Wil je ons iets zeggen dat niet op deze blog moet verschijnen? Mail ons hier.
Mag iedereen het lezen, klik dan op op het gele 'Uw positieve/negatieve reactie hier' onderaan de tekst.
Evangelie: Lucas 19, 1-10 - 'Zacheüs, kom vlug naar beneden'
--- Angst? ---
Ik had kunnen beginnen met een grapje op het evangelie, waarin Jezus precies het tegenovergestelde zegt van Zacheüs, ge kunt den boom in! Maar ik doe dat niet, omdat het weer zon bijzonder weekeind, of beter een week-begin is. En dan heb ik het niet over het overschakelen van zomer- naar winteruur.
Woensdag is het Allerzielen en dinsdag Allerheiligen. Maandag dus allerheiligenavond, in het Engels All Hallows Eve, oftewel Halloween. Niet meteen een gebeurtenis waar wij in de kerk een associatie mee hebben. Want hoewel Allerheiligen van oudsher een katholiek feest is, lijkt Halloween dat niet meteen.
Of toch wel? Tot aan de hervorming van de liturgische kalender na het laatste concilie, had Allerheiligen een vaste avondmis.
Allerheiligenavond was vroeger dus wél een goede katholieke traditie. Op die avond mochten zwervers en werklozen langs de deuren gaan om te bedelen, hetgeen anders verboden was. Het kon dan gebeuren dat er een zwerver aan je deur kwam die zich een lange tijd niet had gewassen, die stonk en in vodden liep.
Daarvan kon je wel eens goed schrikken op een donkere avond. Daar komt het verkleden op Halloween vandaan: de mensen even laten schrikken om vervolgens te bedelen om eten of, zoals nu, om snoep.
Ook verkleden velen zich als geraamte of als zombie. Hier komt een oud heidens gebruik samen met een christelijk gebruik: de dood wordt te kijk gezet. Voor christenen is de dood door de verrijzenis van Christus overwonnen. Daarvan getuigen alle heiligen op Allerheiligen.
Wist je dat wij hier op Linkeroever een Halloween-straat hebben? De Halewijnlaan! De naam van die laan gaat terug op een middeleeuws lied: de Ballade van heer Halewijn, een van de oudste Nederlandse volksliederen, vermoedelijk uit de 12de of 13de eeuw.
Een heer is die Halewijn nauwelijks te noemen. Hij was een roofridder, een demon, die met zijn gezang jonge maagden meelokt naar het bos om hen daar te doden.
Een jonge prinses die ook door hem is meegelokt, wacht hetzelfde lot. Als ze aankomen op het galgenveld (ja, wij hebben hier ook een Galgenweellaan!) mag zij kiezen hoe zij zal sterven. Daar ziet onze dappere koningsdochter de kans schoon om zelf Halewijn te onthoofdden.
Het spannende verhaal is in heel Europa al eeuwenlang in verschillende versies mondeling doorgegeven. Gezongen of verteld bij het haardvuur, klonk het allemaal nog een beetje griezeliger. Één versie ervan is die van Halloween, waarbij de griezel met zijn pompoenhoofd wordt onthoofd en gedood. In de meeste gevallen komt het erop neer dat de slechterik, onze Halewijn, die symbool staat voor het heidendom, door het goede, het christendom, wordt overwonnen.
Tot daar Halloween en Halewijn.
Nu kijken we even rond in onze kerk, waarin momenteel de Kruisweg van angst en dood staat opgesteld. Die kruisweg is gemaakt door Jan Van Buggenhout (1934-2014) uit Walem en bestaat uit 14 banners, waarop telkens een grote foto, vergezeld van een pakkende tekst.
Toen hij enkele jaren geleden nadacht over een tentoonstelling van de Heemkundige Kring, naar aanleiding van de herdenking van de eerste wereldoorlog, kwam hij tot de vaststelling dat er heel wat parallellen te trekken zijn tussen beelden uit die periode en de staties van de kruisweg.
Zo rijpte het idee over een soort alternatieve kruisweg met beelden uit die Groote Oorlog. Hij wilde vooral de kleine mens in de grote oorlog belichten, zoals die geconfronteerd werd met angst en dood, en bereikte dat doel met deze Kruisweg van Angst en Dood.
De kruisweg bestaat uit 14 banners op een staander, met daarop telkens een titel gelinkt aan de kruisweg, een kleine tekening, van Jans vriend Albert Verbiest, en een grote foto met wat uitleg, die de link legt met de kleine mens, soldaat of burger in de oorlog in het dorp Walem. Bij statie 4, Jezus ontmoet zijn moeder, bijvoorbeeld een beeld van oorlogsfotograaf Robert Scotland Liddell, die een oude vrouw ontmoet, op de vlucht met haar huisgenoot, een papegaai.
