Neonazi's vandaag: zo werkt extreemrechts

Extreemrechts zijn in wezen wie voorrechten nastreven vanuit een waan van superioriteit en dit met navenante irrationele argumenten. Tot die drogredenen behoren in de eerste plaats gezagsargumenten en dan nog wel verwijzingen naar het opperste gezag: het woord van god of wat daarvoor moet doorgaan. De redenering klinkt dan zo: als wij ons ervan onthouden om te doden, dan handelen wij zo omdat god zelf het ons verbiedt, hij zegt namelijk in de bijbel die zijn woord is: "Gij zult niet doden!"

Edoch, voor hetzelfde geld stond er in de bijbel: "Gij zult doden!" en de kers op de taart is nu dat menig goddelijk bevel ook aldus luidt.

Om te beginnen verwachtte Jahweh van alle voorvaderen van Abraham dat zij hun oudste zoon de keel zouden oversnijden om hem daarna op een brandstapel aan hem te offeren ten teken van liefde en trouw. En voor wie dachten dat die waanzin behoort tot lang vervlogen tijden moet hier worden aan toegevoegd dat ook hedendaagse theologen het naar hun mening betreurenswaardige lot van de moderne mens wijten aan het feit "dat hij niets meer heeft om voor te sterven". Van moord op goddelijk bevel was eveneens sprake in het Requerimiento waarmee paus Adrianus VI in 1513 de Indianen gebood zich aan zijn goddelijk gezag te onderwerpen op straffe van verslaving of genocide.¹ En ook met het islamfundamentalisme heeft de wereld in de afgelopen decennia uitgebreid kennis kunnen maken.

Het Vaticaanse document van 2 februari 2019 getiteld Male and female He created them van de hand van kardinaal Versaldi en aartsbisschop Zani van de Congregatie voor de katholieke opvoeding, waarin wordt verwezen naar de bijbel met het oog op de ontkenning van de moderne wetenschappelijke inzichten inzake genderdysforie, doet uiteraard denken aan de middeleeuwse standpunten van de kerk inzake de wetenschap van de kosmologie.² Sterrenkundigen werden veroordeeld of belandden op de brandstapel, zoals dat het geval was met Giordano Bruno in het jaar 1600. Maar ook vandaag heeft de absurde houding van de kerk verstrekkende gevolgen: het genoemde document dat een aanval is op de moderne gender-theorie vanuit het Bijbelse vers "man en vrouw schiep Hij hen", wil dat het katholieke onderwijs vandaag aan haar opvoedelingen voorhoudt dat zij de wetenschappelijke inzichten ter zake naast zich neerlegt en voortaan alleen nog bij de bijbel zweert.

Bijzonder verontrustend is dat ook het hoofd van de katholieke psychiatrische instellingen, René Stockman, deze mening is toegedaan³, terwijl het tevens wetenschappelijk vaststaat dat discriminatie van holebi's en transgenders in de puberteit, depressie en andere geestesziekten uitlokt en vaker ook zelfmoord.

Vanuit haar superioriteitsgevoel kan extreemrechts hier ongestraft de misdaden herhalen waarvoor destijds het nazisme werd veroordeeld doordat dit 'in den duik' gebeurt: er zijn geen andere wapens mee gemoeid dan macht en woorden en van de concentratiekampen waarin mensen - kinderen nog - opgesloten worden, kunnen buitenstaanders niet eens het bestaan vermoeden: wanneer vandaag gezegd wordt dat mensen met hun identiteit 'uit de kast komen', dan wordt gezinspeeld op het afschuwelijke isolement waarin homofiele kinderen destijds belandden nadat zij vanuit katholiek medisch-pedagogische hoek te horen kregen dat hun enige heil erin bestaan kon zich voor de rest van de wereld levenslang onzichtbaar te maken.

De door wetenschapslui als 'waanzinnig' bestempelde standpunten van psychiatriehoofd René Stockman worden vandaag veroordeeld in het wettelijke verbod op de levens verwoestende en traumatiserende zogenaamde conversietherapieën in Malta, Spanje, Zwitserland en nu ook in België.⁴ 17 mei is de Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie.⁵

(J.B., 16 mei 2020)

De kerk en het kindermisbruik

Op 21 februari 2019 verscheen het aangekondigde boek van de Franse socioloog Frédéric Martel, getiteld: Sodoma. Het geheim van het Vaticaan. Reeds werd het werk alom gelezen en gerecenseerd door talloze journalisten maar onder meer doordat het hier gaat om (1°) een turf van 670 bladzijden, te lezen door mensen die met deadlines werken, (2°) een onderwerp dat danig sensationeel is maar tegelijk ernstig tragisch en (3°) het een nogal complexe zaak betreft, is het allerminst denkbeeldig dat door de bomen het bos de mist ingaat, dat men met andere woorden blijft hangen bij allerlei openbaringen welke alleen maar in functie van het onderwerp staan en dat men uit deze moeilijke zaak al te simpele tot zelfs totaal foute conclusies trekt.

Insiders weten allang hoe de vork aan de steel zit maar met dit boek werd voor het eerst publiek gemaakt wat de feiten zijn. Het boek van Martel heeft een wat misleidende titel – Sodoma – die immers verkeerdelijk insinueert dat het onderwerp van gesprek de homoseksualiteit (binnen de kerk) zou zijn. Ofschoon hieraan weliswaar vele bladzijden worden gewijd, is dat uitdrukkelijk niet het geval. Waarover gaat het boek dan wel? Het opzet van het werk van Martel en de grondstelling van het boek zijn heel eenvoudig. Martel wil het kindermisbruik in de kerk verklaren en hij stelt dat dit niet alleen wordt veroorzaakt door pedofilie maar evenzeer door homofobie.

Sinds enkele decennia – en in België pas sinds de zaak Vangheluwe in 2010 – is een grootschalig kindermisbruik in de kerk aan het licht gekomen. De verbijstering daaromtrent is begrijpelijkerwijze zeer groot en men zoekt naar verklaringen. De Franse socioloog heeft met zijn boek een verklaring gegeven of beter: de verklaring bij uitstek. In twee woorden komt die hier op neer.

Vooreerst moet gezegd worden dat het merendeel van de clerici al dan niet praktiserende homoseksuelen zijn: homoseksuelen hebben zich zelden welkom gevoeld in de maatschappij en zij zijn overal vervolgd geweest terwijl de kerk aan dit segment van de samenleving in feite altijd een toevlucht (of is het een uitvlucht?) heeft aangeboden, namelijk het celibataire priesterschap of het leven binnen de kloostermuren onder de kuisheidsgeloften.

Nu is het niet zo dat homo's in de kerk welkom zijn omdat de kerk een verkapte homogemeenschap zou zijn – uiteraard niet, want het katholieke geloof wijst de homoseksuele praktijk af daar het die beschouwt als een ernstige zonde die vanuit dat geloof in het Oude Testament de zonde van Sodoma ofwel sodomie wordt genoemd. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en zo bijvoorbeeld gaat het slinkend aantal priesterroepingen niet toevallig gepaard met de emancipatie van de homoseksuelen. Zoals overal gaapt er ook in de kerk een grote kloof tussen hoe de zaken zouden moeten zijn en hoe ze uiteindelijk zijn – de kloof tussen schijn en zijn. En om die schijn hoog te houden, wordt de praktijk van de homoseksualiteit in de kerk geheim gehouden.

Intussen echter kan in het geëmancipeerde westen met zijn scheiding van kerk en staat de homoseksualiteit niet langer als een misdaad worden beschouwd: de emancipatie van de homo's door het werk van zelfhulpgroepen maar ook dankzij hun bevrijding van repressieve religies en dankzij nieuwe wetenschappelijke inzichten maakt dat men zich niet langer hoeft te schamen voor deze geaardheid: vandaag is in het westen niet de homofilie een zonde en een kwaad maar daarentegen de homofobie – en terecht zoals onmiddellijk zal blijken. In een inclusieve maatschappij hoeven homo's niet te worden vergast; zij kunnen als zij dat wensen huwen en kinderen opvoeden.

Intussen echter blijft de katholieke kerk vasthouden aan een geloof dat verwijst naar de bijbel – 'het woord van God' – waaraan zij kennelijk niet durft te tornen en dit niet alleen alle wetenschappelijke inzichten ten spijt maar ook ondanks het gezond verstand. Want wie kan in alle eerlijkheid nog langer geloof hechten aan een 'goede God' die aan zijn menselijke schepselen (tot aan de generatie van aartsvader Abraham) gebiedt dat zij een zoon aan Hem offeren (dat wil zeggen: de keel oversnijden en dan roosteren aan het spit) als bewijs van liefde en trouw? Gelijkt dat immers niet veeleer op de meedogenloze inwijdingspraktijken van zekere drieste maffiosi? Nochtans houdt de kerk daaraan vast want de bijbel, zo zegt zij, is het woord van God.

De mens is gemaakt uit kleiaarde omdat het zo gezegd wordt in het Oude Testament. De vrouw is gemaakt uit een rib van de man omdat dit in de bijbel staat. Onze sterfelijkheid is er doordat onze voorouders aten van de verboden vrucht want zo staat het in het boek Genesis. En sodomieters worden door Jahweh gedood zoals beschreven in het verhaal over Sodoma en Gomorra. Gelovigen – en bij uitstek de clerus – moeten zich derhalve blijven schamen voor hun homoseksualiteit en daarom ook verbergen zij hun geaardheid.

Maar precies die geheimhouding maakt de misdaad van het kindermisbruik mogelijk en wel op de volgende manier. Wanneer zich onder de clerici pedofielen bevinden die zich schuldig maken aan kindermisbruik, worden zij niet aangegeven door andere clerici die immers meestal homoseksueel zijn... omdat deze homoseksuele clerici vrezen dat als het kindermisbruik gerechtelijk wordt onderzocht, ook hun homoseksualiteit aan het licht zal komen – en dat willen zij niet. De reden waarom zij dat niet willen is niet dat homofilie strafbaar zou zijn – dat is homofilie alvast in Rome niet; de reden is dat zij geloven dat homofilie een zonde is ofwel dat zij de schijn van dat geloof willen ophouden.

In het eerste geval willen zij niet dat hun vermeende zonde aan het licht komt; in het tweede geval willen zij vermijden dat hun ongeloof aan het licht komt. In de twee gevallen draait alles rond hypocrisie en het is die hypocrisie inzake homofilie welke ervoor zorgt dat binnen de kerk de kindermisbruikers altijd quasi ongehinderd hun gang hebben kunnen gaan.

Misschien zal het kindermisbruik binnen de kerk altijd blijven bestaan maar het zou waarschijnlijk wel flink ingedijkt kunnen worden als het taboe dat binnen de kerk op homoseksualiteit rust, overwonnen kon worden en dus wanneer homoseksualiteit maar ook seksualiteit in het algemeen ook binnen de kerk niet langer als zondig zonder meer werd beschouwd. Want het is uitgerekend de homofobe houding van de kerk maar ook haar 'aseksuele moraal', welke de clerus slaat met de angst dat zij uit de kast zullen worden gejaagd als zij betrokken worden in rechtszaken na het aangeven van kindermisbruik gepleegd door collega's. Andermaal vrezen zij dat aldus hun hypocrisie aan het licht zal komen.

Homofobie is derhalve niet alleen verwerpelijk omdat deze afwijking homo's schaadt: binnen het instituut van de kerk blijkt homofobie om de hoger aangegeven redenen ook voor onschuldige kinderen noodlottig. Het boek van Frédéric Martel leert ons in feite dat de oorzaak van het kindermisbruik binnen de kerk niet alleen te wijten is aan de onmiddellijke daders – de pedofielen – maar evenzeer en misschien in een nog grotere mate aan de homofoben.

Personen die homofilie laken, moeten na de publicatie van Martel's boek goed beseffen dat zij in een niet geringe mate bijdragen tot de misdaad van het kindermisbruik. Bij uitstek mensen met aanzien en gezag dragen in dezer bijgevolg een grote verantwoordelijkheid; vanaf heden kunnen zij zich niet langer bedienen van het excuus van de vrije meningsuiting omdat het nu eenmaal onmogelijk is om op een zinvolle manier een mening te hebben over het al dan niet feitelijk zijn van feiten.¹

(J.B., 22.02.2019).¹

Intermezzo: AstraZeneca en bloedklonters: het oorzakelijk verband

Onder meer Belgische virologen houden het been stijf dat er geen oorzakelijk verband werd aangetoond tussen de toediening van het AstraZenecavaccin en het optreden van bloedklonters. Edoch, om dit vol te houden moet men wel van héél slechte wil zijn. De evidentie van het oorzakelijk verband volgt immers spontaan uit de vaststelling dat er geen melding van bloedklonters is na toediening van vaccins van andere merken.

(J.B., 16 maart 2021)

"The great reset": over schatrijke megalomane barbaren en hun speelgoed

Aflevering 6: Het kristallen paleis van Lucifer en het einde van de mens

Wanneer M. A. Lathouwers zich in zijn Dostojewskij (1) buigt over het thema van het lijden en de schuld in het oeuvre van deze auteur, wijst hij erop dat de Russische grootmeester in de ontginning van de diepten van de menselijke ziel de nadruk legt op de collectieve dimensie van de schuld: "(...) Dostojewskij ziet elke afzonderlijke mens, wanneer hij persoonlijke schuld op zich laadt, tegelijk wezenlijk mede-schuldig worden aan het falen van de ander, van alle anderen." (2) In het hoofdstuk over religie, dood en eeuwigheid ziet Lathouwers die ander voor wiens falen wij medeverantwoordelijk zijn, nog uitgebreid naar de ganse werkelijkheid zonder meer, zoals in de aangehaalde brief van Paulus aan de Romeinen: wij leven in een wereld waarin God tegelijk aan- en afwezig is, het is "een schemering tussen absolute duisternis en absoluut licht waarbij ook heel de werkelijkheid om ons heen betrokken is. Heel de wereld “zucht en lijdt mee met de mens" (Rom. 8, 22)." (3) Die symbolistische werkelijkheidsopvatting (de schepping als symbool van de Schepper) herkent Lathouwers uit het werk van zekere Russische theologen maar zij is ook reeds aanwezig bij Augustinus van Hippo (354-430) en het leed in de wereld kan volgens deze kerkleraar dan ook toegeschreven worden aan de menselijke zondigheid: het menselijk leed is geen gevolg van een gebrekkige goddelijke schepping maar wel van zijn eigen falen.

