Alle rechten voorbehouden Een variant van deze blog is te vinden op seniorennet op het volgende adres: http://blog.seniorennet.be/tisallemaiet/
16-10-2021
Kanttekeningen in het Darwinjaar
Kanttekeningen in het Darwinjaar
Kanttekeningen in het Darwinjaar
(Om te lezen, klik op de flap!)
De golem
De golem
De golem
(Om te lezen, klik op de flap!)
Over de verschillende graden van dood zijn
Over de verschillende graden van dood zijn
Over de verschillende graden van dood zijn (Om te lezen, klik op de flap!)
De goede deur
De goede deur
De goede deur (Om te lezen: klik op de flap!)
08-10-2021
De pandemiepolitiek en extreemrechts - Aflevering 1.
De
pandemiepolitiek en extreemrechts
Aflevering
1.
Zoals
iedereen die niet blind is, heel duidelijk kan vaststellen, brengt de
huidige pandemie de nefaste werking van het zogenaamde WTK-bestel aan
het licht waarover reeds Herbert Marcuse schreef in zijn
One-dimensional Man
van 1964 waarvan de ondertitel luidt: Studies
in the Ideology of Advanced Industrial Society.
Het werk van deze vooraanstaande wijsgeer uit de Frankfurter Schule
kreeg heel wat navolging en beklemtoont vooral het zo jammerlijke
feit dat al onze wetenschappelijke en technische vooruitgang tot
niets dient als in het maatschappelijke reilen en zeilen het
kapitalisme de bovenhand krijgt. Wat baten immers technologische en
wetenschappelijke hoogstandjes als deze herleid worden tot
instrumenten waarmee vooral veel geld vergaard kan worden: de
technologie dient dan alleen nog als lokmiddel waarmee de klant
verleid wordt tot het doen van aankopen die hem uiteindelijk zullen
teleurstellen omdat zij hun beloftes niet waarmaken, omdat spoedige
slijtage ingebouwd werd en omdat zij alras metamorfoseren tot giftig
afval waarmee wij opgescheept zitten - in het geval van kernafval
zelfs tot in de eeuwigheid.
Het
algemene ongenoegen dat resulteert uit de bewustwording van deze
wantoestand geeft uiteraard aanleiding tot een even algemeen
wantrouwen in de maatschappelijke structuren, wat zich in het westen
ook vertaalt in een kritiek op de werking van de democratie. Met
betrekking tot de aanpak van de pandemie springt vooral het
verregaande opportunisme in het oog waarvan de bedrijvers de waarheid
op dergelijke wijze manipuleren dat zelfs ongeletterden de
valstrikken van de potentaten doorzien, wat alom kwaad bloed zet.
Waar dit 'spel' zich in het politieke vaarwater begeeft, wordt het
bedrog uiteraard door de oppositie aan het licht gebracht en in een
democratisch bestel zijn dat de ondemocratische krachten van bij
uitstek (zowel politiek als religieus) extreemrechts. Het kost de
tegenstanders van het regime bijzonder weinig moeite om aan te tonen
dat de keizer helemaal geen kleren draagt maar verbijsterend genoeg
blijkt de volharding waarmee de massa zijn kleurrijke gewaden blijft
prijzen, te getuigen van een volstrekt blind geloof en van een
absolute kuddegeest waarbij het gebruik van de term 'massa' om het
volk aan te duiden, allerminst misplaatst is.
De
al dan niet terechte betutteling van de burgers vanuit de klasse der
medici die in de huidige constellatie in het zog van de pandemie de
vertegenwoordiging van het wetenschappelijk en technologisch bedrijf
symboliseren, peutert aan de gevoelens van persoonlijke
soevereiniteit, vooral daar waar de fysieke integriteit wordt
aangevallen bij zekere afwegingen van vrijheid versus veiligheid,
zoals uiteindelijk geconcretiseerd in de kwestie van de al dan niet
verplichte vaccinatie waarbij de vrijheid als persoonlijke fysieke
integriteit moet onderdoen voor de veiligheid in de gedaante van het
algemeen maatschappelijk welzijn en wel omdat dit zo beslist wordt
door politici die daarbij (verholen) selectief verwijzen naar zekere
wetenschappers (veralgemeend tot 'de wetenschap') terwijl iedereen
getuige is hoe zij gecorrumpeerd worden door het kapitalisme zodat
hun hele optreden misschien wel één grote leugen is.
Bovendien
kan opgemerkt worden dat aanhangers van zekere politieke ideologieën
altijd al een bijzondere gevoeligheid aan de dag hebben gelegd voor
integriteitskwesties en dat zijn onder meer de nationalisten die
paradoxaal genoeg ook antidemocraten zijn. Zodat dezen de huidige
pandemiepolitiek niet alleen verwerpen omwille van het feit dat zij
in de oppositie zetelen maar ook nog en misschien wel in de eerste
plaats omdat daar de persoonlijke fysieke integriteit in het geding
is.
Zoals
gezegd duikt bij het maken van deze vaststelling meteen een bijzonder
complexe paradox op omdat de gevoeligheden voor nationalistische
ideologieën te maken hebben met enerzijds de verheerlijking van het
geweld waarbij men vaak het eigen leven inschiet en anderzijds de
radicale afwijzing van de schending van de persoonlijke integriteit:
het is dan oké om vanuit haatgevoelens gevechten aan te gaan waar
men sowieso niet ongehavend uit komt terwijl men liever een
gevangenisstraf uitzit dan dat met met een naald in zijn arm laat
prikken. Verder blijkt de voorgewende opofferingsgezindheid voor het
(eigen) volk helemaal niet te concorderen met het angstvallige
bewaken van het eigen lijf ten
koste van het eigen
volk. Maar een paradox is een schijnbare
tegenspraak. Het loont de moeite om het nationalisme en bij uitstek
extreemrechts van wat naderbij te gaan bekijken.
