Voor de meesten van ons is het wel al een hele tijd geleden, maar toch hebben we waarschijnlijk nog vage herinneringen aan onze schooljaren. Welke leerkrachten hebben we onthouden, aan wie denken we misschien met dankbaarheid terug?
Allicht niet degenen bij wie we de klas op stelten hebben kunnen zetten. En ook niet die voor wie we sidderden en beefden. Maar wel die leerkrachten die ons konden aanspreken, die ons konden raken.
Het zijn vrouwen of mannen in wie kinderen kunnen geloven, die overtuigen en vooral: die echt, natuurlijk, waarheidsgetrouw overkomen. Leerkrachten of mensen met gezag. Geen schrikbewind, maar natuurlijk gezag, gezag dat uitstraalt uit de persoon zelf.
Het is dat wat in het evangelie wordt gezegd over Jezus, bij zijn eerste optreden in de synagoge. Hij sprak als iemand met gezag. Gezag is niet hetzelfde als macht. We spreken namelijk over machthebbers en over gezagsdragers. Jezus had geen macht, Hij had gezag.
De mensen waren toen gewoon in die synagoge samen te komen om te bidden en de Schrift te beluisteren. En die teksten werden dan uitgelegd door zogenaamde schriftgeleerden. En hun uitleg, hun commentaar was natuurlijk helemaal volgens de wet, volgens de regels van toen. Want zij hadden gestudeerd, zij konden het weten. En niemand sprak hen tegen.
En dan komt Jezus, de zoon van een timmerman. Hij had niet gestudeerd, Hij was helemaal geen schriftgeleerde. Maar Hij sprak met gezag, Hij boeide de mensen, zij luisterden naar Hem en werden door Hem overtuigd.
Wel niet allemaal, want er is er één die opstaat en protesteert. Hij begint zelfs te schreeuwen, hij verstoort de orde. Hij is in de macht van een onreine geest, lezen we, hij is wat we noemen een bezetene.
Vandaag zouden we zo iemand medisch en psychologisch behandelen. We geven hem pillen of een inspuiting om hem te kalmeren. En dan starten we een therapie op met sessies bij een psychiater of een andere hulpverlener. Vroeger werd door de kerk zelfs een exorcist ingeschakeld, iemand die de bevoegdheid had een duivel te kunnen uitdrijven.
In een school zou iemand die op die manier de orde verstoort naar de directeur of de prefect worden gestuurd. Waarschijnlijk volgen dan strenge straffen en worden de ouders uitgenodigd voor een gesprek. Behalve als er zo een leerkracht met gezag aanwezig is. Die zou de zogenaamde bezetene misschien apart nemen en tot rede kunnen brengen.
Want dat is wat we met een bezetene zouden moeten doen: hem tot rede brengen. Want zo een man is niet voor rede vatbaar, hij is niet meer zichzelf. Onreine geesten hebben hem in hun macht, staat er in het evangelie. Zij bezitten hem, hij is door hen bezeten.
We denken hierbij niet meer aan wilde taferelen met krijsende of schuimbekkende monsters, die we misschien kennen uit bepaalde films. Het kan veel simpeler zijn. Sommige mensen zijn bezeten door hun werk, hun sport, hun hobby. Maar mensen kunnen ook bezeten zijn van macht, van rijkdom, van drang naar bezit, van haat- of wraakgevoelens, van geweld.
We kennen in de geschiedenis of in de huidige tijd genoeg voorbeelden van dat soort bezetenen. Mensen die zo vol zijn van zichzelf en hun eigen belangrijkheid dat ze miljoenen mensen de dood injagen in zinloze conflicten en oorlogen. Mensen die hun eigen succes afmeten aan het aantal soldaten dat ze kunnen opofferen om een stuk gebied te veroveren.
Mensen die steden en dorpen bombarderen om hun vijanden uit te schakelen, maar tegelijkertijd vele onschuldige vrouwen en kinderen treffen. Mensen die met leugens en valse berichten, fake news, anderen aansporen om hun medemensen het leven zuur te maken. En het ergste is dat die mensen, die bezetenen als het ware, geen gezag hebben, maar wel veel macht.
Ik ga hier geen namen noemen, iedereen kan zelf voorbeelden bedenken. Ik ga wel een paar namen noemen van andere bezetenen. Het moet namelijk niet altijd negatief zijn. Er zijn immers mensen die zo bezeten zijn van hun geloof, van hun overtuiging, van hun roeping zelfs, dat ze anderen tot grote daden kunnen aanzetten. Franciscus van Assisi was zo een bezetene, hij die eerst ook bezeten was van macht en rijkdom.
Martin Luther King was zo een bezetene.
Een weinig bekende dominee, die op 28 augustus 1963 een toespraak hield die het leven voor miljoenen een nieuwe wending en nieuwe hoop gaf. Zijn "I have a dream" verwoordde de droom van velen en werd de aanloop naar de vervulling ervan.
Een andere bezetene, over wie we het in deze viering een paar keer hebben is pater Damiaan. In 2005 verkozen tot grootste Belg door de bevolking en in 2009 heilig verklaard door de kerk. In zijn bezetenheid was hij gedreven en consequent, tegen alles en iedereen in, ook tegen zijn kerkelijke oversten. Hij was bezeten en consequent tot in de dood. Zijn levenswerk wordt nu wereldwijd nog voortgezet.
Gelukkig dat men indertijd voor hem geen exorcist of een andere therapeut heeft ingeschakeld.
