In het mooie reliëf uit de abdijkerk van Moissac zien we een engel, die zich klaarmaakt om de arme Lazarus naar de schoot van Abraham te dragen. Het verhaal vertelt ons iets over het hiernamaals. Het vertelt dat in beelden uit vervlogen tijden, toen een hiernamaals, een hemel en een hel, vanzelfsprekend waren.

Wij leven in een ander ‘nu’. Kan dit verhaal ons, moderne mensen, nog aanspreken?

Ik denk van wel. Want de kern van dit verhaal zit niet in beelden van hemel en hel. Die zijn een poging om een diep geloof uit te drukken, een geloof over iets dat we als volgelingen van het evangelie vermoeden, dat we hopen, maar dat we niet met ons verstand kunnen begrijpen.

Het geloof dat er voorbij de horizon van ons leven een wereld van gerechtigheid mogelijk is. Blijf hopen, zegt dat geloof. Lijden en dood, onrecht en geweld, zij zullen het laatste woord niet hebben. Ooit komt de balans in evenwicht en worden de wonden geheeld, de tranen gedroogd.

Niet voor niets betekent de naam ‘Lazarus’: ‘God helpt’. 

Dit verhaal gaat niet zozeer over later, maar over het nu. Het is nu dat de rijke man en zijn broers zich om Lazarus moeten bekommeren. Het is nu dat wij die betere wereld moeten voorbereiden. De overwinning van het goede begint nu. De weg naar die overwinning kennen we: het is de weg van het evangelie, dat de Wet en de profeten voltooit. Hou vol met verzet tegen onrecht en machtsmisbruik, zoals Amos, Hou vol met zeventigmaal zeven keer vergeven, met streven naar zachtmoedigheid en barmhartigheid.

Het is aan ons om nu een barmhartige Samaritaan te zijn. Dan wordt het evangelie vandaag een Blijde Boodschap voor armen, zieken, blinden, gevangenen. Omdat er nu mensen zijn die opkomen voor rechtvaardigheid, die vrede en troost brengen, die hun naaste beminnen zoals zichzelf. 

Dat zijn wel grote woorden.
Wij zullen al ervaren hebben dat de weg van het evangelie lastig is. Zijn wij wel in staat aan de eisen van het evangelie te beantwoorden? Bemin uw vijanden… Het evangelie kan ons opzadelen met een gevoel dat we tekort schieten.

Maar dan hebben we het niet goed begrepen.
Ook voor ons, die ons soms zo machteloos voelen, is het een Blijde Boodschap.  God neemt voor lief ons onvermogen, zingen we. De povere inspanningen die we doen, de goede wil die dikwijls zo zwak lijkt, het kleine offer waartoe we amper in staat zijn, het zijn allemaal bouwsteentjes van dat Rijk Gods.

Daarom komen wij hier samen: om bij het breken van het brood ons geloof te sterken dat ook met onze kleine stapjes het Rijk Gods dichterbij komt.

 

Soms is een evangelie heel klaar en duidelijk en zijn er weinig woorden nodig om het te verklaren of toe te passen op ons eigen leven. Het evangelie van vandaag is toch merkelijk anders en roept vooral vragen op. Hoe moeten we dat nu begrijpen? Is die rentmeester een sjoemelaar of een rechtvaardige? Is hij iemand die minderbedeelden helpt of van hen profiteert?

 

Bij het opstellen en bij elkaar zoeken van de teksten voor deze viering hebben wij, drie simpele mensen als wij zijn, de interpretatie genomen die in vele andere teksten gebruikt wordt.

Wij, mensen, hebben de schepping uit Gods handen gekregen en wij moeten met die schepping omgaan op een verantwoorde manier. Als goede rentmeesters eigenlijk. In de teksten die we in deze viering gebruiken komt dat idee geregeld aan bod.

 

Maar bij het voorbereiden van deze homilie ben ik toch wat uitgebreider gaan lezen in commentaren op dit evangelie. En wat blijkt? Niet alleen simpele, ongeschoolde mensen zoals wij hebben het er moeilijk mee. Ook de exegeten en bijbelkenners moeten zich soms in vreemde bochten wringen om een aanvaardbare uitleg te bedenken.

 

De simpelste verklaring is de volgende. Een rentmeester is iemand die de bezittingen beheert van een vermogende, een rijke heer. Hij doet dat volgens zijn eigen inzichten en methodes en het kan dus dat hij bij een aantal mensen een bedrag gaat innen dat veel hoger is dan wat zijn heer nodig heeft.