In
een geschrift uit 1976 van de Belgische militair en professor
krijgsgeschiedenis aan de Belgische Militaire School Henri Bernard,
getiteld L'Autre
Allemagne. La résistance allemande à Hitler 1933-1945
(1) wordt opgemerkt dat van de dertiende eeuw tot 1914 de
wereld in feite geen grote alomvattende conflicten heeft gekend en
zeker geen haatconflicten. Met Bismarck rond 1870 veranderde de
relatieve vrede door de opkomst van het nationalisme - aldus betoogt
Bernard en hij heeft het met H. Brugmans over: "Het nationalisme
met zijn bijzonder egoïstische en bekrompen opvatting van
collectieve zelf-bewondering en van xenofobie - een gloednieuw
verschijnsel in de Europese geschiedenis - en van chauvinisme dat de
kop opsteekt in de meeste Europese landen." (2) Hegel heeft de
staat vergoddelijkt, Nietzsche verwierp de rede en verheerlijkte het
esthetische instinct en de cultuur van de Uebermensch, het
vooruitgangsgeloof wint veld en het concept van het recht van de
sterkste. Gobineau en Chamberlain kennen aan het Arische ras het
leiderschap over de wereld toe, de oorlog wordt verheerlijkt als
zijnde een morele vereiste. Het andere en Europees gezinde Duitsland
van Leibniz, Goethe, Kant, Humboldt, Schopenhauer en Heine blijkt
niet opgewassen tegen de teutomanie, het antisemitisme en de
verheerlijking van militair geweld. (3) Eenzelfde evolutie in de
pseudowetenschappelijke richting van het 'natiocentrisme' steekt de
kop op in Frankrijk, gekenmerkt door de verheerlijking van het
geweld, de monarchie, de antidemocratische gevoelens, het
antisemitisme en de afkeer van vreemdelingen, onder het devies van
Charles Maurras: "La France, la France seule." (4)
Nationalisten in Frankrijk en in Duitsland beroepen zich op de
goddelijke steun (Gesta Dei per Francos, Gott mit uns (5)
en de Engelsen alsook de Amerikanen scanderen: "right or wrong,
my country" (6)) - het enige tegenwicht is het opkomende
socialisme met zijn pacifisme en internationalisme.
Bij
het uitbreken van W.O.I (waarvan W.O.II in feite een voortzetting
is) stelt Henri Bernard de vraag (los van de kwestie van de
aanleiding welke de moord is op Franz-Ferdinand van
Oostenrijk-Hongarije en diens vrouw) naar de eigenlijke oorzaak ervan
en niet de economie is dan aan de orde maar wel de psychologie: het
gaat om territoriale conflicten die de haat aanwakkeren. De xenofobie
betreft kennelijk niet alleen de vreemde nationaliteiten maar tevens
de niet eigen maatschappelijke klassen: in de vastberaden weigering
om zich te laten injecteren met een vaccin, echoot de met haat
geladen nationalistische roep van toentertijd: "Handen af van mijn
grondgebied!"
(Wordt
vervolgd)
(J.B., 8
oktober 2021)
Verwijzingen:
(1) Henri Bernard, L'autre Allemagne. La résistance
allemande à Hitler 1933-1945, La Renaissance du Livre, 1976.
(2) Eigen vertaling naar: Henri Bernard, 1976, p. 15 (in
het eerste hoofdstuk, handelend over de opkomst van het
nationalisme), verwijzend naar H. Brugmans, L'Europe des Nations
(Paris et Liège, 1970), p. 343.
(3)
Ib., p. 15-16.
(4)
Ib., p. 17.
(5)
Ib.
(6)
Ib., p. 18.
07-10-2021
Koude winters & Kwalen zijn geen kwalen
Koude winters & Kwalen zijn geen kwalen
03-10-2021
Extase
Extase
02-10-2021
Herfst: Adagio
"Adagio" - Liedcyclus (Jan Bauwens, 2004) getoondicht op elf gedichten uit "Adagio" van Felix Timmermans (1886-1947).
[De muziekpartituren zijn verkrijgbaar bij de componist]
Musica
Musica
01-10-2021
Kunst met de kracht van de diepste dromen. Een interview met Frips - de Belgische grafische artieste Ria Bauwens
Kunst met de kracht van de diepste dromen. Een interview met Frips - de Belgische grafische artieste Ria Bauwens:
Hecatombe - hoe men te werk gaat (herhaling van het artikel d.d. 18.10.2013)
Hecatombe - hoe men te werk gaat (herhaling van het artikel van 18.10.2013)
Hecatombe - hoe men te werk gaat
In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van zaterdag 5 augustus 1933 leest men in de rubriek Berichten/Buitenland/Berlijn op de bladzijde 3605:
"De sterilisatiewet. De Duitsche regeering heeft besloten tot een sterilisatiewet. Bij den geringen aanwas der gezonde geslachten en de onbeperkte voortplanting der minderwaardigen vreest zij, dat deze in ongeveer drie generaties het gezonde deel der bevolking zullen hebben overwoekerd.
De nieuwe wet zal van toepassing zijn in ernstige gevallen van minderwaardigheid: aangeboren zwakzinnigheid, krankzinnigheid, erfelijke epilepsie, chorea, ernstige misvorming, enz. (...)"1
Dat deze wet geen primeur was van het naziregime blijkt uit het feit dat reeds in 1922 een sterilisatiewet werd ingevoerd en wel in de Verenigde Staten van Amerika. In de periode van 1907 tot 1972 werden daar 70.000 mannen onvruchtbaar gemaakt.2
Naast de verplichte infertilisatie kwam ook de gedwongen euthanasie ter sprake: de "vernietiging van levensonwaardig leven" moest worden toegelaten of zelfs verplicht.3
Om de publieke opinie op de hand te krijgen, werden grote affiches verspreid waarop de burgers attent gemaakt werd op het feit dat het met hun geld was dat de 'minderwaardigen' in leven werden gehouden.5 Zoals na de Tweede Wereldoorlog aan het licht kwam, leidde "Aktion T4", zoals het euthanasie- en verplichte sterilisatieprogramma heette, tot de uitroeiingskampen van de nazi's. Miljoenen mensen werden daar vermoord 'tot heil van het rijk'.4
W.O.II is straks 70 jaar geleden, het vak geschiedenis op school is zo goed als afgeschaft en abortus en euthanasie zijn inmiddels teruggekeerd, zij het dan godbetert verkapt als rechten. Dat die rechten op de koop toe gestaag overgaan in plichten bleek inzake abortus reeds uit de recente veroordeling (mét een fikse beboeting) van een arts die aangeklaagd werd door een gehandicapte bij wiens geboorte hij het verzaakt had om abortus toe te passen. Het geval schiep een juridisch precedent, het heeft een voorbeeldfunctie voor de rechtspraak dienaangaande in de toekomst, alle artsen zijn gewaarschuwd.
