Wil je ons iets zeggen dat niet op deze blog moet verschijnen? Mail ons hier.
Mag iedereen het lezen, klik dan op op het gele 'Uw positieve/negatieve reactie hier' onderaan de tekst.
Rembrandt heeft de verloren zoon geschilderd, die haveloos met vuile voeten neervalt voor zijn vader. Als we aandachtig naar dat schilderij kijken, zien we dat de twee handen op de rug van de verloren zoon nogal verschillen. En we kunnen in de linkerhand een mannenhand zien, in de rechter een vrouwenhand.
God is vader en moeder. De sterke bemoedigende hand van vader en de zachte strelende hand van moeder: zo toont zich Gods barmhartigheid.
Maar als ik ook aandachtig naar de tekst kijk, dan lees ik dat die barmhartigheid tegenwringt. Want die verloren zoon geeft mij eigenlijk de indruk dat hij toch niet zo rouwmoedig is. Hij gaat terug naar huis omdat hij in de patatten zit. Hij wil op het gemoed van zijn vader werken om terug fatsoenlijk te kunnen eten.
Het verhaal is tegendraads. Het gaat tegen het ‘gezond verstand’ in, zeker dat van vandaag. Vandaag zegt het gezond verstand: je bent verantwoordelijk voor uzelf. Voor het succes dat je hebt, de rijkdom waarvan je geniet, het aanzien dat je hebt. En voor de miserie waarin je zit, de werkloosheid waar je niet uit geraakt, de slecht rapporten van je kinderen.
Als je wil, kom je er, als het niet lukt, moet je maar beter uw best doen. En anders moet je maar op de blaren zitten. Niks daarvan in het evangelie. Vader luistert zelfs niet naar een schuldbekentenis. Zijn barmhartigheid stelt geen voorwaarden.
Laat vader zich bedotten?
Integendeel. De vader gelooft in zijn zoon, ondanks alles. Hij gelooft dat ook in dat dwaze kind nog goedheid leeft. En hij gelooft in de kracht van de barmhartigheid. De barmhartigheid zal die goedheid doen herleven. Zijn zoon was dood en is door de barmhartigheid tot leven gekomen. Dat is de kern van het evangelie: leven overwint de dood, het onmogelijk wordt mogelijk.
Gods barmhartigheid, ondanks alles geloven in de goedheid van de mens, zoals Anne Frank schreef, is bovenmenselijk. Toch roept Jezus ons op om ook in dat geloof te leven. Zoals de oudste zoon doen we ons best, we laten vader niet in de steek. Maar het kost ons moeite om dan ook zo goed als God te zijn.
Dat lukt dikwijls niet.
Maar kijk, ook als wij falen, zijn er de strelende en steunende handen van God, om ons recht te helpen, om ons moed te geven om zo ook barmhartig te zijn voor elkaar. Als wij ons laten meeslepen door die onvoorwaardelijke barmhartigheid, wordt de wereld een feest, het feest van het Rijk Gods.
Evangelie: Lucas 13, 1-9 - 'Geduld met de onvruchtbare vijgenboom'
Vandaag is het de derde zondag van de vasten en in de hele vastentijd begint de titel van de viering met de woorden: Vol(k) van hoop, waarbij de k van volk tussen haakjes staat. We kunnen het dus op twee manieren lezen: volk van hoop of vol van hoop. Nadien volgt telkens een meer specifieke titel. Vandaag is dat: nieuwe kansen scheppen, elke generatie opnieuw.
De lezingen vandaag geven aan dat er inderdaad hoop nodig is. In het boek Exodus zegt de Heer dat Hij de ellende van zijn volk heeft gezien en hun jammerklachten heeft gehoord. Hij wil hen hoop geven met zijn naam: Ik ben die is. En in het evangelie wil de wijngaardenier de vijgenboom omhakken omdat hij toch geen vruchten meer draagt. Die wijngaardenier heeft blijkbaar alle hoop opgegeven.
Wij hebben het soms moeilijk de hoop erin te houden. Uit onze kindertijd herinneren wij ons misschien de drie goddelijke deugden: geloof, hoop en liefde. Ons geloof belijden wij in elke viering en die liefde staat natuurlijk altijd hoog aangeschreven, maar hoop klinkt soms wat abstracter. En vooral: in onze wereld zijn evoluties aan de gang die weinig hoopgevend zijn.
