Tweede zondag in de veertigdagentijd B 2009 - Zaterdag 6 en zondag 7 maart 2009

Eerste lezing: Genesis 22, 1-2, 9a, 10-13, 15-18 - '' - 'Het offer van Abraham'
Evangelie: Marcus 9, 2-10 - '' - 'Dit is mijn Zoon, de Welbeminde'

Ongeveer één keer per maand komen wij samen met de preekploeg. Dat zijn de mensen die om de beurt hier proberen een ietwat zinvolle homilie te houden. We komen samen om de thema's van de vieringen te bespreken en we trachten elkaar dan ook wat tips en inspiratie te geven.
Eerst leest de predikant van dienst de lezingen van de zondag voor. En soms gebeurt het dat die lezingen ons meteen op een bepaald spoor zetten en stof bieden voor een preek. Maar even vaak is er na die lezingen een ogenblik stilte, wordt er wat gezucht en kijken we elkaar vertwijfeld aan.
Soms begrijpen we het na een tweede of derde lezing nog niet helemaal. Vooral de teksten uit het Oude Testament zorgen geregeld voor problemen. En dan zegt iemand: Wat is dat voor een tekst? Wat wordt daar nu eigenlijk mee bedoeld? En wat kunnen we daar in Gods naam – jawel – in een homilie over zeggen?

Wat moeten we bijvoorbeeld denken van de eerste lezing van vandaag? God heeft Abraham uitgekozen als stamvader voor zijn nieuw geslacht, zijn uitverkoren volk. En hij heeft hem zelfs een zoon geschonken om dat geslacht voort te zetten. Dat wordt voorgesteld als een wonder, want Sara, zijn vrouw, was eigenlijk onvruchtbaar en veel te oud om nog een kind ter wereld te brengen. En uitgerekend die zoon, Isaak, zou Abraham nu eigenhandig moeten doden en aan God offeren. Pas op het allerlaatste moment, als Abraham zijn mes al klaar houdt, stuurt God een engel om hem tegen te houden. "Stop maar, Abraham, 't is niet meer nodig, het was allemaal niet zo bedoeld". Wat voor een God is dat, die zijn uitverkorene zulk een onmenselijke beproeving oplegt?

In het evangelie lijkt Jezus ook een wreed spelletje te spelen met zijn leerlingen. Hij neemt ze mee naar een berg en verandert daar van gedaante. Hij laat zelfs Elia en Mozes verschijnen, die voor de joden de profeten en de wet  vertegenwoordigen. Hij toont hen dus eigenlijk een voorafbeelding van de verheerlijking die Hem later te beurt zal vallen. Maar, als ze dat beeld of die realiteit even willen vasthouden, zet Hij hen onmiddellijk weer met beide voeten op de grond: eerst nog lijden en sterven, jongens, en intussen: mondje dicht!

Beide verhalen worden gesitueerd op een berg en twee keer wordt ook over een geliefde zoon gesproken. Abraham krijgt eerst de opdracht zijn geliefde zoon te doden, maar moet het uiteindelijk niet doen. En na de verheerlijking op de berg klinkt er die stem uit de wolk. En God zal zijn geliefde Zoon wél offeren, wél laten sterven. Dat wordt meteen voorspeld.
Komt God in deze twee verhalen niet naar voor als een wreedaardige God, die zijn mensen veel te zware beproevingen oplegt? En die ze op een ander moment als het ware valse hoop biedt en die dan onmiddellijk de grond inboort? Of moeten we de verhalen misschien anders gaan lezen? Allicht wel, de verhalen uit de Bijbel bevatten geen verslagen van gebeurtenissen. Het zijn in de eerste plaats geloofsverhalen en moeten dus ook zo begrepen worden.

En dan zien we dat die twee verhalen eigenlijk elkaars spiegelbeeld zijn. In het eerste verhaal wordt Abraham tot het uiterste beproefd. Erger kan bijna niet. Maar op het ultieme moment is er de redding en vrijwel meteen volgt de belofte van een stralende toekomst. Abraham zal overvloedig gezegend worden en zijn nakomelingen zullen even talrijk zijn als de sterren aan de hemel en de zandkorrels aan het strand van de zee. Voor Abraham verandert de totale duisternis plots in stralend licht.

Op de berg Tabor gebeurt voor de drie leerlingen eigenlijk net het omgekeerde. Van schitterend licht naar duisternis en vertwijfeling. Ze krijgen ook een dubbele voorspelling. De verheerlijking van Jezus bevestigt dat Hij inderdaad de lang verwachte Messias is, maar ook lijden en dood liggen in het verschiet. Hij zal lijden en sterven, maar nadien ook opstaan, leven over de dood heen.
Moeilijk te begrijpen misschien, maar zo is het leven nu eenmaal. Iedereen kent in zijn bestaan zonnige plekken en schaduwkanten, licht en duister, vreugde en verdriet. In Bijbelse taal: in ieder leven zijn er dalervaringen en bergervaringen. Ook onze geliefde zoon – of dochter – bezorgt ons momenten van intense vreugde, maar ook ogenblikken van grote bezorgdheid en soms diepe pijn.
Je kan niet leven met topmomenten alleen. Je kan de momenten van diep geluk nooit lang vasthouden. Maar evenzeer weten we dat in zware beproevingen er altijd een straaltje hoop blijft, dat er een uitweg is, hoe moeizaam soms ook.
In die zin sluiten de verhalen van vandaag ook aan bij deze vastentijd en bij Broederlijk Delen. Voor de mensen in India, waar onze aandacht nu naar uitgaat, zijn het harde tijden. Maar in de vieringen van deze veertigdagentijd klinkt ook ons geloof dat er voor hen uitzicht is. Alleen: vanzelf zal het niet gaan. Als we ons daarvan bewust zijn, zijn we al een eind op weg. Samen met de sterke vrouwen uit de campagne, Tilak en zuster Jeanne Devos.

Belangrijk is dat we bij elkaar de hoop levendig houden. En tegelijkertijd realistisch blijven en geen valse hoop bieden. Drie tenten op een berg bouwen is geen uitweg uit de dagelijkse zorgen. Ziekte, lijden en dood horen onvermijdelijk bij het leven. Net als vreugde, geboorte, genezing, feestdagen, liefde en vriendschap. Hoop en geloof bieden ons uitzicht, zelfs in een periode dat alles lijkt tegen te zitten en we geen uitweg meer menen te zien. En evenzeer moeten wij ervoor zorgen dat we, zelfs in ogenblikken van de grootste euforie,   met beide voeten op de grond blijven.
De cyclus van het kerkelijk jaar leert ons dat ook. Er is Kerstmis, maar dan wel pas na de advent. Er is Allerheiligen, maar ook Allerzielen. Er is Witte Donderdag, maar ook Hemelvaart en Pinksteren. Er is Goede Vrijdag en er is Pasen. En ze kunnen niet zonder elkaar. Dat is de realiteit en dat is ons geloof.
En onze hoop.
Geen Pasen zonder Goede Vrijdag.
Maar evenzeer: geen Goede Vrijdag zonder Pasen.