Maar ook inzake euthanasie liggen kennelijk grootschalige plannen op tafel, getuige de specifieke aandacht in de media voor het onderwerp. Men is geneigd te denken dat met de gruwel van de holocaust in het achterhoofd, het tij intussen wel gekeerd is en dat de veroordeling der nazibeulen voorgoed buiten kijf staat. Edoch, dit keer niet via affiches maar wel met televisiereportages wordt de kijker erop gewezen dat geïnterneerde moordenaars-verkrachters aan wie euthanasie geweigerd wordt, fortuinen kosten aan de staat.
De weigering om een veroordeelde te euthanaseren is immers pas wettig op voorwaarde dat alle alternatieven voor het 'redden' van het leven van de gevangene in kwestie uitgeput zijn. Een van die alternatieven is misschien wel een verblijf in een modern luxeappartement met terras in 't groen, want dit kon de veroordeelde op andere gedachten brengen.
Het bewerkte, hardwerkende en belastingen betalende kijkerspubliek blijkt na zo'n reportage niet alleen geneigd om aan misdadigers het recht op euthanasie toe te kennen: een deel van hen wil het bovendien verplicht zien worden.5
Het kijkerspubliek: dat zijn in een democratie tevens de miljoenen die naar de stembus trekken. Zonder twijfel zal een politicus zich aandienen om de vuile klus te klaren en om dan in een interview te zeggen dat hij geen Romeinse keizer is die arbitrair beslist over zaken van leven en dood maar dat hij daarin slechts het advies volgt van zijn raadgevers. Het verhaal van Pontius Pilatus, de man die zijn handen waste in onschuld, want het was niet hij die Christus veroordeelde, maar het volk.
Hecatombe is een vreemd woord voor massamoord. Reeds Julius Caesar wist dat men verdeeldheid moet scheppen onder het volk teneinde het te kunnen overheersen: divide et impera! En hoe kan men het volk krachtdadiger verdelen dan door het de hecatombe over zichzelf te laten voltrekken? Heeft een groot artiest ooit niet voorspeld dat men op een dag van een deel van het volk koekjes zal bakken om daarmee het resterende deel te voeden?
(J.B., 18 oktober 2013)
Verwijzingen:
1 Op dezelfde bladzijde leest men dat "de Pruisische minister van onderwijs heeft bepaald dat alle studenten die zich in de laatste jaren "in de communistische richting hebben beziggehouden", terstond van de studie moeten worden uitgesloten, ook als zij geen "partijgenoot" zijn geweest (Münch. Med. Wochenschr. 14 juli)"
2 Zie: Gie van den Berghe, (webstek Serendib), Van droom tot nachtmerrie: "In de VS werden van 1907 tot 1972 meer dan 70.000 personen gesteriliseerd, lijders aan tuberculose, syfilis of lepra; zwakzinnigen, armen, daklozen, alcoholici, drugverslaafden... De sterilisatiewet van de staat Californië stond in 1933 model voor de nazi-sterilisatiewet." (http://www.serendib.be/artikels /vandroomtotnachtmerrie.htm )
3 Zie: Gie van den Berghe, (webstek Serendib), Van droom tot nachtmerrie: "In 1920 publiceerden Karl Binding, een jurist, en Alfred Hoche, een psychiater, Die Freigabe der Vernichtung Lebensunwerten Lebens. [...] Ongeneeslijk zieken en geestesgestoorden in leven te houden, terwijl waardevolle levens van hongerende kinderen verloren gingen, leek absurd. In 1921 discussieerde de gezondheidsraad van Pruisen over sterilisatie van schizofrenen, manisch-depressieven, alcoholisten, psychopaten, erfelijke zwakzinnigen en mensen met criminele disposities. Medici waren voor, ambtenaren van het ministerie van justitie zetten de voet dwars." (http://www.serendib.be/artikels /vandroomtotnachtmerrie.htm )
"Wij zijn de heersers der aarde". Over totalitarisme vandaag - Aflevering 10: Het goddelijk vermaak
"Wij
zijn de heersers der aarde". Over totalitarisme vandaag
Aflevering
10: Het goddelijk vermaak
Macht
corrumpeert. Geld stijgt zijn bezitters naar het hoofd. Miljardairs
geloven dat zij boven de 'gewone' mensen staan, het is immers een
dogma geworden dat men is wat men heeft. Ja, de dienaren van het
gouden kalf achten zichzelf goden. Maar wie het allemaal bezitten of
wie dat tenminste geloven omdat zij ook geloven dat voor geld alles
te koop is, gaan zich alras vervelen. Stierlijk.
Als
zij helemaal blasé zijn (wat wil zeggen: door overmatig genieten
ongevoelig geworden voor verder genot), dan proberen zij het eigen
genot een 'boost' te geven door anderen te laten lijden en dat heet
machtsuitoefening. Als het genot uitgeput is, volgt aldus de
uitoefening van macht. Het is overigens ook een bekend feit in de
psychologie en in de sociologie dat wie van hun genietingen beroofd
worden, hun toevlucht nemen tot machtswellust.
De
rijksten der aarde zijn blasé, zij vervelen zich en zij beginnen te
spelen met macht, wat betekent dat zij gaan zoeken naar mogelijkheden
om macht uit te oefenen (want macht moet zich manifesteren),
over anderen, uiteraard. Voorwendsels (denk aan de
middel-doelomkering!) worden algauw gevonden en wat kan men zich
beter bedenken dan liefdadigheid?
Wat
te denken van bijvoorbeeld de volgende alleredelste doelstelling: de
wereld is overbevolkt en in het teken van hun eigen welzijn moeten de
mensen uitgedund worden?
Waanzin,
zegt u? Welnu, het is een heuse beweging sinds de idee geopperd werd
door de invloedrijke Britse predikant en professor van rijke komaf,
Thomas Malthus (1766-1834) en zijn volgelingen noemen zich
Malthusianisten. De geleerde professor zag het redelijk simpel: hij
wilde de armenzorg afschaffen, zo zouden de armen verdwijnen en
zouden er alleen nog rijkelui overschieten. Onder meer de
geëngageerde schrijver Charles Dickens is tegen Malthus van leer
getrokken en noemde hem een onmens maar zijn invloed reikt tot
vandaag de dag: grote geleerden noemen de overbevolking het probleem
bij uitstek van het mensdom.
En
hoe decimeert men dan een volk? Wat zeg ik: hoe decimeert men de
wereldbevolking? Met een pandemie? Wel, dat zou men inderdaad geneigd
zijn te denken, vooral wanneer zij zich ook echt voordoet, maar niets
is minder waar.
