- We hebben weer een Olympische medaille, zei Mantequilla.

- Weet ik, zei ik, een zilveren in het schaatsen, van Bart Swings.

- Jaja, da’s oud nieuws, maar nu hebben we d’r nog één, in ’t skiën, op de paralympics. Een vrouw. Zopas gehoord, op de radio.

- En wat voor handicap heeft die?

- Ze is blind.

Ik realiseerde mij dat het lang nog geen één april was:

- Langlaufskiën?

- Nee, gewoon skiën. Afdaling.

- Dat geloof ik niet. Of je hebt het verkeerd begrepen, of de organisatoren zijn gek. Ik vind dat skiën so wie so al levensgevaarlijk en dan  olympische spelen gaan organiseren voor blinden. Ze moesten zoiets verbieden.

- Ik vind dat niet. Gehandicapte mensen moeten toch ook het recht hebben hun geliefkoosde sport te beoefenen en met andere gehandicapten op hoog niveau te kampen voor een olympische medaille.

- En laat die handicap dan blindheid zijn en die geliefde sport afdaling-skiën tegen honderd kilometer per uur…

- En wat dan nog. Of ben jij jaloers misschien? Wees blij dat jij geen handicap hebt!

- Wat je zegt! Ik, geen handicap? Achtenzeventig jaar en een knie vol arthrose. Waarom houden ze geen olympische marathon voor gehandicapten zoals ik?

Ze zei niets meer, maar het leek of ze nadacht over mijn woorden. Een dag later las ik het in Het Laatste Nieuws: onze jongste olympische aanwinst bleek niet écht blind te zijn, enkel slechtziend. Dáár moest ik het met Mantequilla nog over hebben:

- Ze is niet helemaal blind, zei ik, enkel slechtziend.

- Héél erg slechtziend.

- Akkoord, maar dan toch niet helemáál blind.

- Natuurlijk niet. Dan zou ’t niet gaan. Spreekt vanzelf.

- En wat doe je dan met die arme totaal-blinde die zo dolgaarne olympisch eremetaal wil in het skiën of, beter nog, in het schansspringen. En hou je geen rekening met het hemelsbreed verschil dat er zijn kan tussen iemand die nog slechts een heel klein ietsie-pietsie ziet en iemand die een ietsie-pietsie minder slecht ziet. Moeten er dan geen verschillende categorieën van slechtzienden gemaakt worden voor evenveel gouden, zilveren en bronzen olympische medailles? En wat met William Bouva (nvdr: ’s lands bekendste dwerg) als die nu eenmaal zijn zinnen zou zetten op een medaille in het hoogspringen?

Mantequilla zei niets meer. Ze was mijn hemden aan ’t strijken en ze ging al te zeer op in haar werk. Zo leek het. Dat ik niet zo’n hoge pet op heb van die olympische spelen voor gehandicapten zal ze wel begrepen hebben. En ze moet gedacht hebben: aan zo’n idioot gesprek wil ik niet langer deelnemen. Ze bleef zwijgen.

En een dezer dagen las ik ook in mijn krant – Het Laatste Nieuws, zoals ik al zei –  dat de voyeur van Gent zestien jaar gevangenisstraf  riskeert voor het maken van video-opnames van meisjes onder de douche en tijdens het fitnessen. Dit laatste was, dixit beklaagde, om te controleren of ze wel degelijk een proper onderbroekske aanhadden… En er stond ook dat de slachtoffers een schadevergoeding eisen voor het doorstane leed. Een paar opmerkingen bij deze sensationele feiten die dezer dagen  hot stuff zijn op alle voorpagina’s, op radio en TV:

Primo. Hoe fout heeft men dit soort misdaden beoordeeld in ’t verleden! Amper twee jaar geleden was dit voyeurisme niet eens strafbaar. En nu ineens zestien jaar gevangenisstraf. Maar ’t zou kunnen dat het tarief maar twee weken is… per slachtoffer. Voor vierhonderd slachtoffers komt dat dus neer op… zestien jaar. Desalniettemin: zou hier niet méér de weg van de geleidelijkheid dienen bewandeld te worden?

Secundo. En is zestien jaar niet een beetje veel, als men de maten en de gewichten erbij neemt? Ik maak graag de vergelijking met wat een van mijn collega’s, een huisarts, een jaar of tien geleden overkomen is. Hij werd in zijn kabinet door een patiënt vreselijk toegetakeld en voor dood achtergelaten. De arts ontwaakte later uit zijn comateuze toestand, maar bleef gedeeltelijk verlamd, een wrak. De dader heeft bij mijn weten geen dag in de gevangenis gezeten. Als het mij vrij stond te kiezen: laten ze mij dan maar filmen onder de douche. Van maten en gewichten gesproken…

Tertio. En wat de eventuele schadevergoeding voor de slachtoffers van de voyeur betreft: zou het de bedoeling zijn dat iedereen evenveel krijgt? Mag ik hier pleiten voor een individuele regeling? Ik kan mij voorstellen dat sommige slachtoffers zich niet écht slachtoffer voelen, zich zelfs nauwelijks benadeeld voelen. Moeten die dan een even grote schadevergoeding uitbetaald krijgen als diegenen wier leven en toekomst totaal verwoest is door het “voorval”? En bestaat er geen gevaar dat diegenen die er helemaal niet zwaar aan tillen een belangrijke psychische stoornis gaan voorwenden? Zelfmoordneigingen bijvoorbeeld. Uit winstbejag. Maten en gewichten, weet u wel…

20-03-2018 om 10:48 geschreven door kris vansteenbrugge  

In de kantine van onze loopclub wordt er op zondagmorgen, bij een pint of een porto, nogal wat gezeverd….. na de training van de macho’s. Zij die zich “de macho’s” noemen zijn diegenen die vanwege hun gevorderde leeftijd of een ander “gebrek” die looptraining beperkt houden tot anderhalf uur wandelen. Hoe het precies gekomen is kan ik mij niet meer herinneren, maar vorige zondag heb ik de gesprekken in een nooit geziene richting gestuurd door mijn medestrijders drie dilemma’s voor te leggen. Betreffende brandend actuele problemen. De Heer vergeve het mij… Luister maar:

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dilemma nummer één. Stel u een zware misdadiger voor. We noemen hem S.M. omdat hij een SerieMoordenaar is. Hij heeft honderd vrouwen verkracht en daarna op een beestachtige wijze om het leven gebracht. Hij heeft de misdaden overigens al bekend. Maar de verdediging heeft nog niet gesproken. Stel nu ook dat de wet  bepaalt dat wanneer er een fout staat in een of andere brief van een procureur, betreffende deze zaak – het weze slechts een dt-fout – , dat dan de beschuldigde vrijuit gaat. En stel nu dat de verdediger –  die we ook S.M. noemen, omdat hij Sventibold Marievoet heet –  die dt-fout vindt, waardoor het hele proces nietig verklaard wordt en de grootste misdadiger aller tijden als een vrij man de rechtszaal mag verlaten. Mijn vraag is nu: had de advocaat niet beter gedaan die dt-fout niet in te brengen en is hij nu niet medeverantwoordelijk voor de misdaden die de beschuldigde in de toekomst ongetwijfeld nog zal plegen? Kortom: heeft de advocaat goed gehandeld?

Het antwoord: zes van de zeven vinden dat de advocaat goed gehandeld heeft en dat hem geen blaam treft. Ik sluit mij daar volkomen bij aan. Dura lex, sed lex.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Het tweede probleem heeft ook alles te maken met moord en gerechtigheid. Stel: A wil B vermoorden, maar hij durft zelf niet tot de daad overgaan. Daarom vraagt hij aan C voor hem die klus op te knappen; hij zal er hem honderdduizend euro voor betalen. Ereloon! C klaart de klus en A, eerlijk als hij is, betaalt hem de honderdduizend. Het zaakje komt aan het licht en er volgt een rechtszaak. Nu volgt mijn simpele vraag: wie is hier de grootste schuldige, A of C? Met andere woorden: wie verdient de zwaarste straf?

Ook hier was bijna unanimiteit: voor zes van de zeven is opdrachtgever A de grootste booswicht en verdient dus de zwaarste straf. En ikzelf? Ik sluit mij ditmaal niet aan bij de meerderheid. De reden is tweeërlei:

Ten eerste. Opdrachtgever A heeft wellicht een motief. Het kan een zeer laag-bij-de-gronds motief zijn (A heeft het gemunt op het geld van B, of op zijn vrouw, bijvoorbeeld) of een minder laag-bij-de-gronds motief, waarbij dient gezegd dat vanzelfsprekend geen enkel motief recht geeft op moord. Wat C betreft is de toestand wel enigszins anders. Die heeft geen ander motief dan “geld” (wellicht het allerlaagste motief), maar vooral: hij heeft de moord gepléégd en zonder hem was die moord misschien niet geschied, want A  was daar blijkbaar zélf niet toe in staat.

