Wil je ons iets zeggen dat niet op deze blog moet verschijnen? Mail ons hier.
Mag iedereen het lezen, klik dan op op het gele 'Uw positieve/negatieve reactie hier' onderaan de tekst.
Ik heb het niet precies opgezocht, maar ik vermoed dat we ongeveer 25 jaar geleden begonnen zijn met een preekploeg. Het was één van die vernieuwende projecten van onze goede pastoor Deo Rademakers zaliger.
Vermits dezelfde lezingen minstens om de 3 jaar terug aan bod komen, sommige, zoals dat over Thomas, zelfs ieder jaar, hebben ieder van onze predikanten al meer dan eens iets over hem verteld.
Dikwijls vind ik voor een nieuwe preek inspiratie bij wat ik enkele jaren geleden over hetzelfde onderwerp schreef.
Zo stootte ik deze keer op een preek die jullie nog nooit hebben gehoord. Maar misschien wel gelezen. Want het was één van die homilies die tijdens de corona periode op onze blog geplaatst werden.
Ik vond toen inspiratie bij een aantal bekende kunstenaars die de ontmoeting van Thomas met de Heer in beeld hebben gebracht. Dat laat ik even terzijde. Ik vertel het jullie opnieuw, een beetje aangepast aan de veranderde omstandigheden.
In april 2020 schreef ik:
Klop klop, ik ben het, Thomas! Ik ben een 'buitenstaander'.
Sinds Pasen zitten een tiental mannen in een zelf gekozen lockdown. Bang voor al die mensen daarbuiten. Vooral voor de joden, maar ook voor al die anderen die voor het paasfeest naar Jeruzalem gekomen zijn. Voor de ogen van al die mensen hebben zij zich hopeloos belachelijk gemaakt.
Hier zitten ze bijeen, veilig afgesloten van de hele kwade wereld.
En op dat moment, achter die gesloten deuren, komt Christus bij hen binnen.
Het is juist door hun opsluiten en afzondering dat hun geloof de kans krijgt om, vanuit hun binnenste, naar buiten te komen.
Thomas ontbrak op het appél. Het evangelie vertelt niet waarom hij er niet bij was.
Maar nu staat hij buiten en klopt aan. Nog eens en nog eens. En nog eens.
Dan pas gaan de grendels open en wordt hij, aarzelend, binnen gelaten
Hallo, ik ben het, Thomas. Of Didymus, zoals jullie mij ook noemen, omdat ik een tweeling ben.
Ik was er even niet. Ik was even op zoek naar mezelf, naar mijn andere helft. Ik was even op bezoek bíj mijn andere helft.
Thomas ging weg toen zij nog een groepje bange honden waren. En nu is hij de eerste die geconfronteerd wordt met blije mannen. Enthousiast delen ze aan hem mee dat ze de Heer hebben gezien.
Maar dat wil Thomas niet zomaar geloven. Op die korte tijd is hij van insider een outsider geworden, een buitenstaander.
Als zij daadwerkelijk hun opgestane meester hebben gezien, dan eist hij daarvan een overtuigend bewijs: hij wil zijn vinger in de wonden van de gekruisigde kunnen leggen.
"Waar zijn jullie mee bezig?", vraagt hij, om niet te moeten zeggen: dood is dood! Slapen jullie of zijn jullie ziende blind? Toen ik de Heer laatst zag, hing Hij levenloos aan het kruis.
Waarschijnlijk zijn buitenstaanders het beste geplaatst om, letterlijk, een vinger op de wonde te leggen.
Jezus toont hem zijn hand, waarin het gat van de spijker duidelijk zichtbaar is. Jezus toont hem de wonde in zijn zij, daar toegebracht door die Romeinse soldaat toen Hij aan het kruis hing. Jezus nodigt Thomas uit zijn vinger in de wonde te steken.
Dat is het voordeel van even buitenstaander te zijn. Het laat je toe om de zaken even van op afstand te bekijken. Het stelt je in staat om je vinger op de wonde te leggen. Om de kwetsbare plaats aan te duiden.
Het straffe is dat het herkennen en geloven niet alleen toen met Thomas gebeurde, maar dat het iedere keer opnieuw kan gebeuren als wij eensgezind samenkomen in die geest van Jezus. Het toont aan dat Jezus zich ook vandaag voor ons laat zien.
Soms is Hij de engel die ons aanspreekt. Soms is Hij de tuinman die we niet herkennen. Soms komt Hij bij ons aan tafel, als wij ons dagelijks brood, ons voedsel van alledag, delen met een ander.
Hij toont ons zijn wonden in iedere gekwetste mens: "Want Ik had honger en jij hebt Mij te eten gegeven. Ik had dorst en jij hebt Mij te drinken gegeven. Ik was een vreemdeling en jij hebt Mij in uw huis uitgenodigd. Ik had niets om aan te trekken en jij hebt Mij kleren gegeven. Ik was ziek en jij hebt Mij opgezocht. Ik zat in de gevangenis en jij bent bij Mij geweest." (Mattheus 25: 35-35)
In al die mensen roept Hij ons toe: Ik ben het zelf, geloof in Mij. Kijk naar mijn wonden, kijk naar Mij, geloof in Mij. Wees niet langer ongelovig maar gelovig.
Voor Thomas is het duidelijk. Zijn overtuigend geloof maakt dat ook de andere leerlingen na een tijdje zelf naar buiten durven komen. Dat zij begeesterd en vol vuur worden. En dat zij later ook naar buiten komen. Dan schreeuwen zij hun geloof van de daken en gaan ze rondbazuinen dat Jezus leeft.
Zo werd het tóch Pasen.
Pasen is niet te stuiten.
Alsof je aan een moeder zou vragen om niet te bevallen, aan een kind om niet geboren te worden. Alsof je de natuur zou kunnen vragen om niet te ontluiken, of tegen de bloemen zeggen om niet open te bloeien. Daar heeft het leven geen tuinman voor nodig.
Ook wij zijn van die Thomassen, die niet altijd voor 100 procent aanwezig zijn, die er telkens opnieuw moet op gewezen worden wat er gaande is, maar die ook iedere keer opnieuw tot inzicht en tot geloof komen.