Nu kan men weliswaar dit geloof verwerpen op grond van het feit dat het leggen van verbanden tussen enerzijds menselijke 'zonden' en anderzijds bijvoorbeeld de dreiging van wilde dieren (die immers afwezig zijn in het paradijs) volstrekt irrationeel is. Edoch, waar het gaat om de dreiging van een pandemie waarvan alvast de uitwerking voor een groot stuk berust op inbeelding, wordt het verband tussen schuld en leed even duidelijk als daar waar iemands daden anderen kunnen doen lijden omdat zij hen met een ingebeelde pandemie opzadelen, precies zoals zij hen kunnen opzadelen met een rampzalig geloof, een dictatuur, de slavernij, het kolonialisme, de ongelijkheid en nog andere plagen.

In al die gevallen gaat medeplichtigheid spelen en worden inderdaad velen medeschuldig aan het leed van vele anderen: de mens als zodanig wordt verantwoordelijk voor (alvast een stuk van) zijn eigen leed. En dit is de irrationaliteit van de verabsoluteerde rede die de inbeelding is.

– En wat doe je dan met de eindigheid, de dood?

– Omsk Van Togenbirger! Maar waar kom jij nu ineens vandaan?

– OVT: Uw redenering deugt helemaal niet! De menselijke sterfelijkheid kan toch nooit een gevolg zijn van menselijk ingrijpen!?

– Volgens Genesis is dat wel zo, en dat is de gewijde geschiedenis...

– OVT: Het spijt me, maar Genesis is een menselijk maaksel en het deugt al evenmin als uw verhaal. Kaduke verhalen kunnen niet gestut worden met nog meer kaduke verhalen: dat is een leugenaarstactiek. Als God niet liegt, dan is Hij de waarheid, zoals Hij zelf beweert en dan heeft Hij met dit soort van verhalen niets te maken.

– Ik probeer aannemelijk te maken dat het paradijs er misschien ooit wel was maar dat het verknoeid werd door de mens. De slavernij is mensenwerk, de dictaturen zijn mensenwerk, zelfs het coronavirus blijkt voor een groot stuk mensenwerk en het zou best wel eens zo kunnen zijn dat ook de menselijke sterfelijkheid mensenwerk is.

– OVT: Dan moet je geloven dat de mens zijn onsterfelijkheid om zeep heeft geholpen maar hoe krijg je zoiets voor mekaar?

– Indien ik een sciencefictionschrijver was dan zou ik misschien wel verzinnen dat de sterfelijkheid in de wereld is gekomen nadat de arrogante mens aan zijn perfecte DNA heeft zitten sleutelen, in de mening dat hij het zelf nog kon verbeteren.

– OVT: Maar je bent geen sciencefictionschrijver.

– Inderdaad en dus verzin ik helemaal niets. Maar er is wel een sciencefictionverhaal denkbaar waarin een arrogante mens zijn perfecte DNA verknoeid heeft en in dat geval blijkt het denkbaar hoe de sterfelijkheid een vrucht kon zijn van de zonde.

– OVT: Dat lijkt mij hoe dan ook wat kort door de bocht.

– Het is slechts een suggestie. Voor hetzelfde geld kan de mening verdedigd worden dat ook Dostojewskij problemen ziet waar er geen zijn. Die mening kwam trouwens al aan bod in de thesis van Rudolf Boehm: de menselijke eindigheid wordt pas problematisch waar de mens gelijk wil zijn aan God en dus onsterfelijk!

– OVT: Maar daar trap jij toch niet in!? Geloof jij nu echt dat het leed en de dood pas problematisch zijn voor wie deze realiteiten niet aanvaarden!? Maar dat is toch onzin! Wij hebben immers helemaal geen keuze! Geen mens is in staat om het leed te aanvaarden en de dood van zijn geliefden! Rudolf Boehm beweert dat het arrogant is om, zoals God, onsterfelijk te willen zijn en niet te hoeven lijden? Ik zeg u: er bestaat geen mens die onbewogen blijft als hij gekruisigd wordt of als de dood hem zijn geliefden ontneemt. Geloven dat dit wél mogelijk is: dat is pas arrogantie! Overigens: volgens uw eigen gewijde geschiedenisboekje is God sterfelijk geworden en heeft Hij geleden zoals niemand anders. Een mens die zoals God wil zijn, zal derhalve noch voor het lijden vluchten, noch voor de dood.

– Bedoel je nu dat Kritik der Grundlagen des Zeitalters geen hout snijdt?

– OVT: Ik bedoel dat het christendom de dood van God inluidt. En ook het einde van Gods onschuld. 'Lam Gods onschuldig', maar het Lam neemt de schuld op zich en wordt derhalve ook echt schuldig. Het Lam boet de schuld van anderen uit. Door zijn lijden verontschuldigt het Lam de schuldigen, ook als zij dat niet verdienen. Maar dat is nu eenmaal genade en de genade is een nagel in de doodskist van Lucifer.

– Maar ben jij dan gelovig?

– OVT: Ik probeer alleen maar redelijk te zijn maar dan op een redelijke manier. Tot kijk!

– Tot kijk, Omsk Van Togenbirger. Waar was ik gekomen?

De collectiviteit van de schuld wordt gesuggereerd door de pandemie en niet alleen zijn alle mensen erin betrokken: ook de dieren- en de plantenwereld worden aangevreten door micro-organismen die in feite de meer complexe levende systemen afbreken. Het milieu zou verantwoordelijk zijn voor deze algemene dood, of beter: de teleurgang van het milieu door de schuld van de mens. De mens heeft de aarde vergiftigd, Gods schepping is vernield. En dit gebeuren kan slechts herinneren aan het werk van de duivel bij de aanvang van de tijden.

In 1654 ging in de Amsterdamse schouwburg Lucifer in première, een treurspel van Joost van den Vondel, maar na twee opvoeringen werd het stuk door de kerkenraad verboden. Het werk beeldt de opstand uit van Gods stadhouder, de engel Lucifer, die waarschuwt voor chaos nadat de Schepper aan alle engelen, die immers zuivere geesten zijn, opgedragen heeft om de mensen te dienen die deels van stof zijn. De opstandige engelen onder Lucifer worden door de volgzamen onder Michaël uit de hemel neergebliksemd en Lucifer wreekt zich door in de gedaante van een slang Eva ertoe te overhalen om te eten van de verboden vrucht. De zondeval maakt dat de mens uit het paradijs verdreven wordt en terechtkomt in het tranendal dat deze wereld is.

In feite is het 'kristallen paleis' waarvoor Dostojewskij waarschuwt, de kosmos zoals hij wordt gewenst door Lucifer, de drager van het licht, van het verstand, de stadhouder van God die alles in ordentelijke banen wil houden, die geen wanorde verdraagt en die opstaat wanneer God een vrij schepsel dat deels van stof is, boven de zuivere geesten plaatst die deze vrijheid onterecht vinden en wantrouwen. Lucifer verkiest het dode kristal boven de levende cel omdat de orde van het kristal onveranderlijk is, star en doods en derhalve beheersbaar, terwijl de cel leeft, vrij is en kan veranderen: zij ontsnapt aan de controle van de stadhouder, Lucifer, die slechts het berekenbare dulden kan omdat hij overheersen wil.

Dostojewskij leefde van 1821 tot 1881, tijdens de opkomst van het communisme, en het is die starre staatsvorm die alles regelt maar die tevens alle vrijheid schuwt en die haar kentekent als wantrouwig en goddeloos, waarvoor hij waarschuwt. Dostojewskij verdedigt de mens en zijn vrijheid tegen de Luciferiaanse, volmaakt kristallijnen maar ook dodelijke orde die zich weerspiegelt in de communistische maatschappijvorm waarvan in zijn tijd steeds meer sprake is: het Communistisch Manifest van Marx en Engels werd gepubliceerd in 1848 te Brussel, België was toen achttien jaar oud, Dostojewskij was zesentwintig, hij had net Arme mensen en De dubbelganger uitgegeven, de eerste communistische staat, de Sovjet-Unie, zou pas in 1917 een feit worden, zesendertig jaar na Dostojevskij's dood, maar hij voorzag die starre staatsvorm waarin de mens van zijn kostbaarste bezit, zijn vrijheid, beroofd zou zijn. Hij voorzag de dreigende ontmenselijking van de mens, de genadeslag die Lucifer al van in den beginne wilde toebrengen aan het schepsel dat hij benijdt.

Uitgerekend deze kristallisatie van het mensdom die de absolute dood van de mens inluidt, manifesteert zich vandaag in de opstand van een gigantische en nu ook bijzonder afschrikwekkende maar niets ontziende en meedogenloze Rede welke alle gelijkenis vertoont met de figuur van Lucifer, het rekenende denken, de kwantificering en derhalve de uitholling en de vernietiging van alle kwaliteiten, die de jacht heeft ingezet op het schone, het goede en het waardevolle die aan de greep ontsnappen van de ijskoude parameters van de gevoelloze heerser, het vrijheid schuwende bestaan dat de verstarring zoekt en niets meer dan het gemak van een probleemloze, eeuwige dood, wars van het in dat licht als grillig beschouwde mysterie van het leven.

De mens is gevallen maar het kan dus allemaal nog slechter: wij leven weliswaar niet langer in het paradijs, we moeten lijden en we zijn niet langer sterfelijk maar we hebben alsnog een plek op aarde en we leven. Maar ook dit dreigt ons nu kennelijk ontnomen te worden: micro-organismen gaan zich nestelen in alle macro-organismen om ze af te breken: de mensen worden aangetast maar ook de dieren en de planten. Geleerden hebben de mond vol met namen van microben die er echter altijd al zijn geweest maar wiens tijd nu blijkbaar gekomen is om de activiteit te ontplooien waartoe zij geschapen zijn. De vloek van Lucifer zit dieper in de dingen dan wij dachten.

In 1854 had Dostojewskij na een (vermoedelijke) schijnexecutie vijf jaar dwangarbeid in Siberië achter de rug en in dat jaar hield het Indianenopperhoofd Seattle een toespraak tot gouverneur Stevens die het land van de autochtone bevolking in Amerika wilde kopen. (4) Doorheen deze toespraak, bekend als Het antwoord van Seattle, klinkt een waarschuwing van het stamhoofd van de Suquamish- en Duwanish-indianen voor dezelfde catastrofe die ook Dostojewskij zorgen baarde.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 16 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) M.A. Lathouwers, Dostojewskij, Desclée De Brouwer, Brugge/Utrecht 1968.

(2) M.A. Lathouwers, o.c., pag. 87.

(3) M.A. Lathouwers, o.c., pag. 112.

(4) De oorspronkelijke versie van de toespraak zoals verschenen in de krant the Seattle Sunday Star op 29 oktober 1887, vindt men hier:

http://www.halcyon.com/arborhts/chiefsea.html

Een Nederlandse vertaling hiervan verscheen in nummer 105 van het literaire tijdschrift Portulaan (Jaargang 27, 1ste kwartaal 2011):

https://www.bloggen.be/ludonoens/archief.php?ID=1017346 en http://blogimages.bloggen.be/ludonoens/attach/142879.pdf

De mens en zijn handpoppen

De handpoppen van romanschrijvers beperken zich tot hun personages en dat zijn geheel fantastische figuren maar om elke twijfel weg te nemen wordt ergens op de eerste bladzijden van menig fictieverhaal gestipuleerd dat mogelijke overeenkomsten van de fantasiehelden - of antihelden - met mensen uit de 'echte' wereld, aan het toeval moeten toegeschreven worden. Verder staat het dan iedereen vrij om hier al dan niet het principe van het assepoester-personage van toepassing te brengen en wij weten dat dit luidt als volgt: "Wie het schoentje past, trekke het aan!"

Romanschrijvers zijn voorzichtige mensen en zij werken met voorzichtige werelden die ook niemand lastig vallen en die men niet onverhoeds betreedt zonder eerst geconfronteerd te worden met welbepaalde waarschuwingsborden en zonder eerst een hele resem specifieke en doelgerichte inspanningen te moeten leveren. Elke lezer wordt er attent op gemaakt dat het boek dat hij ter hand neemt, fictie is, wat wil zeggen: onecht, een product van iemands fantasie, 'slechts' een droom maar tegelijk ook géén bedrog want het boek waarschuwt de lezer dat het niets dan verzinsels bevat. Men kan heel duidelijk zien dat het een boek is en de fantastische wereld die erin besloten ligt, komt niet tot leven zonder dat de lezer het boek eerst opent en de inspanning van het lezen levert, een kunde welke vele jaren arbeid vergt en die voor de meesten onder ons een leven lang te moeilijk blijft om te beoefenen - getuige de lege bibliotheken en de bijzonder geringe omzet van de boekhandels alom ter wereld. Het chatten en het twitteren worden weliswaar beschouwd als reuzensprongen in de evolutie van de menselijke beschaving maar wie eerlijk oordelen, zullen ermee instemmen dat deze activiteiten exact het tegendeel voorstellen, namelijk een terugkeer naar het tijdperk van het analfabetisme of zelfs naar de oertijd, toen men vrede nam met communicatie middels kreten.