Ten tweede. Vooreerst hoort u te weten dat ik in mijn prille jeugdjaren, zegge mijn kinderjaren, tweemaal een misdaad “in opdracht” heb gepleegd. Toen ik mijn eerste “huurmoord” pleegde zal ik hooguit zes jaar geweest zijn: een jongetje van mijn klas met zijn fietsje in de beek duwen. Er was mij een pakje kauwgom beloofd. De opdracht werd zorgvuldig uitgevoerd,  het slachtoffer hield er geen lichamelijke letsels aan over doch wel een nat pak. Als straf moest ik een uur vooraan in de klas gaan zitten op mijn knieën en met mijn gezicht naar de muur en mijn handen op mijn hoofd. Toen ik daarna vertelde dat ik in opdracht  had gehandeld kwam daar nog een uur bij omdat ik zo vermetel was de schuld in de schoenen van een ander te willen schuiven. En om dezelfde reden liet mijn “opdrachtgever” mij naar mijn kauwgom fluiten. En toch had ik mijn lesje nóg niet geleerd. Drie jaar later zat ik in een andere school. Wij moesten onze schoolboeken kaften met het toen klassieke blauw papier, hetgeen wij zelf dienden te kopen. Mijn ouders die arme mensen waren en thuis hopen bruin inpakpapier liggen hadden, vonden dat laatste goed genoeg voor mijn boeken en op die manier werden kosten uitgespaard. Ik was de enige van de klas die geen blauw kaftpapier had en daar was ik vreselijk beschaamd over. Ik zou eender wat gedaan hebben om aan dat blauw papier te geraken. Daniel Vitse, de rijkste boerenzoon van het dorp had blauw kaftpapier in overvloed en wou er mij zoveel geven als ik maar wilde. De tegenprestatie die hij van mij vroeg was een fluitje van een cent: met wit krijt een akenkruis tekenen op de muur van Cyriel Smet, de fietsenwinkel. Daniël gaf mij een blad papier waarop hij een akenkruis getekend had, want ik wist niet eens hoe zo’n kruis eruit zag en nog minder wat het te betekenen had. Ik heb het kruis getekend en nog dezelfde dag heb ik het mooie blauwe kaftpapier gekregen ruim voldoende voor het kaften van al mijn boeken. Wat was ik daar gelukkig mee! Dat geluk werd een dag later reeds zwaar verstoord. Buren van Cyriel Smet hadden mij het kruis zien tekenen… De school stond in rep en roer, mijn vader werd er bijgehaald, er werd  gedreigd de veldwachter in te schakelen en er was zelfs sprake van mij uit de school te verwijderen. Weer probeerde ik mij te verdedigen door te beweren dat ik in opdracht had gehandeld, maar dat zette geen zoden aan de dijk en dat kwam ongetwijfeld ook wel door het feit dat boer Vitse, de vader van mijn “opdrachtgever” een van de prominente figuren van de gemeente was. De zaak werd uiteindelijk toch nog in der minne geregeld en misschien heeft Daniël thuis nog wel een uitbrander gekregen. Waarom anders zou hij het nodig gevonden hebben om tijdens één van de daaropvolgende speelkwartiertjes al de mooie blauwe kaftjes van mijn boeken weg te halen en te verscheuren. Ik bleef hoe dan ook het geniepig onbetrouwbaar nazi-tje van de school, al heb ik pas jaren later begrepen waar al die herrie toen vandaan kwam: de repressie van na de tweede wereldoorlog die nog nazinderde… Begrijpt u nu ook, beste lezer, waarom ik het sedertdien als vanzelfsprekend heb gevonden  dat het de dáder is die de straf hoort te krijgen, of althans het grootste deel van de straf. Zo is het mij geleerd.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En dan de ultieme derde vraag: zou er geen paal en perk moeten gesteld worden aan de supplementen die ziekenhuisartsen vragen aan één-kamer-patiënten? Niemand van de zeven bleek enig begrip te hebben voor die supplementen. Een paar onder hen dachten zelfs dat het een typisch Belgisch fenomeen was. Welnu, dat heb ik ten stelligste moeten tegenspreken. Toen ik zo’n vijftig jaar geleden als ziekenhuisarts werkzaam was Nederland, bleken de patiënten daar ingedeeld in categorieën, van laag naar hoog, van “fondspatiënt” tot “klasse AA” patiënt (te vergelijken met de AA-melk die óók de hoogste in rang is). Voor een amandeloperatie bij een AA-patiënt  werd duizend gulden aangerekend, bij een fondspatiënt vijfenzeventig. Of daar ondertussen verandering in gekomen is weet ik niet. En evenmin is mij bekend of in Nederland die goeie ouwe gewoonte nog bestaat van een doos pralines of een bosje bloemen voor het verplegend personeel en een fles wijn of… een kistje sigaren voor de chirurg. Na een van mijn eerste operaties toen ik eenmaal terug was in Vlaanderen, een estetische neuscorrectie bij een jonge vrouw, kwam de echtgenoot mij bedanken met een… konijn. Gevild. Hij had de kop eraan gelaten zodat geen vermoeden bij mij zou kunnen oprijzen dat het een kat betrof. In Vlaanderen waren ze blijkbaar nog vrijgeviger dan in Holland. Tenminste, dat dácht ik toen. Welnu, ik herinner mij namelijk niet, in de drieëndertig jaar ziekenhuispraktijk die zouden volgen, nog ooit een cadeau gekregen te hebben van een patiënt, na een operatie. Isabelle niet te na gesproken. Isabelle? Ze was zestien, het mooiste meisje dat ik in mijn leven ooit gezien heb. Ze kwam met haar moeder, eveneens een nog jonge en zeer aantrekkelijke vrouw. Het meisje, Isabelle, had last van frequente koortsopstoten gepaard met keelpijn, opgezette halsklieren, chronisch ontstoken amandelen. De amandeloperatie verliep niet geheel naar wens: er was wat bloeding achteraf en de postoperatieve pijn was meer dan gemiddeld. Ze moest één dag langer in het ziekenhuis blijven dan voorzien. Toen moeder en dochter drie weken later op controle kwamen glunderden beiden. De moeder in de eerste plaats.

- Wat zijn wij blij, dokter, dat het allemaal zo goed verlopen is. Isabelleke heeft geen pijn meer en ze gaat al weer naar school. Ja, zo’n amandeloperatie is niet te onderschatten. Een neefje van een vriendin van mij is eraan gestorven. ’t Zou toch jammer geweest zijn hadden we Isabelleke moeten verliezen, zeg nu zelf dokter, zo’n schoon meiske. Hoeveel zijn wij u verschuldigd? Uw ereloon?

Ik zei dat de rekening van het ziekenhuis wel zou volgen en dat mijn ereloon daarin begrepen was. Natuurlijk, dat wist ze wel. Maar wat ik daar nog extra bovenop wilde, “voor mezelf”? Ik zei dat er niets extra betaald hoefde te worden. Ze nam daar geen genoegen mee en ze legde drie briefjes van duizend frank op mijn bureau.

- Dat is, zei ze, het extraatje dat we vorig jaar hebben moeten betalen aan dokter H. voor de operatie van Mielke. En de operatie was niet eens goed gelukt. Mielkes duim doet nog steeds pijn en hij staat scheef, nietwaar Belleke? We zouden wel heel ondankbaar zijn als we hiér niets zouden voor over hebben… zo’n schoon meiske!…

Mielke bleek de vader van het meisje te zijn. Een gevierd architect en daarenboven schepen van de stad, een man van aanzien, maar voor moeder en dochter gewoon… Mielke. Of ze nog eens op controle dienden te komen? Niet nodig, tenzij  er klachten waren. De moeder, een allerminst onaantrekkelijke dame, zoals ik al zei, kwam naar mij toe en gaf mij een knuffel zoals ik er in mijn leven maar weinig gekregen heb en tot Belleke zei ze: en toon nu ook maar eens aan de dokter, hoe dankbaar ge zijt. Even heb ik alle gevleugelde insecten ter wereld doorheen mijn buik voelen fladderen. Het beroep van dokter kon niet mooier zijn. En als klap op de vuurpijl werd ’s anderendaags een reusachtige ruiker bloemen gebracht: “Voor mevrouw Vansteenbrugge. Isabelle”.

