Als ik - nog op een menselijk uur - terug naar huis fietste in de nieuwjaarsnacht, na een beschaafd samenzijn met enkele gevaccineerde vrienden, in een goed geventileerde ruimte, zonder vuurwerk, werd het me al vlug duidelijk dat het nieuwe jaar wel eens erg veel zou kunnen lijken op het oude.
De bovenste roltrap in de voetgangerstunnel kant Linkeroever stond stil. Fiets op de schouder, en krochend naar boven. Een paar voetgangers staken me voorbij. Maar stel je voor, die vroegen me telkens of ze de fiets konden overnemen. Geen lawaaierig groepje halfbezopen fuifnummers vol knaldrang, maar gewoon vriendelijke attente mensen. Die zijn er dus ook nog, in 2022. En die vriendelijkheid deed deugd, en was een booster.
Ik was terug goed gezind als ik boven kwam.
Vriendelijkheid is een kostbaar geschenk, als goud, wierook en mirre. Die staan op al die schilderijen van Rubens. Hier is zo'n exemplaar, het hangt in Lyon (
zie hier), hoe het daar geraakt is, is een ander verhaal. Maar als Antwerpenaars herkennen we onmiddellijk: dat is van ene van ons. Pracht en praal, daar zijn we goed in. Die drie wijzen zitten er warmpjes in. Hun wijsheid heeft hen wel wat opgeleverd.
Traditioneel worden hun geschenken aan het klein kindje beschouwd als een eerbetoon aan de echte koning van deze wereld. Maar hun vrijgevigheid kan ook iets anders betekenen. Hun rijkdom staan ze af. Zo wijs zijn ze. Ze zien, in het licht van de ster die hen geleid heeft, in dat ze dat allemaal niet meer nodig hebben Die nieuwe koning die ze willen volgen, die zal de menselijke waardenschaal omkeren. Rijkdom en macht, het is niet meer belangrijk.
Het evangelie vertelt dat ze 'langs een andere weg' terug naar huis keerden. Ze keren niet terug naar Herodes, naar de arrogantie en de wreedheid van de macht. Ze willen anders gaan leven.
In het schilderij van Rubens is een detail te zien, dat dit 'anders leven' duidelijk maakt. Die hand van het kindje op dat oude grijze hoofd. Dat teder gebaar, van die kleine die later de man zal zijn die zegt: "Komt allen tot mij die uitgeput zijt en onder lasten gebukt, en Ik zal u rust en verlichting schenken.
Neemt mijn juk op uw schouders en leert van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen, want mijn juk is zacht en mijn last is licht."
Dat is de weg die in dit nieuwe jaar voor ons open ligt. De weg van de nederige, kleine, lieve zachtmoedigheid. Van de mensen die elkaars fiets en elkaars last willen dragen.
Dan wordt het toch een heel goed jaar, voor ons allen.