Ze liet zich fotograferen bij de brug van Walem, tussen soldaten op weg naar het front. Of bij de 7de statie, geen Christus gevallen onder het kruis, maar de foto van een gewone soldaat die op 30 september 1914 sneuvelde aan de Walem-brug. Zo geeft iedere banner in beeld en tekst een indrukwekkend getuigenis van het leed dat een oorlog veroorzaakt voor de kleine man.
Jammer genoeg heeft Jan Van Buggenhout de praktische uitwerking van zijn kruisweg niet meer meegemaakt. Hij overleed plots in februari 2014.
De Kruisweg van Angst en Dood doet me denken aan een dichtwerk van die andere straatgenoot op Linkeroever: Paul van Ostaijen (1896-1928). Nadat hij in 1918 naar Berlijn gevlucht was, beschreef hij zijn indrukken van die losgeslagen stad onmiddellijk na de eerste wereldoorlog. Maar ook de emoties van zichzelf: een vertwijfelde dichter op zoek naar zijn eigen ik. De titel van zijn dichtbundel is bijna hetzelfde als die van de kruisweg: De Feesten van Angst en Pijn. De jonge dichter schreef het in zijn bekende stijl: expressief, veelkleurig, met grote en kleine letters.
De tekst is tegelijkertijd vooruitstrevend en mystiek als kinderlijk eenvoudig.
Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Op Linkeroever zijn er mensen die, geïnspireerd op de eerste wereldoorlog, hun stem wilden laten horen. De Thirty Old Men, een gelegenheidskoor met 30 mannen (12 tenoren, 10 baritons en 8 bassen) onder leiding van Hugo Van Dijck, zingen hier in onze kerk op 5 november a capella een 'In Flanders Fields' concert. Zij zingen een beetje voor hun eigen plezier maar vooral voor het goede doel.
Voor wie het had willen meemaken: er zijn helaas geen plaatsen meer beschikbaar. Hun concertzaalzaal, onze kerkruimte, is al bijna twee maanden uitverkocht. Maar voor jullie is er een troostprijs: de unieke oorlogskruisweg valt vanaf nu tot na het Vredesconcert van 5 november 2016, te bezoeken en te bewonderen hier in onze kerk.
Ik zou willen eindigen met een verwijzing naar het evangelie, waarin Jezus aan Zacheüs precies het tegengestelde zegt van: ge kunt den boom in! Jezus zegt: kom vlug naar beneden, want Ik moet in uw huis verblijven.
Alle voormelde mensen: van Ostaijen met zijn dichtwerk, Van Buggenhout met zijn kruisweg, de Thirty Old Men met hun vredesconcert, doen iets gelijkaardigs. Zij zetten hun deur en hun blik voor ons open. En daarmee zetten zij een neus tegen de angst en verdriet. Van de angst van oorlog en halloween naar de hoop op vrede en graag zien.
Want waar mensen mekaar graag zien, daar hebben zij minder angst en pijn. Daar komt vrede als vanzelf. Dáár genezen mensen, die het alléén niet redden. Daar kan kwaad en lijden overwonnen worden en moeten kleine mensen zoals wij nooit bang zijn.
Evangelie: Lucas 18, 9-14 - 'Gelijkenis van een farizeeër en een tollenaar'
--- De goede nederigheid ---
Ik had het nooit van mezelf verwacht, maar ik begin meer in het evangelie te lezen. En ik kan het jullie alleen maar aanraden. Zon tekst als vandaag, bijvoorbeeld, die vraagt daarom. Als ik dat hoofdstuk 18 doorlees, dan vind ik teksten die ons verhaal kunnen verduidelijken. Dat we moeten worden als kinderen, staat een beetje verder. En ook die merkwaardige uitspraak: Niemand is goed dan God alleen. Straf. Jezus maakt voor zichzelf geen uitzondering.
Maar dat is voer voor theologen.
De tollenaar besefte dat hij tekort schoot. Ik denk dat het verhaal duidelijk is: als we zelf denken dat we beter zijn dan een ander, ja, dat we bij de goei zijn, dan zitten we fout. Ergens anders in het evangelie staat: wie zonder zonde is.... Wie het spoor van Jezus volgt, beseft dat zij of hij niet zonder zonde is, en dus niet moet neerkijken op mensen die in de fout gaan.
Is dit een deprimerende verhaal?
