal?
Het is die schreeuw die ons brengt bij het hart van het paasmysterie.
Ik beluister nog eens het evangelie.
Na de terreurdaden van het Joodse en Romeinse monsterverbond tegen de nieuwe lente van de beweging rond Christus, wordt het vreemd stil na de kruisdood.
Leerlingen hurken ontredderd samen.
Vrouwen doen wat vrouwen altijd doen: gebaren stellen van tederheid.
Welriekende kruiden tegen de stank van lijken, balsemende olie.
Waar was je dan God?
Alleen verstilling krijgt ruimte.
Spontane hulp veert op. Deuren zwaaien open. Vluchtelingen worden onthaald.
God, je bent in de handen en harten van hulpverleners die mee de kruisweg van ontredderde mensen, gekwetsten en stervenden willen gaan.
Iemand legt een bloem neer, beseffend hoe vlug ze verwelkt.
Een contrabos tussen de puinen tilt de gevoelens op met 'imagine' van Lennon.
Het wordt stil.
Pasen heeft niets te maken met een lijk dat plots uit de kast komt.
De steen is weggerold en jonge mannen in het wit staan naast de plaats waar Jezus dode lichaam werd neergelegd. "Kijk, Hij is niet hier!. Zoek Hem niet bij de doden"
"Zoek hem niet bij de doden".
Dit feest van de Opstanding heeft alles te maken met een kantelmoment
waardoor al het goede, in de grijnslach van de samenleving terecht gekomen,
boven het onbegrip wordt uitgetild tegen de logica van de wereld in.
Waar het leven meedogenloos tegen de muur werd gesmeten,
wordt een nieuwe horizon geopend door een Liefde die sterker is dan de dood.
De weerbarstigheid van de liefde.
In de nevels van hun vragen stond Hij opnieuw aan hun zijde: "Heb geen angst"
En daar groeide zacht, als een broze krokus, het Godsverlangen dat sterker is dan alles wat het leven stuk maakt. Liefde die niet loslaat.
Jezus zou nooit de 'verrezene' zijn genoemd, als mensen niet in hem gezien hadden hoe hij de zinloosheid weerstond toen hij nog leefde.
Dat iets in hem sterker was dan de dood- iets in hem. God in hem.
Hoe hij scheidsmuren en gevangenismuren afbrak en liefde het meest reële woord werd om onderlinge verhoudingen aan te duiden.
Liefde is opstanding, eeuwig leven.
Pasen is een opdracht van opstandigheid tegen alles wat het leven vernedert.
Opnieuw leren denken vanuit anderen, met name vanuit de anderen die nietig zijn,
in een depressie leven, werkloos, passief in een verzorgingsinstelling met het jaarlijkse adagio: besparing.
Dat je leert kijken naar deze wereld met de ogen van de aangespoelden op Lesbos, de gevluchte moeders en kinderen uit Oekraïne.
"Durf het kwaad aan te raken, zei Jezus ooit, leg uw handen op de kwetsuren van mensen, genees zieken ..".
Het verhaal over Lazarus, dat Johannes ons vertelt, is een serieus lange boterham. En dan zijn er al een flink aantal verzen tussenuit gelaten.
Al spreken zowel Johannes als Paulus in een héél bijbelse taal, toch hebben we misschien juist die brief van Paulus aan de christenen van Rome nodig, als sleutel om er uit wijs te geraken.
Paulus, voor wie het zich nog herinnert, was vroeger een fel bestrijder van de christenen. Maar na een bijna-dood ervaring zag hij Christus en werd hij één van de trouwste volgelingen.
In de brief vandaag vertelt hij een beetje uit eigen ervaring. "Wie niet volgens Gods regels leeft", schrijft hij, "kan God niet behagen. Maar jullie leiden geen zondig leven meer. Jullie leven in de Geest van God die in jullie woont".
Dat heeft Paulus ervaren bij het volgen van Jezus. "Maar", zegt hij: "Zelfs als Christus in jullie is, blijft jullie lichaam sterfelijk door de zonde. Maar de Geest geeft jullie leven, zodat jullie als goede mensen leven.
Als de Geest die Jezus uit de dood heeft opgewekt, in jullie woont, zal Hij, die Hem uit de dood heeft doen opstaan, ook jullie sterfelijk lichaam levend maken door de kracht van zijn Geest, die in jullie woont".
Dan komen we bij Johannes en zijn "verhaal van Lazarus". Eigenlijk wordt daarin ongeveer hetzelfde verteld. Maar Johannes is een heel ander verteller. Hij moet het hebben van wat meer contrast.
Bij iemand als Johannes moet je dieper graven. Dat wordt meteen duidelijk in het evangelieverhaal.
De naam Lazarus betekent "iemand naar wie God omziet, die door God geholpen wordt". Dat laat Johannes blijken uit een sterk mirakel.
Hij maakt het nog sterker door er de zussen Martha en Maria bij te betrekken.