Ten teken daarvan zouden wij vandaag de vlag kunnen uithangen. Bijvoorbeeld het wandkleed met de verrezen Christus, dat zoveel jaren de achterwand van de kerk versierde, voor we gingen projecteren.
Net als Thomas mogen wij uitroepen: ja, Hij leeft.
Evangelie: Lucas 24, 1-12 - 'De vrouwen gingen naar het graf'
De grond daverde. Alles bewoog, alles trilde en werd uit zijn lood geslagen.
Bominslag in de nacht.
Kinderen schreeuwden in de donkere schuilkelder vol brandlucht.
Diep menselijk drama in Oekraïne.
Dat doet terreur en oorlogsgeweld met een samenleving.
De Goede Vrijdag van menselijke onzin in Mariunpol, lukraak neergeschoten burgers in Boetja, de raketaanval op een bomvol treinstation Kramatorsk.
Christus wordt steeds weer gekruisigd in Golgotha.
We hebben onze onschuld verloren, dachten alles onder controle te hebben.
Sommigen roepen om geweld. Anderen willen koppen zien rollen.
Maar is er geen diepere wijsheid?
Het is waar.
Er zit in de wereld een frustrerend mechanisme waardoor het goede moeizaam verdragen wordt en zich moet verschuilen om te kunnen overleven.
Ooit hebben kunstenaars dit afgebeeld als "de schreeuw".
Is er weerklank voor machteloze pijn in dit heelal?
Het is die schreeuw die ons brengt bij het hart van het paasmysterie.
Ik beluister nog eens het evangelie.
Na de terreurdaden van het Joodse en Romeinse monsterverbond tegen de nieuwe lente van de beweging rond Christus, wordt het vreemd stil na de kruisdood.
Leerlingen hurken ontredderd samen.
Vrouwen doen wat vrouwen altijd doen: gebaren stellen van tederheid.
Welriekende kruiden tegen de stank van lijken, balsemende olie.
Waar was je dan God?
Alleen verstilling krijgt ruimte.
Spontane hulp veert op. Deuren zwaaien open. Vluchtelingen worden onthaald.
God, je bent in de handen en harten van hulpverleners die mee de kruisweg van ontredderde mensen, gekwetsten en stervenden willen gaan.
Iemand legt een bloem neer, beseffend hoe vlug ze verwelkt.
Een contrabos tussen de puinen tilt de gevoelens op met 'imagine' van Lennon.
Het wordt stil.
Pasen heeft niets te maken met een lijk dat plots uit de kast komt.
De steen is weggerold en jonge mannen in het wit staan naast de plaats waar Jezus dode lichaam werd neergelegd. "Kijk, Hij is niet hier!. Zoek Hem niet bij de doden"
"Zoek hem niet bij de doden".
Dit feest van de Opstanding heeft alles te maken met een kantelmoment
waardoor al het goede, in de grijnslach van de samenleving terecht gekomen,
boven het onbegrip wordt uitgetild tegen de logica van de wereld in.
Waar het leven meedogenloos tegen de muur werd gesmeten,
wordt een nieuwe horizon geopend door een Liefde die sterker is dan de dood.
De weerbarstigheid van de liefde.
In de nevels van hun vragen stond Hij opnieuw aan hun zijde: "Heb geen angst"
En daar groeide zacht, als een broze krokus, het Godsverlangen dat sterker is dan alles wat het leven stuk maakt. Liefde die niet loslaat.
Jezus zou nooit de 'verrezene' zijn genoemd, als mensen niet in hem gezien hadden hoe hij de zinloosheid weerstond toen hij nog leefde.
Dat iets in hem sterker was dan de dood- iets in hem. God in hem.
Hoe hij scheidsmuren en gevangenismuren afbrak en liefde het meest reële woord werd om onderlinge verhoudingen aan te duiden.
Liefde is opstanding, eeuwig leven.
Pasen is een opdracht van opstandigheid tegen alles wat het leven vernedert.
Opnieuw leren denken vanuit anderen, met name vanuit de anderen die nietig zijn,
in een depressie leven, werkloos, passief in een verzorgingsinstelling met het jaarlijkse adagio: besparing.
Dat je leert kijken naar deze wereld met de ogen van de aangespoelden op Lesbos, de gevluchte moeders en kinderen uit Oekraïne.
"Durf het kwaad aan te raken, zei Jezus ooit, leg uw handen op de kwetsuren van mensen, genees zieken ..".
Het verhaal over Lazarus, dat Johannes ons vertelt, is een serieus lange boterham. En dan zijn er al een flink aantal verzen tussenuit gelaten.
Al spreken zowel Johannes als Paulus in een héél bijbelse taal, toch hebben we misschien juist die brief van Paulus aan de christenen van Rome nodig, als sleutel om er uit wijs te geraken.
Paulus, voor wie het zich nog herinnert, was vroeger een fel bestrijder van de christenen. Maar na een bijna-dood ervaring zag hij Christus en werd hij één van de trouwste volgelingen.
In de brief vandaag vertelt hij een beetje uit eigen ervaring. "Wie niet volgens Gods regels leeft", schrijft hij, "kan God niet behagen. Maar jullie leiden geen zondig leven meer. Jullie leven in de Geest van God die in jullie woont".
Dat heeft Paulus ervaren bij het volgen van Jezus. "Maar", zegt hij: "Zelfs als Christus in jullie is, blijft jullie lichaam sterfelijk door de zonde. Maar de Geest geeft jullie leven, zodat jullie als goede mensen leven.
Als de Geest die Jezus uit de dood heeft opgewekt, in jullie woont, zal Hij, die Hem uit de dood heeft doen opstaan, ook jullie sterfelijk lichaam levend maken door de kracht van zijn Geest, die in jullie woont".
Dan komen we bij Johannes en zijn "verhaal van Lazarus". Eigenlijk wordt daarin ongeveer hetzelfde verteld. Maar Johannes is een heel ander verteller. Hij moet het hebben van wat meer contrast.
Bij iemand als Johannes moet je dieper graven. Dat wordt meteen duidelijk in het evangelieverhaal.
De naam Lazarus betekent "iemand naar wie God omziet, die door God geholpen wordt". Dat laat Johannes blijken uit een sterk mirakel.