Wie
de mensen uit wil dunnen, zo leert ons immers de geschiedenis, moet
zijn toevlucht nemen tot de oorlog: hij moet een toestand scheppen
waarin alles geoorloofd is, want dat is de betekenis van de term
'oorlog'.
En
kijk, wat een mooi toeval: er is een pandemie, het gevaar bedreigt de
ganse aarde, er moet snel gehandeld worden, alle neuzen in dezelfde
richting nu en wie niet meedoen, zijn tegen!
Inderdaad,
niet een of ander griepvirus zal de mensen uitdunnen: wij zullen het
voorwaar zélf doen want dat is de sinds oudste tijden de
beproefde en onfeilbare methode gebleken. Divide et impera.
Verdeel en heers.
Ja,
het is oorlog en alleen de blinden kunnen het niet zien. Reeds zijn
de mensen aan het vechten, de verwaande miljardairs hebben hun zin,
zij amuseren zich rot.
(J.B.,
23 september 2021)
21-09-2021
âWij zijn de heersers der aardeâ. Over totalitarisme vandaag - Aflevering 9: De constellatie van het totalitair systeem
"Wij
zijn de heersers der aarde". Over totalitarisme vandaag
Aflevering
9: De
constellatie van het totalitair systeem
Mijnheer
Verdure neemt plaats in de makkelijke fauteuil achter het stuur van
zijn spiksplinternieuwe hemelsblauwe Toyota. Hij stopt de sleutel in
het stopcontact en start de gewillige motor. De limousine vertrekt en
Verdure laat zijn pronkstuk langzaam op snelheid komen. Eenmaal op de
hoofdweg, duwt hij met een makkelijke beweging van zijn rechter
voetje het gaspedaal naar beneden en de wagen wint aan snelheid.
Verdure zweeft. Hij zweeft richting industriegebied, waar hij
werkzaam is. Het is vijf uur in de ochtend, binnen tien minuten staat
hij aan de montageband, hij zal de achterruit monteren van een niet
te tellen aantal auto's. Mevrouw Verdure heeft berekend dat zij vier
jaar lang het loon van haar echtgenoot opzij moet leggen om de auto
te kunnen bekostigen waarvan zij veronderstellen dat hij hen toch
heel wat tijd uitspaart, ofschoon hen nog nauwelijks vrije tijd rest
maar wie vooruit willen in het leven, moeten ook bereid zijn om
daarvoor een offer te brengen. De twee kinderen zijn het huis uit en
tegen de tijd dat het echtpaar met pensioen gaat, zullen zij de villa
die zij betrekken, afbetaald hebben en dan zijn we weer twaalf jaar
verder. Tenminste als alles van een leien dakje loopt want dat is nog
lang niet zeker. Kijk maar naar de buren, zij hebben hun huis aan de
bank moeten verkopen nadat mijnheer een nier verloor en op de
ziekenkas belandde. Het ongeluk bleef verborgen totdat mevrouw een
depressie kreeg. Het zijn de kopzorgen die de heer Verdure
verstrooien totdat zijn shift om is. Klokslag één uur die middag
neemt hij weer plaats in de makkelijke fauteuil achter het stuur van
zijn spiksplinternieuwe hemelsblauwe Toyota. Hij zweeft nu huiswaarts
om daar uit te rusten en de volgende dag te kunnen herbeginnen met
het bandwerk dat hem uitput. De pijn achter zijn borstbeen is weer
opgedoken en voor het eerst twijfelt hij eraan of hij de
pensioenleeftijd wel zal halen. Maar tegen elke kwaal is een kruid
gewassen en Verdure besluit eerst langs te rijden bij zijn
verzekeringsmakelaar om de oude dag van zijn echtgenote te vrijwaren.
Het
leven werd hoe langer hoe meer een plan dat men dient af te vinken.
Het maken van dat plan is prettig en nodigt uit tot enige
creativiteit maar binnen de veertien dagen zit die taak van plannen en
besturen er wel op. De veertienduizend dagen die er dan op volgen,
bestaan uit het nauwgezet uitvoeren van dat plan en dat is veeleer
slavenwerk. Wat met zich meebrengt dat men er naar streeft om de
komst van zijn pensioen te bespoedigen. Edoch, eenmaal de
pensioenleeftijd er is, bevindt men zich in het tijdperk van de
laatste rechte lijn en behoort men tot de oudjes van wie verwacht
wordt dat zij uitkijken naar een kamertje in het woonzorgcentrum.
Daar wacht hen dan de verrassing van hun leven en dat is de
eeuwigdurende gevangenschap met het uitzicht op alleen nog maar het
einde.
Met
lede ogen zien zij aan hoe hun bestaan vervangbaar werd doordat zij
alles wat er uniek aan was en persoonlijk, aan de kant hadden gezet.
Dat deden zij om vooruit te komen, wat wil zeggen: in de richting van
de wisseling van stok. De ziel uit hun lijf hebben zij gelopen in de
estafette zonder eindstreep, de eeuwige koers in de volstrekte
eenzaamheid en met als enige gezelschap de concurrenten die je altijd
op de hielen zitten. Want ook het plan van alle enkelingen past op
zijn beurt in een grotere plan dat er wel moet van uit gaan dat
elkeen kan vervangen worden zodat de koers kan doorgaan totdat de zon
ophoudt met schijnen. Zodat de steden bevolkt blijven met kappers,
beenhouwers, bakkers, garagisten, leraren, vuilnismannen en
verpleegsters. Zodat de autowegen druk bereden blijven van Toyota's
Mercedessen, Simca's, Volvo's en Triumphen. Zodat de cinemazalen
gevuld blijven met filmliefhebbers en de horeca met klanten die
verteren. Zodat de molens blijven draaien en de wieken waaien. Het
hele leven is verworden tot een pseudo-gebeurtenis in de betekenis
waarin de Amerikaanse historicus Daniël Boorstin (1914-2004) die
heeft beschreven in The Image: A
Guide to Pseudo-Events in America uit 1962.
Voorbeelden
van pseudo-gebeurtenissen volgens Boorstin zijn een burgemeester die
een lintje doorknipt en een politicus die een persbijeenkomst houdt.
Een beroemdheid, aldus The Image, is een persoon die bekend is
omwille van zijn bekendheid en Boorstin ziet met lede ogen de komst
van deze vedetten aan die het leven van de massa's gaan beheersen.