Die drieduizend frank, ik zweer het op mijn eerstecommuniezieltje is het enige geld dat ik ooit in ’t zwart ontvangen heb. Ik heb het nooit aangegeven aan de fiscus. Supplement bij een patiënt op éénpersoonskamer? Ik zou niet weten hoe ik zo’n patiënt beter zou kunnen opereren, laat staan hoe ik het zou aanleggen om die andere patiënt op een méérpersoonskamer minder goed te opereren. Zelf heb ik mijn patiënten nooit een éénpersoonskamer aangeraden, tenzij ze er zelf heel erg op aandrongen, omdat de hospitalisatieverzekering toch alles terugbetaalde of omdat ze niet wilden onderdoen voor tante Jenny die ook op een éénpersoonskamer had gelegen. Ach, noem mij maar geen heilig boontje en laten wij het erop houden dat ik nooit iets “in ‘t zwart” gevraagd heb omdat ik niet “durfde”…

U begrijpt het al, beste lezer, dat we over punt drie met zijn achten allemaal op dezelfde golflengte zaten. Zware kost, als u het mij vraagt. We hebben er nog een Rodenbach of een groene porto op gedronken en we hebben ons voorgenomen ons in ’t vervolg nooit meer – of hoogstens nog één keer in ’t jaar – met dergelijke zwaarwichtige politiek bezig te houden.

12-03-2018 om 17:13 geschreven door kris vansteenbrugge  

We lopen verder het rijtje af. Cyriel van Gent, de acteur. Mijn gids merkte op dat hier meerdere acteurs begraven liggen. Dries Wieme, bijvoorbeeld. Maar Cyriel van Gent volstaat voor mij. Mijn vader vond hém de beste Vlaamse toneelspeler. Dat hij een voornaamgenoot  was zat daar misschien wel voor iets tussen. Was Cyriel Vanhauwaert voor hem immers niet de beste Vlaamse coureur aller tijden? Al moet ik er aan toevoegen dat mijn vader overleden is toen Eddy Merckx nog niet aan ’t einde van zijn carrière was. Cyriel van Gent ligt hier begraven, netjes tussen zijn pa en zijn ma. Was hij een enig kind? Zonder vrouw, zonder eigen gezin, eigen kinderen? Thuis even opzoeken op ’t internet

Aan politici geen gebrek. Ik had er maar één op mijn lijstje staan: Wilfried Martens. En ineens heb ik er twee: Wilfried Martens, eerste minister van acht of negen regeringen, en zijn gade Miet Smet, ook minister geweest en niet van de minste. Ze liggen onder één en dezelfde grafsteen, of liever: Wilfried ligt er en Miet zal er bijgelegd worden, later, want ze is nog in leven. Op hun gemeenschappelijk grafmonument staan hun namen en de vermelding: MINISTERS VAN STATE. Zonder onderscheid des persoons dus. Echtelijke trouw, tot voorbij de grenzen des levens.

Later, bij mijn thuiskomst, zie ik op mijn kaart van de Campo dat ook oud-premier Theo Lefèvre hier begraven ligt. Spijtig dat ik dat niet eerder geweten heb. Ik heb immers een relatie gehad met die man, een relatie die je in zekere zin vrij intiem zou kunnen noemen, ofschoon ik die grote man nooit persoonlijk heb gekend. Luister maar (uit “O jerum jerum jerum…):

En nu ik het toch over de Savaanstraat heb: in die straat was de woning van de toenmalige eerste minister Theo Lefèvre. In de brievenbus van de eerste minister plassen (via een gleuf in de voordeur!) gold toen als een daad van opperste studentikoziteit, een ware uitdaging voor al wie zich na het middernachtelijk uur, na een bezoek aan den Amber, de Casbah, den Tivoli of de Kuiperskaai, met een stuk in zijn kraag doorheen de Savaanstraat kotwaarts begaf.

U hebt het al begrepen, beste lezer: ik was één van die “studentikozen”.

Professor dr. Jozef Guislain (1797-1860) was één van de eersten in ons land die zich specialiseerden in de behandeling van geesteszieken. Bij de verkiezing, in het begin van deze eeuw, van de grootste-prof-ooit aan de Gentse universiteit, kwam hij op de eerste plaats, vóór Nobelprijswinnaar Heymans. In Gent is hij vooral bekend van het Psychiatrisch Instituut dr. Guislain, dat door hem werd uitgebouwd. In het zesde jaar geneeskunde moesten wij dáár de lessen volgen in de neurologie en de psychiatrie, bij professor Debusscher. Sta mij toe dat ik weer even citeer uit mijn memoires:

Hij liep over van woordspelingen die ik vaak niet snapte en die ik, als ik ze al snapte, meestal niet kon appreciëren. Maar eigenlijk heb ik het recht niet daarover te zeuren: ik heb hoop en al vier of vijf lessen van Debusscher bijgewoond.

Hij nam twee examens af: één over neurologie en één over psychiatrie. Over het eerste herinner ik mij niets meer. Waarschijnlijk zal het nóch bijzonder slecht nóch bijzonder goed geweest zijn. Op 't examen van psychiatrie kreeg ik een patiënt voorgeschoteld waar ik drie kwartier mocht mee praten. De man, het type van een bejaarde clochard, leed aan grootheidswaanzin, en nog geen kleín beetje! Hij was de baas van de wereld, aan wie alle koningen en keizers gehoorzaamden. Toen hij wat jonger was had hij de Atlantische Oceaan overgezwommen, geflankeerd door twee walvissen. De man was stapelgek, zoveel was duidelijk. Krankzinnig. Maar die krankzinnigheid hoorde een naam te hebben en die naam kwam Rosa, de assistente, mij influisteren: "dementia paralytica". Ik had een blindelings vertrouwen in Rosa en toen de professor kwam, toonde ik mij zo zelfverzekerd dat ik, helemaal in zijn eigen stijl, uitdrukkingen gebruikte als "zonneklaar" en "daar kan men niet naast kijken". Professor Debusscher was opgetogen met mijn diagnose. Ik wist nog te vertellen dat de aandoening voorkomt bij syfilislijders-in-een-gevorderd-stadium en ik kende de symptomen van de ziekte en ik somde ze netjes op. Het was een goed examen.

Nog één die niet op mijn “desiderata-lijstje” staat is Ferdinand Augustijn Snellaert, geboren in 1809 en overleden in 1872. Ik moet bekennen dat ik Snellaert alleen kende van de naar hem genoemde straat in Kortrijk, waar ik vaak ben doorgewandeld, zonder mij ooit af te vragen “wie” Ferdinand Augustijn wel was. Nu weet ik dat hij dokter was, geboren in Kortrijk (hetgeen ik al vermoedde) en dat hij zeer geliefd was als “dokter der armen” in de Sint-Jacobsbuurt in Gent. Hij is echter vooral bekend als één van de grondleggers van de Vlaamse Beweging, samen met Jan Frans Willems bij wiens graf wij eerder al verwijld hebben. Beiden waren – zo staat op mijn wandelkaart te lezen – de bewegende oorzaak van een renaissance van het Vlaamse bewustzijn. Verscheidene leidende figuren uit de Vlaamse Beweging liggen hier begraven. Tijdens de tweede wereldoorlog sympathiseerden een aantal onder hen met de Duitse bezetter. Hun politiek streven was Vlaanderen los te maken van Wallonië en te herenigen met Noord-Nederland. Het is de meesten van die “collaborateurs” zuur opgebroken na de oorlog. Filip De Pillecijn en zelfs Corneel Heymans, die we hier reeds begroet hebben, hebben geleden onder de repressie na de oorlog. Een aantal onder hen werden ter dood veroordeeld en terechtgesteld. Een lot dat Leo Vindevogel te beurt is gevallen in 1947. Hij was onderwijzer, volksvertegenwoordiger en burgemeester van Ronse. Ik kom nog regelmatig voorbij zijn geboortehuis, tegenover de dorpskerk. Hij ligt hier begraven

Merkwaardig toch dat mijn gedachten en gevoelens bij het verlaten van dit kerkhof nog het meest uitgaan naar Albert Duytschaever en Jolien D’Havé, wier grafjes ik op mijn tocht doorheen de Campo ben tegengekomen. Albert zou nu tweeënzeventig zijn, Jolien achtenvijftig. Geen van beiden heeft de kans gekregen om premier te worden of een Nobelprijs in de wacht te slepen: Albert was nog geen vijf jaar oud toen hij gestorven is, Jolien amper vijf dagen… En hoeveel kansen hebben de zovelen gekregen die in de moederschoot gestorven zijn? En diegenen die niet eens de moederschoot gehaald hebben? Omdat de moeder aan de pil was bijvoorbeeld. Waanzin, wat mij nu voor de geest komt… de woorden van een Belgische aartsbisschop voor wie geboortebeperking een wraakroepende zonde was: “Stelt u zich even voor dat mijn moeder de pil had genomen, dan was IK er misschien niet geweest!”. Hoeveel grote mannen en vrouwen zal Campo Santo niet moeten ontberen door de anticonceptiegolf die onze contreien de laatste decennia heeft overspoeld!