Hij bedriegt dus de minder begoeden en steekt de winst in zijn eigen zak. De heer betrapt hem en hij wordt ontslagen. 

 

Dan gaat hij naar de vroegere schuldenaars en geeft het geld terug dat hij eigenlijk te veel had gevraagd. Zo bedriegt hij in feite ook zijn heer, maar hij hoopt dat hij op die manier op een goed blaadje kan komen bij de anderen. Het vreemde is dat zijn heer hem feliciteert omdat hij verstandig heeft gehandeld.

 

Er zijn, zoals ik zei, nog andere interpretaties te vinden, maar het draait hoe dan ook allemaal  om geld en hoe we ermee om gaan. Eigenlijk is de eerste lezing, van de profeet Amos, veel duidelijker. Daar gaat het over bedrog in koopwaar en zaken en dat bedrog wordt ondubbelzinnig veroordeeld.

En dat herkennen wij veel beter. We kunnen het zelfs gemakkelijk naar onze tijd verplaatsen. Slimmer of handiger zijn dan een ander, en daar financieel voordeel uit halen, we kennen het allemaal. Een belasting ontwijken, iets in het zwart doen of laten doen, snel iets fiksen, wie heeft er nog nooit van gehoord?

 

Jezus heeft het wel vaker over rijkdom en bezit en welke plaats dat inneemt in het leven van mensen. Rijkdom wordt door Jezus niet veroordeeld of in vraag gesteld. Jezus heeft geen problemen met geld, wel met de mammon. En de mammon kunnen we eigenlijk vertalen als de geldduivel.

 

Bezit is niet verkeerd en geld hebben we nodig. Mensen die hard en eerlijk werken mogen daarvoor beloond worden. En als zij een zeker bezit of rijkdom verwerven kunnen zij daarmee hun gezin en hun vrienden een beter of meer waardevol leven bieden. Daar is helemaal niets mis mee. Geld kan een nuttig en mooi middel zijn om het leven te verrijken.

 

Maar geld is dan wel een middel en geen doel. Als geld echt een doel wordt, en als mensen er alleen maar naar streven om rijker en rijker te worden en daardoor anderen te overtreffen, dan is de mammon aan het werk. Dan is geld geen middel meer, maar een doel.

Dan wordt het echt een geldduivel. Dan is het geen middel meer om vrienden te maken of mensen te helpen, zoals in het evangelie. Dan gaat geld ons leven beheersen en bepalen en zal het ook onze levenshouding en beslissingen die we nemen beïnvloeden.

 

En, laten we maar eerlijk zijn, vaak gaan onze gedachten toch naar onze financiële middelen, naar hoe we de maand gaan rondkomen, naar het geld dat we nog hebben of zullen nodig hebben, voor ons en onze kinderen en kleinkinderen. En dan gaan we dat misschien belangrijker vinden dan nodig.

 

Alleen, soms komen er andere dingen in ons leven die veel belangrijker zijn. De mensen die hier onder ons zijn om een dierbare geliefde te herdenken die uit ons leven is verdwenen, zitten niet met geldzorgen in hun hoofd. Ze zouden er veel, zo niet alles voor over hebben om hun dierbare weer bij zich te kunnen weten. Die mammon kan hen vandaag gestolen worden. Je kan niet God dienen en de mammon, zegt Jezus. De mammon moet je niet dienen, hij is geen heerser, hij mag je leven niet bepalen.

 

In een gedachtenisviering proberen wij mensen te gedenken en hun eer te bewijzen. Dat is met geen geld te koop. Die mensen gedenken en niet willen of kunnen vergeten, daar gaat het vandaag om voor mensen hier aanwezig. Voor hen telt geen rentmeester of schuldenaar, voor hen is het een echtgenoot, een moeder of vader, een broer of zus, een grootouder,een buur of goede vriend.

Geld of bezit kan je niet meenemen na dit leven, het heeft in het hiernamaals geen belang meer. 

Wel, dat onze geliefde nog op de een of andere manier bij ons aanwezig blijft …

Het Jubeljaar 2025 is door wijlen paus Franciscus uitgeroepen in het teken van Pelgrims van Hoop.
Dat klinkt op het eerste gezicht wel vreemd. Hoe zouden we pelgrims kunnen zijn van hoop, als onze dagelijkse ervaring ons leert dat de toekomst bedreigd is? Eerder dan hoop zien we de vele zichtbare tekenen dat onze wereld overloopt van hopeloosheid.