De inspiratie voor deze homilie ben ik dit keer niet gaan zoeken in theologische beschouwingen of interpretaties van Bijbelteksten. Ik ben te rade gegaan bij de bekende psychiater Dirk De Wachter, één van de meest wijze mensen in Vlaanderen, die van zichzelf zegt dat hij niet gelovig is, maar zeer veel respect heeft voor mensen die wel geloven. Een paar jaar geleden werd hij getroffen door een agressieve kanker, met een reeks zware behandelingen als gevolg. In een paar geschriften en interviews getuigt hij over wat hem in die periode troost en hoop kon bieden.
Dirk De Wachter is een psychiater en hij vindt het zijn taak om met mensen te blijven zoeken naar hoop en perspectief, zelfs in de moeilijkste omstandigheden. Voor hem ontsnapt geen enkel probleem aan de hoop. Pas als de hoop helemaal verdwenen is, loopt het écht mis.
Neem nu een ogenschijnlijk uitzichtloze oorlog zoals in Oekraïne of in Gaza. We kunnen die oorlog niet zomaar stoppen, niemand kan dat, maar we kunnen wel voor elkaar blijven zorgen, zoals gewone mensen in die oorlogsgebieden ook vaak doen. De Franse filosoof Emmanuel Levinas noemt dat ‘la petite bonté’, de bijna onzichtbare dagelijkse goedheid van mensen voor elkaar. Dat zit vaak in kleine dingen, die nooit het nieuws halen.
Levinas zegt: het goede kan nooit vernietigd worden, juist omdat het zo klein is. Wat mensen voor elkaar doen kan geen enkele politieke structuur vernietigen. En Levinas heeft recht van spreken: zijn hele familie is uitgemoord in de nazi-kampen. Zelfs in die verschrikkelijke omstandigheden bleven mensen voor elkaar zorgen. Dat goede is niet uit te roeien. En als iedereen in zijn eigen wereld die goedheid toont, dan wordt dat besmettelijk en wordt uiteindelijk de hele wereld beter.
Dat soort hoop is niet naïef of goedkoop. Hoop is niet hetzelfde als optimisme, is niet het ontkennen of negeren van problemen, is niet tegen beter in blijven beweren dat alles voorbij gaat en wel goed zal komen. Hoop is wel de overtuiging of de zekerheid dat iets zinvol is, hoe het uiteindelijk ook uitpakt.
Dirk De Wachter kwam veel in Parijs en gebruikt soms Franse woorden. Hoop kan op twee manieren vertaald worden: espoir of espérance. Het eerste is gericht hopen op iets materieel of op succes: ik hoop dat we de lotto winnen of dat onze ploeg kampioen gaat worden. Het tweede is permanent hoopvol zijn, er in alle omstandigheden vanuit gaan: we zorgen voor elkaar, we blijven er zijn voor elkaar, we gaan samen verder.
Soms is hoopvol zijn bijzonder moeilijk. Soms zitten alle omstandigheden, alle tekenen uit de realiteit tegen. En soms kan je die realiteit niet ontkennen. Wat doe je na een zoveelste zware ingreep of behandeling in het ziekenhuis, als de dokter, die we vertrouwen, zegt: nu zijn we uitbehandeld, ik kan u eigenlijk geen hoop meer geven. Is er dan echt geen hoop meer?
Nee, er is allicht geen hoop meer om de tumorcellen te overwinnen. Er is geen hoop meer om het lichaam helemaal te genezen. Maar er is wel hoop op een zinvol leven met mensen die elkaar nabij blijven, zeker in deze omstandigheden. Er is hoop op een leven gevuld met veel mooie herinneringen. Er is hoop dat de liefde blijft en niet verloren gaat. Er is hoop dat zoveel moois in het leven blijft bestaan, ook in de volgende generaties. De liefde en de genegenheid van al die mensen die voor ons kwamen, kregen wij mee en wij vormen dan een brug naar een volgende generatie.
De ondertitel van de viering vandaag is toch: nieuwe kansen scheppen, elke generatie opnieuw. Ook dat geeft hoop. Wij zijn geen uitverkoren volk, dat zijn we nooit geweest. Maar we zijn wel een volk van hoop. Dat moeten we zijn, als christenen, als mensen van geloof, hoop en liefde.