27-02-2018 om 15:36 geschreven door kris vansteenbrugge  

In mijn vorig verhaal heb ik laten blijken dat ik met amper vijf gevonden graven op de teller – van de veertien die ik mij tot doel had gesteld – geneigd was de brui eraan te geven. Een man kruiste mijn pad, het pad dat leidde naar de hoofduitgang van de begraafplaats. Hij droeg een emmertje en daarom dacht ik dat hij een bewaker was van de Campo. Ik vroeg of hij bekend was met de plaats en mij misschien het graf van Luc Devos, de populaire Gentse zanger, kon wijzen. Hij wist het niet ofschoon hij zeer vertrouwd was met het kerkhof, maar niet met het héle kerkhof: driemaal per week kwam hij hier het graf van zijn vrouw bezoeken, al tien jaar lang. Maar Luc Devos? Neen, dat kon ik maar best even vragen in dat gebouwtje, wat verderop. De “concierge” stond mij al op te wachten in de deuropening. Luc Devos? Niet gemakkelijk, want op zijn graf staat niet eens zijn naam. Een grote houten kist in de vorm van een oude wijnkist met gebarsten deksel en als enig opschrift: GRAND CRU CLASSE 1962.

Ik toonde hem mijn lijstje met “de veertien” en vroeg of hij er misschien nog enkele kon aanwijzen. Natuurlijk kon hij dat: hij was hier al zo’n dertig jaar in dienst en hij wist precies waar iedere BV hier begraven lag. Hij gaf mij een wandelkaart van de begraafplaats waarop de laatste rustplaatsen van de bekende overledenen waren aangeduid, en om het mij nog gemakkelijker te maken stelde hij voor mij te vergezellen naar elk van de graven die op mijn lijstje stonden: ik hoefde mij heus niet verplicht te voelen, hij deed het met plezier… En zo, beste lezer, is het gekomen dat ik alsnog mijn programma heb kunnen afwerken. En voor ik mijn verhaal verder zet wil ik mij in lovende bewoordingen wenden tot de Gentse burgervader en tot de schepen van begraafplaatsen: dat ze zich gelukkig prijzen met de man die mij zo goed geholpen heeft op dinsdag 5 februari .

Eén van de meest bekende auteurs op de Campo Santo is Filip De Pillecijn. Zoals heel wat Vlaamse schrijvers was De Pillecijn actief lid van de Vlaamse Beweging, waarvan Jan Frans Willems, die we al in ’t begin ontmoet hebben, de stichter was. Velen onder hen sympathiseerden tijdens de tweede wereldoorlog met de bezetter, hopende op die manier hun ultieme doolstelling, zijnde de Vlaamse onafhankelijkheid, in snel tempo te realiseren. Hun straffen na de oorlog varieerden van gevangenisstraf tot de doodstraf. In 1947 werd De Pillecijn tot tien jaar hechtenis veroordeeld. In 1949 kwam hij vervroegd vrij. Hij overleed in 1962 op 71-jarige leeftijd. Ofschoon ik hem nooit ontmoet heb, had ik iets met deze “prins der Nederlandse letteren”, zoals Gerard Walschap hem noemde. Hij was de oom van mijn kotmadam bij wie ik verbleef tijdens het academisch jaar 1959-60 en ze liet geen week voorbijgaan zonder een bezoek te brengen aan nonkel Filip. Laat dit voor mij een gelegenheid zijn om een herinnering op te halen uit die tijd (Uit “O jerum jerum jerum”, pag. 70-72):

Mijn tweede kot was aan de Sint-Pietersnieuwstraat, die toen - en zo is het nu nog steeds - het centrum was van het studentenleven. Ik woonde er op de zolder van de vierde verdieping van een oud herenhuis. Op de benedenverdieping was een dokterspraktijk: dokter Philippe Vanquickenborne, specialist in hartziekten. De bovenverdieping werd bewoond door de heer en mevrouw Vankerckvoorde. Híj was fotograaf en werkte enkel in de zomermaanden, in Westende aan de kust, alwaar hij samen met zijn vrouw een fotowinkel uitbaatte. Zij was de nicht van een bekend Vlaams schrijver, Filip De Pillecijn. Ze liep hoog op met "nonkel Filip" en ze bracht hem wekelijks een bezoek. Buiten de zomermaanden werkten de heer en mevrouw Vankerckvoorde niet en de rest van het jaar brachten ze door op de vierde verdieping van het huis in de Sint-Pietersnieuwstraat. Ze leefden van het geld dat ze in de zomer verdiend hadden. Breed zullen ze het wel niet gehad hebben. De vierhonderd frank die ik hen maandelijks voor het kot diende te betalen was ongetwijfeld een welgekomen bijverdienste. Dat kot was een donker zolderkamertje, onder het pannendak, met enkel één dakvenster om wat licht en lucht binnen te laten. Een "kot" in alle betekenissen van het woord. Vanzelfsprekend beschikte ik er niet over stromend water - die luxe heb ik overigens op géén van mijn koten gehad -. Erger was dat er vrijwel geen verwarming was. Er stond een oud kolenkacheltje waar geen de minste "trek" in zat. Alleen als het hard waaide wilde het wel eens een beetje branden. Teneinde er de brand in te krijgen zat ik soms in het kacheltje te blazen tot ik er duizelig van werd, tot mijn haar kraakte van het stof en mijn gezicht zwart was van het roet. Uren heb ik zo zitten blazen. En zakjes kolen naar boven gezeuld, vijf verdiepingen hoog. Je zag op dat kot soms geen hand voor ogen vanwege de rook. En daar was dat stomme kacheltje dan nog niet eens alléén verantwoordelijk voor. Ik rookte in die tijd namelijk zelf, als een Turk. Roken van 's morgens tot 's avonds en… 's nachts. Sigaretten en sigaren die ik kreeg uit de winkel van tante Jenna. Sigaretten die ik zelf rolde met de zelfgekweekte tabak en de "Riz la Croix"-blaadjes van vader. En vooral pijpen, omdat dat studentikoos was en… goedkoop. Verlucht werd het kot nooit en ik betwijfel of ik het dakvenster ooit heb open gedaan. Met de rook zou immers ook het beetje warmte weggevloden zijn en nooit had iemand deze student in de geneeskunde verteld dat al die rook ongezond was en dat je daar longkanker van kreeg…

Rosalie Loveling! Eén van de beroemde gezusters Loveling. In het centrum van Gent is er een straat naar hen beiden genoemd. Mijn goede vriend en studiemakker Raymond Creus is er op kot geweest en heeft er later zelfs nog een tijdje een huisartsenpraktijk gehad. Maar op de indrukwekkende nieuwbouw van het Sint-Pietersstation staat in grote letters alleen de naam van Virginie. Rosalie is weliswaar jong gestorven (1834-1875), in tegenstelling tot Virginie (1836-1923) en deze laatste kan dan ook bogen op een omvangrijker literair oeuvre en ligt ook begraven op een ander kerkhof, maar alleen al omwille van haar gedicht “Het Geschenk”, dat hierna volgt en dat ik-weet-niet-hoevelen tot tranen toe heeft bewogen, had ze het mijns inziens verdiend dat haar naam had mogen prijken naast die van haar zus. Op het Sint-Pietersstation! Zij het desnoods in kleinere letters. Het is misschien, wie weet, nog niet te laat…

Hij trok het schuifken open,

Het knaapje stond aan zijn zij

En zag het uurwerk liggen:

‘Och, grootvader, geef het mij?’

 

- Ik zal ’t u wel eens geven,

Toekomende jaar misschien,

Als gij wel leert en braaf zijt,

Zei de oude, wij zullen zien.

 

‘Toekomend jaar!’ sprak het knaapje,

‘O, grootvader, maar dan zoudt

Ge lang reeds kunnen dood zijn:

Ge zijt zoo ziek en zoo oud!’

 

En de oude man stond te peinzen,

En hij dacht: het is wel waar,

En zijn lange vingren streelden

Des knaapjes krullend haar.

 

Hij nam het zilvren uurwerk,

En de zware keten er bij,

En lei ze in de gretige handjes

‘’t Komt nog van uw vader’, sprak hij.

 

 

Daar was een grafje gedolven,

De scholieren stonden er rond,

En een oude man boog met moeite

Nog eene knie naar den grond.