Neen, integendeel. Dit is hoopgevend. Ooit, geloof ik, komt het moment dat we botsen op onze onvolmaaktheid, op onze zwakheid, op ons onvermogen. Ons onvermogen om te leven zoals we zouden willen leven. Ons onvermogen om altijd te vergeven. Ons onvermogen om altijd verdraagzaam te zijn. Ons onvermogen ook om gezond te blijven, om ons leven in handen te houden, om sterk te blijven. Is dat niet de kern van wat we, lang geleden misschien, baden in het Wees gegroet: bid voor ons, arme zondaars, nu en in het uur van onze dood...?
Alle goeds dat we in handen hebben, onze eigenschappen, onze wilskracht, onze gezondheid, dat alles hebben we gekregen, maar het is niet ons eigendom, zelfs niet onze verdienste. We hebben talenten gekregen om er zorg voor te dragen, om ermee te woekeren, maar ze zijn ons toevertrouwd door een Ander.
Als we kwaliteiten hebben, zijn ze een cadeau.
Betekent dan dat zon tollenaar er maar op los mag leven, efkes vergiffenis kan vragen, en dan naar huis kan gaan alsof er niets gebeurd is? Lees verder in Lucas: het volgende hoofdstuk, 19, begint met het verhaal van Zacheüs de tollenaar. Jezus verkondigt dat er altijd barmhartigheid mogelijk is als men ervoor open staat. Als men inderdaad een ander leven wil leiden, als het berouw oprecht en gemeend is. Dan geeft God een nieuwe kans, dan rechtvaardigt hij die mens.
Zo leefde Jezus ook. Hij keek niet neer op rovers lees het lijdensverhaal , op onrechtvaardigen, op echtbrekers. En hij roept ons om ook zo met elkaar om te gaan.
Hij roept ons op om zelf nederig te zijn. Niemand is goed dan God alleen .
Maar hij roept ons ook op om, in die nederige zelfkennis, volop te vertrouwen op Gods barmhartigheid. De Vader neemt ons voor lief zoals wij zijn. We mogen optimist blijven, hij staat altijd klaar om te vergeven.
Als we geloven in die eindeloze barmhartigheid, dan zijn we in staat ze door te geven aan de anderen. We zullen op hen niet neerkijken, maar hen oprichten. Zo beginnen we te gelijken op Jezus, die ook in zijn evangelie, gezegd heeft: Leer wat het betekent: Barmhartigheid wil ik en geen offers.
Evangelie: Lucas 18, 1-8 - 'Gelijkenis van een rechter en een weduwe'
--- De aanhouder wint ---
Vandaag moeten we het hebben over bidden. Zowel de eerste lezing als het evangelie gaan over dat thema. In het verhaal uit het boek Exodus vraagt Mozes in een gebed de steun voor de Israëlieten in hun strijd tegen Amalek. En in het evangelie is er een weduwe die de rechter maar blijft vragen en smeken, blijft bidden dus tot hij naar haar luistert.
Nu is bidden geen populair woord of thema meer vandaag.
Voor mensen van vandaag bijvoorbeeld is bidden absoluut niet sexy, om het met een hedendaags woord te zeggen. Vraag maar eens aan groep jongeren: wat gaan we doen vandaag? Als we nu eens een uurtje zouden bidden. Veel succes gaan we daar niet mee halen
We hebben het bidden ook grotendeels afgeschaft. Vroeger hadden we toch een morgengebed en een avondgebed. En ook een gebed voor het eten en na het eten. En op school begon elke les met een gebed en vaak was er ook een gebed op het einde. Ook een samenkomst van de jeugdbeweging opende met een gebed. Nu is er zelfs in een christelijke of parochiale samenkomst hooguit nog een bezinning om de avond te openen.
Als we mensen vragen waarom ze niet meer bidden, is het antwoord meestal: waarom zouden we dat nog doen?
Wie wordt er beter van? En wat brengt het op? Want het spreekwoord luidt wel: wie bidt, zal verhoord worden. Maar in de praktijk klopt dat niet altijd. Ons gebed wordt niet altijd zomaar verhoord. We kunnen heel lang en intens bidden voor een genezing. Maar vaak geneest die zieke helemaal niet.
Integendeel!
En toch komen wij hier elke week samen om te bidden. En we schrijven soms onze intenties in het intentieboek. Dat betekent dan toch dat wij het in zekere zin belangrijk vinden. En er zijn kloosterorden waar mannen of vrouwen hun leven wijden aan het gebed. Ze vullen hun dagen met allerhande vormen van werk en dienstbetoon, maar enkele keren per dag komen ze samen om te bidden.
Op regelmatige en vaste tijdstippen van de dag.