En daarom zingen wij straks op het einde van de viering: wij gaan weer verder, vol van hoop.
Evangelie: Lucas 9, 28b-36 - 'Zijn gelaat veranderde van aanblik'
Vandaag maken we een topervaring van Jezus mee…
Het verhaal van de gedaanteverandering wordt weleens voorgelezen in de vastentijd. Wat doet het daar? Vasten is uitnodiging tot naar binnen keren. Het is een tijd van meer alleen-zijn met God. Daar staat de berg symbool voor. Een tijd van meer komen tot waar het om gaat nl. het wezen van de mens, zijn heerlijkheid.
Met 3 van zijn leerlingen: Petrus, Johannes en Jacobus gaat Jezus de berg op om te bidden…
Wat is daar gebeurd op de berg? Jezus ontmoet er Mozes en Elia 2 figuren/2 grote voorbeelden die in hun tijd licht wisten aan te wijzen daar waar niemand nog klaar zag in de situatie. Niemand wist nog waarheen zoals wijzelf ons vandaag soms ook verloren voelen. Mozes en Elia spraken over de uittocht uit die donkere tijd die Jezus zou volbrengen. Maar die heerlijkheid, dat lichtend visioen kun je niet voorgoed vasthouden.
Op de berg straalt Jezus Gods heerlijkheid uit, Zijn gelaat verandert van aanblik. Maar Hij is niet naïef dat Hij niet in de gaten heeft het lijden dat hem te wachten staat. Daarom wijst Hij Petrus terecht die in zijn enthousiasme 3 tenten wilde bouwen.
Hij gelooft dat zijn weg doorheen het lijden gaat, maar Hij voelt zich nu sterk genoeg om verder te gaan, de twijfel en de angst voorbij. En wanneer Hij zijn leerlingen aankijkt, dus ook ons aankijkt, spreken zijn ogen: ga maar, hoop maar, vertrouw maar!
Jezus is er zeker van dat zijn en onze toekomst veilig zijn bij God. Want God heeft Hem bij Zijn naam genoemd: ‘Dit is Mijn zoon, Mijn uitverkorene’. Maar toen de stem verstomd was, stond Hij weer alleen!
Als wijzelf het geluk hebben een berg te kunnen beklimmen, staan wij verstomd van het verblindend uitzicht en doen we energie op om weer naar het dal, de vallei te gaan. Daar vertalen wij onze inzichten/ons vergezicht in de realiteit van elke dag, bij voorbeeld in solidariteit met de lijdende mens, met Broederlijk Delen.
Tijd van vasten: uitnodiging tot vast vertrouwen in een belofte van heerlijkheid waarvan we hier soms een glimp mogen ontvangen. Dit is een tijd om Gods initiatief in ons leven toe te laten: een belofte van echt leven die nooit de realiteit van lijden ontkent, maar een belofte van leven daar waar lijden zich aankondigt.
Als we goed hebben geluisterd, horen we tot ieder van ons zeggen: ‘wees maar niet bang’! Ik ben bij jullie ook als de realiteit van iedere dag soms tegen zit en de berg-ervaring vervaagt. Jullie mogen geloven en weten: Ik ben met jullie tot het Rijk Gods zich manifesteert! Samen kunnen we het aan…
Evangelie: Lucas 4, 1-13 - 'Door de Geest naar de woestijn gevoerd'
Goede vrienden,
Vandaag is het de eerste zondag van de veertigdagentijd waarin wij ons voorbereiden op Pasen. De lezingen wijzen ons hierbij een weg die in onze moderne samenleving - op zijn zwakst gezegd - niet meer populair is… Willen wij als christenen groeien, willen wij goede mensen worden, dan zijn belangrijke leefsleutels: in dankbaarheid vertrouwen op God en weerstaan aan bekoringen.
De eerste lezing uit het boek Deuteronomium neemt ons mee naar een belangrijk moment in de geschiedenis van het volk Israël. Zij staan, na de vlucht uit Egypte en veertig jaren rondzwerven in de woestijn, op het punt om het Beloofde Land binnen te trekken. Mozes - die dit genademoment zelf niet meer zal meemaken, hij zal eerder sterven - geeft aan zijn volk een profetische opdracht: vergeet nooit wat jullie hebben meegemaakt en gedenk dat de weldaden die jullie te beurt vallen niet jullie eigen verdienste zijn.
