Het evangelie duiden wij vaak aan als de blijde boodschap. Dat is trouwens de betekenis van het woord uit het Grieks. Maar het evangelie dat we zonet hebben gehoord getuigt eigenlijk van niet veel blijheid of optimisme. Het is bijna een onheilspellende boodschap: mensen beven van schrik voor het gebulder van de stormachtige zee. Veel blijde boodschap is er niet te merken.
Eigenlijk is het een beetje kenmerkend voor deze tijd van het jaar: de advent. Ook in de natuur is het zowat de donkerste periode van het jaar. En vaak krijgen we dan in de kerk ook profeten aan het woord. En zij brengen ook zelden een boodschap van blijdschap en hoop. Wij kennen in onze taal het woord "profetisch". En dat doet ons denken aan een toekomstvoorspelling die later dan nog blijkt uit te komen ook.
Maar eigenlijk zijn profeten geen voorspellers van de toekomst. Zij voorspellen niet wat gaat gebeuren, zij komen eerder waarschuwen voor de manier waarop wij bezig zijn. En als we nog eens naar de betekenis van het Griekse woord mogen verwijzen, dan is een profeet iemand die spreekt in de naam van een hogere macht, in de bijbel in de naam van God.
En zo een profeet - we kennen er wel enkele: Jesaja, Jeremiah, Ezechiël - is geen toekomstvoorspeller, maar iemand die heel bewust leeft in zijn eigen tijd, te midden van zijn eigen volk. En hij wil dat volk waarschuwen, omdat ze in zijn ogen - en in de ogen van God - verkeerd bezig zijn. En om hen te waarschuwen, hangt hij een onheilspellend beeld op van wat hen te wachten staat, als ze hun levenshouding niet veranderen of bijsturen. En dat is geen populaire boodschap. Profeten kregen dan ook vaak te maken met kritiek, met ongeloof en verdachtmakingen.
Profeten kennen we uit het oude testament. Maar er zijn er vandaag ook. We kennen zelfs hun namen: Marc Van Ranst, Steven Van Gucht, Erika Vlieghe, Pierre Van Damme en nog een paar anderen. Zij spreken niet in naam van God, maar in naam van de wetenschap, gebaseerd op hun vakkennis en op onderzoek. Ook zij kunnen de toekomst niet voorspellen. Ze weten niet wat ons allemaal te wachten staat. Maar ze zetten ons aan tot waakzaamheid en voorzichtigheid. Ze beseffen dat ons eigen gedrag bepalend zal zijn voor ons aller toekomst.
En ook hun boodschap is niet hartverwarmend of populair. En ook zij krijgen meer dan hun deel aan kritiek. En die kritiek gaat meestal niet over de inhoud, over de boodschap die zij brengen. Maar wel over hun taalgebruik, hun kledij, het aantal keren dat zij in beeld komen, enzovoort. Alles om de aandacht af te leiden van de boodschap die zij brengen. Want die boodschap kunnen we uiteindelijk moeilijk ontkennen of betwisten.
En misschien zijn er nog andere profeten van onze tijd: Greta Thunberg en Anuna De Wever bijvoorbeeld. En hun talloze aanhangers en medestanders. Ook zij proberen mensen te waarschuwen. Ook al hebben zij niet hetzelfde gezag als de virologen of ervaren wetenschappers, we kunnen toch moeilijk ontkennen dat we bezig zijn ons klimaat en onze natuur grondig te beschadigen en in gevaar te brengen.
En ook hun boodschap horen mensen niet graag. En weer staan we klaar met kritiek en bedenkingen die niet zozeer over de inhoud gaan. Zijn ze niet te jong om te oordelen? Lopen ze niet te hard van stapel? Moeten ze niet op school zijn en studeren? Is spijbelen wel de juiste methode? En... zouden ze beter niet in de eerste plaats naar zichzelf kijken?
Dat laatste, mensen, is wat wij allemaal zouden moeten doen. Naar onszelf kijken. Want uiteindelijk is dat de bedoeling van al die profeten, die van vroeger, uit het oude testament, en die van nu. Hun boodschap is niet gericht tot een paar machthebbers of verantwoordelijken, maar tot iedereen. Wat kunnen we zelf doen aan de opwarming van de aarde? En aan het onder controle krijgen van de besmettingen van het coronavirus?
Dat is ook de reden waarom er in de advent regelmatig boodschappen van profeten op ons worden losgelaten. En dat ze ons waarschuwen met onheilspellende toekomstvisioenen. Want die voorspellingen gaan uitkomen, als we ons gedrag niet aanpassen. De profeten willen ons niet bang maken, maar aanzetten tot waakzaamheid en voorzichtigheid. Daarom worden in de advent de weken waarin we wachten op kerstmis - vaak profeten opgevoerd.
Gelukkig hebben wij in de viering vandaag niet gekozen voor een profeet, maar voor een stukje uit een brief van Paulus. En die slaat toch een beetje een andere toon aan. Broeders en zusters, jullie kennen de voorschriften en raadgevingen die Jezus ons gegeven heeft. Laten we ze meer dan ooit eerlijk en consequent toepassen, dan komt het allemaal wel goed. Want waarschuwen moeten we natuurlijk blijven doen. Maar in de advent is er ook altijd hoop. En met die hoop kunnen wij uitkijken naar kerstmis.