Typerend is ten eerste dat zij niet bidden om een bepaald doel te bereiken of iets specifiek gedaan te krijgen. Het is niet zo van: als ik lang en goed genoeg bid, krijg ik dat bepaald resultaat. En nog heel typisch en heel belangrijk: zij komen samen om te bidden. Zij bidden niet alleen, zij bidden in groep, zij helpen en steunen elkaar. Ze bidden samen en samen houden zij het vol. Daarom ook komen wij hier regelmatig samen. Op ons eentje bidden is niet hetzelfde.
We konden het ook merken in de eerste lezing vandaag, uit het boek Exodus.
Het is misschien een beetje vreemd dat Mozes tot God bidt om steun te vragen tijdens een strijd, tijdens een oorlog. Maar het is niet zomaar een oorlog van het ene volk tegen het andere. De tegenstander is Amalek. En Amalek is zo ongeveer de verpersoonlijking van het kwaad. Hij symboliseert de vijand bij uitstek, ook de vijand die in de mens zelf schuilt.
Vandaar dat Mozes zich en zijn volk bedreigd weet.
En daarom heft hij de handen ten hemel en zoekt hij bij God steun en hulp. En zijn opgeheven armen drukken zijn hoop uit, zijn vertrouwen en geloof in die God. Maar dan krijgt hij spierpijn en moeten anderen hem helpen. En Aäron en Chur komen zijn armen ondersteunen. En zo kunnen zij samen weerstand bieden aan het kwaad. Bidden wordt een vorm van samenzijn, een vorm van samen werken, een uiting van gemeenschap. Op je eentje bidden lukt blijkbaar niet, we moeten elkaar helpen, we moeten elkaar letterlijk ondersteunen.
Misschien spreekt die vorm van bidden ons meer aan dan die in het evangelie van vandaag. Want daar lijkt het er veel op dat de rechter pas toegeeft om van het voortdurend aandringen van die weduwe verlost te zijn. Al moeten we wel erkennen dat zij blijk geeft van vertrouwen en volharding. Naar haar verwijst ook de titel van deze viering: De aanhouder wint. Blijven bidden en niet opgeven, zoals Jezus vraagt. Ook daar kunnen we iets van leren.
Maar wellicht meer toch van Mozes en Aäron en Chur. En van kloosterlingen die elkaar steunen en versterken in hun gebed. En die niet persé bidden om voor zichzelf iets gedaan te krijgen. Voor wie bidden een vorm wordt van intens samenzijn en samen werken.
De vraag blijft natuurlijk: wat brengt dat bidden op?
En waarom zouden wij bidden?
Iemand die veel geleerder is dan wij allemaal samen is Albert Einstein. En van hem is deze uitspraak: Bidden verandert de wereld niet. Maar bidden verandert mensen. En mensen kunnen de wereld veranderen
Ieder van ons kent het wonderlijk verhaal van het Evangelie.
Het wonder van de broodvermenigvuldiging, het spreekt ons sterk aan.
We zouden willen dat het nog steeds kon,
als we onze problemen zo konden oplossen!
De realiteit is echter anders.
We blijven geconfronteerd met onze dagelijkse zorgen,
de moeilijkheden die het ouder worden met zich meebrengt,
ziekte, het niet meer mee kunnen.
Dan is het niet gemakkelijk om in die zalig prediking te geloven.
We kunnen echter niet altijd het leven manipuleren naar onze zin.
Naar wat wij vinden hoe het zou moeten lopen.
We moeten verder met de dingen die ons overkomen,
Er het beste van maken hoewel dat niet eenvoudig is.
Maar de vermenigvuldiging beruste op solidariteit,
ieder deelde eten met de ander.
*** Voorbeeld: verwenavond op BR vakantie
Even stil staan bij de eerste lezing
breng mij een mosterdzaadje uit een huis dat nooit verdriet heeft gekend;
Persoonlijke belevenis: Enerzijds groot verdriet, verstrikt in eigen kring
De ervaring van gedragen worden door anderen
Anderzijds het openstellen voor anderen
Ieder van ons heeft zijn rugzak te dragen,laat we hem even afzetten
Onze rug rechten en naar de andere kijken en zeggen ça va.
We moeten niet te vlug de maatschappij in twee delen.
We weten vaak niet welk verhaal achter het gezicht van een medemens zit
Sommige uiterlijk kwetsbare mensen zijn krachtige persoonlijkheden.
Sommige uiterlijk gezonde en krachtige mensen dragen een verborgen kwetsbaarheid in zich,waarvoor ze zich schamen of van waaruit ze gevoelig zijn voor andere mensen.