Het leven wordt een invulformulier: musea dienen opgevuld te worden
met kunstwerken, warenhuizen dringen modieuze zaken op die nergens
nog toe dienen, feuilletons vragen om afleveringen, series dienen
aangevuld te worden. Er is niets nieuws meer onder de zon: het plan
ligt vast, het programma is geschreven, alles dient alleen nog
uitgevoerd te worden, het liefst zo onnadenkend mogelijk, als was men
een hersenloze automaat. Bovendien kunnen alleen zombies dit soort
van toestanden overleven omdat voor mensen die nadenken over wat zij
doen, alleen nog de ondraaglijkste verveling rest want het leven werd
herleid tot het uitvoeren van programma's voorgeschreven door
programmeurs met de fantasie van boekhouders. In die jammerlijke
constellatie kan men inderdaad fluiten naar zijn vrijheid. Het is de
constellatie van het totalitair systeem.
âWij zijn de heersers der aardeâ. Over totalitarisme vandaag - Aflevering 8: Orde, vrijheid, totalitarisme, materialisme en slavernij
"Wij
zijn de heersers der aarde". Over totalitarisme vandaag
Aflevering
8: Orde, vrijheid, totalitarisme, materialisme en slavernij
Om
alles en iedereen te kunnen overheersen, is het noodzakelijk dat
hetgeen overheerst moet worden, in één oogopslag te overzien is en
makkelijk manipuleerbaar. De heerser moet zijn bezit als het ware met
één blik kunnen controleren en in één vaste greep kunnen
omvatten. Alle eigendommen dienen geregistreerd te zijn, gedefinieerd
en gelokaliseerd en alle onderdanen moeten een naam hebben, in
registers ingeschreven zijn en al hun gegevens moeten onverwijld na
te trekken zijn.
Macht
vereist dat hetgeen waarover macht wordt uitgeoefend, door de
machthebber terdege gekend wordt en wat niet gekend kan worden, dient
geëlimineerd te worden; wat te complex is, moet vereenvoudigd
worden; wat divers is, dient uniform gemaakt te worden.
Bovendien
dienen alle onderdanen op een maximale wijze over alles en over allen
in het ongewisse te blijven teneinde de macht van de heerser niet te
kunnen bedreigen: informatie stroomt dan in één enkele richting,
namelijk van de basis naar de top, terwijl in de omgekeerde richting
alleen verordeningen en bevelen lopen.
De
kennis van de onderdanen beperkt zich tot wat nodig is voor het
vervullen van hun taak in functie van de heerser en ook de info van
de onderdanen over elkaar moet worden beperkt tot wat noodzakelijk is
voor hun goede functioneren.
De
heerser moet met één bevel allen direct kunnen aanspreken in een
taal die wordt verstaan, zodat de onderdanen onverwijld zijn wil ten
uitvoer brengen zoals het lichaam dat gehoorzaamt aan de geest want
wat overheerst wordt, is het verlengstuk of de uitbreiding van het
lichaam van de overheerser. Geen orgaan, geen onderdeel mag het laten
afweten zodat het instrument gewillig alle wensen van zijn
manipulator in vervulling brengt.
Met
die bedoeling wordt een staat met daarin alle dingen, planten, dieren
en mensen geordend, gecoördineerd, in kaart gebracht en middels
scholing, dril en conditionering klaargestoomd om zijn taak naar
behoren te kunnen vervullen: de totale gehoorzaamheid aan de
machthebber.
Nu
zijn er grofweg twee manieren waarop de mens, de 'koning van de
schepping', aantastbaar en derhalve vernietigbaar is. De eerste wijze
van vernietiging dreigt waar het lichaam wordt aangetast door
onderdelen die niet of niet langer gehoorzamen aan de levenswil:
cellen verworden tot kankercellen of weefsels en organen laten het
afweten zodat het lichaam niet langer kan rekenen op de
levensnoodzakelijke functies die zij vervullen; het lichaam wordt
ziek en de mens dreigt te sterven.
Op
een heel andere manier wordt een mens aangetast waar niet zijn
onderdelen maar de omgeving waarvan hij deel uitmaakt, weigert om hem
nog van dienst te zijn omdat zij de gang van zaken omkeert: de
omgeving speelt dan voor koning en zij dwingt de mens om in haar
dienst te staan; hij wordt dan zelf herleid tot een onderdeel en een
instrument van datgene wat bedoeld was om zijn instrument te zijn.
Die
tweede manier van teloorgang grijpt plaats waar de staat niet langer
een instrument is van de mens maar andersom: de mens wordt in dienst
gesteld van de staat, en wel als een perfect vervangbaar onderdeeltje
ervan. (En meestal wordt zo'n staat dan gepluimd in het verborgene
door een dictator of een kaste van parasieten, een bijzondere elite.)
Edoch,
de staat kan het voor de mens rampzalige doel waarbij zij hem in haar
dienst stelt, pas bereiken als de machthebber er eerst en vooral in
slaagt om alles aan de mens wat onvervangbaar is, te elimineren en de
eerste stap naar eliminatie van het ongewenste geschiedt door de
ontkenning ervan: de staat doodt de mens door enkel wat vervangbaar
is aan hem te erkennen, wat wil zeggen dat al het onvervangbare - het
unieke - dient ontkend te worden. Wat rest, is een loutere functie,
een machine, een willoos instrument, een wezen dat beroofd werd van
zijn vrijheid.
Met
de ordening van de staat op zich is helemaal niets mis omdat de staat
de burgers pas van dienst kan zijn wanneer zij door hen
manipuleerbaar is: de staat dient een werktuig van de mens te zijn,
een instrument dat hem toelaat om in leven te blijven, om zich voort
te planten en om verder alle functies te vervullen welke in dienst
staan van het mens-zijn als zodanig. Maar de staat dient door de mens
bestuurd te worden en niet andersom: aan de top van de evolutie staan
niet communes, kolonies, scholen, groepen of staten - die zijn er
immers ook bij wolven, vissen en mieren: de evolutie vindt haar
hoogtepunt niet in communes maar in unieke menselijke personen die
deel uitmaken van een gemeenschap waarvan zij zelf het doel zijn.