Aan een schrijver kan men niet verwijten dat hij zich verbergt achter zijn personages omdat voor elke lezer ook heel duidelijk is dat deze handpoppen de creaties zijn van een auteur welke ook de lezer mee vorm geeft in zijn fantasie en dat geldt evenzeer voor de wereld waarin zij zich ophouden. Weliswaar kan een verhaal zich afspelen op de echt bestaande aardbol, in het echt bestaande Brussel en met mensen die er niet anders uitzien dan wij, maar de duiding 'roman' op de flap van het boek waarschuwt ons alsnog dat het om louter fictie gaat. Die specifiëring vervangt eigenlijk een inleidende tekst die ongeveer als volgt zou luiden: "Stel eens dat er een wereld was zoals de onze..." en daarom ook beginnen sprookjes met de woorden: "Heel lang geleden...", waarmee zij insinueren dat het er eigenlijk niet meer toe doet of het vertelde al dan niet echt gebeurde - de tijd heeft immers de laatste sporen van wat kon gebeurd zijn uitgewist, op het geheugenspoor na, waarmee het sprookje in wezen samenvalt.

Het is overigens welbekend dat verhalen van heel lang geleden zo dikwijls werden naverteld dat onopzettelijke en meestal zeer geringe maar ook zeer talrijke wijzigingen dezen even onvermijdelijk aantastten als de veranderingen welke onze lichaamscellen ruïneren telkens als zij gekopieerd worden. Maar anders dan het lichaam dat mettertijd slechts kan vervallen tot het gekende resultaat omdat het stoffelijke aan de entropiewet onderhevig is, kunnen geestelijke zaken met het verloop der tijd alleen maar groeien, alsof aldus ons innerlijk niet aan de tand des tijds ten prooi is doch daarentegen pas op het einde der tijden tot voltooiing komen kan. Neg-entropie, zo werd dit gloednieuwe principe genoemd door de Jezuïet Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955) die aldus middels zijn rijke verbeelding het geloof in de geest wetenschappelijk onderstutte - de kerk die niet begreep welk een grote dienst hij haar alzo bewees, verbande haar toentertijd allerbelangrijkste theoloog godbetert naar de V.S. met publicatie- en spreekverbod!

Hogerop in deze tekst werd het adjectief 'echte', dat bij 'wereld' hoort, uiteraard niet zonder reden tussen aanhalingstekens geplaatst want, hoezeer men zich ook mag inspannen om de grenzen aan te geven tussen wat fictie is en wat niet, blijkt uiteindelijk niemand bij machte om die twee zaken in het echte leven gescheiden te houden: zij gaan gewis hun eigen weg. Zij maken zich van hun bedenker los, zij verzelfstandigen zich, krijgen benen en zetten het op een lopen, bijvoorbeeld zoals Dostojewski's Dubbelganger (1846) of godbetert De neus (1836) van Nicolaj Gogol en aldus lopen zij vooruit op de grap die de nieuwste technologie met de mens uithaalt, al moet hier worden aan toegevoegd dat dit allernieuwste slechts het alleroudste kan weerkaatsen: de mens die zoals god wil zijn en die daarop zijn schepper ombrengt, gaat immers vele eeuwen vooraf aan de robot die dit met de mensen doet. Maar nu weiden we al veel te ver uit: het onderwerp is immers zoals een stroom met afwezigheid van dijken.

Handpoppen in de echte wereld zijn om te beginnen onze naam en faam waarmee wij ons identificeren of waarmee wij tegen heug en meug vereenzelvigd worden, waarmee meteen gezegd is dat handpoppen, zelfs als zij van eigen makelij zijn, weleens de benen nemen en het voorbeeld volgen van Adam, de golem, de robot, de technologie, de economie en noem ze maar op, de groteske duimzuigsels die zich keren tegen hun zuigers. Een prachtig en alom nagevolgd voorbeeld biedt de wereldliteratuur in Vida de Don Quijote y Sancho (1905) van Miguel de Unamuno, waar een romanpersonage zijn beklag komt doen bij zijn wereldvermaarde schrijver, zoals uitmuntend uiteengezet door de hedendaagse Roemeens-Amerikaanse filosoof Costica Bradatan in zijn essay, getiteld: "“God Is Dreaming You”: Narrative as Imitatio Dei in Miguel de Unamuno." (1) Tot besluit van zijn tekst herinnert de illustere filosoof aan de hedendaagse Tiresias, Jorge Luis Borges, die in een van zijn verhalen Shakespeare op zijn sterfbed aan zijn Schepper de vraag laat stellen: "“Ik, die altijd de rol heb gespeeld van zoveel mensen die niet echt bestonden, wens nu eindelijk één te zijn, mezelf te zijn.” God’s stem antwoordde hem vanuit een wervelwind: “Ook Ik, Ik ben niet Ik, Ik droomde de wereld, net zoals jij, mijn Shakespeare, je eigen werk droomde; jij bent één van de vele gedaanten van mijn dromen - jij, die net als ikzelf menigeen bent, en tegelijk niemand”. (Borges 1998: 320)." (2) Waarmee meteen duidelijk mag zijn waarom hoger in deze tekst ook het woordje 'slechts' dat bij 'een droom' hoort, tussen aanhalingstekens werd geplaatst.

Schrijvers zijn zoals gezegd voorzichtig, hun handpoppen zijn geheel fictief. Maar wat gedaan als zekere lieden wegens een schromelijk tekort aan verbeelding hun toevlucht gaan zoeken in echt bestaande mensen om hun gebrekkige fantasiewerelden mee te bevolken? Wat als zij het speelterrein van hun inbeelding niet eens weten te onderscheiden van de levensruimte die wij allen gemeenschappelijk hebben en die met Gods levende schepping samenvalt? Zij haspelen 'verbeelding' en 'inbeelding' door elkaar, een bijzonder kwalijk onvermogen waarvoor professor emeritus in de esthetica, Karel Boullart, waarschuwt in zijn magistraal wijsgerig essay uit 1990, getiteld: Vanuit Andromeda gezien: het bereikbare en het ontoegankelijke.

Wij kunnen het dan hebben over de handpoppen van Adolf Hitler en over die van de paus van Rome, alsook over de fantasiewerelden die getekend worden op de aardbol met fictieve grenzen die onder het geweld van moorddadige oorlogen onophoudelijk worden verlegd - een ziekelijke inbeelding welke dan de naam 'vooruitgang' toebedeeld krijgt.

(J.B., 13 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) Voor een Nederlandse vertaling van dit essay van Costica Bradatan, getiteld: "Wij zijn slechts goddelijke droombeelden": het verhaal als Imitatio Dei bij Miguel de Unamuno, zie: http://blogimages.bloggen.be/ludonoens/attach/93208106080.pdf

(2) Costica Bradatan, o.c.: de voorlaatste paragraaf van de tekst.

"The great reset": over schatrijke megalomane barbaren en hun speelgoed

Aflevering 5: De volgelingen van Raskolnikow

In zijn werk over Dostojewskij wijdt dr. M.A. Lathouwers een hoofdstuk aan het thema van de vrijheid in het oeuvre van de grote Russische schrijver. In zijn Herinneringen aan het ondergrondse heeft de geëngageerde vrijheidsstrijder die Dostojewskij is, zijn afkeer uitgedrukt voor de anonieme systemen en structuren die het bestuur over de mensen dreigen over te nemen terwijl zij toch nooit in staat zijn om verantwoordelijkheid te dragen. De schrijver gebruikt het beeld van het dode kristal dat de levende cel dreigt te vervangen en het navenante schrikbeeld van een toekomstige maatschappij die zal zijn zoals een kristallen paleis:

"Visionair als hij is, ontwaarde [Dostojewskij], bijna een eeuw voor Orwell en Huxley, in het perspectief op de toekomst dat deze verafgoding [van de natuurwetten, de logica en de sociale verordeningen waarin alles wettelijk geregeld en contractueel vastgelegd is,] biedt, de mogelijkheid van een fatale kristallisatie; het spookbeeld van een kristallen paleis, waarin alles geheel pasklaar gemaakt en met wiskundige nauwkeurigheid becijferd is, maar waaruit de vrijheid voorgoed verdwenen is. Juist daarom verdedigt hij (…) de vrijheid als een wezenlijk onmisbare dimensie van het bestaan. Meer nog: als de hoogste waarde van de mens (…) waarvoor de mens desnoods bereid is "tegen alle wetten, tegen gezond verstand, eer, rust en welvaart in te gaan."" En zoals duidelijk wordt in zijn parabel van de grootinquisiteur in De gebroeders Karamazov, wordt een bestaan zonder vrijheid nagestreefd door niemand minder dan de duivel - in deze roman in de gedaante van de katholieke kerk. (1)

Voor het garanderen van de vrijheid is de scheiding der machten van fundamenteel belang: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht moeten onderling onafhankelijk kunnen opereren om te kunnen verhinderen dat wetgevers en uitvoerders geheel ongecontroleerd te werk gaan zoals dat het geval is in een dictatuur. Naast deze drie machten worden ook nog de media genoemd als de 'vierde macht' omdat het uitoefenen van sociale druk en het brengen van geladen informatie via kanalen die in het bezit zijn van privépersonen, een niet te onderschatten invloed heeft op opinievorming en gedrag, zoals dat recent nog mocht blijken in de heisa rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Maar er is ook nog een vijfde macht: de kerk van weleer, welke althans in het westen reeds lange tijd gescheiden wordt van de staat omdat ook deze machtsstructuur politieke invloed heeft en soms zelfs op fatale wijze, zoals in een theocratie, vindt vandaag haar opvolger in het instituut van de zogenaamde wetenschap.

In principe is het een goede zaak dat op die manier het irrationele wordt geweerd dat immers de willekeur faciliteert maar algauw is het wetenschappelijk instituut waarvan verwacht kan worden dat het een zekere objectiviteit handhaaft, verworden tot een tentakel van de heersende politieke partijen. Om te beginnen zijn helaas ook professoraten politieke benoemingen, waardoor in principe de waarheden die zij voordragen a priori ondergeschikt worden gemaakt aan macht. Daardoor wordt de geleerdheid of wat daarvoor moet doorgaan, steeds vaker ingezet in pogingen tot het onderbouwen van alles behalve objectieve politieke standpunten, om maar niet te zeggen dat zij functioneert als fabrikant van wat moet doorgaan voor de waarheid en in dat verband spreekt men dan ook spottend over de wetenschap als 'hedendaagse religie'. Dostojevskij heeft het in dat verband over de 'tirannie der quasi-geleerdheid'. Belangenvermenging is reeds lange tijd de regel daar waar universiteiten zich laten subsidiëren door de industrie en zo is het geen geheim meer dat bij uitstek de bijzonder welvarende farmaceutische industrie het wetenschappelijk onderzoek in onze verarmde universiteiten spekt met grote sommen geld in de vorm van allerlei hulpmiddelen. Het hoeft geen betoog dat zowel de verrijking van de farmaceutische industrie als de verarming van de universiteiten door politici wordt in de hand gewerkt en zoals de feiten het bevestigen, blijken politici veel vaker dan men kon verwachten gevoelig voor corruptie. Dat ook van deze gang van zaken de waarheid het allereerste slachtoffer is, kan niet verbazen en dit gebeurt terwijl die waarheid nog steeds het handelsmerk van 'wetenschappelijke waarheid' draagt, een handelsmerk dat alsnog goed verkoopt - maar wellicht niet meer voor lang.

Onlangs verdedigde een filosofieprofessor in de media de mening dat aan zogenaamde 'antivaxers' geen forum mocht gegeven worden - ook niet als het gaat om geneesheren: mensen die de wetenschap van de geneeskunde gestudeerd hebben, deze dagelijks beoefenen en die, wanneer zij tegen de stroom ingaan, ook hun nek uitsteken, wat wil zeggen dat zij er aldus van getuigen met de gezondheid van hun patiënten zeer begaan te zijn. Om meer dan één reden is de mening van deze filosofieprofessor - want meer dan een mening is het uiteraard niet - volstrekt in strijd met wat inzake de elementaire deontologie van dat ambt verwacht kon worden en daarom ook is het ongepast wanneer aan verkondigers van dergelijke meningen een forum wordt verschaft waarin zij in afwezigheid van hun tegenhangers geheel ongehinderd dat eigen meninkje kunnen verkondigen. Of weten zij dan niet dat een stelling die zich niet blootstelt aan kritiek, ongeopenbaard blijft en derhalve helemaal geen stelling is? Het is niet meer dan praat voor de vaak, maar in de gegeven omstandigheden is het uiteraard bijzonder gevaarlijke praat.

In dit geval wordt in de media de mening gepropageerd van een figuur die oordeelt dat het criterium om aan iemand spreekrecht toe te kennen over een zeker onderwerp niet zijn of haar geleerdheid en ervaring inzake dat onderwerp hoort te zijn, maar wel zijn of haar standpunt jegens een zeer specifieke behandeling - in dit geval een specifieke vaccinatie - waarvoor, zoals algemeen geweten, binnen de wetenschappelijke kringen zelf, zowel voor- als tegenstanders zijn, met telkenmale 'wetenschappelijke' argumenten. Wordt bovendien het feit in acht genomen dat precedenten inzake gelijkaardige aangelegenheden hebben aangetoond dat belangenvermenging, corruptie, commissielonen en allerlei beloftes inzake aantrekkelijke postjes in deze zaken veeleer de regel zijn dan de uitzondering, dan kan men zich onmogelijk ontdoen van de indruk dat ook de fora waarin betrokken sprekers opereren, gestuurd worden door figuren die belangen hebben geheel wars van volksgezondheid, wetenschap en waarheid. Uitgerekend de (naar hun eigen zeggen) verdedigers van de open debatcultuur in het zog van Voltaire en het hele santenkraam van de Verlichting, verraden hier hun vrees voor tegenstanders omdat die het wankele karakter van hun voorgewende zekerheden wel eens aan het licht konden brengen, om nog maar te zwijgen over de praktijken welke gedekt worden door het gezegde: "wiens brood men eet, diens woord men spreekt".