Hij maakt het nog sterker door er de zussen Martha en Maria bij te betrekken.
De zussen komen Jezus tegemoet met hun vragen en twijfels: "Was jij maar hier geweest, toen het nog niet te laat was!"
Jezus lijkt wat geïrriteerd en antwoordt: "Je broer zal opstaan".
"Ja", repliceert Martha, hij zal opstaan bij de opstanding op de laatste dag."
"Wie in Mij gelooft mag dan wel sterven, toch zal hij leven; en iedereen die leeft en in Mij gelooft, zal in eeuwigheid niet sterven?", antwoordt Jezus, die tegelijk ontroerd is en weent.
Wat bij de omstaanders de reactie uitlokt: "Zie hoe hij hem liefhad!", terwijl anderen opmerken: "Als hij de ogen van een blinde geopend heeft, kon hij dan niet maken dat Lazarus niet hoefde te sterven?"
Dan lijkt het of Johannes de spanning nog wat opdrijft. Voordat Jezus met zijn leerlingen naar Judea gaat, zegt Hij dat iedereen bij Hem veilig is en dat Hij zijn vriend Lazarus zal wakker maken. Maar Lazarus is al vier dagen begraven!
Wij gaan dus, als mensen, op zoek naar de spannende gebeurtenis, naar het spektakel. In dit geval is dat de overleden Lazarus die uit zijn graf komt. Jezus gaat naar het graf en roept: "Lazarus, kom naar buiten".
En toch is dat wondere, dat spectaculaire, voor Johannes niet echt zo belangrijk. Hij wil ons vooral laten aanvoelen hoe Jezus is. Hij wil benadrukken hoe Jezus aan mensen kansen geeft.
Jezus maakt mensen wakker, geneest ze, door te zorgen dat ze opnieuw mogen meetellen. Want wie meetelt, lééft mee. Dood zijn is: aan je lot overgelaten worden, niet (meer) mee mogen doen. Dat is waar het verhaal eigenlijk om draait.
Bij wonderbare gebeurtenissen of genezingen als deze, heeft Johannes het nooit over "wonderen", maar altijd over "tekenen".
God/ de Heer/ Jezus geeft ons een teken.
Daarover schreef hij zelf het volgende (Joh. 20:30-31): "Jezus heeft nog veel meer tekenen gedaan, die niet in dit boek zijn opgeschreven. Maar deze zijn speciaal uitgekozen, opdat jullie geloven dat Jezus de Christus is, de Zoon van God. Door te geloven in Jezus, heb je leven in Zijn Naam".
Johannes schrijft dus, om duidelijker te maken, opdat wij zouden geloven dat Jezus de Zoon van God is. Daarom laat hij Jezus herhalen dat "onze vriend Lazarus slaapt".
Verder laat hij Jezus drie dingen zeggen: "Neem die steen weg", "Lazarus, kom naar buiten" en "Maak hem los en laat hem gaan".
"Neem die steen weg". Een steen is iets dat in de weg ligt. Hoe dikwijls gebeurt het niet dat er tussen ons iets in de weg ligt. Een steen, een kleine of een grote hindernis, een kleine of een grote ruzie.
"Lazarus, kom naar buiten", kom in het licht en lééf. Maar tegelijk ook: Martha of Maria, kom naar buiten, en blijf niet steken in je verdriet. Want wie in Mij gelooft, zegt Jezus, wie zich aan Mij toevertrouwt, zal leven, zal aan het licht komen, zal aan zijn angst voorbij leven.
Tenslotte zegt Jezus: "Maak hem los en laat hem gaan". Dat is een vraag naar de anderen toe. Die moeten helpen, een duwtje in de rug geven.
Die drie opdrachten tellen dus ook voor ons: "neem de steen weg", "mens, kom naar buiten" en "maak hem los en laat hem gaan"
Vooral die laatste opdracht is een vraag naar ons allemaal toe. Ook wij moeten helpen, een duwtje in de rug geven aan wie hulp nodig heeft.
Beste mensen, we luisterden naar een wonder-verhaal: de genezing van een blindgeborene. De leerlingen zien een blindgeborene en vragen aan Jezus: wie heeft gezondigd, hijzelf of zijn ouders?
Jezus antwoordt: noch hij noch zijn ouders hebben gezondigd, maar God wil tonen dat Jezus het licht van de wereld is die mensen ziende kan maken. Immers, blind zijn in het evangelie is de waarheid van het leven niet kunnen zien.
Die werken van God bestaan erin dat de ogen van de mens worden geopend, zodat hij door de ogen van God naar de wereld en naar zijn medemensen kan kijken. Jezus bevrijdt de man van schuld en zet hem rechtop als vrije en solidaire mens. Die blinde man mag verrijzen als geheelde mens.
Dat vraagt God ook aan ons: dat we zouden doen wat Hij zegt, zodat we van onze blindheid zouden genezen en de werkelijkheid zouden zien zoals ze is.
Niet om te oordelen en te veroordelen, maar om te doen. Wat is doen? dat is er zijn voor elkaar, dat is delen met elkaar. Niet zomaar delen, maar Broederlijk delen, ook met mensen uit het Zuiden.
God roept ons op om op een eerlijke manier te kijken naar de werkelijkheid om ons heen. Niet door de ogen van een verblinde, maar door de ogen die door God, door Jezus geopend worden, en ook echt willen bijdragen aan de verbetering van het leven van zoveel mensen hier en in het Zuiden.
En als wij Jezus onze ogen laten openen, zullen we zien dat God wonderen blijft doen. Want God kan veel wonderen doen door ons.
Want zijn wij niet af en toe ziende blind?
Misschien beseffen wij dat wij ook blind kunnen zijn, al denken we dat we zien.
Er zijn momenten dat wij de andere kant uitgaan om een aantal dingen niet te moeten zien. Wij zetten dan onze oogkleppen op.
Misschien moeten wij bidden om van onze blindheid bevrijd te worden, met open oog en oor te leven, de situatie van zoveel mensen in erbarmelijke omstandigheden te zien; te willen zien wat er gebeurt rondom ons en ook veraf, zoals Broederlijk Delen ons oproept.
Mogen wij onze ogen openen of laten openen en zien soms even.