Derhalve
dient een staat geleid te worden door personen en niet door anonieme
structuren zoals dat in de huidige wereld steeds vaker het geval
dreigt te worden. Een democratie is een staatsvorm die haar succes
dankt aan de belofte van maximale vrijheid omdat dan in principe elke
persoon mag meedenken over het bestuur maar, zoals reeds vaker
aangehaald, bemoeilijkt deze staatsvorm op structurele wijze het
spreken van de waarheid omdat niet de meerderheid haar kent en dient
maar vooralsnog een zekere minderheid van personen.
Van
het grootste belang is en blijft derhalve dat een afvaardiging van de
meerderheid van burgers als personen de zaken bedisselen in
een parlement en wel met redelijke argumentaties, niet met stemmingen
en met allerlei verborgen akkoordjes tussen partijen die zich vooral
bekommeren om hun eigen verkiesbaarheid. Er wordt gediscussieerd maar
het beste argument krijgt niet de voorrang omdat op de discussie een
stemming volgt, waarin de kwaliteit van de argumenten moet onderdoen
voor de kwantiteit van de stemming: vaak wint het slechtst
beargumenteerde standpunt de stemming omdat verborgen factoren in het
spel zijn die niet het goede als zodanig dienen maar wel allerlei
particuliere belangen.
Waar
het verstand en de redelijkheid moeten onderdoen voor zuchten en
verslavingen zoals bij uitstek de hebzucht en meer bepaald de zucht
naar geld welke zich vertaalt in een beleid waarbij alles en iedereen
in dienst wordt gesteld van een zekere economie die het recht van de
sterkste dient, regeren niet langer menselijke personen de staat maar
zijn anonieme structuren aan de macht, wat betekent dat daar in feite
helemaal geen menselijke machtsuitoefening meer bestaat. Het reilen
en zeilen van een maatschappij verloopt dan volgens een 'natuurlijke'
wetmatigheid en wel in de betekenis van een volgzaamheid aan de wet
van de jungle.
In
de economie wordt het ruilmiddel belangrijker geacht dan de te ruilen
waren die alleen nog dienen om de hoeveelheid ruilmiddel te
vermeerderen ten koste van hun eigen kwaliteit, wat uiteindelijk
onszelf de das omdoet. Ook wetenschap en techniek delen in de klappen
en ook daar wordt de waarheid aangepast aan haar winstwaarde: de
evolutietheorie en het creationisme zijn waar als zij goed verkopen
en auto's gaan door voor hulpmiddelen als zij geld in het laatje
brengen, ook als zij ons in feite tijd kosten en wij hun slaaf zijn.
Slechte kwaliteiten zoals slijtage worden in de producten ingebouwd
omdat zij het draaien van de economie ten goede komen: de economie
staat niet langer in dienst van de producten en van de mens die ze
gebruikt maar andersom moeten wij vloeken op een pc die het alweer
laat afweten omdat een maximale verkoop als eindwaarde van alle
streven dit vereist.
De
maximale verkoop als eindwaarde van alle menselijk streven: een zo
snel als mogelijk draaiende economie, een maximaal verbruik van
energie, een maximale afvalproductie, en dat alles... in een eindige
wereld met beperkte grondstoffen, een beperkte plaats voor de opslag
van afval, een beperkte tolerantie van het leven voor vergiften.
De
groei heeft allang zijn grenzen bereikt, vandaag stikt de economie in
haar eigen braaksel, geen welvaart brengen ons de vele hebbedingetjes
op de markt maar wel onvrede en mateloze ergernis. Het wegennet dat
ons plechtig blijft beloven alle afstanden ongedaan te maken, maakt
ons obees en sluit ons op in de gevangenis van ons eigen lichaamsvet
terwijl het de ooit zo schone aarde met haar eindeloze weiden en
bossen onleefbaar maakt, alleen al wegens onmiddellijk doodsgevaar
voor rondlopende kinderen, om nog te zwijgen over stank,
loodvergiftiging en algehele bezoedeling van het milieu dat ons dag
aan dag vaker opzadelt met astma, kanker, amputaties, nierfalen,
hartinfarcten, hersenziekten... En dan rijst de vraag waaraan het
materialisme, de uiteindelijke oorzaak van de dreigende ondergang,
haar eigenlijke succes te danken heeft.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
20 september 2021)
19-09-2021
âWij zijn de heersers der aardeâ. Over totalitarisme vandaag - Aflevering 7: Totalitarisme, wetenschappelijk reductionisme en kapitalisme
"Wij
zijn de heersers der aarde". Over totalitarisme vandaag
Aflevering
7: Totalitarisme, wetenschappelijk reductionisme en kapitalisme
In
de gewone spreektaal is een materialist iemand die overdreven of
uitsluitend belang stelt in stoffelijke zaken terwijl hij de
onstoffelijke kant van de werkelijkheid verwaarloost. Soms bedoelt
men zelfs iemand die geldzuchtig is, terwijl geld helemaal geen
materieel goed is, al vertegenwoordigt het wel stoffelijke dingen
alsook diensten en sommige materialisten zullen dan ook beweren dat
voor geld alles te koop is. Dat dit laatste een kostelijke illusie
is, blijkt uit het feit dat daar waar geld de eindwaarde is, men
uiteindelijk het weinig benijdenswaardige lot deelt van koning Midas
die de wens vervuld zag dat alles wat hij aanraakte, in goud
veranderde.
De
waarde van geld hangt af van wat men ermee kan kopen maar kopen is
altijd afdwingen omdat men pas iemand kan verplichten om iets te
verkopen door bij hem een bepaalde nood te scheppen die uiteindelijk
teruggaat op de nood om te bestaan. Noden worden gelenigd door
stoffelijke zaken zoals voedsel en een dak en derhalve is het leven
ook van stoffelijke zaken afhankelijk maar daaruit volgt allerminst
dat het stoffelijke belangrijker is dan het leven als zodanig: zonder
voedsel gaat men dood en een stadsmens gaat dood zonder geld maar
geld kan voedsel niet vervangen en het voedsel is nooit belangrijker
dan wie het nuttigen, ook al kan het geldwezen aan al wie het aan
geld ontbreekt, voedsel onthouden en derhalve hun leven beëindigen.