Kortom: geleerden die er niet in slagen om uit te leggen aan het volk waarom men dan een mondmasker moet dragen, vertonen inderdaad bijzonder veel gelijkenis met de clerici van destijds die hun geloofswaarheden evenmin uitgelegd kregen en die dan dachten dat zij zich uit de slag konden trekken met gezagsargumenten (zoals: de onfeilbaarheid van de paus), met verbodsbepalingen geruggensteund door hellestraffen (maar ook door sociale uitsluiting) en met de fabricatie van 'mysteries' en andere monddoodmakers zoals de zwijgplicht. Van universiteitsprofessoren die benoemd zijn door een zeker politiek apparaat dat specifieke 'waarheden' wil verkondigd zien met het cachet van 'wetenschappelijke waarheid' - in 'officiële' media of dus in media waarover het het monopolie heeft - kan geen weldenkend mens verwachten dat zij zelf ook menen wat zij zeggen. Indien men hen de biecht kon horen op hun sterfbed en gesteld dat zij gelovig waren, zij zouden zich gewis alsnog uit de slag proberen te trekken met het argument dat zij de job aanvaardden omdat in geval zij hadden geweigerd, een ander hetzelfde in hun plaats had gedaan, zodat de fout die zij begingen, althans in hun visie, eigenlijk helemaal geen gevolgen had. Dostojewskij zou hierop antwoorden dat het uitgerekend aan deze onverschilligheid is, die eigen is aan moordenaars zoals zijn Raskolnikow, dat de wereld nu ten onder gaat.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 9 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) M.A. Lathouwers, Dostojewskij, Desclée De Brouwer, Brugge/Utrecht 1968, pp. 72-85.

Intermezzo: Over die andere griepvirussen. Een interview met Omsk Van Togenbirger

OVT: De zaak is dat ze zich allemaal blind kijken op het coronavirus...

Omsk Van Togenbirger! Maar... ik had u niet gezien!

OVT: Wat niet betekent dat ik er niet was. En zo is het ook met nog een andere zaak.

Een andere zaak?

OVT: Het leger griepvirussen dat zich momenteel in slagorde opstelt!

Maar er is dit jaar helemaal geen griep!

OVT: Heb ik u nog niet verteld over het aanpassingsvermogen van covid-19?

Je bedoelt de varianten?

OVT: De mutaties, ja: van zodra de maatregelen verstrengen, nemen de kansen voor het virus af, het voelt zich bedreigd en steekt een tandje bij. Het wordt dus agressiever: besmettelijker en dodelijker.

Kennelijk, ja...

OVT: Maar heb je er al bij stilgestaan dat hetzelfde uiteraard ook zal gebeuren met alle andere virussen!

Hoezo?

OVT: Sinds men ons bang gemaakt heeft voor corona, zijn alle mensen maatregelen gaan nemen om de verspreiding van het coronavirus in te dijken.

Klopt, ja.

OVT: Maar uiteraard worden op die manier ook alle andere virussen de pas afgesneden.

Welke virussen?

OVT: De griepvirussen bijvoorbeeld!

In het meervoud?

OVT: Ik ben geen viroloog maar naar het schijnt is het aantal van de griepvirussen niet te tellen. En die staan nu allemaal voor het voldongen feit van de algemene verstenging van de menselijke hygiëne, wat voor hen betekent dat zij de broeksriem moeten aantrekken: willen ze overleven, dan moeten ze allemaal een tandje bijsteken.

Bedoel je nu dat je denkt dat alle griepvirussen agressiever zullen worden?

OVT: Wel, er zal voor die beestjes niet veel anders opzitten en de drang tot zelfbehoud en soortbehoud geldt voor elk schepsel Gods: voor mensen, voor covid-19 maar uiteraard ook voor die ontelbare griepvirussen die tot voor kort als het ware onze tafelgenoten waren. Want zonder dat wij het goed beseften, hadden wij met de vele griepjes een stilzwijgend contract gesloten. Wij hebben ze geduld op voorwaarde dat ze zich een beetje koest zouden houden. Nu zullen ze zich vanzelfsprekend onbemind voelen en bedreigd. Het staat als een paal boven water dat ze zullen terugslaan.

Geheel meedogenloos?

OVT: Je lacht ermee maar kijk eens wat er gebeurd is toen Columbus aanmeerde in Amerika, in 1492. Dat continent was al vele duizenden jaren bewoond door Indianenvolkeren. Zij hadden uiteenlopende hoogstaande culturen, spraken meer dan honderd verschillende talen. Waarschijnlijk waren dat in oorsprong Mongolen, Aziaten, bewoners van wat nu Siberië is en China. Je ziet het aan hun zwarte haren en hun huidskleur: even onterecht als zij 'Indianen' heten, want Columbus heeft nooit geweten dat hij niet in Indië aanmeerde, even onterecht heten zij ook 'roodhuiden', want ze zijn geel. Zij kwamen via de Beringstraat, die de Grote Oceaan van de Noordelijke IJszee scheidt en het Aziatische van het Amerikaanse continent. Ze kwamen van het huidige Siberië naar het huidige Alaska. Voor het Plioceen dat eindigde, zo'n 2,5 miljoen jaar geleden, was daar nog een landbrug tussen de twee werelddelen, wat bewezen wordt door het specifieke dierenbestand in de continenten. Maar ook in de laatste ijstijd die duurde tot 11.500 jaar geleden, kwam die zee-engte droog te staan of kon men over het ijs van het ene naar het andere werelddeel lopen. Het is een zee-engte van zo'n 70 km, er is trouwens nog een tussenstop mogelijk op twee eilandjes, de Diomedeseilanden, waarvan het ene Russisch is, het andere Amerikaans. In 1988 zwom daar nog een vrouw van Rusland naar Amerika - ik geloof dat zij Lynne Cox heet. Maar waar was ik gebleven?

Je zei dat Columbus...

OVT: Inderdaad, toen Columbus in Amerika aanmeerde in 1492, besmette hij de Indianen met ziektekiemen uit Europa en zij stierven bijna voltallig uit.

Wat bedoel je?

OVT: Enerzijds waren de Europese ziektekiemen vreemd voor de Indianen, zij hadden er dus geen afweer tegen. Anderzijds vormden de virussen wellicht een bom!

Een bom?

OVT: Hoe lang duurde de tocht van Columbus? Verschillende maanden, zij het met tussenstops, maar het merendeel van die tijd zaten de Europese microben als het ware gevangen bij de scheepsbemanning. De beestjes moeten gedacht hebben dat er geen mensen meer waren en dat zijn hun nesten! Ze zullen in paniek geslagen zijn en eenmaal op het vasteland, hebben ze hun kans gegrepen en hebben zij zoveel mogelijk Indianen zo rap mogelijk besmet.

Is dat niet een beetje... 'fantastisch'?

OVT: Ongetwijfeld. Maar kijk, in één klap waren alle Indianen weg. Vandaag ziet men iets gelijkaardigs inzake het bosbestand: de bomen worden overal door micro-organismen aangetast. Zeven van de twintig bomen in mijn tuin zijn aangetast, drie staan al helemaal verdord. Kijk eens goed rond: overal vallen de bomen om. Kenners hebben de mond vol over allerlei microben, schimmels, weet ik veel. Maar die leefden vroeger ook. De zaak is alleen dat de micro-organismen nu in paniek verkeren.

En waarom?

OVT: Door de ontbossing! Heb je dan nog niet gehoord van de kap in het regenwoud? Zoek het maar eens op, hoeveel hectaren bos dagelijks moeten sneuvelen! Ik heb je toch verteld dat het overspringen van het coronavirus naar de mens wordt toegeschreven aan het feit dat de mens het aanvankelijke nest van deze beestjes aan het opeten was? Voordien woonden zij namelijk in de schubdieren, die staan sinds kort in China op het menu. Als een soort met uitsterven wordt bedreigd, springen de microben die vegeteren op die soort, uiteraard naar andere soorten over - wat zou je trouwens zelf doen in dat geval?

Dat lijkt me niet erg wetenschappelijk...

OVT: Wel, de wetenschap heeft zo haar tempels, zij werd het monopolie van zekere machthebbers, zoals trouwens ook de godsdiensten, maar gelukkig kan niemand verhinderd worden om te weten. Al is het uitgerekend dat wat de nieuwe potentaten proberen te doen. Las ik daar onlangs niet iets op de blogs over de tirannie van de quasi-geleerdheid, zoals Dostojewskij ze noemde? Tot later, misschien!

Tot later, Omsk Van Togenbirger...

(J.B., 8 maart 2021)

"The great reset": over schatrijke megalomane barbaren en hun speelgoed

Aflevering 4: Dostojewskij over The Great Reset: hoe de tirannie der quasi-geleerdheid de wereld herleidt tot een moordende karikatuur

In de roman Demonen uit 1872 heeft Dostojewskij het over de gigantische mierenhoop waarin het volk verandert van zodra de religieuze dimensie zoek is en de revolutionairen van het socialisme heersen. In zijn studie over Dostojewskij verwoordt M.A. Lathouwers de gedachten van enkele van de romanfiguren van de auteur als volgt en hun schets van de gevreesde toekomst van het westen mag wel visionair heten. Zij hebben het over een mierenhoop van onverschillig geworden onderworpenen of gevangenen: "Zo wil men ten slotte, voor geen leugen en geen geweld opzij gaand, allen aan zich onderwerpen en opsluiten in een gigantische mierenhoop, na echter eerst alle bestaande waarden - niet uit verlangen naar vernieuwing maar uit haat - volkomen te hebben vernietigd." (1)

Ook wordt gesproken over een vrije elite die over een onvrije kudde heerst van allemaal gelijken wiens blinde gehoorzaamheid blijkt uit het feit dat ze elkaar verraden. Bovendien moeten dan alle uitschieters in de kudde gekortwiekt worden: "Sjigaljow, de theoreticus van de revolutionaire organisatie, heeft een speciale revolutionaire leer uitgedacht (…). Hij stelt voor de mensheid te verdelen in twee ongelijke delen. Een tiende deel krijgt persoonlijke vrijheid en een onbeperkt beschikkingsrecht over de overige negen tienden. De laatsten moeten hun persoonlijke vrijheid verliezen en een soort kudde worden. Iedereen zal iedereen voortdurend controleren en over zijn bevindingen rapport moeten uitbrengen. Iedereen zal afhankelijk zijn van alle en allen van iedereen. Allen zullen slaven zijn en in die slavernij aan elkaar gelijk. "In de uiterste gevallen laster en moord maar bovenal gelijkheid. Om te beginnen zal het peil van ontwikkeling, wetenschap en talenten dalen. Een hoog peil van wetenschap en talenten is alleen bereikbaar voor de meest begaafde mensen, maar wij hebben geen hoogbegaafde mensen nodig! … Hoogbegaafde mensen hebben altijd meer verderf dan nut gebracht. Die verjaagt of liquideert men dan ook. 'Cicero wordt zijn tong afgesneden, Copernicus worden zijn ogen uitgestoken, Shakespeare wordt gestenigd' … Slaven moeten elkaars gelijken zijn. Zonder tirannie is er nooit vrijheid of gelijkheid geweest, maar in een kudde moet gelijkheid bestaan."" (1)

Verder wordt bij monde van de figuur Pjotr Werchowenskij ook gesproken over het taboe van persoonlijk bezit in de maatschappij van de toekomst en opnieuw doemt het motto van het Wereld Economisch Forum op: "I own nothing..." Werchowenskij voorspelt: "Zodra er sprake is van families of van liefde, komt tegelijk alweer de wens op naar persoonlijk bezit. Die wens zullen we verstikken. We zullen dronkenschap, zwetserij en verklikkerij aanmoedigen; we laten een ongekend zedenbederf toe; we smoren iedere zweem van genialiteit in de wieg. Alles wordt onder één noemer gebracht: volkomen gelijkheid!" (2)

Gelijkheid is inderdaad het allereerste wat de nieuwe heersers der aarde nastreven voor 'hun' kudde en op het eerste gezicht klinkt dit allemaal goed, ware het niet dat allerminst de rechtvaardigheid bedoeld wordt maar wel een soort van nivellering die haar intrede doet van zodra het volk gebukt gaat onder het juk van een tiran. Vandaag manifesteert zich die tiran als een bijzondere vorm van geleerdheid of beter: quasi-geleerdheid; een club van quasi-geleerden die via de televisie hun quasi-wijsheden opdringen aan het volk, ze aan iedereen verplichten ook, op straffe van boetes die wel kunnen tellen. Dostojevski heeft het over de ontoereikendheid van de wetenschap. In Demonen spreekt de figuur Sjatow als volgt: "De quasi-geleerdheid is een tiran, zoals er totnogtoe nooit een was opgetreden. Het is een tiran die zijn prelaten en slaven heeft; een tiran voor wien alles buigt met liefde en met een bijgeloof, dat tot dusverre ondenkbaar was; een tiran voor wien zelfs de wetenschap zelf beeft en voor wien ze op smadelijke wijze een knieval maakt." (3) Lathouwers: "[Dostojevskij] houdt niet op aan te tonen, tot welk een karikatuur een wereld vervalt, die deze tirannie van de logica over zich afroept en zich, met voorbijgaan van het levende leven en de natuur, enkel en alleen naar de wetten van deze dodelijke logica inrichten wil." (4)

De levende cel verandert in een dode kristal, een kristallen paleis, dat de hele mensheid ordent in een verstarde en dodelijk genivelleerde samenleving en de mens die dat ziet, moet de anderen blijven bewust maken van de onwezenlijke verschrikking waarin zij gevangen zijn. (5) Het toenemend aantal zelfmoordenaars ingevolge de huidige crisis concentreert zich met een terugwerkende kracht van anderhalve eeuw in de novelle De droom van een belachelijk mens uit 1877 in de idealist Kirillow die, in confrontatie met de afwezigheid van God en met de leegte, zichzelf van het leven wil benemen om aldus te demonstreren dat een leven zonder transcendente waarden een leugen is welke dient verwezen te worden naar het Niets. (6)

(Wordt vervolgd)

(J.B., 7 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) M.A. Lathouwers, Dostojewskij, Desclée De Brouwer, Brugge/Utrecht 1968, pp. 51-52.