Daarom moeten zij de eerste vruchten van de oogst aan God opdragen. Dit gebaar van dankbaarheid is niet alleen een ritueel; het is een geloofsbelijdenis die erkent dat God de Redder is en dat de mensen zonder Hem machteloos zijn.
Ook wij worden tijdens deze Vastentijd uitgenodigd om na te denken over Gods weldaden in ons bestaan. Waar zijn wij bevrijd uit ons ‘Egypte’, uit de beklemmingen in ons eigen leven? Welke zegeningen hebben wij ontvangen? De Vasten is een tijd om stil te staan bij de goedheid van God en Hem daarvoor te danken, maar ook om te erkennen dat wij nog steeds onderweg zijn naar de volheid van zijn rijk van Liefde, Vrede, Eenheid.
In het Evangelie van vandaag zien we hoe Jezus, vervuld van de Heilige Geest, veertig dagen in de woestijn verblijft, waar Hij door de duivel op de proef wordt gesteld. Drie bekoringen worden Hem voorgelegd: de verleiding van materiële zekerheid (het veranderen van stenen in brood), de verleiding van macht en glorie (het verkrijgen van alle koninkrijken van de wereld), en de verleiding van zelfgenoegzaamheid en hoogmoed (God durven op de proef stellen door van de tempel te springen).
Ook Jezus herinnert zich de verhalen van zijn volk, verhalen van bevrijding. Hij vindt erin de kracht om vastberaden te antwoorden en enkel voor de Ene te buigen. Hij kiest om recht te doen. Hij dient het Leven met de grote ‘L’.
Wat kunnen wij hieruit leren?
Net als Jezus worden ook wij geconfronteerd met bekoringen. Misschien verlangen wij te zeer naar de zekerheid van financiële overvloed. Misschien zoeken wij te zeer naar macht en erkenning, gedreven door onze eigen ambities. Of misschien zijn we zelfgenoegzaam en vergeten wij hoezeer ons leven een geschenk is dat wij aan God te danken hebben. De woestijn waar Jezus zich bevond, staat symbool voor de vastentijd die wij nu doormaken. Het is een periode waarin wij, net als Hij, geroepen worden om te versoberen, te bidden en ons hart te zuiveren. Niet om onszelf te bewijzen, maar om ons opnieuw te richten op wat echt belangrijk is: onze relatie met God.
En we staan hierbij als Christenen vandaag niet alleen. Ook de Moslims beleven nu ‘hun heilige Ramadan’, een maand van vasten, gebed en liefdadigheid. Het is voor hen een tijd voor spirituele groei, verhoogde toewijding en een tijd voor gemeenschappen om samen te komen. Het vasten, waarbij overdag wordt afgezien van eten, drinken en andere lichamelijke behoeften, is niet alleen een fysieke uitdaging, maar ook een spirituele reis die iemands relatie met Allah versterkt.
Moge ook onze vastentijd als Christenen, een tijd van ware bekering zijn, een tijd waarin we met z’n allen werken aan een betere wereld, dichtbij, maar ook veraf, zoals Broederlijk Delen ons voorstelt.
Dan zullen wij op Pasen de verrijzenis van Christus met een zuiver hart kunnen vieren.
Ik heb jullie daarstraks een kruisje gegeven met as.
Toen ik klein was werd er gezegd dat, als je dat kruisje héél de vasten lang wist te bewaren, je dan met Pasen van de pastoor een nieuw kostuum kreeg. Als ik morgen nog iemand van jullie met dat kruisje zie rondlopen, kan ik alleen maar zeggen dat het een viezerik is. Dat is ongeveer hetzelfde als was Jezus wil zeggen aan zijn toehoorders. Niemand hoeft te zien dat je iets goed doet voor een ander. Niemand hoeft te zien dat je aan het vasten bent. Het moet gebeuren aan je binnenkant! Nu zijn de gebruiken wel anders dan 2000 jaar geleden. Vasten is niet zozeer jezelf uithongeren, maar je minder focussen op eten en drinken.