In
een meer fundamentele betekenis is een materialist iemand die gelooft
dat de grond van alles wat bestaat, materie is en energie en dat er
daarnaast geen tweede beginsel bestaat, zoals geest: wat wij 'geest'
noemen, zo gelooft de materialist, is een werking van de materie en
meer bepaald van de hersenen: de hersenen produceren geest en als zij
afsterven, verdwijnt ook de geest. Afgezien van microcefalen, die
nauwelijks hersenen hebben, en kinderen met meerdere hoofden, behoort
tot elk menselijk lichaam één stel hersenen en derhalve ook één
geest of ziel die als het ware aan dat lichaam vast hangt zoals een
mossel aan zijn schelp. Er bestaan verschillende opvattingen
aangaande de problematiek van lichaam en ziel en het lijkt niet
onredelijk om te stellen dat de twee één geheel vormen en wel in de
zin dat ze onderling onafscheidelijk zijn, precies zoals materie en
vorm.
Het
hoofdwerk van de Belgische filosoof Leo Apostel uit 1974 over een
realistische epistemologie heet Matière
et forme en de 'vormenleer' van de
materialistische filosoof Etienne Vermeersch (Epistemologische
Inleiding tot een Wetenschap van de Mens, 1967)
behandelt eveneens de kennisleer. Dat laatste geeft een mensbeeld dat
uitgaat van onze principiële (na)maakbaarheid en loopt in het spoor
van het streven van Leo Apostel naar een eenheidswetenschap waarbij
alles, ook het bewustzijn, herleidbaar is tot de materie en haar
werkingen - vandaar de benamingen: materialisme, microreductionisme
en fysicalisme.
Het
ondergeschikt maken van het menselijke aan de stof, die weliswaar
voor ons onmisbaar is maar daarom niet van hogere waarde, is de
flater waarop elke kennisleer van dit allooi teruggaat. Ook de ethiek
die eruit voortvloeit, keert de feiten om door waarheden te
behandelen alsof zij meer fundamenteel waren dan waarden. Elke
waarheid heeft een waarheidswaarde maar het omgekeerde is uiteraard
pure nonsens: waarden zijn niet waar of onwaar, zoals ook goedheid
dat niet is of schoonheid, tenzij men die afhankelijk maakt van het
oordeel van een of andere commissie van experten. Het feit dat dit in
de cultuur waaraan wij onderhevig zijn alsnog gebeurt daar immers
haar musea enkel onderdak bieden aan artefacten met een prijskaartje
om u tegen te zeggen, kan alleen duiden op perversiteit. Ziet men
immers ook niet dat in dezelfde cultuur het heilige ondergeschikt
gemaakt wordt aan het geld of aan de macht zoals in de prostitutie of
in de instelling van de kerk die van bij de aanvang een politiek
apparaat was dat het christendom heeft verkracht en opgeslokt? Liefde
als koopwaar en het zielenheil of het eeuwige geluk voor geld te
krijgen, wat in feite reeds aanving voor de instelling van de kerk in
een binnenste-buiten gedraaide vorm met het verhaal van de handelaars
in de tempel: na de handelaars in de tempel, de tempelaars in de
handel. Dat alles drijft nu eenmaal in het zog van de
alleenheerschappij van het gouden kalf.
Het
middel, voorgesteld als uiterst belangrijk want als noodzaak om het
doel te bereiken, terwijl dat doel louter voorwendsel is: ziedaar de
middeldoelomkering. Marx bewees het gevaar ervan in de economie die
dan alleen nog om geld gaat malen terwijl niet alleen de producten
worden verwaarloosd omdat zij rap moeten verslijten, maar ook de mens
die immers louter middel wordt ter vermeerdering van een kapitaal
dat, tussen haakjes, niet bestaat, een niet-bestaan leeft en daarom
ook zo moordend is voor alle dingen, voor het milieu, voor de mens en
voor de hele wereld. Herbert Marcuse waarschuwde dat dit gouden kalf
tenslotte ook de wetenschap en de techniek castreert en Ivan Illich
toonde aan hoe het kapitalisme de geneeskunde, die als geen ander vak
wetenschap koppelt aan techniek, niet langer geneest doch verziekt.
Vandaag
worden mensen ziek of zot gemaakt met het oog op de verkoop van
medicijnen. Enkele jaren geleden kwam een stukje metaal ter grootte
van een muntstuk op de markt, het moest op gsm-toestellen worden
bevestigd en zou schadelijke straling tegenhouden, het kleinood
kostte 50 euro en zou verkocht worden in apotheken maar een
dwarsliggende professor toonde het bedrog op de valreep aan, het was
een stunt van Omega Pharma, een farmareus met aan de top een
welbekende miljardair. Toch kwam dit bedrijf nooit in de buurt van de
top tien der farmareuzen met als absolute nummer één Johnson &
Johnson die een vast onderdeel is van de oudste aandelenindex van de
VS, de Dow Jones Industrial Avarage.
Op nummer twee staat Roche, het zilver is voor Pfizer en dan volgen
Novartis, Bayer, Merck, GlaxoSmithKline en nog andere merken, ons
vandaag welbekend van de obligate prikjes.
Het
geld corrumpeert de waarheid, ook als die het etiket
'wetenschappelijk' draagt: dat is waarvoor Marcuse waarschuwde. In
België is het coronavaccin alsnog niet verplicht, men heeft dus het
recht zich niet te laten vaccineren maar wie gebruik maken van dat
recht worden er door premier Alexander De Croo wel van beschuldigd
andere mensen in gevaar te brengen en derhalve niet getolereerd te
kunnen worden. (1) En in Nederland verklaarde premier Rutte onlangs
in de kamer het boek Covid-19: the Great Reset
van Klaus Schwab niet te kennen, waarna een volksvertegenwoordiger
hem zijn bedankbrief voor een van de auteur ontvangen exemplaar onder
de neus schoof, waarna de politicus zijn verklaring wat bijstelde
zoals alle leugenaars dat doen. (2) De leugen blijft duren, de
leugenaar geeft nooit op, hij zal nooit schuld bekennen, hij is een
'plantrekker', hij neemt steeds weer zijn toevlucht tot
ad-hoc-redeneringen: "Ja, maar..."
âWij zijn de heersers der aardeâ. Over totalitarisme vandaag - Aflevering 6: Wetenschappelijk reductionisme en totalitarisme
"Wij
zijn de heersers der aarde". Over totalitarisme vandaag
Aflevering
6: Wetenschappelijk reductionisme en totalitarisme
Het
maatschappelijke debat over de coronamaatregelen en de
vaccinatieproblematiek, tenminste voor zover het bestaat, wordt al
van bij de aanvang gemanipuleerd door de handlangers van de
farmareuzen die immers provaxers en antivaxers tegenover elkaar
stellen als enerzijds wetenschappelijk gezinde, welgeschoolde en
altruïstische lieden tegenover anderzijds bijgelovige analfabete
egoïsten. Dat de realiteit veeleer het tegendeel is van die
verraderlijke voorstelling mag niet verbazen om verschillende
redenen.