(2) Ib., pag. 52.

(3) Ib., pag. 57.

(4) Ib., pag. 57.

(5) Ib., pag. 58-59.

(6) Ib., pag. 64-70.

"The great reset": over schatrijke megalomane barbaren en hun speelgoed

Aflevering 3: De vos preekt de passie: de fabricatie van hype én crisis met het oog op het herstel van wereldmacht

Uit de inleiding tot hun geschrift dat beweert de regeringsleiders te willen bijstaan in het managen van de coronacrisis, blijkt dat Schwab en Malleret (1°) zelf de hype fabriceren waarvoor zij zeggen te waarschuwen, (2°) van plan zijn om op grond van deze leugen een wereldcrisis uit te lokken (waarin zij tot nog toe ook aardig lijken te slagen) om die dan (3°) te kunnen aangrijpen om verregaande specifieke veranderingen door te kunnen voeren welke uiteindelijk neerkomen op het (opnieuw) naar zich toe trekken van de wereldheerschappij.

Met dat snode plan in het achterhoofd, gaan zij van start met het aandikken van de ernst van covid-19, een griep die indien niet van menselijke makelij dan toch door zekere mensen aangegrepen om een grote slag te kunnen slaan. Meer bepaald doen de auteurs van The Great Reset de volstrekt absurde bewering dat covid-19 onvergelijkbaar ingrijpender is dan niet alleen de Spaanse griep van 1918, de aanslagen van 9 september 2001, de Sars-epidemie van 2003, de Grote Depressie uit de jaren twintig van de voorgaande eeuw... maar ook nog eens veel ingrijpender dan godbetert de Tweede Wereldoorlog!

Ziehier letterlijk hun woorden: "Is the pandemic like the Spanish flu of 1918 (estimated to have killed more than 50 million people worldwide in three successive waves)? Could it look like the Great Depression that started in 1929? Is there any resemblance with the psychological shock inflicted by 9/11? Are there similarities with what happened with SARS in 2003 and H1N1 in 2009 (albeit on a different scale)? Could it be like the great financial crisis of 2008, but much bigger? The correct, albeit 15 unwelcome, answer to all of these is: no! None fits the reach and pattern of the human suffering and economic destruction caused by the current pandemic. The economic fallout in particular bears no resemblance to any crisis in modern history. As pointed out by many heads of state and government in the midst of the pandemic, we are at war, but with an enemy that is invisible, and of course metaphorically: “If what we are going through can indeed be called a war, it is certainly not a typical one. After all, today’s enemy is shared by all of humankind".(1)

Geef hen een gemeenschappelijke vijand en zij zullen zich verenigen en, eenmaal één gemaakt, kunnen wij hen met één enkele beweging inlijven - aldus een stoute tong.

Derhalve, zo gaan Schwab en Malleret door, is de coronacrisis het uitgelezen ogenblik voor het doorvoeren van grote veranderingen, wat trouwens ook gebeurde ten tijde van de pest, die volgens hen het tijdperk van de slavernij afsloot. En vervolgens gaan de auteurs aan het spelen met het schuldbewustzijn van de wereldburgers: we komen terecht op een punt waarop we keuzes moeten maken, zo stellen zij - hetzij voor een solidaire wereld met meer gelijkheid, hetzij voor meer individualisme. En herinneren we ons nu de titel van het artikel van de Deense politica en WEF-medewerkster Ida Auken in Forbes Magazine van 10 november 2016, tevens het motto van de voortrekkers van deze fabel: "Welcome To 2030: I Own Nothing, Have No Privacy And Life Has Never Been Better". (2) Inderdaad: de gruwelijke dystopie van een bezitsloos bestaan zonder privacy wordt de nieuwste utopie van een club van miljardairs die niets minder op het oog hebben dan het herstel van hun wereldmacht.

Uitgerekend die elite van 1 percent welke 99 percent van de wereld in haar bezit heeft, belooft ons te zullen zorgen voor meer sociale gelijkheid! Zij zal dit realiseren met - andermaal uitgerekend - allerlei maatregelen die neerkomen op de centralisatie van haar macht: meer 'beveiliging', automatisering, herverdeling en controle, kortom: het vestigen van een nieuwe wereldorde. Letterlijk: "Many of us are pondering when things will return to normal. The short response is: never" - "(...) deep, existential crises also favour introspection and can harbour the potential for transformation. (...) [T]he pandemic will accelerate systemic changes that were already apparent prior to the crisis: the partial retreat from globalization, the growing decoupling between the US and China, the acceleration of automation, concerns about heightened surveillance, the growing appeal of well-being policies, rising nationalism and the subsequent fear of immigration, the growing power of tech, the necessity for firms to have an even stronger online presence, among many others. But it could go beyond a mere acceleration by altering things that previously seemed unchangeable. It might thus provoke changes that would have seemed inconceivable before the pandemic struck, such as new forms of monetary policy like helicopter money (already a given), the reconsideration/recalibration of some of our social priorities and an augmented search for the common good as a policy objective, the notion of fairness acquiring political potency, radical welfare and taxation measures, and drastic geopolitical realignments. The broader point is this: the possibilities for change and the resulting new order are now unlimited and only bound by our imagination, for better or for worse." (1) De vos preekt de passie.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 7 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) Klaus Schwab en Thierry Malleret, Covid-19, The Great Reset, Introduction (enkele zinsdelen werden door mij in vetjes gezet – J.B.). Voor de tekst online, zie: *COVID-19: The Great Reset (straight2point.info)

(2) https://www.forbes.com/sites/worldeconomicforum/2016/11/10/shopping-i-cant-really-remember-what-that-is-or-how-differently-well-live-in-2030/?sh=7bc6f4441735

"The great reset": over schatrijke megalomane barbaren en hun speelgoed

Aflevering 2: Een eindeloze rij van 'wereldverbeteraars'

"De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens" en die ontbreken ook niet in de manifesten van de talloze 'wereldverbeteraars': Caesar, Gengis Khan, Napoleon, Mao, Stalin, Hitler, Mussolini, Franco, Kim Jong-Il, Bouterse, Ceaușescu... Stuk voor stuk waren zij dictators en zij vestigden historische records met slachtofferaantallen. De wereldverbeteraars waren wereldveroveraars en waar zij het werkwoord 'overwinnen' in de mond namen, bedoelden zij in feite 'afslachten' en 'doden'. Hun belangrijkste prestaties bestonden in het bestelen van de onderworpenen en in het verleggen van de grenzen van hun rijk - voor de duur van enkele jaren en tegen de prijs van ontelbare mensenlevens waar om gejuicht werd als het immers 'vijanden' betrof en daar waar eigen manschappen het leven lieten, verkregen zij met het status van het heldendom zogezegd het eeuwig leven.

Gengis Kahn en Timur Leng vestigden hun roem met ongeziene wreedheden: piramides van mensenhoofden rezen uit de grond waar zij passeerden met hun troepen. In 1893 schreef Antonín Leopold Dvořák zijn negende 'Amerikaanse' symfonie, getiteld: "Uit de nieuwe wereld" - maar die nieuwe wereld was in feite een wereld van nooit geziene gruwel waarvan de fundamenten werden gelegd bij het aanmeren van Christoffel Columbus in Amerika in 1492: de conquistadores besmetten het autochtone Indianenvolk met Europese ziektekiemen waartegen zij niet bestand waren, met als gevolg het quasi uitsterven van de bevolking van het ganse Amerikaanse continent. Vervolgens werden in de daarop volgende eeuwen zowat dertien miljoen in Afrika buitgemaakte slaven met zeilschepen naar de nieuwe wereld getransporteerd, waarbij zij sinds 1512 door het Vaticaan veroordeeld werden om aldaar te creperen op de thee- en katoenplantages van Europese grootgrondbezitters. (1) De 'prestaties' van de katholieke kerk inzake vooruitgang en beschaving vormen overigens een apart hoofdstuk van wreedheid en gruwel in de geschiedenis van de mensheid. (2)

De Franse Revolutie die in 1789 een einde maakte aan de uitbuiting van het volk door adel en clerus en die het land teruggaf aan de mensen, leidde tot de heerschappij van keizer Napoleon Bonaparte, een der grootste 'hervormers' - men leze: 'massamoordenaars' - aller tijden. Van Napoleon is bekend dat hij een mysterieus genot puurde uit het overschouwen van de met gesneuvelden bezaaide slagvelden. Maar als de gruwel de grenzen van het bevattelijke overschrijdt, slaat zij om in het tegendeel en zo werden talloze standbeelden en bustes van Bonaparte opgericht en naar deze keizer van de meedogenloosheid zijn wereldwijd lanen en pleinen, restaurants, dranken en bonbons genoemd.

In de periode van 1958 tot 1961 lanceerde Mao Zedong die het communistische China regeerde, de zogenaamde "grote sprong voorwaarts" waarmee hij de economische vooruitgang van zijn land bedoelde, de overgang van het agrarische naar het industriële China, maar het megalomane communistische manoeuvre betekende de grootste hongersnood van de twintigste eeuw die aan achtenzeventig miljoen Chinezen het leven kostte. (3) 'Vadertje' Stalin maakte onder het eigen door hem gewantrouwde volk waarop hij een heksenjacht opende ("De Grote Zuivering") drieëntwintig miljoen slachtoffers vanuit zijn marxistisch-leninistische wereldverbeteraars-idealen (4) en zijn zuiveringspraktijken werden in detail beschreven door Nobelprijswinnaar voor de Literatuur in 1970, Aleksandr Isajevitsj Solzjenitsyn, in diens Goelag Archipel (verschenen in 1973-'75) (5). De grootheidswaanzinnige Adolf Hitler plande vanuit een krankzinnige rassenleer en met het oog op een historische verbetering van de mensheid een blank Arisch superras dat de wereld zou overheersen terwijl de 'rotte appels' werden uitgeroeid: de 'superieuren' vermoordden vele miljoenen onschuldigen in concentratiekampen. (6)

Met de morele steun van de kerk slachtte Mussolini in 1936 met gifgas honderdduizenden onschuldige Ethiopische burgers af in de zogenaamde 'laatste kruistocht'. (7) In het door hem gesteunde Spanje liet dictator Francisco Franco zich in 1953 na een overeenkomst met de Katholieke Kerk waarbij het katholicisme tot staatsgodsdienst werd gemaakt, "leider van Spanje bij de Gratie Gods" noemen. Zijn gruwelijk fascistisch bewind kostte aan 400.000 mensen het leven. (8) Ook Ceaușescu achtte zich een groot weldoener, hij maakte met zijn Securitate van Roemenië een historische hel waarvan dertig jaar na zijn dood de zware trauma's nog volop levend zijn.

En dan hebben we het nog niet gehad over het 'beschavingswerk' van de grote staatsman Leopold II van België in Congo en dat van alle kolonisatoren in alle werelddelen. Het moet gezegd worden dat het westen zijn rijkdom heeft gehaald uit het ontginnen van de bodemschatten én van de mensen uit de rest van de wereld en één van de koplopers, zo niet de absolute top in die histories was The British Empire, een rijk waarin de zon nooit onderging. De kroon van de Engelse koningin zou, indien zij niet werd ondersteund, haar nek breken van het gewicht van de edelstenen welke in de loop der eeuwen buitgemaakt werden in de door de Britten 'ontgonnen' armere delen van de wereld, al moet hieraan worden toegevoegd dat niet zozeer het volk doch de indertijd door Shakespeare en vandaag door de roddelpers beschreven dynastie hiervoor de verantwoordelijkheid draagt.

Uitgerekend deze superrijken van de aarde zetten vandaag het plan op touw om de voltallige mensheid in een mum van tijd (de duur van de zogenaamde coronapandemie) te beroven van alle persoonlijke bezittingen én hen die alsnog over een ziel beschikken, ook daarvan te ontdoen middels de afschaffing van de privacy. Uiteraard maken zij een uitzondering voor zichzelf, of kan een wereldleider dan rondrijden met een Toyota Corolla?

(Wordt vervolgd)

(J.B., 6 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) Zie het artikel, getiteld: “Hoe Europa groot en rijk werd”: http://blogimages.bloggen.be/tisallemaiet/attach/93208098663.pdf

(2) Zie het artikel: “Fundeert het katholicisme onze beschaving?”: http://blogimages.bloggen.be/tisallemaiet/attach/93208096418.pdf

(3) https://www.nybooks.com/articles/2009/02/26/the-china-we-dont-know/

(4) https://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_Zuivering

(5) https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Goelag_Archipel

(6) https://nl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitler

(7) https://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Italiaans-Ethiopische_Oorlog

(8) https://www.parool.nl/nieuws/praalgraf-dictator-franco-past-niet-langer-in-een-europese-democratie~b443007c/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

"The great reset": over schatrijke megalomane barbaren en hun speelgoed

Aflevering 1: Nikolaj Stawrogin, Andrej Mysjkin en het Vierde Rijk

The Purloined Letter uit 1844 van Edgar Allan Poe (1) toont op een nimmer geëvenaarde wijze hoe de beste plaats om een misdaad te verbergen de openbaarheid is: niemand zal het in zijn hoofd halen om wat tot elke prijs verborgen hoort te zijn, te gaan zoeken in het volle licht. Onder de titel Covid-19. The Great Reset (2) publiceerde op 9 juli 2020 met de assistentie van de neoliberale econoom Thierry Malleret, de stichter van het Wereld Economisch Forum (WEF), Klaus Schwab, zijn plan uit 1971 voor een complete omvorming van niet alleen de economie maar van het hele mensdom. Een omvorming van het mensdom tot wat?

