Het gaat dan om mensen die bijvoorbeeld na een ongeval moeten leven met een zware beperking. En zelfs met mensen die ongeneeslijk ziek zijn en weten dat ze zich in een laatste fase bevinden. En er wordt gelachen in dat programma, maar dat is niet het belangrijkste. Want de mensen om wie het allemaal draait hebben met Philippe Geubels vooraf een hele week samen doorgebracht om elkaar grondig te leren kennen en hun situatie open en eerlijk te bespreken.
En Philippe Geubels is niet alleen zomaar een grapjas. Hij geeft in zijn gesprekken blijk van heel veel empathie, heel veel begrip en warmte voor de mensen die zich aan hem toevertrouwen. De gesprekken zijn vaak heel indringend. Eén van zijn gesprekspartners was zichtbaar ontroerd, toen Philippe haar zei: “Jij bent veel meer dan alleen maar je ziekte”. Geubels toont zich hier van zijn beste kant: hij is zijn gesprekspartners menselijk nabij.
En dat is eigenlijk precies wat Jezus ook doet in het evangelie van vandaag. Hij benadert de mens die zich tot Hem richt niet alleen maar als een melaatse, een mens die leed aan een huidziekte en dus te mijden was, maar als een mens in zijn totaliteit. Want een melaatse was in die tijd echt een taboe, zelfs in die zin officieel erkend en opgenomen in de wet.
Wat dat betreft is de eerste lezing overduidelijk. Wie aan huidvraat lijdt is onrein, hij moet zijn kleren scheuren en zich met luide stem kenbaar maken. Hij moet zelfs apart gaan wonen en buiten het kamp verblijven. De wet plaatst de melaatse buiten de maatschappij en isoleert hem van de anderen. Een taboe in de absolute betekenis van het woord. Het was als het ware verboden hem menselijk nabij te zijn.
Gelukkig zijn er in onze maatschappij geen melaatsen meer. Alhoewel.
Misschien hebben ze vandaag gewoon een andere naam en heten ze nu vluchtelingen en asielzoekers, vrijgekomen gevangenen, chronische en lastige zieken, doodarme sukkelaars en daklozen, oude en hulpeloze mensen. Ze horen er niet echt bij, we gaan er liever niet mee om, we mijden hen en vaak krijgen we van de wet nog gelijk ook.
“Jij bent veel meer dan alleen maar je ziekte” klonk het uit de mond van Philippe Geubels. En natuurlijk vinden we dat een knappe formulering en een zin die we moeten onthouden. Maar hoe dikwijls doen we het niet zelf: iemand typeren met alleen maar een opvallend kenmerk, waarbij we voorbijgaan aan de totale mens. We noemen iemand dan gemakshalve ne lange of nen dikke, ne rosse of ne zwarte. Maar evengoed spreken wij over iemand als die blinde, die dove, die gehandicapte of die vieze of die slordige. Of ook wel over die Marokkaan, die Turk, of die Chinees.
Zij worden niet officieel buiten de maatschappij geplaatst, zoals de melaatsen vroeger, maar soms worden ze toch beschouwd als “te mijden”. Sommige zijn minder welkom in onze buurt, in onze werkkring, in onze school, in onze club of beweging. En aan onze kinderen of kleinkinderen durven wij wel eens de raad geven niet met bepaalde mensen om te gaan. We zijn hen dus absoluut niet menselijk nabij.
En soms durven wij ook schermen met de wet, zoals in de lezingen van vandaag. Je kan immers niet alle vluchtelingen opvangen, zeggen we dan, je moet goed onderzoeken welke mensen hier asiel kunnen krijgen en wie er moet worden teruggestuurd. Je kan niet blijven investeren in onze sociale zekerheid, voor sommige ziekten is het onderzoek nu eenmaal te duur.
We moeten er immers over waken dat onze begroting blijft kloppen.
En mensen die in armoede leven hebben het vaak aan zichzelf te wijten. En er is toch voldoende opvang voor daklozen, als ze maar willen. En er wordt toch al voldoende geïnvesteerd in zorg voor ouderen en bejaarden, in opvang voor zieken en hulpbehoevenden. We kunnen niet voor alles een oplossing bieden, daar is niet voldoende geld voor!
Zo kunnen wij ons ook laten beschermen door wettelijke bepalingen en maatschappelijke overwegingen. Zoals de Joden in die tijd, die er heel eerlijk van overtuigd waren dat melaatsen onrein waren en dat ze er dus beter niet mee in contact kwamen.
Tot Jezus naar zo een man toeging en hem aanraakte. Hij schafte de wet niet af, dat deed Hij eigenlijk nooit, maar Hij oversteeg die wet. Hij liet de mens in zijn waardigheid en precies daardoor werd die mens rein.
Jezus was hem – vol begrip, empathie en liefde – menselijk nabij.