Wie van jullie herinnert zich meer dan het eerste deel waar Jezus water vraagt aan de Samaritaanse vrouw en haar levengevend water beloofd?
Wel eerlijk gezegd, mijn kompaan en ik, wij herinnerden ons enkel dat 1ste deel en niet heel de dialoog met de vrouw, de leerlingen van Jezus, en het volk dat naar Hem toekwam!
En toch... toch vonden we in de archieven dat dit Evangelie bijna jaarlijks helemaal gebracht werd!
Misschien was het geen hulp om heel het evangelie nog te kunnen na vertellen!
Voor ons ook niet!
Maar m'n kompaan en ik stonden wel verbaasd over; hoe die dialoog kon groeien uit die ene vraag naar een glas water!
Broederlijk delen! In dialoog gaan met de ander, de andere cultuur, of gewoon een ander die je ontmoet, zonder deze tot je vriendenkring behoord... het kan vanuit één simpele vraag... zo een goed, en verregaand dialoog met zich meebrengen.
Wegwijzerviering - Een viering waar de vormelingen, eerste communicanten, families en iedereen van de parochie van harte welkom is
Ik heb een verhaal gevonden over een bakker in Parijs, in Frankrijk. Ik weet niet of het echt gebeurd is, maar het zou goed kunnen. Die bakker in Parijs was heel vroeg opgestaan. Zo doen bakkers dat overal.
En hij had in de loop van de nacht al het brood gebakken dat hij nodig had. En in Frankrijk was dat toen al ander brood dan bij ons, het is van dat lang stokbrood. Wij noemen dat hier daarom ook wel eens Frans brood.
En toen al zijn brood klaar was, was het nog altijd vroeg in de morgen, er was nog bijna niemand wakker. En de bakker ging buiten een luchtje scheppen. En plots zal hij een man komen aangelopen en die man riep: Laat mij vlug binnen en doe de deur dicht". De bakker deed dat en toen de man binnen was zei hij: Dankjewel. Ik was eigenlijk een beetje bang. Ik heb zwaar ruzie gemaakt met mijn broer en we waren bijna aan het vechten. En ik ben gaan lopen."
De bakker nam zo een Frans brood en brak er twee stukken af. Hij gaf één van de twee stukken aan die man en zei: Kom, we gaan samen een stuk brood eten. Van brood eten word je rustig en kalm. En als we samen brood eten voelen we ons verbonden met elkaar." En de man werd inderdaad kalmer en rustiger. En de bakker zei: Je ruzie is natuurlijk niet opgelost. Je moet terug naar je broer om met hem te praten. En hopelijk is hij ook wat gekalmeerd en kunnen jullie het weer goedmaken. En anders doe je maar zoals wij nu: eet samen een stuk brood. Daar word je rustig van en je voelt je meer verbonden met elkaar."
Ik weet niet of dit echt gebeurd was, maar het zegt wel iets over brood: het toont aan hoe belangrijk brood is. Brood is zowat het belangrijkste voedsel dat we kennen. Het bestaat al meer dan dertigduizend jaar. En brood is niet iets dat we kunnen plukken van de bomen, zoals een appel, of oprapen van de grond, zoals een noot of een kastanje.
Brood groeit niet zomaar ergens. Aan brood moet gewerkt worden. Eerst heb je graan nodig en om dat graan te laten groeien moet eerst de grond geploegd en bewerkt worden. En dan moet je zaaien en wachten tot het graan groeit en uitkomt. En later moet dat graan gemalen worden tot meel of bloem. En bij die bloem moet je gist doen en water en zout of andere kruiden. En dan moet je die bloem kneden tot een deeg en laten rijzen. En dan kan je dat brood bakken en als je genoeg geduld hebt, wordt dat een lekker brood. Aan brood moet gewerkt worden, je krijgt het niet zomaar.
Hoe belangrijk brood is, merk je pas als je geen brood meer hebt. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat een familie een heel weekend is weg geweest en als ze weer naar huis rijden, zegt moeder plots: Oei, we hebben geen brood in huis voor morgen." En dat is dan een probleem: geen brood in huis. Moeder zegt nooit: we hebben geen appelmoes in huis, of: we hebben geen spaghetti in huis, of we hebben geen chips meer in huis.
Appelmoes en spaghetti en chips zijn misschien best lekker, maar brood is toch veel belangrijker.
Het is ons basisvoedsel. Als we op school 's middags moeten blijven eten, nemen we boterhammen mee. We hebben allemaal een brooddoos, geen appelmoesdoos of spaghettidoos. We zeggen van grote mensen dat ze werken om hun brood te verdienen. En wat je niet kan missen, daarvan zeggen we: we hebben het broodnodig.
Straks gaan we zoals in elke viering ook het Onze Vader weer bidden.
We staan dan rond het altaar en er is één zinnetje in het Onze Vader dat ook over brood gaat. Geef ons heden ons dagelijks brood. Dat wil niet zeggen: geef ons eens een boterham. Maar dat wil zeggen: geef ons wat we elke dag nodig hebben, wat we echt niet kunnen missen.
Daarom is het ook dat Jezus op die laatste avond dat Hij met zijn vrienden samen was brood heeft genomen, dat brood heeft gebroken en rond gedeeld aan zijn vrienden. En Hij zei daar ook bij: in dat brood kan je Mij herkennen. Ik wil voor jullie brood zijn. Ik wil zijn wat jullie elke dag nodig hebben, wat je niet meer kan missen.
En daarom blijven de vrienden van Jezus regelmatig samenkomen om brood te breken en met elkaar te delen. En als straks onze eerste-communicanten van hun broodmaaltijd genieten, doen ze eigenlijk hetzelfde: brood met elkaar delen.
Want zoals in dat verhaal van die bakker in Parijs: van brood word je rustiger en als je samen brood eet, voel je je verbonden met elkaar.
Uit de eerste lezing (Leviticus 19, 1-2. 17-18) onthoud ik twee zinnetjes: "Wees heilig" en "Heb je naaste lief zoals jezelf", en ook één zinnetje uit het evangelie (Mattheus, 5,38-48): "Heb je vijanden lief en bid voor wie je vervolgen".
"Heb je naaste lief zoals jezelf" betekent zoveel als: "Hou evenveel van de mensen om je heen als van jezelf". Daar kunnen we best mee leven. Geen wonder dat Jezus daarover zegt: "Als je liefhebt wie jou liefheeft, welk loon verdien je dan? Dat doen tollenaars en heidenen toch ook".
Dat laatste woordje "jezelf" doet me trouwens denken aan het weerwoord dat we soms gebruiken: "al wat je zegt ben je zelf".
Maar dat tweede zinnetje: "Heb je vijanden lief", dat is andere kost. Je vijanden beminnen; volmaakt zijn. Het lijkt wel een onmogelijke opdracht. Zeker op een moment dat er aan de grenzen van Europa oorlog woedt én er op de grenzen van vijandig gezinde landen mensen worden getroffen door natuurrampen.
In Jezus' tijd stond in de wet: "Een oog voor een oog, een tand voor een tand".
En dat was eigenlijk al een grote verbetering. Want die eenvoudige leefregel zorgde ervoor dat de "genoegdoening", niet erger was dan het toegebrachte leed.
En nu zegt Jezus: "ga het niet uitvechten met iemand die je kwaad heeft gedaan".
Hij geeft daartoe ook een paar suggesties:
je andere wang toekeren; zomaar geven wat iemand vraagt;
wat minder berekenend zijn en wat meer doen dan wat er van jou verwacht wordt; een beetje méér doen maar dan in de goeie richting. Ook je vijanden liefhebben in plaats haten.
Uiteraard zijn we tegen oorlog en geweld. Alleen staat "vijanden liefhebben" niet met die woorden in onze woordenboek. Hoe moeten we dat gaan waarmaken? Hoe moeten we die bijbelse taal dan 'vertalen'?
Een vijand liefhebben betekent niet hetzelfde als hem sympathiek vinden. Veeleer bedoelt Jezus met liefhebben: het aanvaarden van het verschil en het respecteren van de ander als persoon, als individu.
Dat kan onder andere door niet te snel te oordelen en zeker niet te veroordelen. Respect, waardering opbrengen. Want als je geen respect of waardering (meer) voor elkaar kunt opbrengen, dan is er in feite oorlog.
Zo dikwijls is er kleine oorlog tussen mensen. Haat, racisme, onderwaardering, onverschilligheid, vervreemding. Soms gewoon door mekaar in de kou te laten staan
We zijn zo gauw geneigd om mensen een etiket op te plakken: eens dief, altijd dief; of leugenaar of bedrieger, racist of pedofiel.
Maar een mens kan veranderen en valt niet zomaar samen met zijn daden. Hoeveel zaken gebeuren niet uit jeugdige onbezonnenheid. Bovendien verdienen mensen een tweede kans.
Zelfs een derde en een vierde.
Ten slotte, hoe dikwijls weten we van iemand niet iets "van horen zeggen".
Wat zouden wij zelf doen als er over ons geroddeld wordt? Naastenliefde vereist ook een dosis bescheidenheid.
Een paar voorbeelden bewijzen dat het kan. Denk aan het geweldloos verzet van Ghandi of Martin Luther King. Al moest die laatste het wel met z'n leven bekopen.
Het gebeurt af en toe dat een slachtoffer zijn dader gaat opzoeken in de gevangenis.
Het slachtoffer leert de redenering van de dader kennen en de dader de pijn van het slachtoffer. Zeer dikwijls een boeiend gesprek, waar ze beiden rijker van terugkeren. De kloof tussen vriend en vijand, wordt een brug tussen dader en slachtoffer.
Als we kinderen van God willen zijn, laten we ons dan ook spiegelen aan die Vader in de hemel, zegt Jezus. Hij laat zijn zon opgaan over slechten en goeden en Hij laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.
"Wees heilig", zegt de Heer tot Mozes in de eerste lezing. In heilig zit het woordje "heil", dat verwant is aan "heel". Heilig zijn, betekent heel-maken of herstellen.
Ik wou even focussen op de mensen onder ons die de voorbije maand afscheid moesten nemen van een geliefd familielid.
Een uitvaart is zo'n moment om mekaar terug te vinden, nadat ze al een tijdje "uit elkaar gegroeid zijn", al weten we niet meer waarom. Een kleine ruzie of een stomme woordenwisseling, waardoor is het "cement" tussen elkaar weggesleten en er zelfs een soort vijandschap is gegroeid. En met "cement" bedoel ik, dat gemeenschappelijke dat ons aan elkaar verbindt, dat ons tot echte familie maakt.
Een uitvaart en zeker "de koffie" daarna, is dan een gelegenheid om verdwenen contacten terug te herstellen of "heel" te maken.
Zo ging het ook met de eerste leerlingen van Jezus na Zijn dood aan het kruis. Ze zaten een beetje bang bij elkaar, samen in een zaaltje. Niet eens allemaal. Judas had Jezus verraden en Thomas was er ook niet bij.
Ze zijn woedend op Judas, omdat die hen heeft verraden. Ze zijn kwaad op Thomas, omdat hij er niet bij is. Ze zijn zelfs een beetje boos op Jezus zelf, omdat die hen in de steek gelaten heeft.
Ook zij zijn dus een beetje als "op de koffie" bij elkaar. En ze raken aan de babbel over Jezus en over alles wat ze samen met Hem hebben meegemaakt. En terwijl ze in gesprek zijn komt Jezus bij hen binnen en zegt "vrede zij met jullie!"
We hoorden het in het openingswoord en de mensen die al meer dan een halve eeuw meegaan, kennen het nog. Elke week naar de kerk gaan was vroeger een zondagsplicht. Wie 's zondags geen mis bijwoonde beging een zware zonde. En vijftig, zestig jaar geleden werd de mis op zaterdagavond ingevoerd. En die was evenwaardig aan de zondagsmis. Ze telde dus ook, zoals dat toen heette.
Ik herinner mij dat één van mijn nonkels de humorist in de familie er iets op gevonden had. In dat jaar viel Allerheiligen een verplichte feestdag - op een zaterdag en we moesten dus twee dagen na elkaar naar de mis gaan. Maar toen waren er in Ekeren twee missen op zaterdag, één om zes uur en één om zeven uur. Wat deed mijn slimme nonkel? Hij ging om zes uur naar de mis, ging buiten en maakte een kleine wandeling en ging de kerk weer binnen. Zo had hij twee maal zijn zondagsplicht vervuld en kon hij toch nog uitslapen.
Het leidde tot discussies in de familie. Telt dat wel? Was hij in orde of had hij toch gezondigd? We kunnen er nu eens mee lachen en het leidt bij ons niet meer tot gewetensproblemen. Maar eigenlijk gaat het hier ook om het verschil tussen de letter van de wet en de geest van de wet. En gaat het dus over de thematiek van de lezingen van vandaag.
Nemen we bijvoorbeeld onze eigen houding en gedrag in het verkeer. We weten allemaal dat we geen alcohol mogen drinken als we nog moeten rijden, dat we ons aan de toegelaten snelheid moeten houden, dat we geen GSM mogen gebruiken, dat we altijd veilig vastgeklikt moeten zijn. Maar onze belangrijkste zorg is eigenlijk: was er geen controle? We hadden een glas op, we reden te snel, maar oef: we zijn niet gepakt.
Ik las ergens de reactie van een bestuurder die werd tegengehouden omdat hij het rode licht had genegeerd in een verlaten straat. De agent vroeg hem: "Had je niet gezien dat het licht rood was?" "Jawel", zei de man, "maar ik had jou niet zien staan". Het zou helpen als we ons altijd bewust zouden zijn van de zin en de noodzaak van verkeersreglementen. We gebruiken geen GSM achter het stuur, niet omdat het niet mag en ons een boete kan opleveren, maar omdat het ronduit gevaarlijk is. Hetzelfde geldt voor alcoholgebruik, het negeren van verkeersborden en overdreven snelheid.
Maar het gaat natuurlijk niet alleen over verkeersovertredingen. In zijn evangelie heeft Jezus het over strikte verboden in de Joodse wet, die eigenlijk vanzelfsprekend lijken. Je mag niet doden, je mag anderen niet bedriegen, je mag je vrouw niet verstoten, je mag geen meineed plegen. Natuurlijk mag dat niet, dat wisten toen alle Joden in het publiek al lang. Maar Jezus gaat nog een stap verder, of een heleboel stappen. En daarvoor is het belangrijk dat we een onderscheid kunnen maken tussen de geest en de letter van de wet.
Je mag niet doden, zegt Jezus, dat vinden we natuurlijk allemaal. Iemand doden wordt door niemand goedgepraat. En ook fysiek geweld keuren de meesten af. Maar je moet je broeder ook niet uitschelden of vernederen. Je kan mensen het leven heel zuur of zelfs onmogelijk maken, zonder hen lichamelijk te kwetsen of te doen lijden. Soms kan een reeks twitterberichten voor mensen veel pijnlijker zijn dan echte vuistslagen.
Maar die twitterberichten zijn moeilijk te controleren of in regeltjes te vatten. En dan zijn we meestal heel goed in het vinden van een uitleg of een uitvlucht voor ons gedrag. Ik bedoelde het zo niet, er zijn toch ergere dingen, hij is eigenlijk begonnen, wij worden altijd geviseerd enzovoort.
En heel vaak is dit onze insteek: als het niet uitdrukkelijk door de wet verboden is, dan mag het. Zo is vaak onze redenering. En meestal kunnen we nog gelijk halen ook, als we ons beperken tot alleen maar de letter van de wet.
Als we kijken naar de geest van de wet, moet onze vraag zijn: wat is eigenlijk de zin van deze voorschriften? Wat is het nut of het voordeel ervan voor andere mensen om ons heen? En dan komen we weer bij de titel van deze viering: het zit in het hart.
Wie probeert te leven naar de geest van de wet, leeft niet volgens theoretische voorschriften, die gemakkelijk te betwisten of anders uit te leggen zijn. Wie probeert te leven naar de geest van de wet, draagt die wet in het hart. En zal een zegen zijn voor andere mensen.
Ik wil om te eindigen nog even terugkeren naar de eerste lezing. Die kwam uit het boek van de wijsheid van Jezus Sirach. Een wijsheid die niet gebaseerd is op ingewikkelde wetten en voorschriften. Een wijsheid die we niet kunnen betwisten en toch in al haar eenvoud wordt geformuleerd. God heeft niemand bevolen te zondigen en aan niemand toelating gegeven om kwaad te doen.
Wegwijzerviering - Viering waarop de eerste communicanten, vormelingen, families met kinderen en iedereen van harte welkom is
Lieve kinderen,
Wie is er bang in het donker?
Hoe gaat die schrik over?
Licht aansteken?
Kunnen we dat altijd zelf?
Ons Mama of Papa helpt ons...
We hebben een lichtje gekregen in ons kamer dat brandt als we gaan slapen...
Het licht stemt ons gerust!
Maar...
Ook ons Mama of onze Papa stellen ons gerust!
We hebben iemand nodig om gerust gesteld te worden!
Wie gaat op woensdag of n vrije dag naar Oma of Opa?
Zijn die blij als ze jou zien?
Hoe zou dat komen?
Door jouw fonkelende oogjes
"Jij bent licht" hoorden we helemaal in t begin van deze viering!
Ja, wij beseffen niet genoeg hoe wij als een lichtpuntje zijn oor anderen!
Mensen die veel alleen zijn, zijn zo blij dat er iemand binnenkomt
Kinderen die veel alleen zijn, zijn zo blij als een ander kindje met hen komt spelen, of hen gewoon nog maar roept.
We voelen het zelf dikwijls genoeg, hoe we iemand nodig hebben!
Hoe blij we anderen kunnen maken!
Vooral met onze fonkelende oogjes! Ze zijn en blijven lichtpuntjes voor ons Mama en Papa, voor ons Oma en Opa en voor zoveel mensen.
We hoorden ook het evangelieverhaal!
Maria die haar kindje naar de tempel brengt!
Dat naar de tempel brengen hebben jullie vandaag ook geleerd!
Waarover hebben jullie daarstraks geleerd?
Over de Sacramenten!
Wat is het 1ste sacrament dat kinderen of mensen krijgen?
Het doopsel!
Wat gebeurt er bij dopen?
Water over het hoofd!
Zegenen!
Op 't einde?
Onze doopkaars aansteken aan de Paaskaars, en zo Jezus' lichtpuntjes wensen in het leven van elk kind, van elke mens...