Het gaat om een plan dat niet toevallig in de beginfase van de coronapandemie (in juni 2020) op tafel werd gelegd en wel door niemand minder dan Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Wales. Deze prins van wat nog rest van The British Empire, dat hem kennelijk achterliet met nostalgie, deed dat samen met de stichter van het WEF, Klaus Schwab, die het ontwerp al sinds 1971 in de koelkast had liggen en die ter gelegenheid van de pandemie het ogenblik aangebroken achtte om het ten uitvoer te brengen. Schwab stichtte in 1971 namelijk het WEF (toen nog het Europees Management Forum genoemd) met de bedoeling... “de wereld te verbeteren”!

"Der Weltverbesserer" is de titel van het luttele jaren later (in 1979) gepubliceerde toneelstuk van Thomas Bernhard over een wereldverbeteraar. Maar zo diepzinnig en pessimistisch als Bernards hoofdfiguur is, zo ondoordacht en luchthartig is het plan van prins Charles en zijn entourage van wereldverbeteraars: een utopie die door de Deense politica en WEF-medewerkster Ida Auken in Forbes Magazine van 10 november 2016 gekenschetst werd onder de verbijsterende titel die ook het motto is van de voortrekkers van deze fabel: "Welcome To 2030: I Own Nothing, Have No Privacy And Life Has Never Been Better". (3) De gruwelijke distopie van een bezitsloos bestaan zonder privacy wordt de nieuwste utopie van de huidige machthebbers!

Deze gemene streek wordt inderdaad verborgen in het volle licht: het plan om alle mensen, zoveel als er op de aardbol leven, te beroven van hun bezit én van zichzelf, want dat is de betekenis van het ontzeggen van een mens van zijn privacy: wie geen geheimen meer heeft, bestaat niet langer omdat hij zich niet meer van anderen onderscheidt; hij is datgene kwijt wat hem uniek maakt en hij wordt gelijk aan ieder ander. Door de roof van de privacy wordt de bonte mensheid gereduceerd tot een leger van allemaal eendere, slaafse robots. En uiteraard volgt daar dan onvermijdelijk uit dat voortaan niemand nog onvervangbaar zal zijn. De waarde van een mens wordt herleid tot zijn economisch nut; de mens wordt een voorwerp. Hij is zonder bezit en kopen doet hij derhalve niet meer: hij is daarentegen zelf koopwaar geworden. En omdat hij vervangbaar is door principieel ieder ander, kan hij ook probleemloos worden 'uitgeschakeld' van zodra hij niet langer nuttig is. Wanneer hij aanklopt bij de overheid om zich erover te beklagen dat hij als louter koopwaar wordt behandeld, zal zij hem antwoorden: "Excuseer, mijnheer, maar u bestaat niet meer."

Erger nog dan de misdaden begaan in de concentratiekampen, aldus overlever van de nazikampen Primo Lévi, is de onverschilligheid. De grote Russische schrijver Fjodor Michailowitsj Dostojewskij (1821-1881) verpersoonlijkte die onverschilligheid in de figuur van Nikolaj Stawrogin in zijn roman Demonen. Stawrogin ervaart het doen van kwaad als een verrukking; hij beseft zijn laagheid en hij geniet ervan; hij leeft in een angstwekkende oppervlakkigheid. Maar met de onverschilligheid van Stawrogin schildert Dostojewskij deze van de ganse negentiende-eeuwse Russische intelligentsia én de westerse cultuur: het is een ontworteling, een verlies van de banden met het levende leven, dat goddeloosheid en gewetenloosheid meebrengt: "Wie geen grond onder de voeten heeft, bezit ook geen God", zo zegt Andrej Mysjkin in De idioot en Dostojevski laat zien hoe het verloren gaan van de religieuze dimensie, de diepte onttrekt aan het bestaan zelf, waardoor alles losser wordt, wat volgens hem de oorzaak is van het toenemend aantal zelfmoorden in het toenmalige Rusland en in de hele westerse civilisatie: "De mensen verliezen niet alleen de band met de aarde, maar evenzeer de band met elkaar. De levende communicatie tussen de mensen onderling heeft aan diepte verloren. Er voltrekt zich een soort desintegratie, een versplintering van de waarachtige samen-leving tot ontelbare geïsoleerde levens." (4)

Uitgerekend deze door Dostojewskij raak beschreven hel wordt met een satanisch enthousiasme nagestreefd door de samenzweerders tegen de huidige mensheid die zich verenigen in het WEF en die elitaire samenkomsten houden in Davos en op nog andere geheim gehouden plaatsen. Zij amuseren zich met het treffen van beslissingen over het leven van ontelbare anderen en op die wijze trachten zij in hun zieke geestestoestand aan zichzelf de illusie te verkopen dat zij inderdaad zelf geen mensen zijn doch goden. Zij zijn hoe dan ook miljardairs en derhalve hogepriesters in de eredienst aan de Mammon. En zo duur en hoogdravend als zij hun plannen laten uitschijnen, zo arrogant, oppervlakkig, megalomaan, laaghartig en misdadig zijn ze. Zij hebben de mond vol over een vierde industriële revolutie en over transhumanisme maar een overzicht van de inhoud van hun pamflet verraadt een culturele barbarij die deze van het Derde Rijk naar de kroon steekt en met in het verschiet een totalitarisme dat de tijd van Goelags en van concentratiekampen in zijn schaduw stelt.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 5 maart 2021)

Verwijzingen:

(1) http://www.pileface.com/sollers/pdf/The%20purloined%20letter.pdf

(2) http://reparti.free.fr/schwab2020.pdf

(3) https://www.forbes.com/sites/worldeconomicforum/2016/11/10/shopping-i-cant-really-remember-what-that-is-or-how-differently-well-live-in-2030/?sh=7bc6f4441735

(4) M.A. Lathouwers, Dostojewskij, Desclée De Brouwer, Brugge/Utrecht 1968, pp. 38-44.

De wet van de geringste weerstand: op naar de domesticatie van het virus?

Het tijdperk van de wetenschappen, zoals het zichzelf toch noemt, heeft medicijnen en medicijnmannen voortgebracht maar helaas ook veel meer vergiften en kwalen dan dezen ooit zullen kunnen genezen en neutraliseren. Wanneer de technologie uitbreidt, zijn maffioso de eersten om daar gebruik van te maken terwijl het politieapparaat steeds weer kampt met een tekort aan middelen. En kennelijk volgen deze en nog ontelbare andere culturele evoluties alleen maar de natuur der dingen: straffere insecticiden maken insecten resistenter en verdelgen de producenten. Vandaag blijkt een verstrenging van de coronamaatregelen telkenmale uit te draaien op het ontstaan van mutaties die nog dodelijker en besmettelijker zijn. De criminelen zijn sluwer dan de criminologen, de ziekten overwinnen de medicamenten en alsnog blijken de hedendaagse wetenschap en technologie het onderspit te moeten delven in de strijd tegen het onooglijke virus. De tegendoelmatigheid uit de tragedies der Hellenen zit ingebakken in natuur en in cultuur, in het vlees en in de ziel, in de genen en de memen. (1)

Plagen van zeer uiteenlopende aard teisteren de wereld: plagen met betrekking tot de gezondheid van het lichaam maar ook plagen die te maken hebben met de toestand van de ziel. De laatst genoemde euvels uiten zich in een zelden geziene toename van de meedogenloosheid, van de verharding en van de volstrekte onverschilligheid jegens het lot van armen, vluchtelingen en vervolgden. Alvast is het een feit dat de erbarmelijke fysieke conditie van de inzittenden van de derde en de vierde wereld mede wordt in de hand gewerkt door de erbarmelijke geestelijke of morele instelling van de welvarenden.

Een groot deel van de menselijke ellende halen mensen zichzelf en anderen op de hals, een ander deel komt als uit het niets te voorschijn en wordt toegeschreven aan toeval ofwel aan zondebokken. In dat laatste geval bestaat de strategie erin zichzelf te bevoorraden met hoop en met de illusie van toekomstige beterschap door aan het kwaad een of meer daders toe te schrijven die men dan kan straffen ofwel 'vernietigen', zoals men in het nazitijdperk deed met zowat het ganse joodse volk.

Maar men kan het kwaad ook doen verdwijnen door het helemaal te depersonaliseren en ook te de-objectiveren en dan te beschouwen als een structureel onafwendbare eigenschap van zekere natuurlijke gebeurtenissen. In de natuur geldt namelijk het recht van de sterkste, waarbij een gevecht op leven en dood erover beslist wie de sterkste dan wel mag zijn en het kwaad is dan de dood verpersoonlijkt in de vijand die echter nooit zijn eigen vijand is en altijd de vijand voor de ander, wat wil zeggen dat in en krachtens de natuur, de ene het kwaad is voor de andere, waardoor het uiteraard verdwijnt als 'kwaad op zich'.

Zo noemen wij het virus een kwaad omdat het onze natuurlijke vijand is zoals wij dat in zekere zin ook voor het virus zijn. Maar opgemerkt moet worden dat het virus ons te beurt valt omdat het een goed in ons ziet, namelijk een goed voor zichzelf: het virus heeft onze lichaamscellen nodig om zich voort te planten. De mens is een goed voor het virus want hij is een prooi maar hij is ook een vijand voor het virus waar hij in staat is om het virus te verdelgen. In feite zouden virus en mens het op een akkoordje moeten kunnen gooien: zij konden dan misschien een samenwerkingsverband sluiten waarmee zij beiden hun voordeel konden doen.

Wanneer het virus merkt dat mensen strengere maatregelen gaan hanteren om besmettingen tegen te gaan, wordt het agressiever. Wij weten niet hoe het virus dit weet, hoe het dit weten verwerkt en hoe het komt dat het dan zo doeltreffend reageert maar de zaak is dat het virus dit wonderwel blijkt te kunnen doen. Maar als het virus in staat is om te reageren op een negatieve houding van de mens, waarom zou het dan niet in staat zijn om te reageren op een positieve menselijke houding, een toenadering als het ware? Stel dat wij het het virus wat makkelijker zouden maken om zich voort te planten: zou het virus deze hulp dan niet evenzeer kunnen appreciëren als het in staat is om onze vijandschap afkeurend te beantwoorden? Denk maar aan de wolf die tam wordt van zodra wij hem toestaan om mee uit onze trog te komen eten: hij valt ons niet alleen niet langer aan maar wordt bovendien een goede bondgenoot, een hond.

Hoe dan ook is het virus een levend wezen en derhalve zijn zowel zelfbehoud als soortbehoud dan werkzaam, samen met nog een aantal andere wetten zonder welke het leven niet kan gedijen, zoals de wet van de geringste weerstand - een beetje vergelijkbaar met het scheermes van Occam dat werkzaam is in de wetenschappelijke sfeer. Die wet betekent dat het virus zich evenmin als elk ander levend wezen zal forceren als dat niet noodzakelijk is om voort te bestaan. We herinneren ons bijvoorbeeld dat het virus pas op de mens is overgesprongen op het ogenblik dat het schubbendier, waarin het zich aanvankelijk had genesteld, met uitsterven bedreigd werd omdat het door de mens wordt aangewend als voedselbron. Evenals het virus dat aids veroorzaakt en dat afkomstig blijkt van apen, zou ook dit virus wellicht in zijn oorspronkelijk nest gebleven zijn als dit niet werd bedreigd.

Over de nesteling van virussen kan overigens nog een en ander worden gezegd. Duidelijk is alvast dat het virus niet bekwaam is om zichzelf voort te planten zonder de hulp van een gastheer van wiens voortplantingsorganen binnenin de lichaamscellen het gebruikmaakt. Zo was de soort 'schubbendier' het oorspronkelijke nest voor het virus - of alvast een van de vorige nesten - terwijl het momenteel ook op de mensensoort is overgegaan die nu als virusnest dienst doet. In feite heeft de mens tot zijn eigen nadeel het virus uit zijn aanvankelijk nest verdreven door op schubbendieren te gaan jagen en ze met uitroeiing te bedreigen.

Eenmaal bij de mens terechtgekomen, kiest het virus om te overleven ook de zwakste groepen onder de mensen uit: mensen die oud zijn, ziek en ondervoed en dat is opnieuw een gedrag in overeenstemming met de wet van de geringste weerstand. Pas van zodra die groep van zwakkeren 'opgebruikt' zijn of dus overleden, wordt het virus agressiever en springt het op minder zwakke groepen over, wat in dit geval betekent dat ook jongere mensen met het virus worden besmet. Het virus had met andere woorden nooit een tandje hoeven bij te steken indien zulks niet noodzakelijk was voor de eigen overleving.

Maar wellicht geldt ook het omgekeerde en wordt het virus lui van zodra die het wat makkelijker krijgt om te overleven. Er is alvast een wereld denkbaar waarin biologen strategieën uitwerken die op grond van deze simpele wetten het gedrag van virussen dermate manipuleren dat wij er niet langer last van hebben, zoals er ook een wereld feitelijk is waarin landbouwers irrigatiesystemen bouwen om het water te kanaliseren en moerassen om te vormen tot vruchtbare akkers, wilde gewassen veredelen tot nieuwe voedselbronnen en de noodlottige verspilling van beperkte grondstoffenvoorraden ombuigen door methoden van recyclage en het aanboren van hernieuwbare energiebronnen. In de wetenschap dat nood dwingt, zou een dictator zijn virologen allang het vuur aan de schenen hebben gelegd. En in de wetenschap dat deze wet - 'nood dwingt' - alleen maar een andere gedaante is van de wet van de geringste weerstand, zal in een democratische wereld kennelijk eerst het voltallige mensdom met uitroeiing moeten worden bedreigd vooraleer de hoop gerechtvaardigd is dat een oplossing uit de bus kan komen.

(J.B., 28 februari 2021)

Verwijzingen:

(1) http://blogimages.bloggen.be/tisallemaiet/attach/226544.pdf

Achteruitgang in de opmars

Intermezzo: Een prikje voor Van Togenbirger?

- Omsk Van Togenbirger! Wat lang geleden! U hier tegen het lijf te lopen en zo vroeg nog op de dag! Prikje halen?

OVT: Hoe zegt u? En ook een goedemorgen...