 

Het koele morgenwindje

Speelde om zijne haren zacht;

Het gele kistje zonk neder;

Arm knaapje, wie had dat gedacht!

 

Hij keerde terug naar zijn woning,

De oude vader, en weende zoo zeer

En lei het zilvren uurwerk

In ’t oude schuifken weer.

Karel van de Woestijne, één van onze allergrootste schrijvers, rust hier in een onopvallend graf, dat hij deelt met zijn broer, de schilder Gustaaf van de Woestijne. Een andere kunstschilder, tevens de belangrijkste houtsnijkunstenaar en graficus van de twintigste eeuw ligt hier eveneens begraven: Frans Masereel.

20-02-2018 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Alles liet vermoeden dat  mijn lijstje van veertien in recordtempo zou afgehandeld worden. Een uurtje, hooguit twee?  Maar… twee uur later stond de teller pas op vier. De missie leek onuitvoerbaar… En wat bijzonder was, de enige twee “aanwinsten” lagen dan nog net tegenover elkaar: Jan Hoet en Marc Sleen, twee rasechte Gentenaren. Ze rusten hier voor eeuwig, de kunstpaus sedert 2014, de geestelijke vader van Nero sedert 2016.  Op de grafsteen van de ene staat “UNTER  DER  ERDE”, bij de ander staat de kop van Nero alsook een tafeltje met twee wafels op een bordje met nog een kopje koffie erbij. Een graf kan  dus ook uitnodigend zijn en gezelligheid uitstralen… Wie hier ontbreekt is de zo mogelijk nóg rasechtere Gentenaar Armand Pien, de weergod. Zijn as werd (o anticlimax!) uitgestrooid, ergens in Vlaams-Brabant.

 Jan Hoet, unter der Erde

    

Marc Sleen, wafels op 't eind van 't verhaal

Wie op het graf van Jan Hoet een modern kunstwerk verwacht komt dus bedrogen uit. Zo’n kunstwerk vinden we wel op de tombe van Jozef Hoet, waarin ook de stoffelijke resten van Agnes Veys en Carl Hoet zich bevinden. Het zou mij allerminst verbazen dat het hier de ouders en een vroegtijdig overleden broer van Jan Hoet betreft, en dat Jan zelf voor het grafmonument heeft ingestaan.

Sommige grafmonumenten laten vermoeden hoe de betroffen persoon aan zijn einde is gekomen: Claire Gillis werd vermoedelijk getroffen door de bliksem en Georges Langie door een hartaanval.

    

Claire Gillis

    

Georges Langie

Raadselachtiger is het monument voor Tjerk Slos en die andere Slos van wie ik de voornaam niet kan lezen: twee in frisse kleuren geschilderde ankers. Niet dat ik er mij niets kan bij voorstellen … Tjerk en zijn broer, twee Friese jongelingen, omgekomen op zee, die hier eeuwige roem liggen te vergaren. Maar het weze gezegd: ik kan mij daarin schromelijk vergissen.

Op Campo Santo liggen ontelbare kunstenaars begraven. Jean Douliez bijvoorbeeld. Uit zijn grafopschrift met solsleutel blijkt dat hij allerminst een onverdienstelijk musicus moet geweest zijn. Dat ik dat niet wist zegt alles over mij.

Er ligt hier vrijwel niemand begraven die ik persoonlijk heb gekend. Het was even schrikken bij het graf van de dichter Fernand Handtpoorter. Die heb ik wel gekend, zij het eerder oppervlakkig. Hooguit twee keer ontmoet. Hij was bevriend met mijn nicht. Op zijn graf staat één van zijn gedichten te lezen.

Confronterender was de ontmoeting met Valeer Van Overwalle. Hij was één van de zes initiatiefnemers van de grootste studentengrap aller tijden: de slag om het Gravensteen op 16 november 1949. Samen met Felix De Hemptinne, Tony Claeys, Henri Hubené, Ludo Tollenaere en Jos De Seranno. Tot het jaar vóór zijn overlijden kwam Valeer telkenjare naar de Gravensteenfeesten om er de bezetting van het Gravensteen anno 1949 te herdenken. Zelf keek ik er ieder jaar naar uit: naar de feesten en naar de ontmoeting met Valeer. Tot hij er vijf jaar geleden niet meer was. Ik heb nooit geweten dat hij hier begraven werd. Op zijn graf het mooiste gedicht dat in de Duitse tale ooit werd geschreven, maar geen woord over de heldendaad van 1949. Ik kan het niet laten om het er voor de gelegenheid bij te schrijven. 

Het heerlijk februarizonnetje neeg ter kimme en het werd een beetje koud. En net toen ik overwoog om mijn zoektocht te beëindigen – met slechts vier op de teller – bleek ik mij te bevinden bij het graf van Corneel Heymans, de man die ik beschouw als de enige échte Nobelprijswinnaar die Vlaanderen ooit heeft gekend (in 1938). Ik weet het wel, er zijn er nog drie andere, maar ik vind dat er bij alle drie een “reukje” aan is. Eerst was er de Nobelprijs voor de vrede in 1909 voor de Oostendenaar August Beernaert, maar hij moest die prijs delen met een ander. In 1911 werd de prijs voor de literatuur toegekend aan de Gentenaar Maurice Maeterlinck, maar die schreef uitsluitend in het Frans. En Christian de Duve tenslotte heeft zijn jeugd weliswaar doorgebracht in Antwerpen maar was verbonden aan de Université Catholique de Louvain en heeft daarenboven zijn Nobelprijs voor de geneeskunde (in 1974) met twee anderen moeten delen. Professor Heymans deelt zijn graf met drie andere Heymansen: vermoedelijk twee zonen en een kleinzoon, alle drie vroegtijdig overleden. En dan ligt er ook nog zijn echtgenote dr. Berthe May (waar hebben we die naam nog gehoord?). Zij was oogarts en van Engelse afkomst. Ik ging er prat op – en ik doe het nog – dat ik ooit les gekregen heb van een Nobelprijswinnaar. Dit heeft mij niet weerhouden om mij in vrij oneerbiedige woorden over hem uit te laten in mijn memoires:

Eén van mijn professoren was totaal onbekwaam tot lesgeven. De man was nochtans heel beroemd want hij had een kwarteeuw tevoren de Nobelprijs in ontvangst mogen nemen. De les was geen vijf minuten oud of "toevallig" kwam een of andere Nobelprijswinnaar ter sprake en even toevallig had onze professor in zijn aktentas dia's over die bewuste Nobelprijswinnaar en diens familie. En vaak stond hij dan zelf ook op het plaatje, als vriend van den huize. Ja, zo gaat dat toch onder collega's Nobelprijswinnaars… En wij leerden veel over de Nobelprijs en over het belang van navorsingswerk in de geneeskunde. Alleen: aan het navorsingswerk zelf kwamen wij niet toe. 

Of ik daar nu spijt van heb? Een beetje wel. Ik was toen net op verplicht pensioen moeten gaan op mijn vijfenzestigste.  Op het toppunt van mijn kunnen, zo dacht ik, en professor Heymans heeft nog les gegeven op zijn zeventigste - misschien dacht hij toen ook dat hij nog op het toppunt van zijn kunnen was… Ik was gefrustreerd. Is dat een verzachtende omstandigheid?

    

Corneel Heymans, de "zuiverste" Vlaamse Nobelprijswinnaar: beschermd graf.

18-02-2018 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het beroemde kerkhof op een heuvel. Ik heb de heilige grond pas vijf minuutjes betreden of ik heb er al twee gevonden: twee van de veertien, van mijn lijst, weet je wel. 

Bijlagen:
+J.F. Willems.JPG (161.2 KB)   

Dit jaar heeft de kerstman mij een boek gebracht, waarvan de titel luidt “Verdwaalde stad. Filosoferen langs straten en pleinen”. De schrijver is Jean Paul Van Bendegem en het hoofdpersonage is Gent, de stad waar ik tot het eind van mijn dagen wil verdwalen, op zoek naar de heerlijke tijd van weleer: “O vrij studentenheerlijkheid, waar zijt gij thans verzwonden? O keer nog eenmaal schone tijd, zo vrij zo ongebonden! Ik zoek u langs mijn wegen weer en vind uw sporen nimmer meer! O jerum, jerum, jerum, o quae mutatio rerum!”

Jean Paul Van Bendegem is filosoof, tevens wiskundige en professor aan twee universiteiten, Brussel en Gent. Mijn kerstgeschenk was vergezeld van een uitnodiging: de auteur van “Verdwaalde stad” kwam zijn boek voorstellen in het kunstenaarsdorp Kwaremont. Een kei van een spreker. De studenten in Brussel en Gent moeten zich gelukkig prijzen. Of toch niet? De professor wordt namelijk dit jaar vijfenzestig en moet dus met pensioen en daar weet ik alles van: met pensioen moeten gaan op je vijfenzestigste, op het toppunt van je kunnen… De toehoorders hingen aan zijn lippen, zoals wij zestig jaar geleden aan de lippen hingen van Marcel Sebruyns, die ons op onnavolgbare wijze de beginselen van de cel- en de weefselleer bijbracht. In mijn boek “O jerum jerum jerum…” heb ik een hoofdstukje aan professor Sebruyns gewijd op pag. 56-57. Een uittrekseltje:

Ik bewonderde die briljante man, met zijn kale knikker en zijn vlinderdasje. Als ik ooit zelf professor zou worden, zou ik het ook zo doen. Professor ben ik natuurlijk nooit geworden. Toch heb ik het geluk gehad vijftien jaar lang les te mogen geven aan een paramedische hogeschool, in anatomie. En dat lesgeven, drie uur in de week, heeft mij meer vreugde bezorgd dan al mijn andere beroepsbezigheden bij elkaar. En ik heb het altijd een beetje à la Sebruyns proberen te doen, zij het dat ik niet het brio van de grootmeester had…

Eéns in de vijftig jaar wordt er iemand geboren met die uitzonderlijke gave die erin bestaat een vol auditorium studenten te boeien en aan zijn lippen te kluisteren. Sebruyns en Van Bendegem! Het boek gaat over monumenten: kerkhoven nemen daarbij een aparte plaats in. En u kan ervan op aan, waarde lezer, dat niemand anders dan de briljante spreker Van Bendegem mij deze week gedreven heeft naar Vlaanderens meest sacrale kerkhof Campo Santo. Ik had vooraf een lijst opgesteld van wie ik daar wilde ontmoeten: Filip De Pillecijn, Luc Devos, Jozef Guislain, Corneel Heymans, Jan Hoet, Karel Lodewijk Ledeganck, Rosalie Loveling, Wilfried Martens, Frans Masereel, Gustaaf en Karel van de Woestijne, Cyriel van Gent, Jan Frans Willems, Marc Sleen. In hoeverre mij dat gelukt is? Op het antwoord laat ik u even wachten. Tot mijn volgend cursiefje. Kwestie van de spanning er een beetje in te houden.

13-02-2018 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

De respons is weer eens bedroevend laag geweest. Eén enkele reactie slechts, en dan nog van mijn buurman Firmin. En niet eens om te bewijzen dat mijn constructie juist is. Hij komt voor de dag met een andere methode om een cirkel te verdelen in vijf gelijke delen. Maar er zit een foutenmarge op van zo maar eventjes 2%, zegt hij zelf.  Waardeloos dus. Wat niet wegneemt dat ik blij ben met de reactie van Firmin. Blij met een dode mus…

Mij dan maar zelf aan het werk gesteld. Ziehier…

- Teken door het middelpunt M van de cirkel twee loodrecht op elkaar staande middellijnen (a en b); a snijdt de cirkelomtrek in de punten C en D; b doet dat in de punten A en B.

- Bepaal het midden N van het lijnstuk MD.

- Teken een cirkel met middelpunt N en straal AN en bepaal het snijpunt van die cirkelomtrek met het lijnstuk CD; noem dat snijpunt P.

- Teken een cirkel met middelpunt A en straal AP; die cirkelomtrek snijdt onze oorspronkelijke cirkel in een punt V.

- Teken het lijnstuk VA, de eerste zijde van onze regelmatige vijfhoek. De rest volgt vanzelf… 

Deze meetkundige tekening is ook terug te vinden op deze blog (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2710636) d.d. 11 mei 2015. Mijn hoop dat hiermee het probleem (het matematisch verdelen van een cirkel in 5 gelijke stukken) van de baan zou zijn, was toen bitter klein.

Opmerking: wie het volgende leest op tablet of smartphone vindt wellicht een Ö waar een vierkantswortelteken hoort te staan.

In de driehoek AMN is:

AN²= AM²+MN²   of  AN²= r²+ r²/4   of  AN²= 5r²/4

waaruit volgt:  AN = Ö(5r²/4)  en   AN = Ö5.r/2

In de driehoek AMP is:

AP²= AM²+ PM²  of  AP²= r²+ (AN – r/2)²  of  AP²= r²+ (Ö5.r/2- r/2)²

dit geeft (uitgewerkt):  AP²= r²+ 5r²/4 - Ö5.r²/2 + r²/4   of

AP²= r²(1 + 5/4 - Ö5/2 + 1/4)   of   AP² = r².(10 - 2Ö5)/4  waaruit we afleiden dat

 AP = Ö(10-2Ö5).r/2

AP zijnde de zijde (AV) van de regelmatige vijfhoek, tenminste als onze constructie juist is.

Een béétje mathematicus weet dat de zijde (zn) van een regelmatige n-hoek, gelijk is aan: 2 x de straal (r) van de omgeschreven cirkel x de sinus van (180/n)°; dus:

Zn = 2r.sin (180/n)°  en in het geval van een regelmatige 5-hoek

Z5 = 2r.sin(180/5)°   of  Z5  = 2r.sin36°

Onze constructie is juist als AP (= zijde AV) gelijk is aan 2r.sin36° , d.i. als

sin36°= AP/2r,  d.i. als sin36°= Ö(10-2Ö5)/4

Als we dat nu eens konden bewijzen!

Gisteren bracht het toeval mij in contact met Maarten Delbarre. Maarten is amper achttien, student in de mathematica aan de universiteit, tweede jaar. In zijn eerste jaar was Maarten de primus met grote onderscheiding. Ik heb hem toen hij nog een kleuter was, meer dan eens behandeld voor oorontstekingen. In de lagere school en in ’t middelbaar was hij een van de zwakste leerlingen: in alle vakken met moeite de helft van de punten. Op één uitzondering na: wiskunde. De spellingsregels waren aan Maarten niet besteed, wat de hoofdstad van Portugal is, of die van Denemarken, liet hem koud en wanneer de slag der Gulden Sporen had plaatsgevonden was hem totaal onbekend. Maar in het vak wiskunde, wat door anderen zo verfoeid werd, voelde hij zich als een vis in het water. Altijd tien op tien. Eén keer was het gebeurd dat hij een oefening onbeantwoord had gelaten, per ongeluk, door een vergetelheid. En toch had de leraar hem daar geen punt voor afgetrokken. Wat zou ik, zei de leraar, Maarten kent meer van wiskunde dan ik.

Ik vroeg hem op de man af:

- Ken jij een formule voor het berekenen van de sinus van 36 graden? Het wiskundig genie dacht een paar ogenblikken na en zei toen:

- Trek twee keer vierkantswortel vijf af van tien, trek daar de vierkantswortel uit en deel alles door vier. Voilà.

Ik stond perplex, maar ik deed mijn best om het niet te laten merken.

- Dat jij dat allemaal wéét, zei ik.

- Da’s niet eens een moeilijke. Voor een heleboel andere hoeken zou ik wel langer moeten nadenken.

- En kan je ook bewijzen dat het klopt?

- Vanzelfsprekend. In de wiskunde kan alles bewezen worden.

Hij scheurde een velletje papier uit een notitieboekje dat hij op zak had en krabbelde daar in geen tijd een paar meetkundige schetsen op, plus een aantal algebraïsche formules. ’t Was in de kantine van ons clubhuis, ik had al een paar pinten op en veel meer was er niet nodig om mij te doen duizelen.

- Ja, da’s duidelijk, zei ik, al had ik het niet begrepen. Met mijn hersentjes van zestig jaar geleden was dat wellicht anders geweest…

Ik stopte het briefje in mijn zak, om het later nog eens te bestuderen. Wellicht hoort u er dan nog van, beste lezer, maar ik denk dat wij nu redelijkerwijze mogen aannemen dat de constructie van de regelmatige vijfhoek, zoals hierboven aangegeven, en dus ook de mathematisch correcte verdeling van de cirkel – en dus ook van de taart – in vijf gelijke delen, klopt als een bus.

- Weet jij misschien ook wanneer het verdrag van Verdun werd gesloten? vroeg ik.

- Nooit van gehoord, zei Maarten.

30-01-2018 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

19-01-2018 om 14:09 geschreven door kris vansteenbrugge  

De broertjes Oscar en Siam zijn onze buurjongetjes. Ze zitten allebei in het eerste leerjaar. Ze zijn hier komen wonen, enkele maanden geleden, in de week dat de oom van mijn goede vriend Roger overleden is. Die oom was al ver in de negentig en hij heette Oscar. Het is de enige Oscar die ik ooit heb gekend. Tot enkele maanden geleden dus: er is nog continuïteit in het leven! Ik kan mij niet voorstellen dat er iemand onder mijn lezers zou zijn die niet weet dat “Oscar” ook de naam is van de populairste filmprijs in Amerika. Maar misschien is er wel iemand die niet weet waar die naam vandaan komt. Een leuk weetje. Ziehier… De eerste die – ’t is jaren geleden – de prijs te beurt viel, liet zich ontvallen, bij het in ontvangst nemen van de aan die prijs verbonden trofee: “’t is precies mijn oom Oscar”. Naar verluidt… Ziedaar.

En Siam? Da’s een ander verhaal. De bedoeling was, zo werd mij verteld, dat hij Liam zou heten. Bij de geboorte had iemand – de moeder? – de naam die het kind moest krijgen op een briefje geschreven. De hoofdletter “L” werd op de burgerlijke stand geïnterpreteerd als een hoofdletter “S”. En aangezien niemand van de betrokkenen de naam “Liam” ooit ter ore was gekomen… En toch, beste lezer, schijnt Liam op ’t ogenblik de populairste jongensnaam te zijn in de lage landen en wellicht is dat niet anders in de Engelssprekende landen, alwaar ze het vermoedelijk uitspreken als “Laai-um”. Dat ik tot op heden geen enkele Liam ken – wél een Siam dus – hoeft niet zóveel verbazing te wekken als men bedenkt dat ik evenmin iemand ken die Janssens of Pe(e)ters heet, nochtans de meest voorkomende familienamen in Vlaanderen. Siam is, als ik mij niet vergis, een andere naam voor Thailand, en vandaar komt ook de naam “Siamese tweeling”: naar een beroemde Thaise tweeling waarvan de beide leden aan elkaar vastzaten en waarvan de ontroerende geschiedenis toch enigszins buiten het bestek van dit verhaal valt.

En wat wil de speling van het lot? Dat Oscar en Siam wel degelijk een tweeling zijn. Geen Siamese weliswaar en zelfs geen een-eiige. Ze lijken wel op elkaar, hetgeen men kan verwachten van twee broertjes. Verschillen zijn er. Oscar is een beetje groter dan zijn broer en zijn haarkleur neigt meer naar het blonde toe. Siam is de eerste van de klas, Oscar is een middenmoter. De twee-eiigheid komt ook duidelijk tot uiting door de rivaliteit tussen de beiden. Als het geen overdreven beeldspraak was zou ik haast gezegd durven hebben dat ze elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Regelmatig is er onenigheid en dat loopt zo goed als altijd uit op een robbertje vechten. Ruziën of vechten doen één-eiigen niet, die zouden elkander nooit pijn doen, want wat de één voelt, voelt ook de ander…

Ik zou dit verhaal niet geschreven hebben indien wij de voorbije week niet een paar stukjes taart van oudejaarsavond op overschot hadden gehad. Of Oscar en Siam geen zin hadden in een stukje taart? Welzeker. Maar… de stukjes taart waren niet exact even groot en daarenboven bevatte het grootste stuk ook nog een kers. En, u raadt het al…

- Welk stuk zou jij nemen, Siam, als jij als eerste mocht kiezen?

- Het grootste, dát met de kers.

- Heb jij dan niet op school geleerd dat welopgevoede kinderen het kleinste kiezen? En jij, Oscar, wel stuk zou jij nemen?

- Het kleinste, zei Oscar, die dacht slim te wezen.

- Da’s dan in orde, zei Siam. Hij greep het grootste stuk taart en zette er meteen de tanden in. Waarop hij prompt een stomp in de buik kreeg van broerlief.

Met veel moeite werd de zaak in het reine getrokken. Onder andere door de kers naar het kleinste stuk te laten verhuizen…

De oorzaak van dit conflict? Ligt die niet voor een deel bij degene die de taart versneden heeft? In ongelijke stukken!

En dat doet mij eraan denken dat het probleem van de (exacte, wiskundige!) verdeling van een taart, nu bijna drie jaar geleden, mij dagenlang gekweld heeft. Ik heb daar toen drie verhaaltjes aan gewijd op deze blog:  www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2701188, www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2706629 en   www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2710636. Ik heb toen zelfs de hulp ingeroepen van professor Van Togenbirger, maar ook die kon geen soelaas brengen. En nu zit ik daar weer mee. Het heeft mij weeral een slapeloze nacht gekost. Vooral die verdeling in vijf houdt mij bezig. Er moet toch iemand onder mijn talloze lezers zijn die op het gebied van de wiskunde beslagen genoeg is, of die iemand kent die beslagen genoeg is, om mij uitsluitsel te geven omtrent de vraag: is het mogelijk om een taart (een ronde!) mathematisch exact in vijf gelijke stukken te delen? Als er iemand leeft die denkt mij te kunnen helpen: antwoord via mail (kvansteenbrugge@gmail.com) alstublieft. Ik zal dat niet onbeloond laten…

Wordt (hopelijk) spoedig vervolgd.

16-01-2018 om 14:08 geschreven door kris vansteenbrugge  

“Odysseus op Aiaia” is een klassieke tragedie in een nieuw kleedje. Het is een verhaal van liefde en hartstocht, gebaseerd op het eeuwenoude verhaal van de omzwervingen van de Griekse held Odysseus, na de oorlog van Troje. Het was oorspronkelijk bedoeld als een deel van een trilogie. Het eerste deel (“De Twistappel”) is een toneelstuk dat handelt over de oorsprong van de Trojaanse oorlog. Het tweede (“De Oorlog van Troje”) is eveneens een toneelstuk dat een belangrijke episode uit de oorlog behandelt. Dit derde deel was oorspronkelijk eveneens bedoeld als toneelstuk en het draagt nog duidelijk de sporen ervan (de dialogen zijn niet helemaal uitgewerkt). Het is overigens zonder veel moeite te bewerken voor toneelopvoering.  Humor en erotiek ontbreken allerminst in dit werk, net zo min als in de eerste twee delen. De drie delen werden alle drie, enkele jaren geleden in boekvorm uitgegeven. (inlichtingen: www.bloggen.be/zerar/archief.php?ID=2879394). “Odysseus op Aiaia” verschijnt op mijn blog (www.bloggen.be/mythos) vanaf 8 januari iedere maandag in vier afleveringen. Mocht iemand geïnteresseerd zijn om het ten tonele te brengen, hij neme contact op met mij (kvansteenbrugge@gmail.com). Rechten, van welke aard dan ook, zijn (wat mij betreft althans ) niet verschuldigd.

05-01-2018 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

’t vorig jaar was niet zo best

de leden worden stram

en terreur heerst overal

‘k heb een zieke vriend beterschap gewenst

‘k heb zelfs gebeden voor de derde wereld

mijn vriend? hij is nu dood

en meer dan ooit is er die hongersnood

niets durf ik nog wensen nu

’t wordt er alleen maar erger door

woorden op een kille plaat

hoe ijdel blijkt de hoop

hoe ongenadig blijft de tijd

vreten aan ’t geluk

de beste wensen? ‘k begin er niet meer aan

maar ‘k wil de Heere God wel vragen

laat de tijd nu even stille staan

driehonderdvijfenzestig dagen

01-01-2018 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Wat mij het meest interesseert in de krant? De sudoku’s, de kruiswoordraadsels, de sport (zolang het maar geen voetbal is) en… de ingezonden stukjes, zegge brieven van lezers waarin ze reageren op artikelen die in de krant (Het Laatste Nieuws) verschenen zijn. Twee hebben er vandaag 29 december mijn bijzondere aandacht getrokken.

Het eerste komt van ene Daphne de Groot (HLN 29 december pag. 17). Zij reageert ermee op een artikel dat gisteren op pagina 10 prijkte van dezelfde krant. Titel van het artikel: “Vrouw nafluiten op straat? €350 BOETE”. De reactie van Daphne luidt als volgt:

350 euro boete voor het nafluiten van een vrouw op straat? Als vrouw vind ik dit een brug te ver, hoor. Nagefloten worden is absoluut niet hetzelfde als aangerand of lastiggevallen worden. In mijn ogen is het geen criminele handeling. Wij vrouwen doen onze ogen ook niet dicht voor het mannelijk schoon. Mochten wij de ballen hebben, dan zouden wij mannen evengoed nafluiten.