Jarenlang was het de regel om op vrijdag géén vlees te eten, omdat Jezus op Goede vrijdag gestorven was. Maar in plaats van de vegetarische toer op te gaan, maakten we daarbij onszelf collectief wijs dat vlees van vissen, géén vlees was. Zelfs de geestelijken deden daaraan mee. Rond de kloosters buiten de stad werden zelfs visvijvers aangelegd!
Bij onze moslimburen gaat dat anders. Zij begonnen vorige vrijdag al aan hun vastenmaand, de ramadan. Bij hen is het wél de hele dag niet eten en niet drinken, tot na zonsondergang.
Een héél andere manier van vasten. Hou er een beetje rekening mee.
Evangelie: Lucas 6, 39-45 - 'Een boom kent men aan zijn vruchten'
Wegwijzerviering - Viering waar de eerste communicanten en vormelingen aanwezig zijn, families met kinderen en iedereen die graag meeviert
Een speciale Wegwijzerviering!
Onze eerste-communicantjes hebben brood gebakken. Ze hebben geleerd dat we onze handen moeten vuilmaken als we elkaar sterk willen maken en voedsel willen delen voor onderweg. En kijk, onze vormelingen, vijf jaar later, willen de tocht in het spoor van Jezus verder zetten. Dat gaan ze ons vandaag plechtig beloven, ze hebben dat neergeschreven in hun charter.
Zo’n charter, dat was in lang vervlogen tijden al iets heel kostbaars. De Antwerpenaars bewaarden hun charters in een zware kist, die door elf mensen tegelijk moest opengemaakt worden. Zo waren die charters veilig opgeborgen. Want in die charters stonden de beloftes die de hertog gedaan had aan de stad. En als hij zijn woord brak, dat konden ze het bewijs van die belofte altijd voor zijn neus houden.
Beste vormelingen, we hebben hier in de kerk geen koffer om jullie charter te bewaren. Maar dat is niet nodig. Want wij allemaal, kleinere en grotere mensen, wij hebben gehoord wat jullie beloofd hebben, en wij zullen jullie belofte in ons hart bewaren. Zoals ook wij onze belofte om Jezus te volgen in ons hart bewaren. Stel dat er iemand van ons later denkt of zegt: ik weet van niks. Ik heb niks beloofd. Ik wil niet meer proberen een goed mens te zijn. Ikke eerst …
Dan kunnen wij zeggen: wij weten het nog wel… Gaat ge echt uw belofte verloochenen?
Maar als dat ooit het geval zou zijn, dan moeten we elkaar terug op de goede weg helpen zoals Jezus dat deed. Dat hebben we in het evangelie gehoord. Daarin zegt Jezus: denk niet dat jullie beter zijn dan een ander.
Besef dat niemand perfect is. En als ik besef dat ook ik fouten maak, dat ook ik een balk in mijn oog kan hebben, dan zal ik barmhartig zijn. Dan zal ik mijn naaste niet veroordelen, maar proberen hem of haar te helpen om de goede weg terug te vinden, de weg van Jezus, die leidt naar een wereld waar mensen mekaar niet uitschelden, maar proberen elkaar te begrijpen, een wereld waarin mensen vooral proberen voor elkaar een goed mens te zijn.
In een eucharistie-viering volgt na het evangelie meestal een preek of homilie. In onze parochie bestaat hiervoor (al jaren) een preekploeg. Ze bestaat uit een zestal mensen die, na onderlinge afspraak, geregeld een "preekbeurt" verzorgen. Momenteel zijn dat Ria, Hilda, Marc, Jan, Gie en Fred. Pastoor Herman maakt uiteraard ook deel uit van de preekploeg en komt zelf ook meermaals aan de beurt. De bedoeling van een homilie is niet een universele waarheid te verkondigen die iedereen verplicht moet geloven en zeker niet de mensen terecht te wijzen. In een homilie willen wij de lezingen uit de bijbel een beetje verduidelijken en trachten wij ze in verband te brengen met de actualiteit van vandaag. Dat is niet altijd even simpel en daarom proberen wij elkaar te helpen. Elke maand komen wij samen om de lezingen uit de bijbel te bespreken en elkaar te inspireren bij het opstellen van de preek. In deze blog publiceren wij niet alleen onze homilies, maar staan wij ook open voor uw reacties.