– Bent u op weg naar het vaccinatiecentrum?

OVT: Ik ben nog niet suïcidaal! Maar komt u daar dan vandaan?

– Ik kreeg nog geen uitnodiging...

OVT: Iedereen doet natuurlijk wat hij wil... Voorlopig toch...

– Op uw leeftijd kunt u toch niet het risico lopen corona te krijgen?

OVT: Precies daarom!

– Dit ontgaat mij...

OVT: Volgt u het nieuws dan niet?

– Toch wel... het officiële nieuws natuurlijk.

OVT: Jaja, de paus heeft gezegd...

– Verklaar u nader!

OVT: Tweeëntwintig doden in een zorgcentrum in Amersfoort kort na de vaccinatie!

– Zie je wel: u leest berichten die geboekstaafd staan als nepnieuws!

OVT: Zeker niet, mijn beste: dit staat in het Algemeen Dagblad van 22 februari (1), alleen vermeldt men in dit 'officiële' nieuwsbericht niet dat de slachtoffers net hun prikje hadden gekregen!

– Dat is dan toeval...

OVT: Nog een officieel bericht: Het Belang van Limburg van 19 februari meldt dat vierendertig overlijdens werden vastgesteld na toediening van het coronavaccin. En men voegt eraan toe dat er geen verband is! (2) Onder meer een vrouw van drieëntachtig overleed drie weken na de toediening van het vaccin, zo kan men lezen in dezelfde krant. (3) Het NOS-nieuws bericht hetzelfde over een negentiger. (4) Het Laatste Nieuws, een volstrekt onverdachte bron, meldt hetzelfde. (5) Het Nieuwsblad, andermaal officieel nieuws, maakt melding van een identiek tafereel en alweer met toevoeging van de uitleg dat er geen verband werd vastgesteld. NU maakt gewag van vijfendertig ouderen die stierven na de vaccinatie. (6) En wat bericht Het Nieuwsblad van 23 februari? “Doodsoorzaak Rachel (99) aangeduid als Covid-19 ondanks negatieve test én vaccin”! (7) Volgens Het Nieuwsblad van 17 januari waren er overigens al waarschuwingen vanuit Noorwegen na negenentwintig overlijdens bij gevaccineerde bejaarden aldaar (8) en een paar dagen later zijn dat er volgens het VRT-nieuws al drieëndertig. (9) Er werden trouwens al verschillende meldingen gemaakt van verdachte overlijdens na vaccinatie in december vorig jaar (10) en er zijn nog meer dergelijke berichten. (11) En herinner je je nog het bericht over die proefapen? Niet één heeft de vaccinaties het overleefd! (12)

– Toeval...

OVT: Maar men ontkent niet dat er een verband is tussen de overlijdens en de vaccinatie: men zegt dat er geen verband werd aangetoond. We weten zelfs niet of er uberhaupt een onderzoek gevoerd werd naar het verband. Ziet u het, mijn beste? A1s men cijfers voorlegt inzake de werking van het vaccin, dan volstaan die cijfers maar in geval van overlijdens wil men het verband bewezen zien.

– Volgens mij ziet u het allemaal veel te zwart en uit de context gelicht. En ongelukkig genoeg is er ook altijd heel veel toeval in het spel.

OVT: Ongetwijfeld! En is het ook geen toeval dat alcoholici en kettingrokers het mondmasker achterwege mogen laten terwijl uitgerekend de consumptie van tabak en alcohol aanzienlijk meer slachtoffers maakt dan corona?

– Men mag niet discrimineren...

OVT: Zijn het naar de mond brengen van tabak en alcohol dan essentiële verplaatsingen? Begrijpt u wat ik wil zeggen? Hoe kan men vertrouwen hebben in een regering die het overtreden van coronaregels zo zwaar sanctioneert terwijl zij gedragingen die een veel grotere sterfte tot gevolg hebben nog aanmoedigt? En wie gelooft nog in die vaccins als de ziekte zelf al één en al mist is?

– Onderzoek bij veertigduizend proefpersonen heeft uitgewezen...

OVT: Dat de vaccins niet werken! (13)

– Onderzoek heeft uitgewezen...

OVT: Dat door de overheid via de apotheken verspreide mondmaskers giftig zijn en longontsteking kunnen veroorzaken! (14)

– Foutjes gebeuren overal...

OVT: Foutjes, zegt u? Volgens een officiële krant werden die maskers geleverd door een bedrijf dat gerund wordt door een voormalige voetbalmakelaar en een ex-restauranthouder en met geld van een Jordaanse miljonair met een adres op Malta, een holding op de Kaaimaneilanden en een firma die filmprojecten financiert in de VS.

– Is dat zo?

OVT: Vraag raad aan je apotheker! Het staat letterlijk in De Morgen. Op de koop toe had het Ministerie van Volksgezondheid een positief advies gegeven over de levering. En wat er nog aan ontbrak: er loopt een onderzoek naar fraude bij de aankoop door de overheid; het gaat om een som van veertig miljoen euro en daar kan toch al een percentje van af, nietwaar? (14) Een fijne dag nog!

(J.B., 25 februari 2021)

Verwijzingen:

(1) https://www.ad.nl/amersfoort/corona-slaat-hard-toe-in-amersfoorts-verpleeghuis-22-bewoners-overleden-in-week-tijd~a8a459f7/?referrer=https://www.google.nl/

(2) https://www.hbvl.be/cnt/dmf20210219_93514675

(3) https://www.hbvl.be/cnt/dmf20210218_98177183

(4) https://nos.nl/artikel/2366923-overlijden-90-plusser-na-vaccinatie-onderzocht-geen-verband-met-prik-vermoed.html

(5) https://www.hln.be/binnenland/veertien-overlijdens-na-coronavaccin-in-belgie-geen-oorzakelijk-verband-vastgesteld~aeb89eb0/

(6) https://www.nu.nl/coronavirus/6116732/35-ouderen-overleden-na-vaccinatie-waarschijnlijk-door-bestaande-problemen.html

(7) https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210223_96086917

(8) https://m.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210116_96981562

(9) https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/01/19/33-bejaarden-overleden-na-coronavaccin-in-noorwegen-geen-duide/

(10) https://nl.metrotime.be/2020/12/30/must-read/zwitser-overleden-na-vaccinatie-tegen-coronavirus/

(11) https://www.demorgen.be/nieuws/onderzoek-naar-overlijden-82-jarige-verband-met-coronavaccinatie~b4d85b27/ ;

https://m.standaard.be/cnt/dmf20210121_95526069 ;

https://m.nieuwsblad.be/cnt/dmf20201021_96638513

(12) https://www.ad.nl/binnenland/bij-het-onderzoek-naar-vaccin-covid-19-sterven-uiteindelijk-alle-apen-die-ingezet-worden~a5594ad4/

(13) https://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=3251939

(14) https://www.demorgen.be/nieuws/stoffen-mondmaskers-die-overheid-gratis-uitdeelde-via-apotheken-mogelijk-giftig~bf3a6b75/

Achteruitgang in de opmars

Deel 5: De democratie als totalitaire staat

Van 1964 is het geleden dat One-Dimensional Man verscheen van de hand van Herbert Marcuse: een kritiek op het consumentendom die in geen tijd onze ogen opende voor het feit dat niet alleen de Sovjets maar evenzeer de westerse democratieën totalitaire regimes zijn, alleenheerschappijen onder de dictatuur van het geld. Een fragment uit de conclusie van De eendimensionale mens over het ware gelaat van onze tijd:

"The real face of our time shows in Samuel Beckett's novels; its real history is written in Rolf Hochhuth's play Der Stellvertreter. It is no longer imagination which speaks here, but Reason, in a reality which justifies everything and absolves everything--except the sin against its spirit. Imagination is abdicating to this reality, which is catching up with and overtaking imagination. Auschwitz continues to haunt, not the memory but the accomplishments of man--the space flights; the rockets and missiles; the "labyrinthine basement under the Snack Bar"; too pretty electronic plants, clean, hygienic and with flower beds; the poison gas which is not really harmful to people; the secrecy in which we all participate. This is the setting in which the great human achievements of science, medicine, technology take place; the efforts to save and ameliorate life are the sole promise in the disaster." (1)

Valse behoeften worden gecreëerd en via massamedia aangeprezen, zo schrijft Marcuse: het geluk is te koop, met geld uiteraard en dus middels (slaven)arbeid. Overproductie en overconsumptie aangezwengeld door een technologische rationaliteit laat een spoor na van eindeloze vervuiling, roofbouw op de natuurlijke grondstoffen, beschavingsziekten en slechts de illusie van vooruitgang en vrijheid.

De verdwijning van het kritisch vermogen van de mens maakt Marcuse's werk over de ideologie van de industriële maatschappij vandaag actueler is dan ooit.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 23 februari 2021)

Verwijzingen:

(1) Herbert Marcuse, One-Dimensional Man. Studies in the Ideology of Advanced Industrial Society, Boston, Beacon, 1964, Hoofdstuk 10 (Conclusie), paragraaf 2. Voor de oorspronkelijke tekst, zie:

https://www.marcuse.org/herbert/pubs/64onedim/odm10.html

Een Nederlandse vertaling van De eendimensionale mens van Herbert Marcuse staat als PDF op het internet op het onderstaande adres. (De conclusie van het werk kan men lezen vanaf pagina 310):

https://archive.org/details/de-eendimensionale-mens-herbert-marcuse/De%20eendimensionale%20mens%20-%20Herbert%20Marcuse/page/n1/mode/2up

Achteruitgang in de opmars

Deel 4: Daarom wordt de wereld de mond gesnoerd

De redelijkheid dankt haar waarheidswaarde aan de openbaarheid omdat zij resulteert uit een soort van rechtspraak waarvan de jury bestaat uit principieel alle mensen. Redelijk spreken is spreken alsof het gebeurde voor het publiek van alle mensen en het is daarom onverschrokken spreken of spreken in volledige vrijheid. Men kan zich immers niet beter beveiligen voor de leugen en derhalve ook niet voor de misdaad dan onder de ogen van de ganse mensengemeenschap. En uiteraard geldt ook het tegendeel: de leugen en de misdaad krijgen pas vrij spel bij afwezigheid van getuigen.

Het creëren van een speelterrein zonder getuigen is bijzonder lastig maar veeleer ondenkbaar dan ondoenbaar zoals Aleksandr Solzjenitsyn dat aantoont in De arrestatie, het eerste van de volstrekt onverzonnen verhalen in De Goelag Archipel. (1) De manier waarop men in koelen bloede te werk gaat met gesofistikeerde listen om zelfs op klaarlichte dag onschuldige mensen definitief van hun vrijheid te beroven, overtreft de stoutste fantasie.

Zijn er alsnog getuigen van leugens of van andere misdaden, dan kunnen die onschadelijk worden gemaakt met geld: met een som geld kan men een ander om het leven laten brengen of ervoor zorgen dat hij de waarheid achterhoudt en in dat laatste geval spreekt men van zwijggeld: wie zwijggeld krijgen, worden betaald om de waarheid in zichzelf gevangen te houden.

Het in zichzelf gevangen houden van de waarheid lijkt heel makkelijk maar kan nooit een sinecure zijn omdat de waarheid zo gesteld is op haar vrijheid. De waarheid bevrijdt maar zij wil zelf ook vrij zijn en dat blijkt uit het feit dat zij zich altijd ongedurig wil verklappen, dat zij de dood niet vreest en dat zij zich uiteindelijk voor geen geld ter wereld zal laten kooien en om die reden is zwijggeld dan ook bij voorbaat veroordeeld om te falen: wie een ontdekking doen, ontdekken per definitie waarheid en zij kunnen die nimmer voor zichzelf houden zoals zelfs uitvinders van atoomwapens getuigen; wie de waarheid kennen, blijken in staat die te verdedigen tegen een massa van onwetenden, tegen pausen en andere potentaten, zoals Giordano Bruno getuigde en vele andere martelaren; wie de waarheid bezitten, worden op hun beurt door de waarheid bezeten, zij worden haar instrument, zij blijken wonderwel in staat haar te verdedigen en zij vrezen noch gevangenschap, noch verbanning, noch veroordeling, noch dood omdat de waarheid nu eenmaal sterker is. En wie de waarheid in zich gevangen houden, zijn om die reden op hun beurt de gevangenen van de eigen leugens.

Derhalve kunnen alleen wie de fout begaan om te geloven in de leugen, tevens de vergissing maken om anderen het zwijgen op te leggen. Met andere woorden kan men zonder de geringste twijfel oordelen over wie anderen het zwijgen trachten op te leggen, dat zij zelf liegen en samenzweren. Wie ervoor pleiten om aan anderen - en in de praktijk zijn dat vaak de tegenstanders van de eerstgenoemde pleiters - de toegang tot de media te ontzeggen, houden niet alleen de waarheid in zichzelf gevangen maar zijn op hun beurt de gevangenen van de leugen.

Omdat de waarheid zo gesteld is op haar vrijheid - zij wil immers leven in de openbaarheid - is zwijggeld ontoereikend om haar te onttrekken aan het licht: wie de waarheid achter willen houden, zullen zich daarom genoodzaakt zien om al degenen die de waarheid in zich gevangen houden, zelf aan de openbaarheid te onttrekken. Men kan met andere woorden de waarheid pas achter slot en grendel steken als men eerst hen die haar bezitten en die op hun beurt door haar bezeten worden, gevangen houdt. Ofwel als men allen die de waarheid kennen, de toegang tot de openbaarheid kan verhinderen.