De zussen komen Jezus tegemoet met hun vragen en twijfels: "Was jij maar hier geweest, toen het nog niet te laat was!"
Jezus lijkt wat geïrriteerd en antwoordt: "Je broer zal opstaan".
"Ja", repliceert Martha, hij zal opstaan bij de opstanding op de laatste dag."
"Wie in Mij gelooft mag dan wel sterven, toch zal hij leven; en iedereen die leeft en in Mij gelooft, zal in eeuwigheid niet sterven?", antwoordt Jezus, die tegelijk ontroerd is en weent.
Wat bij de omstaanders de reactie uitlokt: "Zie hoe hij hem liefhad!", terwijl anderen opmerken: "Als hij de ogen van een blinde geopend heeft, kon hij dan niet maken dat Lazarus niet hoefde te sterven?"
Dan lijkt het of Johannes de spanning nog wat opdrijft. Voordat Jezus met zijn leerlingen naar Judea gaat, zegt Hij dat iedereen bij Hem veilig is en dat Hij zijn vriend Lazarus zal wakker maken. Maar Lazarus is al vier dagen begraven!
Wij gaan dus, als mensen, op zoek naar de spannende gebeurtenis, naar het spektakel. In dit geval is dat de overleden Lazarus die uit zijn graf komt. Jezus gaat naar het graf en roept: "Lazarus, kom naar buiten".
En toch is dat wondere, dat spectaculaire, voor Johannes niet echt zo belangrijk. Hij wil ons vooral laten aanvoelen hoe Jezus is. Hij wil benadrukken hoe Jezus aan mensen kansen geeft.
Jezus maakt mensen wakker, geneest ze, door te zorgen dat ze opnieuw mogen meetellen. Want wie meetelt, lééft mee. Dood zijn is: aan je lot overgelaten worden, niet (meer) mee mogen doen. Dat is waar het verhaal eigenlijk om draait.
Bij wonderbare gebeurtenissen of genezingen als deze, heeft Johannes het nooit over "wonderen", maar altijd over "tekenen".
God/ de Heer/ Jezus geeft ons een teken.
Daarover schreef hij zelf het volgende (Joh. 20:30-31): "Jezus heeft nog veel meer tekenen gedaan, die niet in dit boek zijn opgeschreven. Maar deze zijn speciaal uitgekozen, opdat jullie geloven dat Jezus de Christus is, de Zoon van God. Door te geloven in Jezus, heb je leven in Zijn Naam".
Johannes schrijft dus, om duidelijker te maken, opdat wij zouden geloven dat Jezus de Zoon van God is. Daarom laat hij Jezus herhalen dat "onze vriend Lazarus slaapt".
Verder laat hij Jezus drie dingen zeggen: "Neem die steen weg", "Lazarus, kom naar buiten" en "Maak hem los en laat hem gaan".
"Neem die steen weg". Een steen is iets dat in de weg ligt. Hoe dikwijls gebeurt het niet dat er tussen ons iets in de weg ligt. Een steen, een kleine of een grote hindernis, een kleine of een grote ruzie.
"Lazarus, kom naar buiten", kom in het licht en lééf. Maar tegelijk ook: Martha of Maria, kom naar buiten, en blijf niet steken in je verdriet. Want wie in Mij gelooft, zegt Jezus, wie zich aan Mij toevertrouwt, zal leven, zal aan het licht komen, zal aan zijn angst voorbij leven.
Tenslotte zegt Jezus: "Maak hem los en laat hem gaan". Dat is een vraag naar de anderen toe. Die moeten helpen, een duwtje in de rug geven.
Die drie opdrachten tellen dus ook voor ons: "neem de steen weg", "mens, kom naar buiten" en "maak hem los en laat hem gaan"
Vooral die laatste opdracht is een vraag naar ons allemaal toe. Ook wij moeten helpen, een duwtje in de rug geven aan wie hulp nodig heeft.
In een eucharistie-viering volgt na het evangelie meestal een preek of homilie. In onze parochie bestaat hiervoor (al jaren) een preekploeg. Ze bestaat uit een zestal mensen die, na onderlinge afspraak, geregeld een "preekbeurt" verzorgen. Momenteel zijn dat Ria, Hilda, Marc, Jan, Gie en Fred. Pastoor Herman maakt uiteraard ook deel uit van de preekploeg en komt zelf ook meermaals aan de beurt. De bedoeling van een homilie is niet een universele waarheid te verkondigen die iedereen verplicht moet geloven en zeker niet de mensen terecht te wijzen. In een homilie willen wij de lezingen uit de bijbel een beetje verduidelijken en trachten wij ze in verband te brengen met de actualiteit van vandaag. Dat is niet altijd even simpel en daarom proberen wij elkaar te helpen. Elke maand komen wij samen om de lezingen uit de bijbel te bespreken en elkaar te inspireren bij het opstellen van de preek. In deze blog publiceren wij niet alleen onze homilies, maar staan wij ook open voor uw reacties.