Vooreerst:
zoals Michel Foucault dat heeft uitgelegd in zijn laatste colleges
(1), wordt in een democratie de waarheid structureel buitengesloten
omdat daar de kwantiteit zegeviert boven de kwaliteit en de waarheid
luidt in dit geval dat de reden waarom mensen zich laten vaccineren
niet zozeer te wijten is aan het feit dat zij wetenschappelijk
inzicht zouden hebben maar, zeer integendeel, aan kuddegeest, sociale
druk, boetes en de dreiging van allerhande vrijheidsbeperkingen. Wie
de wetenschappen, de zorg voor zichzelf en voor anderen en tenslotte
ook het bijzonder problematische gegeven van het WTK-bestel ernstig
nemen, zullen zich realiseren dat het nemen van beslissingen over
vaccinatie geen sinecure is gezien de onomkeerbaarheid ervan,
gekoppeld aan de onbetrouwbaarheid van de door allerlei corrupte
instanties aangeprezen kanalen op de vrije markt.
Nota
bene: onder 'WTK-bestel' wordt verstaan: het nefaste conglomeraat van
Wetenschappen, Technologie en Kapitalisme zoals uitgewerkt door
Herbert Marcuse in One-Dimentional
Man
uit 1964 en zoals later ook door enkele Gentse professoren in het
licht gesteld, onder meer door Rudolf Boehm en later ook door Etienne
Vermeersch in zijn pamflet De
ogen van de Panda
uit 1988.
Maar
afgezien daarvan moet nog iets gezegd worden over de wetenschappen
zelf en meer bepaald over hun reductionistisch karakter dat als het
ware geschoeid is op een totalitaristische leest, zoals reeds in de
vierde eeuw Augustinus van Hippo suggereerde in zijn werkje,
getiteld: De
fide et symbolo.
(2)
Het
gaat om een ontsporing van het denken dat inzichtelijk wordt van
zodra men zich bezint over het feit dat mensen
er soms toe neigen om zich aan veralgemeningen te bezondigen. Een
specifieke, onterechte veralgemening doet zich voor waar de mens het
denken dat uit zijn leefwereld stamt, roekeloos projecteert op de
gehele werkelijkheid. In dat geval wordt de metafysische vraag
naar de ultieme zijnsgrond van de werkelijkheid verengd tot de
technische vraag naar haar ultieme bouwstenen. Ten onrechte, want de
werkelijkheid is geen constructie.Zo
wijst Immanuel Kant erop dat wij de natuur pas kunnen kennen
in de mate dat wij in staat zijn om hem zelf te maken; waarmee hij in
feite zegt dat wij de natuur niet kunnen kennen, want niet kunnen
maken. (3) En Spinoza onderscheidt, enerzijds, datgene wat zijn
oorzaak in zichzelf heeft (- God, de natuur) en, anderzijds, de
dingen die hun oorzaak buiten zichzelf hebben. (4) Ook Kurt Gödel
wijst op het onderscheid tussen het scheppen van iets (- uit niets)
en het construeren van iets uit iets anders (- uit iets dat reeds
geschapen is): "Gödel distinguishes creation, in the
sense of making something out of nothing, from construction or
invention, in the sense of making something out of something
else"). (5) Ook Martin Heidegger wijst op het
niet-geconstrueerde karakter van de werkelijkheid. Michael Inwood
verwoordt het als volgt: "Het ingewikkelde is niet
samengesteld: het is niet opgebouwd door eenvoudige elementen te
combineren, en het kan niet worden geanalyseerd alsof dat wel zo is".
(6) In deze
opmerkzaamheid werden zij allen dus nog voorafgegaan door Augustinus,
die de
denkfout in kwestie verklaart: hij bekritiseert ongelovigen die
"vanuit
hun vertrouwdheid met handenarbeiders, huizenbouwers en allerlei
andere artisanen die niets kunnen tot stand brengen zonder
grondstof",
geloven dat ook God (een aan Hem externe) grondstof nodig had om
alles te 'maken'. Maar zelfs indien God dingen tot stand bracht uit
grondstof, dan werd ook die grondstof door Hem uit het niets
geschapen, aldus Augustinus. (7)
Een
perspectief op de werkelijkheid alsof die een maaksel was van een
'opperbouwmeester' (en dat is vrijmetselaarsterminologie), verschaft
aan de mens de
illusie dat
de werkelijkheid een constructie is en dus manipuleerbaar
zoals ook zijn eigen producten dat zijn. Die reductionistische
wereldvisie houdt in dat men alles beschouwt als geconstrueerd uit
meer elementaire dingen zodat in die visie alles maakbaar
gaat lijken. Wetenschappen met een al te reductionistisch karakter
gaan voorbij aan een complexiteit die inherent is aan de
werkelijkheid waardoor zij deze fundamenteel misvatten. De visie op
de werkelijkheid als zijnde maakbaar is uiteraard bijzonder
verleidelijk voor heerszuchtigen maar zij is een kwalijke vergissing
en derhalve een reëel gevaar.
(2)
Aurelius Augustinus, De Fide et
Symbolo, II:§2. Zie: Augustinus,
Aurelius,
A treatise on faith and the creed
(De fide et symbolo), Christian
Classics Ethereal Library, Calvin College, updated May 27, 1999, pag.
322.
(3)
de Vos, H., Kant als
theoloog, Het Wereldvenster, Baarn
1968, pag. 63.
(4)
Spinoza, Benedictus, Ethica More
Geometrico Demonstrata. Uit het
latijn vertaald en van aantekeningen voorzien door Nico Van
Suchtelen, Wereldbibliotheek, Amsterdam 1979.
(5)
Wang, Hao, Logical
Journey. From Gödel to philosophy,
The MIT Press, Cambridge, Massachusetts 1996, pag. 14.
(6)
Inwood, Michael,
Heidegger,
Lemniscaat 2000, vertaling: W. de Leeuw (O.U.P., Oxford 1997), pp.
110-111.
Strijders voor eerlijke landbouw worden gecriminaliseerd terwijl aan het licht komt dat genetisch gemanipuleerde gewassen een gevaarlijk virus bevatten - zie: