Uit de eerste lezing (Leviticus 19, 1-2. 17-18) onthoud ik twee zinnetjes: "Wees heilig" en "Heb je naaste lief zoals jezelf", en ook één zinnetje uit het evangelie (Mattheus, 5,38-48): "Heb je vijanden lief en bid voor wie je vervolgen".
"Heb je naaste lief zoals jezelf" betekent zoveel als: "Hou evenveel van de mensen om je heen als van jezelf". Daar kunnen we best mee leven. Geen wonder dat Jezus daarover zegt: "Als je liefhebt wie jou liefheeft, welk loon verdien je dan? Dat doen tollenaars en heidenen toch ook".
Dat laatste woordje "jezelf" doet me trouwens denken aan het weerwoord dat we soms gebruiken: "al wat je zegt ben je zelf".
Maar dat tweede zinnetje: "Heb je vijanden lief", dat is andere kost. Je vijanden beminnen; volmaakt zijn. Het lijkt wel een onmogelijke opdracht. Zeker op een moment dat er aan de grenzen van Europa oorlog woedt én er op de grenzen van vijandig gezinde landen mensen worden getroffen door natuurrampen.
In Jezus' tijd stond in de wet: "Een oog voor een oog, een tand voor een tand".
En dat was eigenlijk al een grote verbetering. Want die eenvoudige leefregel zorgde ervoor dat de "genoegdoening", niet erger was dan het toegebrachte leed.
En nu zegt Jezus: "ga het niet uitvechten met iemand die je kwaad heeft gedaan".
Hij geeft daartoe ook een paar suggesties:
je andere wang toekeren; zomaar geven wat iemand vraagt;
wat minder berekenend zijn en wat meer doen dan wat er van jou verwacht wordt; een beetje méér doen
maar dan in de goeie richting. Ook je vijanden liefhebben in plaats haten.
Uiteraard zijn we tegen oorlog en geweld. Alleen staat "vijanden liefhebben" niet met die woorden in onze woordenboek. Hoe moeten we dat gaan waarmaken? Hoe moeten we die bijbelse taal dan 'vertalen'?
Een vijand liefhebben betekent niet hetzelfde als hem sympathiek vinden. Veeleer bedoelt Jezus met liefhebben: het aanvaarden van het verschil en het respecteren van de ander als persoon, als individu.
Dat kan onder andere door niet te snel te oordelen en zeker niet te veroordelen. Respect, waardering opbrengen. Want als je geen respect of waardering (meer) voor elkaar kunt opbrengen, dan is er in feite oorlog.
Zo dikwijls is er kleine oorlog tussen mensen. Haat, racisme, onderwaardering, onverschilligheid, vervreemding. Soms gewoon door mekaar in de kou te laten staan
We zijn zo gauw geneigd om mensen een etiket op te plakken: eens dief, altijd dief; of leugenaar of bedrieger, racist of pedofiel.
Maar een mens kan veranderen en valt niet zomaar samen met zijn daden. Hoeveel zaken gebeuren niet uit jeugdige onbezonnenheid. Bovendien verdienen mensen een tweede kans.
Zelfs een derde en een vierde.
Ten slotte, hoe dikwijls weten we van iemand niet iets "van horen zeggen".
Wat zouden wij zelf doen als er over ons geroddeld wordt? Naastenliefde vereist ook een dosis bescheidenheid.
Een paar voorbeelden bewijzen dat het kan. Denk aan het geweldloos verzet van Ghandi of Martin Luther King. Al moest die laatste het wel met z'n leven bekopen.
Het gebeurt af en toe dat een slachtoffer zijn dader gaat opzoeken in de gevangenis.
Het slachtoffer leert de redenering van de dader kennen en de dader de pijn van het slachtoffer. Zeer dikwijls een boeiend gesprek, waar ze beiden rijker van terugkeren. De kloof tussen vriend en vijand, wordt een brug tussen dader en slachtoffer.
Als we kinderen van God willen zijn, laten we ons dan ook spiegelen aan die Vader in de hemel, zegt Jezus. Hij laat zijn zon opgaan over slechten en goeden en Hij laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.
"Wees heilig", zegt de Heer tot Mozes in de eerste lezing. In heilig zit het woordje "heil", dat verwant is aan "heel". Heilig zijn, betekent heel-maken of herstellen.
Ik wou even focussen op de mensen onder ons die de voorbije maand afscheid moesten nemen van een geliefd familielid.
Een uitvaart is zo'n moment om mekaar terug te vinden, nadat ze al een tijdje "uit elkaar gegroeid zijn", al weten we niet meer waarom. Een kleine ruzie of een stomme woordenwisseling, waardoor is het "cement" tussen elkaar weggesleten en er zelfs een soort vijandschap is gegroeid. En met "cement" bedoel ik, dat gemeenschappelijke dat ons aan elkaar verbindt, dat ons tot echte familie maakt.
Een uitvaart en zeker "de koffie" daarna, is dan een gelegenheid om verdwenen contacten terug te herstellen of "heel" te maken.
Zo ging het ook met de eerste leerlingen van Jezus na Zijn dood aan het kruis. Ze zaten een beetje bang bij elkaar, samen in een zaaltje. Niet eens allemaal. Judas had Jezus verraden en Thomas was er ook niet bij.
Ze zijn woedend op Judas, omdat die hen heeft verraden. Ze zijn kwaad op Thomas, omdat hij er niet bij is. Ze zijn zelfs een beetje boos op Jezus zelf, omdat die hen in de steek gelaten heeft.
Ook zij zijn dus een beetje als "op de koffie" bij elkaar. En ze raken aan de babbel over Jezus en over alles wat ze samen met Hem hebben meegemaakt. En terwijl ze in gesprek zijn komt Jezus bij hen binnen en zegt "vrede zij met jullie!"
Die vrede wil ik vandaag met jullie delen.
Amen.
