Morgen begint voor duizenden kinderen, jongeren en hun leerkrachten weer een nieuw schooljaar. Het wordt allicht weer een spannende dag: in welke klas en bij welke leerkracht komen we terecht? Welke plaats krijgen wij in de klas toebedeeld? Gaan we mogen kiezen? Mogen of kunnen we naast onze beste vriend of vriendin zitten?
Ook leerkrachten moeten op zoek naar hun plaats of zullen er toch weer aan moeten wennen. Ook zij kijken uit naar hun nieuwe leerlingen, hun nieuwe lesopdracht, hun lokalen. En misschien ook naar hun plaats in het team collega's, aan tafel, in het leraarslokaal of de koffiekamer.
In een bredere en meer figuurlijke zin gaat het ook om de plaats bij de organisatie van de school, van het onderwijs als geheel. Wordt onze stem wel gehoord in het overlegplatform? Worden er niet te veel beslissingen genomen over onze hoofden heen? Krijgen wij overal wel de plaats waar we recht op hebben of menen te hebben?
Ook in het evangelie gaat het over een plaats, in dit geval een plaats aan tafel.
En de boodschap die we daar krijgen is dat we vooral nederig of bescheiden moeten zijn. Dat niemand automatisch recht heeft op de beste of meest interessante plaats. Integendeel: Jezus wil dat armen en kleinen en minderbedeelden de voorrang zouden krijgen. Zoals we straks gaan zingen: voor kleine mensen is Hij bereikbaar.
Niet alleen een nieuw schooljaar staat voor de deur, voor vele verenigingen en groepen in de parochie staat ook weer een nieuw werkjaar in de startblokken. En overal zal weer moeten worden samengewerkt. En gaat iedereen weer opnieuw wat naar zijn plaats moeten zoeken. Laten we er dan vooral van uitgaan dat elke plaats belang heeft en in wezen even belangrijk is.
Wat zeggen we over iemand die zich in onze ogen iets te veel permitteert, die altijd de leiding wil nemen of die zich verheft om het met de woorden van het evangelie te zeggen? Van zo iemand zeggen we: hij moet zijn plaats kennen. We bedoelen dan dat hij zich beter voordoet dan hij is, dat hij een grote mond opzet, dat hij zich een rol toeëigent waarop hij geen recht heeft.
Maar eigenlijk zouden wij allemaal onze plaats moeten kennen. Ieder heeft in een werkgroep of vereniging een rol te spelen. Een onmisbare rol, maar wel volgens onze mogelijkheden en talenten. En waarmee we mensen met andere, maar even belangrijke talenten kunnen aanvullen. Want dat maakt de kracht uit van een groep: dat iedereen zijn rol aankan, zich met zijn talenten inzet, en dat mensen zo elkaar aanvullen en bemoedigen.
En minstens even belangrijk is, dat we elkaars inzet en mogelijkheden waarderen. Niemand kan op zijn eentje een vereniging recht houden en laten functioneren. Natuurlijk zijn er leidersfiguren, natuurlijk hebben we mensen nodig die wat meer initiatief nemen. Maar ook de ogenschijnlijk kleinere en eenvoudige taken moeten vervuld worden.
Aan een tafel zijn soms ereplaatsen: het hoofd van de tafel, of de plaats net in het midden. Die ereplaats is er voor de gevierde bij een feestmaal, of voor de hoogste in rang, bijvoorbeeld de keizer of de koning. Maar lang geleden verzamelde koning Arthur de ridders rond zich aan een ronde tafel. Daar was geen ereplaats, daar was iedereen gelijk. Niet iedereen was even dapper of verstandig, maar dat was aan de plaats aan tafel niet te merken.
Een voetbalploeg bestaat uit elf spelers, die allemaal een rol te vervullen hebben, die allemaal een taak meekrijgen van de coach. Sommigen hebben misschien iets meer talent dan de anderen. Maar als zij gaan spelen voor hun eigen eer, als zij de vedette gaan uithangen, komt dat de ploeg niet ten goede. Want zonder de anderen, de zogenaamd dienende spelers, kunnen zij ook geen wedstrijd in hun eentje winnen.
Bij een toneelopvoering zijn er ook hoofdrollen en bijrollen. En ook de hoofdrolspeler kan de andere spelers niet missen. Hij krijgt misschien het meeste applaus, hij mag als laatste komen groeten. Maar als hij zijn applaus gekregen heeft, roept hij er meestal nog eens de hele groep bij om te groeten en het publiek te bedanken. Alsof hij wil zeggen: zonder deze groep, zonder alle leden van deze groep, had het stuk niet zo een succes gekend.
Iedereen moet zijn plaats kennen en zijn rol vervullen. Het is ook één van de attracties van een groot kamp van een jeugdbeweging. Tien dagen zoiets als een klein dorp, afgezonderd van de wereld, met jong, heel jong en wat ouder. En allemaal leven ze samen en iedereen heeft een plaats. En men probeert ook iedereen een plaats te gunnen.
Ik heb nog één voorbeeld. Zestig jaar al hebben de zusters Ursulinnen een eigen plaats op Linkeroever. Zestig jaar hebben ze een bescheiden, maar o zo belangrijke rol gespeeld, in het onderwijs, in het parochieleven, in verscheidene werkgroepen en verenigingen. Laten we voor hen ook maar onze dank en waardering laten blijken.
Je moet je plaats kennen. En je moet bescheiden blijven, zegt Jezus. Maar bescheiden blijven wil niet zeggen dat je jezelf kleiner moet gaan maken dan je bent. Dat je niet fier mag zijn op je talenten en dat je er niet mee mag werken of ze tonen aan elkaar.
Voor kleine mensen is Hij bereikbaar. Maar zijn er eigenlijk wel kleine mensen?
Is niet iedereen even groot? De eerste lezing kwam vandaag uit het boek Wijsheid van Jezus Sirach. Dat boek staat vol met wijsheden. Ik vond er nog één ergens anders. Wijs ben je als je op niemand neerkijkt en tegen niemand opkijkt.
