In het evangelie dat we zojuist hoorden, gaat het over zoeken en gevonden worden. We hebben het allemaal al meegemaakt: als we iets kwijt zijn, willen we het terugvinden. Zeker als het gaat om iets waardevol, zoals die vrouw die één van haar tien zilverstukken kwijt was.
Natuurlijk gaat ze een lamp aansteken en heel het huis vegen, tot ze het zilverstuk gevonden heeft.
Het eerste voorbeeld is misschien minder duidelijk voor ons.
De herder laat zijn 99 schapen in de steek en gaat op zoek naar dat ene dat verloren is. We kennen het verhaal al langer, en we worden natuurlijk vertederd door die goede herder die absoluut dat ene, verloren gelopen schaap wil terugvinden.
Maar, als we dat even vertalen naar onze begrippen is het eigenlijk economisch onverantwoord. Een bedrijfsleider heeft immers oog voor het geheel, voor het totale rendement. Eén schakel die ontbreekt, of die niet goed meer functioneert, weegt niet op tegen die 99, of die zo vele andere die wel renderen. En die volop aandacht verdienen. Een herder die 99 schapen in de steek laat, dus zomaar onbewaakt achter laat, is eigenlijk geen goede herder.
En het wordt nog frappanter als we even doordenken. Hoe komt het dat dat ene schaap verloren gelopen is? Is dat het gevolg van een of ander toeval? Is het verstrikt geraakt in doornen of struikgewas?
Is het aangevallen door een wild dier? Of is het gewoon van de kudde afgeweken, of weggelopen? Is het verloren gelopen omdat het zijn eigen zin wilde doen?
Als dat zo is, hebben we daar in onze taal een andere benaming voor. Het is geen verloren schaap, maar een zwart schaap. Een schaap dat niet in de kudde thuis hoort, dat er misschien niet in wil thuis horen. En dan vinden we al snel dat we niet naar dat schaap op zoek moeten gaan, want het heeft het zelf gezocht. Eigen schuld, dikke bult. Het was niet alleen verloren gelopen, het wilde misschien zelfs niet gevonden worden. Het is niet alleen een zwart schaap, we kunnen het zelfs gebruiken als een zondebok. Als degene die de kudde schade berokkent of zelfs kapot maakt. Als de schuldige van alles wat fout loopt, wat uit de toon valt.
Jezus vertelt deze gelijkenissen, omdat Hij zich wilde verantwoorden tegen een verwijt van de farizeeën en de schriftgeleerden. Zij vonden dat Hij te veel omging met tollenaars en zondaars. Met zwarte schapen dus, of zondebokken. En daar wilden de farizeeën en schriftgeleerden niets mee te maken hebben. En eerlijk gezegd, wij meestal ook niet.
De reden waarom Jezus deze gelijkenissen vertelt, komt op het einde van het evangelie. Deel in mijn blijdschap, zegt de vrouw die haar zilverstuk heeft teruggevonden, want wat ik verloren had, heb ik weer gevonden. Er is meer vreugde in de hemel, zegt Jezus, om één zondaar die zich bekeert, dan om die 99 die geen bekering nodig hadden.
Met andere woorden: Jezus houdt geen rekening met de gangbare redenering, met de economische wetmatigheden. Die ene die verloren gelopen is, die interesseert hem. Die ene die nog kan gered worden, daar moet alle aandacht naar gaan. Niet naar al die anderen die nochtans veel meer en naar alle voorspellingen een mooie winst opleveren.
Vandaag is het ook gedachtenisviering voor een aantal mensen uit onze gemeenschap die de voorbije maanden zijn overleden.
En ook hier denken of redeneren wij niet volgens de wetten van de economie, de wetten van de cijfertjes. Want wij weten dat elke dag tientallen, honderden mensen sterven, maar aan die getallen of statistieken hebben wij vandaag geen boodschap.
Het gaat ons om die ene mens, die bijzondere, onvergetelijke mens die uit ons leven is weggevallen. Het gaat om dat ene schaap dat uit de kudde is weggerukt. Voor de wereld was hij of zij misschien alleen maar een nummer, een getal.
Voor ons was hij of zij de hele wereld.
We gaan haar of hem niet kunnen terughalen naar de kudde. Dat moeten we aanvaarden, daar moeten we mee leven. Maar we kunnen wel als een goede herder op zoek blijven gaan naar wat hij of zij voor ons en voor onze kudde, voor onze gemeenschap heeft betekend.
En ervoor zorgen dat hij niet vergeten wordt.
Maar altijd een plaats blijft hebben in onze kudde, in onze familie, in onze vriendenkring, in onze wereld.
