Kerstmis 2007 - 24 en 25 december A 2007

Eerste lezing: Jesaja 9, 1-3, 5-6
Evangelie: Lucas 2, 1-21

Wij willen in de homilie langs de kunst naar de kerstboodschap gaan.
Kunst, schoonheid, verwondering en geloof  liggen dicht bij elkaar.
De volkstelling van Bethlehem van Pieter Bruegel de oude wordt een van de ontroerendste geloofsbelijdenissen genoemd uit de gehele schilderkunst der lage landen.
Op het eerste zicht is dat niet duidelijk.
Het schilderij lijkt meer op een zoekplaat dan op een geloofsbelijdenis.
Nochtans, Bruegel wist heel goed waar het in het evangelie van Lucas om gaat.
Niet de vragen: “Wat is er nu eigenlijk echt gebeurd”,
maar de diepe betekenis van Kerstmis komt er naar voor.
Het schilderij dateert van 1566  (dat is 441 jaar oud) en bevindt zich in de Kon. Musea voor Schone Kunsten te Brussel.

Bethlehem is een Vlaams dorp geworden. Ge merkt dat aan de kleding, de bouwstijl, de gebruiksvoorwerpen.  Er is veel te zien. De lijn van de horizon ligt heel hoog.
Van op een afstand kijkt de schilder naar mensen en wereld.
Hij heeft er een oordeel over.
Wij zijn in het hartje van de winter. Er wordt op het ijs gereden met schaats en stoel.
Er wordt getold en getrokken, met sneeuwballen gegooid en baantje gegleden.
De volkstelling heeft leven in het dorp gebracht. De herberg doet dan ook goede zaken.
Voor de deur wordt in de haast 2 varkens geslacht en de bundels stro liggen klaar om de varkenshaar af te branden.

In de 21ste eeuw zou Breughel waarschijnlijk de Meir schilderen op 24 december. Een krioelende mensenmassa, allemaal gehaast om nog vlug de nodige (of overbodige) kerstinkopen te doen. We zouden er Maria en Jozef ook niet direct in terugvinden.

Voor het open venster van de herberg staat een groep van mensen aan te schuiven.
Ze zijn niet meer zo talrijk, want de dag is reeds ver gevorderd.
Het zijn de laatsten die van ver gekomen zijn.

Ergens midden in de drukte merk je de H.Familie:
Jozef, hij draagt zijn zaag en zijn schrijnwerkergereedschap op de schouder en aan
de armen leidt hij een magere os en het kleine ezeltje waarop een zwangere vouw zit.
Er is geen aureooltje op hun hoofd,
in niets onderscheidt zich het echtpaar van de andere mensen.
Dit is de boodschap die de schilder wil meegeven even actueel als Lucas het zegt:
God komt niet met macht, maar klein en eenvoudig. Het is wonderbaar:
Het goddelijke, het wonder gebeurt midden de mensen.
Het dringt zich niet op, het is klein en nederig.

Op welk tijdstip van de dag vindt het gebeuren plaats?
Achter de grote boom merkt ge de matrode zon die ondergaat.
Overal staan wagens en huiskarren, zonder trekdieren,
die zijn reeds uitgespannen en op stal gezet.
Mensen komen kouwelijk en moe aangestapt na de volbrachte dagtaak op weg naar huis.
Het zal niet lang meer duren of de lange nacht zal zich gaan spreiden over het dorp,
De wondere nacht van de geboorte.

Maar het dorp heeft er geen oog voor. Mensen gaan er blind en onverschillig aan voorbij, blind voor het wonderbare gebeuren. Het wintert dat het kraakt.
Maar ook de mensen zijn koud. De vele mensen, de meeste figuren zijn herleid tot donkere silhouetten. Talrijk zijn de figuren op de rug gezien, geen blije lach,
als dieren scharrelend voor eigenbelang, gaan ze aan het wonder voorbij.

Dat is het ontstellende van Kerstmis. God komt in onze wereld en we herkennen hem niet.
Hij kijkt mij aan in die dakloze in het metrostation ‘Groenplaats’ die daar op zijn knieën met een kartonnen bekertje zit. En ik herken hem niet.
Hij spreekt tot ons in een mens die het psychisch moeilijk heeft en voor de honderdste keer datzelfde verhaal vertelt. En ik herken hem niet.
Hij roept me op in dat vluchtelingenkind dat aan mijn deur komt, en een boterham en een glas water vraagt. En ik stuur hem vlug weg met een pistolet en wat overschot.
Hij spreekt me aan in dat kind, dat zijn knie zeer heeft gedaan en er een kuske op vraagt. En ik herken hem niet.

Zo is de mens, zo zijn wij. Zo zegt de evangelist Johannes:
Het licht schijnt in de duisternis, maar de duisternis  heeft het niet aangenomen.
Er was voor hen geen plaats in de herberg.
De volwassen Jezus is niet erkend door zijn volksgenoten, niet bewonderd.

Het licht van Kerstmis overdondert ons niet.
Het Rijk Gods, de hemel, het goddelijke zit verborgen in het dagelijkse,
in het eenvoudig, het kleine in het doodgewone.
Zo wil God menselijk in ons midden wonen.

Zalig Kerstfeest!!!!