We vieren 'Lichtmis'?
Donderdag 2 februari!
Waaraan doet het feest van Lichtmis ons denken?
Aan pannenkoeken!
Geen vrouwke rijk of arm, of zij maakt haar panneke warm!
Alleen maar bloem en water nodig! Dan kan iedereen mee feesten!
Het is een Mariafeest!
Vandaag is het feest omdat Maria haar kindje Jezus naar de tempel heeft gebracht!
Vandaag is het feest omdat Jezus licht gebracht heeft in de harten van Simeon en Hanne.
Vandaag is het feest omdat Jezus nog altijd lichtpuntjes brengt door zijn verhalen, in ieder van ons!
Zo zijn wij hier samen en spelen met licht, en zingen, en onze ogen fonkelen, waarvan iedereen die het ziet, zo blij wordt!
Jullie zijn Lichtpuntjes voor zoveel mensen!
Dat mag je nooit vergeten!
We gaan nu de zegen vragen over alle kindjes die vorig jaar gedoopt zijn, en die vandaag hier, door hun Mama en Papa in onze tempel Sint-Anna-ten-Drieën worden gebracht om het Licht van Jezus in hen te laten leven en om met hun fonkelende oogjes ook zoveel mensen blij te maken.
Drie weken geleden vierden wij de geboorte van Jezus, vorige week kwamen de drie wijzen op bezoek en vandaag wordt Hij gedoopt.
Voor ons klopt de volgorde waarschijnlijk niet helemaal, al is het niet zo dat Hij gedoopt wordt als pasgeborene. Neen, Hij laat zich dopen door Johannes, net als vele anderen.
Bij het openingswoord vandaag hebben wij daarom drie beelden getoond: één van een baby die gedoopt wordt, één van de doop van een volwassene en één van de vele mogelijke voorstellingen van de doop van Jezus.
Deze viering kreeg als titel Een doopsel als nieuw begin.
Daarom hoorden we ook in het openingswoord dat bij een doopsel onvermijdelijk ook een naam hoort. En soms ook een nieuwe naam. Een nieuwe naam kan een nieuwe fase in iemands leven inluiden. Kloosterlingen krijgen vaak een nieuwe naam als ze intreden en ook elke paus kiest een andere naam. Zijn vorige naam wordt vaak vergeten en komt hooguit nog eens voor bij een quizvraag.
Johannes geeft Jezus ook onmiddellijk een nieuwe naam. Hij noemt Hem het Lam Gods.
En hij voegt er onmiddellijk aan toe: Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt. We gebruiken dat zinnetje vaak in vieringen in de kerk. Zo vaak dat we er niet meer bij nadenken wat het eigenlijk betekent.
Dat een nieuwe naam een verwijzing naar een dier bevat is niet zo vreemd. Bij de scouts bijvoorbeeld bevat bijna elke totemnaam een dier met een bepaalde eigenschap. Wij hebben in onze familie een aanhankelijke okapi en een toegewijde buffel.
En Vlamingen hebben toch ook de leeuw als nationaal symbool. En onze nationale sportploegen bevatten in hun bijnamen tal van dieren; de red lions, de yellow tigers, de red panthers, de belgian cheetahs enzovoort.
Maar lammeren worden nooit gekozen in dat verband.
Want een lam staat voor onschuld, voor zachtheid, voor kwetsbaarheid. Er bestaat in onze taal geen uitdrukking die iets betekent als: sterk als een lam, trots als een lam, moedig als een lam. Nee, een lam is vooral een zwak dier, een dier dat bescherming nodig heeft. Niet voor niets werd en wordt het vaak gebruikt als offerdier. En wordt het dus opgeofferd en jawel gedood.
En uitgerekend dat dier wordt gebruikt als benaming voor Jezus. En dan met de toevoeging: Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt. Eigenlijk is die vertaling niet helemaal juist. Het zou moeten zijn: die de zonden van de wereld draagt, de zonden op zich neemt. Hij neemt de zonden niet weg, Hij laadt ze op zijn rug, Hij draagt ze, Hij neemt ze over.
Dan denken wij misschien spontaan aan een ander dier. Geen lam, maar een bok. Een zondebok. En daarmee komen we bij een Joodse symboliek. Daar werd een bok symbolisch beladen met de zonden van de Israëlieten en de woestijn in gestuurd, om zo de verzoening tussen God en het volk tot stand te brengen. De zondebok draagt dus de zonden van de mensen en neemt ze van hen over.
In onze taal kennen wij die uitdrukking nog altijd. Maar meestal is die zondebok iemand die het slachtoffer wordt van de groep. Hij is de zwakke schakel van het geheel, hij krijgt de schuld van het collectief falen en durft niet protesteren. Hij krijgt alle schuld op zich en daarmee zijn de anderen van hun verantwoordelijkheid verlost. Hij kiest er niet zelf voor om zondebok te zijn.
Sommige mensen kunnen daar soms wel voor kiezen. Als een vereniging echt in een moeilijke situatie terecht komt of zwaar wordt aangevallen, kan het gebeuren dat iemand zegt: ik neem het allemaal wel op mij, ik zal de kritiek en de opmerkingen wel incasseren. Richt u niet tot de anderen, kom er maar allemaal rechtstreeks mee naar mij.
Zo is het dan in overtreffende mate bij het Lam Gods. Jezus zal vrijwillig de zonden, de moeilijkheden, de problemen van de mensen dragen en op zich nemen. Dat is de benaming die Johannes de Doper Hem geeft van bij het begin. En we lezen dat in het eerste hoofdstuk van het evangelie van Johannes. Al het andere wat nog zal gebeuren kan alleen daardoor worden verstaan.
Van bij het begin van het evangelie moet het duidelijk zijn over wie het gaat: het Lam Gods. En Johannes voegt er nog aan toe, zodat het niet verkeerd kan begrepen worden: deze is de Zoon van God. In het evangelie van Johannes klinkt het daardoor als een soort programmaverklaring.
Het zijn misschien zware woorden, zo bij het begin van een nieuw jaar en met straks een receptie voor de hele parochie. We begrijpen het theologisch niet altijd zo gemakkelijk, maar dat hoeft misschien niet. Het evangelie is niet altijd even simpel, maar het biedt vooral stof tot nadenken.