Over lieden die verklaren dat niet iedereen het recht heeft om te spreken en dat het derhalve gerechtvaardigd is om aan sommigen het spreekrecht te ontzeggen door hen de toegang te ontnemen tot de kanalen die het spreken van de waarheid in de openbaarheid mogelijk maken, kan men wegens de hoger genoemde redenen zonder twijfel oordelen dat zij liegen. Maar in feite weten zij ook dat zij liegen omdat zij zoals iedereen beschikken over het nog niet verklaarde doch wezenlijke en bijzondere vermogen om wat waar en onwaar is te onderscheiden zoals iedereen ook goed en kwaad kan onderscheiden. Immers, zou iemand niet beschikken over dit vermogen, dan kon hij ook niet weten of hij wakker was of droomde en dan verging de wereld in de dichte mist die ons ook het zicht ontnemen zal wanneer wij ten slotte stranden in het rijk van Hades.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 21 februari 2021)

Verwijzingen:

(1) Zie het artikel: De arrestatie (d.d. 13.03.2018): https://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=3060740 ;

Zie ook: Corona en de waarheid, Aflevering 17: Het wrede lot van de weerlozen: https://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=3240082

Achteruitgang in de opmars

Deel 3: Het tijdperk der Verduistering

Het geloof in de Rede, die de goddelijke kennis zou brengen en aldus, met het tijdperk van de wetenschappen, de macht over de natuur en de godengelijkheid, liet de mensheid niet alleen achter met een enorme teleurstelling maar tevens met de catastrofe van haar tegendeel: de wanorde van een volstrekte irrationaliteit, het onrecht van het totalitarisme, de waanzin van het fascisme, het antisemitisme en de massamoord als industrie in de schande van de holocaust die nimmer door de rede te bevatten is. Andermaal de tragedie van de contraproductiviteit.

De Verlichting of het gebruik van het verstand, de rede, de rationaliteit, was er als een reactie op de (al dan niet vermeende) duisternis van het mythische denken. Vooreerst leek het erop dat de (Helleense) filosofie het mythische denken oversteeg waarin de tegendoelmatigheid de mens als een vloek boven het hoofd hangt en in het westen volgde het tijdperk der moderne wetenschappen als een reactie op de alleenheerschappij van het middeleeuwse geloof in een werkelijkheid van schuld en boete. Maar het ontbrak een al te voortvarende rationaliteit alras aan zelfkritiek en de rede sloeg om in haar tegendeel, zoals bij uitstek in de irrationaliteit van het nazisme in de jaren dertig en in de periode van de tweede wereldoorlog.

De waanzin en de misdaad van de uitroeiingskampen zijn een rechtstreeks gevolg van een logica die zijn bronnen vindt in de verabsolutering van de rede. In de zogenaamd wetenschappelijke kijk op de maatschappij en in de betrachting om de samenleving op basis van historische, sociologische, economische en medische inzichten gestalte te geven, hebben zich de rassenleer en de volksgezondheidsidealen ontwikkeld met de eugenetica voorop, het plan voor de veredeling van het mensenras door 'selectie' zoals dat ook al geschiedde in de teelt van planten en van vee: de vervolmaking van alvast een zeker ras van de mensensoort tot heldenvolk en misschien wel tot goden mocht niet achterop blijven.

Voor deze historische, gigantische en catastrofale ontsporing van de rede zijn geen woorden: zij bracht de wereld in een tijdperk van duisternis en was de aanleiding tot het ontstaan van een denkrichting die ging speuren naar de oorzaken van het falen van de Verlichting en van haar omslag naar de nieuwe barbarij en die denkrichting heette Frankfurter Schule (FS). De maatschappijkritische teksten van haar leden bleken visionair en zij kwamen pas goed tot leven in de beweging van 1968.

Wanneer bij de ingang van het coronatijdperk de angst toeslaat, zoekt men met hardnekkigheid zijn soelaas opnieuw maar andermaal vergeefs in de rationaliteit en zijn de geschriften van de FS actueler dan ooit. De vloek van de tegendoelmatigheid uit de mythologie valt ook met de Rede niet te bezweren - integendeel.

In 1944 stencilden Max Horkheimer en Theodor Adorno een vijftal filosofische verhandelingen onder de titel Dialektik der Aufklärung (1) waarmee zij poogden om de opkomst van de barbarij van de totalitaire staat te verklaren met het oog op het aanpakken van de wantoestanden. In twee woorden: in de Verlichting poogt de mens middels een instrumentele Rede de natuur te beheersen maar dit mondt uit in onverschilligheid jegens alles wat te maken heeft met zingeving en met menselijkheid. De mens en zijn cultuur zijn niet langer doel op zich maar zij verworden tot louter gebruiksgoederen: alles komt in functie te staan van een blinde economie. En zo leidt uitgerekend de verabsolutering van de Rede tot de volstrekte redeloosheid van uiteindelijk het fascisme en de nieuwe barbarij.

Een medestichter van de FS was Herbert Marcuse wiens werk One-dimensional Man het cultboek werd in de studentenbeweging van 1968: een protest tegen het afstompende consumentisme, tegen onderdrukking, manipulatie en indoctrinatie van de massa. Hij lanceerde het begrip 'repressieve tolerantie' waarvan de werking bijzonder actueel is: het gaat om de repressie van de feiten middels het afleiden van de aandacht naar irrelevant nieuws. Het betekent van langs om meer dat verzet geduld wordt met de bedoeling het te neutraliseren.

Andere leden van de FS waren Erich Fromm en Walter Benjamin. In Die Furcht vor der Freiheit (1941) verklaart Fromm waarom mensen buigen voor dictaturen: geëmancipeerd van de menigte zijn individuen nog steeds onvrij omdat zij niet in staat zijn zichzelf te realiseren; zij vluchten in een autoritair karakter, in destructiviteit en in conformisme om niet vrij te hoeven zijn. De cultuurcriticus Walter Benjamin zelfmoordde zich toen hij in een concentratiekamp dreigde terecht te komen.

Het bekendste lid van de jongere FS is Jürgen Habermas met zijn theorie over de openbaarheid: de vrijheid van elke burger om zich tot een publiek te verzamelen, bijvoorbeeld via de media, waar zaken van algemeen belang kunnen besproken worden, wat dan 'politieke openbaarheid' heet. Opnieuw zeer actueel, gezien de open debatcultuur in de verdringing komt nu zekere belangengroepen zich het monopolie op het spreekrecht hebben toegeëigend en gevestigde academici vanuit een vrees voor machtsverlies ingevolge de instorting van door hen opgehangen façades, beginnen te tornen aan het recht op de vrije meningsuiting (van hun tegenstanders).

(Wordt vervolgd)

(J.B., 20 februari 2021)

Verwijzingen:

(1) De tekst verscheen in 1947 in drukvorm.

Achteruitgang in de opmars

Deel 2: De nieuwe pikorde: de mens voortaan onderaan

De met de mond, lippen, tong, stembanden, gelaatsuitdrukkingen en lichaamstaal, persoonlijke en intiem gesproken woorden tussen mensen onderling bestaan niet meer: voortaan dient de menselijke communicatieve rijkdom te worden geperst in het enge, vernietigende keurslijf van een klavier met enkele tientallen toetsen, principieel voor iedereen zichtbaar, ontdaan van alle persoonlijke trekken zoals ook het gelaat dat nog slechts een masker is, een robot, een dood ding, weldra ook een dodelijk wapen want gezichtsherkenning is een technologie die bijna bijna (sic!) op punt staat.

Ooit kregen mensen een naam om aanspreekbaar te zijn en vooral ook als teken van erkenning; vandaag is de naam nog louter een teken voor herkenning, een kenteken, de ketting die een lichaam verbindt met het rechtssysteem, met het bankwezen, met het politieke apparaat, met de Moloch die roept aan de binnenkant van het oor: "Individu 638722B3, u hebt nog 1460 euro schulden af te lossen voor het einde van de maand, zo niet moeten wij helaas een beroep doen op de deurwaarder en zullen wij ons genoodzaakt zien om de zorg over uw kroost aan derden over te dragen!" De Moloch, tussen haakjes, was en is een godheid die kinderoffers opeist op straffe van nog groter onheil. Eerst heette hij Moloch, later Baäl en nog later Jahweh: hij is de transcendente gezagsbron middels welke slaven kort worden gehouden voor hun exploitatie, zodat zij tegen zichzelf geweld gaan plegen, hun eigen onvrijheid gaan nastreven en aan hem hun kinderen offeren. (1)

Van mensen wordt vandaag als vanzelfsprekend verwacht dat zij zich bijscholen en meer bepaald inzake het gebruik van de computer met het oog op het zich inwerken in de virtuele wereld. Voor de slechte verstaander lezen wij tevens dat zij dit ook moeten doen omdat men wil dat zij verdreven worden uit de echte wereld. Door de perverse inversie van de tijd zijn het nu de ouderen die bij de jongeren in de leer moeten voor lessen die ons een tweede perversie door de strot rammen: aan mensen moet de taal van de machine worden bijgebracht want vandaag is zijn instrumentarium meester over de mens: de mens moet zich aanpassen aan zijn werktuig, het schip heeft het roer overgenomen van de kapitein.

De vingers worden herleid tot stokken die alleen nog mogen tikken tegen toetsen op een plastic bord met 'voorgeschreven' tekens, tekens die de hand niet langer zelf vermag te vormen. De handen verkrampen in tegennatuurlijke standen, de slanke vingerspieren, gelijk balletdansers getraind om middels kroontjespen en koningsblauwe inkt op blank ivoorpapier een dans van schoonschrift op muziek van de verbeelding te vertolken, moeten zich nu herscholen tot domme trommelstokken en zullen voortaan alleen nog tokkelen op een klavier zoals de blinde raderen dat doen van een groteske robot.

Dat de mens zich aan de machine aanpast, betekent dat hij zich daaraan onderwerpt: hij beaamt dat de machine aan zijn lichaam superieur is. Maar dit onrecht schreeuwt ten hemel: een machine is geen lichaam, is slechts een samenstelsel zoals hefbomen dat zijn en werktuigen waarvan het wezen nimmer anders zijn kan dan een verlengstuk van het lichaam van een mens van vlees en bloed, zoals een wandelstok dat is, een schaar, een boog, een jas, een huis, een kar, een paard, een pen.

In zijn Fenomenologie van de Waarneming schrijft Maurice Merleau-Ponty dat het lichaam niet met zichzelf samenvalt zoals een ding dat doet: in zijn contact met de wereld transcendeert het lichaam zichzelf voortdurend: het is via onze lichamelijkheid dat wij met de ander kunnen co-existeren en communiceren: "Ik ontmoet de ander niet in een gedachte ruimte, maar op de bodem van een gemeenschappelijke wereld, waarin het lichaam verworteld is en waarin het zijn enige legitieme domicilie heeft. In mijn ontmoeting met de ander kom ik in aanraking met een existentie, die in haar subjectiviteit aan dezelfde voorwaarden van lichaam en wereld gebonden is als ikzelf en deze ontmoeting voltrekt zich in de ruimte der lichamelijkheid (…)." (2) "[De klassieke psychologie] zag (…) over het hoofd, wat Merleau-Ponty een raadsel noemt: dit, dat mijn lichaam tegelijk zichtbaar en ziende is, dit, dat men niet waarneemt, wat de waarneming zelf mogelijk maakt (l'Oeil et l' Esprit, p. 197)." (3) "Het sciëntisme acht de geometrische ruimte wetenschappelijk alleen relevant. Maar het vergeet, dat deze ruimte er niet zou zijn, als ik geen lichaam had (...)" (4)

Zonder onze lichamelijkheid was er ruimte noch tijd: de abstracte en volmaakt geachte begrippen die de vermeend goddelijke kennis van de wiskunde funderen, zijn zonder inhoud los van het lijf met zijn trekken en zijn sleuren: afstanden zijn volstrekt ondenkbaar zonder de last en de lust van het lopen; uren en jaren kunnen helemaal niet bestaan als er geen wachten is en geen verlangen; het denken ontspringt aan het bloed en aan de quasi stoffelijke zenuwdraden die reiken tot in het orgaan van onze huid die gevoeld kan worden en kan tasten, tot in het licht van onze ogen die zien en gezien worden tegelijk: er bestaat gewis geen wereld los van onze levende lichamen.

De kostelijke en verslavende illusie van de virtualiteit spiegelt ons als nooit voorheen de smetteloze ideeënwereld voor van Plato en het paradijs van Genesis maar dit gemeen bedrog waarvoor Rudolf Boehm waarschuwt in zijn Kritik (5), verleidt ons tot niets anders dan uiteindelijk de absolute levenloosheid van de dood. Het theater van de windowsventers-miljardairs is schaamteloze diefstal vanuit een ongeremde hebzucht en een smachten naar de absolute en ultieme almacht die alleen aan god toekomt en dit middels het herleiden van de wereld tot een panopticum dat uiteindelijk de voltallige mensheid uit de tijd dreigt weg te wissen alsof het ging om slechts een schim.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 18 februari 2021)

Verwijzingen:

(1) Zie: Jaap Kruithof, Marx en de oorzaken van de menselijke aliënatie, Mens en Taak, 1965, nr. 1, jg. 8.:

https://www.marxists.org/nederlands/kruithof/1965/1965vervreemding.htm

Zie ook:

https://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=3252564

(2) R. Bakker, Merleau-Ponty. Filosoof van het niet-wetend weten, Wereldvenster, Baarn 1975, pp. 64-65. Bakker verwijst hier naar Maurice Merleau-Ponty, Phénoménologie de la Perception, Paris: N.R.F., Gallimard, 1945 (Vierde druk d.d. 1962), pp. 226 en 404-405.

(3) R. Bakker, ib., pag. 67.

(4) R. Bakker, ib., pag. 67.

(5) Rudolf Boehm, Kritik der Grundlagen des Zeitalters (1973). Een Nederlandse vertaling van de hand van Willy Coolsaet met een taalkundige revisie d.d. 2011 van Guy Quintelier verscheen bij Het Wereldvenster, Baarn (1977). De integrale tekst van het werk is beschikbaar op het internet op het volgende adres:

https://www.marxists.org/nederlands/boehm/1977/kritiek/index.htm .

Zie ook de afleveringen 26 tot en met 35 van het hoofdstuk, getiteld: Corona en de heilige zaak.