De voorbije weken riepen zowat alle politieke partijen hun leden samen voor een Nieuwjaarsreceptie. We kregen daarover dan een verslag in het nieuws. Er werd een glas gedronken en er was overal een speech van de voorzitter. In die toespraken werd de loftrompet gestoken voor de eigen verwezenlijkingen en werd meestal ook meewarig gedaan over de andere partijen.
Naargelang van onze eigen vooroordelen reageerden we daarop met applaus of goedkeuring, of met kritiek en ongeloof en zelfs met sarcastisch commentaar. In feite kwam het erop neer dat al die partijen een soort programmaverklaring ten beste gaven, een samenvatting van hun ideeën en strijdpunten, met het oog op de volgende verkiezingen die er binnen een jaar al aankomen. Zo leren we dan het programma van die partijen kennen.
Ik ga hier die programmas natuurlijk niet naast elkaar leggen. Maar wat mij opvalt: geen enkel programma, van geen enkele partij komt ook maar min of meer in de buurt van de bekende woorden die we daarnet konden horen in die bergrede van Jezus. Met dat programma zouden ze waarschijnlijk niet veel stemmen halen en zeker geen verkiezingen winnen.
Want het programma van Jezus doet eigenlijk net het omgekeerde van wat partijen ons voorspiegelen of beloven in hun verkiezingspropaganda. Niet toevallig heeft deze viering als titel gekregen: De wereld omgekeerd. En toch staan die woorden niet haaks op de werkelijkheid, toch is het programma van Jezus niet dwaas, of utopisch, of wereldvreemd.
We noemen die woorden meestal: de zaligsprekingen.
Tenminste, de ietwat ouderen onder ons. Want vroeger begonnen al die zinnen met: Zalig de mensen die
In de nieuwere vertalingen is het woord zalig meestal vervangen door gelukkig. Dat is niet helemaal hetzelfde. En ik wil natuurlijk niet beweren dat vroeger alles beter was, maar in dit geval vind ik wel dat er een verschil is.
Een gelukkige mens is niet hetzelfde als een zalige mens. Een gelukkige mens is voelt zich goed, leeft in vrede met zichzelf, is iemand die we kunnen benijden omdat hij zich gelukkig voelt. Een zalige mens is iemand die we zelf hebben leren kennen en waarderen. Een zalige mens is iemand bij wij ons goed voelen, is iemand die anderen beter, gelukkiger maakt.
En dan kunnen wij die zaligsprekingen van Jezus misschien een beetje concreter maken. Zalig zijn de mensen die hun leven wijden aan de zorg voor anderen. Zalig zijn de mensen die zieken verplegen, die zwakken en mensen met een beperking helpen en bijstaan, die zich inzetten als mantelzorgers, zonder hun dagen of hun uren te tellen.
Zalig de mensen die niet altijd gelijk willen hebben, die er niet op uit zijn anderen te overtroeven. Zalig de mensen die een gesprek of een discussie willen aangaan om elkaar beter te begrijpen en niet om de anderen met argumenten of handigheidjes in de hoek te duwen.
Zalig de mensen die fier mogen zijn op hun verwezenlijkingen, omdat ze hun doel hebben bereikt zonder met de ellebogen te werken, zonder anderen opzij te duwen of te schaden. En die dan de rang of status die ze hebben bereikt, aanwenden om hun verantwoordelijkheid op te nemen voor elkaar, voor anderen, voor de maatschappij.
Zalig de mensen die opkomen voor rechtvaardigheid en er ook in hun eigen leven naar handelen en er inspanningen voor willen doen. Zalig de mensen die oog hebben voor het leed en de noden van anderen, die zich hun ellende en miserie willen aantrekken. Zalig de mensen die wakker liggen van al wat er fout kan gaan in hun omgeving en in de wereld.
Zalig de mensen die niet alleen verlangen naar vrede, maar die ook echte vredestichters trachten te zijn. Zalig de mensen die zuiver en eerlijk zijn in hun bedoelingen, die er geen dubbele agenda op nahouden.
Zalig de mensen die barmhartig zijn, staat er ook in de zaligsprekingen. En barmhartig is weer zo een oud en vergeten woord. Maar een barmhartig mens is iemand die zich over anderen ontfermt, iemand die anderen begrijpt en aanvoelt, iemand met empathie om een modern woord te gebruiken, iemand bij wie we ons geborgen weten, iemand bij wie we ons thuis voelen.
Zulke zalige mensen kennen wij allicht allemaal, ook in onze eigen omgeving. Over zulke zalige mensen horen wij getuigenissen bij een uitvaart, bij een afscheidsviering.
Daar komt men niet af met politieke slogans of propaganda, daar wordt geen wervende speech gehouden om mensen te overtuigen, daar gaat het alleen over hoe mensen elkaar kunnen ervaren: zalig dus.
Zo een zalige mens was ook pater Damiaan.
Hij had ook een programma, hij kon ook hevig discussiëren en botsen met zijn oversten, met de autoriteiten. En ook hij was er soms op uit gelijk te halen en te krijgen. Maar voor de mensen in Molokai was hij in de eerste plaats een zalige mens. Totaal, ongebreideld en consequent. Zodanig dat na al die jaren zijn werk nog wordt verder gezet. Door vele nieuwe, gedreven, enthousiaste, door vele
zalige mensen!