Bij een nieuw jaar horen vaak nieuwe voornemens. We kunnen beginnen met niet meer zo gemakkelijk een zondebok te kiezen om onszelf uit de wind te zetten. Of zelf een beetje de verantwoordelijkheden en problemen op ons te nemen.
Of niet meer zo te dwepen met de wolven, de leeuwen, de panters en de tijgers. Maar toegeven dat we vaak ook alleen maar simpele lammeren zijn, die bescherming en steun nodig hebben. En er mee voor zorgen dat een lam niet altijd moet geofferd worden.
Wegwijzerviering - Een viering waar de eerste communicanten en vormelingen met hun ouders aanwezig zijn, samen met families met kinderen en de vele parochianen
Lieve mensen,
Kerstmis en nieuwjaar zijn voorbij. Toch heeft onze viering van vandaag er alles mee te maken.
Meestal gebruiken we op zondag twee lezingen uit de bijbel: eentje over de leerlingen van Jezus en eentje uit het evangelie. Maar in een wegwijzerviering kiezen we dikwijls voor een eerste lezing die niet in de bijbel staat.
Vandaag is die eerste lezing een nieuwjaarsbrief, met wensen die verwijzen naar Kerstmis: naar de herders, naar de wijzen, naar Jezus' leerlingen, en naar onszelf.
De lezing uit het Evangelie van Mattheüs gaat over het bezoek van die wijzen uit het oosten.
Hoe ze op zoek zijn naar die pasgeboren Koning, nadat ze zijn ster aan de hemel gevolgd zijn, tot ze stil bleef staan boven de plaats waar het kindje woonde. Dat maakte hen ongelooflijk blij. Ze gingen het huis binnen en zagen daar het kind met zijn moeder Maria. Ze knielden voor het kind en aanbaden het. Ze gaven het hun geschenken: goud, wierook en mirre.
Op het einde staat er dat de wijzen droomden, ze dat ze beter niet langs koning Herodes terug gingen. Daarom namen ze een andere weg om naar hun land terug te keren.
Er zijn verhalen dat het nog héél lang duurde voor de drie wijzen terug thuis geraakten. Dat ze aan véél huizen gingen aankloppen om de weg te vragen. En dat ze aan de mensen in ieder huis het allerbeste toewensten. En daarom komen er ieder jaar opnieuw nog kinderen aan onze deur bellen om driekoningen te zingen en ons een gelukkig nieuwjaar te wensen.
Wist je dat er in grote delen van Duitsland en Oostenrijk, in het Duitstalige deel van ons land en zelfs op sommige plaatsen in Engeland en Amerika, nog altijd driekoningen-zangers van huis tot huis gaan?
Bij ieder huis schrijven ze daarbij met krijt een magische (of magiërse) formule op de deuren of de gevel van de huizen.
Over die magische formule wil ik een beetje uitleg geven.
Maar eerst een vraagje: Wie van jullie kan er al Romeinse cijfers schrijven?
I voor één, V voor vijf, X voor 10.
Dan komt L voor 50, C voor 100, D voor 500 en M voor 1000.
Wie van jullie zou er 2023, het nieuwe jaartal dat we juist begonnen zijn, in Romeinse cijfers kunnen schrijven?
Dat wordt dan MM XX III.
Maar de driekoningen-zangers schrijven: 20+C+M+B+23. Het lijkt wat op die Romeinse cijfers, maar het is iets anders.
Het eerste en het laatste getal vormen samen het nieuwe jaartal, 20-23.
De C+M+B zouden kunnen staan voor de eerste letters van de drie wijzen: Caspar, Melchior en Balthazar.
Maar eigenlijk staan ze voor: Christus Mansionem Benedicat, ofwel Christus zegen dit huis. En de kruisjes tussen de letters zijn kruistekens: zegen ons in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest.
Zo betekent het dat het huis en de mensen die er wonen, door de wens van de drie wijzen, gezegend is: 20 + C + M + B + 23
Ik heb wél sympathie voor die grote en kleine sterzangers, die bij iedereen langs de deur komen zingen. Als jullie straks aan mijn voordeur passeren en een liedje zingen, dan mag je gerust 20+C+M+B+23 in krijt op mijn dorpel schrijven.
En ik véél sympathie voor de drie wijze mannen die daarmee begonnen zijn bij hun bezoek aan het Kind in de kribbe. Vooral omdat ze, na hun bezoek, langs een andere weg naar huis gingen.
Om op een andere manier te gaan leven.
Amen.
De eerste lezing werd door onderstaande nieuwjaarsbrief vervangen
Ik wens dat je net als de herders
voor niets hoeft te vrezen,
dat je van onrust mag genezen
en dat je in kinderogen Gods vrede mag lezen.
Ik wens dat je net als de wijzen
je moedig op weg durft bewegen,
dat je iets van je gaven zal geven
en dat je verbonden met velen hoopvol zal mogen leven.
Ik wens dat je net als Jezus' leerlingen
met moed en inzet mag werken,
mensen in nood mag bemerken
en dat je bij velen 't vertrouwen kan helpen versterken.
In een eucharistie-viering volgt na het evangelie meestal een preek of homilie. In onze parochie bestaat hiervoor (al jaren) een preekploeg. Ze bestaat uit een zestal mensen die, na onderlinge afspraak, geregeld een "preekbeurt" verzorgen. Momenteel zijn dat Ria, Hilda, Marc, Jan, Gie en Fred. Pastoor Herman maakt uiteraard ook deel uit van de preekploeg en komt zelf ook meermaals aan de beurt. De bedoeling van een homilie is niet een universele waarheid te verkondigen die iedereen verplicht moet geloven en zeker niet de mensen terecht te wijzen. In een homilie willen wij de lezingen uit de bijbel een beetje verduidelijken en trachten wij ze in verband te brengen met de actualiteit van vandaag. Dat is niet altijd even simpel en daarom proberen wij elkaar te helpen. Elke maand komen wij samen om de lezingen uit de bijbel te bespreken en elkaar te inspireren bij het opstellen van de preek. In deze blog publiceren wij niet alleen onze homilies, maar staan wij ook open voor uw reacties.