En dan gaat het niet alleen over armoede, oorlog en conflict. We leven in een tijd waarin steeds meer mensen de klimaat- en ecologische crisis ondervinden, fysiek verlies en miserie kennen, en zo heel  kwetsbaar worden. 

De uitdagingen waar we nu voor staan, heeft de mensheid nooit eerder gekend. 
Bovendien worden we meegezogen in een nooit eindigende spiraal van presteren, consumeren en concurreren met elkaar. De fundamentele oorzaken van de crisis worden nauwelijks aangepakt.
Mensen, vaak jongeren, zijn overweldigd door angst en het gevoel dat ze geen controle hebben over de toekomst van de planeet. 

Ze vinden dat overheden traag zijn en falen om een antwoord te geven op de klimaatcrisis. De vertrouwde omgeving verandert onomkeerbaar. Ook de constante stroom beelden van milieuvernietiging, biodiversiteitsverlies, overstroming, droogte of brand als gevolg van extreme weersomstandigheden geven een ervaring van een oncontroleerbare dreiging. 

Er zijn verschillende reacties op de crisis. Sommigen ontkennen wat gebeurt en doen koppig voort alsof er niets aan de hand is. Anderen worden woedend en zijn bereid tot verregaande acties. Nog anderen voelen zich machteloos en berusten in een schijnbaar onafwendbaar lot.

In Laudato Si’, de encycliek van paus Franciscus die dit jaar zijn tiende verjaardag viert. 
vinden we geen berustende houding. Wel integendeel. Het is een oproep tot een ecologische bekering en een integrale ecologie als sleutel voor de bescherming van de Aarde, ons gemeenschappelijk huis. Het vertrekpunt is een kritische analyse, wat is er aan de hand is in onze wereld? 

Die ecologische bekering is niet alleen een oproep tot analyse en actie.

Allereerst moeten de drie fundamentele relaties hersteld worden: de relatie met God, met elkaar en met de Aarde en dit niet alleen buiten maar ook binnen onszelf. Volgens de Bijbel werden deze drie vitale relaties verbroken, en dit  niet alleen buiten ons maar ook binnen onszelf.  

Bij het herstellen van die relaties komen we op het spoor van de pelgrimstocht van hoop.
Een pelgrim die zich op weg begeeft, laat heel wat ballast achter, en neemt enkel mee wat echt nodig is. In deze eenvoud op weg gaan, is een levensles in ontvangen en dankbaarheid.

De pelgrimstocht start met verwondering: het opnieuw leren zien van het wonder van de schepping, doet ons ontwaken. Onderweg komen we niet alleen onszelf tegen, maar ook de wereld om ons heen. 

De liefde voor de heelheid en heiligheid van het leven is een bron van grote dankbaarheid. Maar het
is ook een bron van pijn omdat die mooie wereld dodelijk gewond is en “huilt omwille van de schade
die haar is berokkend”. (Laudato Si’ 2) Het is aan ons om die pijn bewust ruimte te geven.

Deze doorvoelde verbondenheid met alles wat ademt en leeft, roept spontaan op tot actie, op welke 
manier geven wij in onze parochiegemeenschap daar vorm en aandacht aan?

Ik  zie heel wat positieve stappen: de projecties van teksten en beelden doen ons zo papier besparen, jaren 
geleden werden zonnepanelen aangebracht op het dak van de kerk, de lampen zijn nu LED lampen geworden, de verwarming werd ecologisch aangepast. We spoelen de toiletten in deze kerk met regenwater. Wij kopen bewust bij Oxfam onze dranken. Wij dragen met trots de naam ‘eco-kerk’ maar ook ‘fietskerk’.  
Electrische fietsen kunnen buiten opgeladen worden en wie  voorbij komt kan aan onze pick nick-tafel een glaasje water nemen.

Ook als individuen kunnen wij ons inzetten door te recycleren, door onze afval te selecteren, door zuinig om te gaan met energie en water. 

Laat ons verder creatief denken en ageren.  Zo kan de scheppingsperiode die begon op 1 september en doorgaat tot 4 oktober (feest van de H.Franciscus) vruchtbaar zijn! Amen.

Zo zij het.

Inspiratie: Ecokerk