Ik en jij,
Ik voor jou en jij voor mij
Zo zorgen wij voor elkaar.
Wij nemen het op voor elkaar
Waar halen we de moed om niet op te geven
Mensen met ziekte en met verzorging
Mensen met beperkingen ,met ondersteuning
Verzorgenden professioneel en als vrijwilliger
samen kunnen we elkaar ophemelen
Als wij het zo gaan doen,
als we vriendschap,hulp, liefde van onze medemens mogen ervaren.
Als we een woord van bemoediging krijgen
dan kunnen we weer verder.
Dat kan ons een zalig gevoel geven,
een steun betekenen.
Kunnen we onze problemen relativeren
kunnen we het leven beter aan
Als we nu eens trachten het leven een beetje zonniger in te zien,
Evangelie: Lucas 17, 5-10 - ' Lessen voor de leerlingen'
--- Geloven kan bergen verzetten ---
Heeft u ook wel eens dat knagende gevoel wanneer de herfst begint?
Het gevoel dat de zomer weer veel te snel voorbijvloog. Met de jaren wordt het alleen maar erger.
Ik heb dat gevoel, van de zomer is weeral voorbij, steeds met de Sint-Annekesfeesten.
Maar anderzijds geeft het een gevoel van er moet nog heel wat komen voordat de winter er is
De zon komt nu 2 minuten per dag later op en gaat 2 minuten per dag vroeger slapen. Dat is 4 minuten per dag. Voelt u dat ook? Het wordt inderdaad frisser, je zou bijna zeggen eindelijk
Maar de herfst komt eraan. Na de Sint-Annekesfeesten kleurt de natuur op haar mooist. We zijn langer binnen, meer onder mekaar, het wordt gezellig in huis.
Misschien is dat nog het belangrijkst opzet van de Sint-Annekes feesten: gezellig bij mekaar kruipen Gewoon straks linksaf slaan en je bent er. Dat is ook het thema van dit jaar.
Maar wat heeft dit nu met het thema van de lezingen van vandaag te maken? Met uw geloof kun je bergen verzetten.
Als de mensen die deze feesten organiseren er niet in zouden geloven zou het al lang niet meer bestaan. Als je niet gelooft dat het belangrijk is om mekaar te ontmoeten ben je wel erg eenzaam en dat is niet goed.
De apostelen smeekten: Heer geef ons meer geloof Dat is nog eens eerlijk toegeven dat een geloof als een mostaardzaadje maar pover is. Dat het moet groeien. Dat is eigenlijk ook de opdracht van de catechese. De begeleiding van eerstecommunicanten en vormelingen komt erop neer dat hun geloof in het begin zo klein is als een mostaardzaadje en dat het moet groeien. Er zijn gelukkig fantastische mensen die dit op zich nemen.
Herman Van Veen zingt in het lied Suzanne: En Jezus was een visser, die het water zo vertrouwde, dat hij zo maar over zee liep
En wat verder: Je moet hem wel vertrouwen, hij heeft al jouw gedachten in zijn hand.
En als je denkt, dat haal ik nooit, zon geloof is te sterk voor mij, dan pas ben je goed gestart. Geloven dat je het kunt, dat doet de zwaarste steen niet zinken. Geloven dat je gelooft. Misschien is dat al genoeg voor vandaag. Geloof maar in jezelf, Hij zal u wel ondersteunen en je de weg tonen.
Omdat het vandaag Sint-Annekesfeesten zijn, omdat we daarnet zongen tot 7 x 70 maal vergeef ik een ander zijn schuld, wil ik eindigen met een verhaal.
In een eucharistie-viering volgt na het evangelie meestal een preek of homilie. In onze parochie bestaat hiervoor (al jaren) een preekploeg. Ze bestaat uit een zestal mensen die, na onderlinge afspraak, geregeld een "preekbeurt" verzorgen. Momenteel zijn dat Ria, Hilda, Marc, Jan, Gie en Fred. Pastoor Herman maakt uiteraard ook deel uit van de preekploeg en komt zelf ook meermaals aan de beurt. De bedoeling van een homilie is niet een universele waarheid te verkondigen die iedereen verplicht moet geloven en zeker niet de mensen terecht te wijzen. In een homilie willen wij de lezingen uit de bijbel een beetje verduidelijken en trachten wij ze in verband te brengen met de actualiteit van vandaag. Dat is niet altijd even simpel en daarom proberen wij elkaar te helpen. Elke maand komen wij samen om de lezingen uit de bijbel te bespreken en elkaar te inspireren bij het opstellen van de preek. In deze blog publiceren wij niet alleen onze homilies, maar staan wij ook open voor uw reacties.