29-12-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Tussen de talrijke kerstkaarten die uitgestald staan op ons dressoir prijkt ook de foto van een duizelingwekkende schoonheid, en eenieder die er zijn oog laat op vallen vraagt mij wie dat mooi schepsel wel mag wezen. Welnu, het is niemand minder dan de dochter van mijn “putjesschepper”. Ziehier hoe het verhaal gaat…

Een week geleden belde ik, op aandringen van mijn zorgzame echtgenote, naar ARBA (“ruimen van Afval-, Regen-, Beer- en Andere putten”) met de vraag: onze regenput te komen ruimen.

- Ik zal er zijn over een uur, zei de man aan de telefoon.

Dat was snel! Ik had verwacht dat hij over een maand of zo wel eens zou langskomen…

- Maar het is helemaal niet dringend, zei ik met een stem die wel een beetje verbauwereerd zal geklonken hebben.

- Geeft niet, stelde de man van ARBA mij gerust, ik moet toch in de buurt zijn.

Om vier uur dus. Hij was precies op tijd.

- Ge hebt mij niet eens gevraagd wat het gaat kosten, zei hij.

- Ach nee, ik reken op uw eerlijkheid.

- Ja, eerlijk ben ik wel, maar toch kunt ge beter vooraf de prijs kennen om achteraf voor geen verrassingen te komen staan. Normaal vraag ik negentig euro voor het ruimen van een regenput, voor een héél kleine is het zeventig euro en voor een grote kan dat soms oplopen tot honderdtwintig euro.

- Da’s oké. Een héél kleine zal het wel niet zijn, denk ik, en ook geen héél grote.

- Dat denk ik ook niet…

Het deksel van de regenput bevindt zich in onze veranda. Het duurde een twintigtal minuutjes vooraleer de man erin slaagde het los te wrikken. Onder het deksel bleek zich een dikke isolerende laag metselwerk te bevinden. ’t Zou zonde geweest zijn om die weg te nemen. Moeite en een hoop kosten…

- Waarom, vroeg de man, wilt ge die put eigenlijk gereinigd hebben?

- Omdat mijn vrouw denkt dat het nodig is. Daar zeurt ze al wel een jaar of tien over.

- Hebt ge misschien geurhinder?

- Bijlange niet.

- Dan zoudt ge daar beter niet aan beginnen. Laten we dat maar zó laten.

- Ik dank u zeer, mijnheer. Wat moet ik u betalen?

- Helemaal niets. Ik heb de put toch niet gereinigd.

- Maar ge zijt er al bij al toch een uurtje zoet mee geweest! Als ik u niet mag betalen, dan wil ik u toch wel een wederdienst bewijzen. Is er iets wat ik kan doen voor u?

- Nee hoor, gij hoeft echt niets te doen… of toch…

Hij haalde uit zijn zak een folder te voorschijn waarop de foto van de duizelingwekkende schoonheid, waarmee dit verhaal begint.

- Mijn dochter, zei hij. Op de achterkant staat ze in bikini. Stuur een SMS met vermelding MB25 naar 6665. Daarmee verhoogt ge haar kansen op de titel van Miss België. Meerdere SMS-en kan ook. De verkiezing is op 13 januari. Het kost u maar één euro per SMS en ge maakt nog kans op een mooie reis naar Egypte ook.

Ik heb drie keer gestemd…

Epiloog… Naast de regenput beschik ik over nóg een aantal putten, die ooit wel degelijk een beurt zullen nodig hebben. Hierbij beloof ik plechtig – ik roep al mijn trouwe lezers ten getuige – dat ruimwerk nimmer aan een ander dan ARBA te zullen toevertrouwen. En bij al mijn vrienden en kennissen – en dat zijn er vele – zal ik ARBA aanbevelen. Mijn putjesschepper is dus allesbehalve een poenschepper. Vergelijk dit maar even met de man bij wie mijn vrouw een wasmachine kocht ten jare 1972. Drie weken na de aankoop gaf de machine taal noch teken meer bij het induwen van de power-knop. De verkoper, die amper drie of vier huizen verder woonde, liet drie dagen op zich wachten vooraleer langs te komen. Er bleek niets aan de hand te zijn: mijn vrouw had de deur van de wasmachine niet goed dichtgedaan alvorens op de knop te duwen. Wij dienden 250 frank te betalen: 150 frank voor werk en verplaatsing plus 100 frank voor… het verwerken van de oproep. Als iemand een dokter raadpleegt en er blijkt niets aan de hand te zijn, dan moet er toch ook betaald worden, zei de verkoper. En nu realiseer ik mij plots dat drie stemmen voor mijn miss België onbehoorlijk weinig is. Op 13 januari – de verkiezing wordt rechtstreeks op TV uitgezonden – zal ik er nog wel enkele stemmen bijdoen… als zij tenminste even ad rem blijkt te zijn als haar foto laat vermoeden. 

26-12-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Rafaël Liefooghe, de Raf. Ik herinnerde mij hem nog van in de tijd dat we allebei in ’t eerste jaar geneeskunde zaten, bijna zestig jaar geleden. Hij was een enigszins teruggetrokken figuur, niet iemand waar men het predicaat “studentikoos” zou op plakken. Een goede student, dat wel, want geslaagd in de eerste zittijd. Maar de studies konden hem maar matig boeien. Hij was het vaak niet eens met wat in de les gedoceerd werd. Hij kon moeilijk stellingen aanvaarden die hem zomaar opgedrongen werden. De meest vanzelfsprekende dingen trok hij in twijfel. Dat het alleen maar “lijkt” dat de tijd sneller gaat naarmate men ouder wordt en dat de kortste afstand tussen twee punten de rechte lijn is waren zaken die hij niet voor waarheid aannam en met wie het met hem niet eens was kon hij uren lang in de clinch gaan tot diens oren ervan tuitten. Zelden voelde hij zich tijdens een discussie in het nauw gedreven en als het dan toch eens gebeurde kon hij niet nalaten te vragen of zijn opponent er misschien alleen maar op uit was om “gelijk te krijgen”; bij hemzelf was het er alleen maar om te doen om “de waarheid te achterhalen”. Hij ondervroeg mensen over alledaagse dingen en via vraag en antwoord liet hij mensen conclusies trekken waar zij uit zichzelf nooit zouden opgekomen zijn. Ook de Griekse wijsgeer Socrates ging op die wijze tewerk. En wat zijn uiterlijk betreft: Raf léék ook een beetje op Socrates. Een en ander had tot gevolg dat hij zijn studies in de geneeskunde opzegde en de richting van de filosofie insloeg. Vier jaar later haalde hij het diploma van filosoof en nog twee jaar later was hij doctor in de filosofie.

En nu stond ik, meer dan een halve eeuw later, oog in oog met Raf - professor Liefooghe, zoals ik even later vernam. Na meer dan een halve eeuw. Ik herkende hem bijna dadelijk en hij mij blijkbaar ook, zij het toch na enige aarzeling. Hij stond met een glas spuitwater in de hand, ik met een Blonde Leffe. ’t Was in de ontvangsthal van één van de gebouwen van het UZ Gent. We hadden een voordracht bijgewoond van professor Vermeersch over “Geboortebeperking en Euthanasie”. Er werd wat gepraat over vroeger, maar algauw kwam het gesprek uit op het verhaal van professor Vermeersch. Ik laat u meegenieten van het verder verloop van het gesprek… 

Raf - Wat die Vermeersch daar uitgekraamd heeft, tart toch wel alle verbeelding. Hebt gij ooit vanzeleven zoveel onzin horen spuien?

Ik - Ik weet het niet. Ik vond zijn argumentatie voor het invoeren van een geboortebeperking nochtans niet zo onredelijk.

Raf – Wat zegt ge mij nu? Als we Vermeersch laten doen sterft het mensenras uit!

Ik – Hoezo?

Raf – Hij wil toch dat er géén meer geboren worden. Over honderd jaar zijn er dan geen mensen meer op de wereld, met zijn geboortestop.

Ik – Hij had het over geboortebeperking, geen geboortestop. En daarenboven, geboortebeperking enkel in de derde wereld, waar voedseltekort is.

Raf – En waarom die geboortebeperking in die derde wereld?

Ik – Omdat daar het geboortecijfer zeer hoog is en omdat precies dáár groot voedselgebrek is, waardoor vijf van de tien kinderen de hongerdood sterven.

Raf – Ha, nu begrijp ik waar gij heen wilt. Gij wilt dat minder kinderen sterven van de honger. Wat dat betreft hebt gij een punt. Logisch: als er pakweg maar vier geboren worden kunnen er geen vijf sterven. Maar hoeveel mogen er dan wel sterven? Het beste is “nul”, en dat is toch wat wij moeten nastreven. En de grootste zekerheid kunnen we enkel bekomen door het geboortecijfer tot nul te doen dalen. En dat niet alleen in de derde wereld!

Ik – Ook in ons land?

Raf – Vanzelfsprekend. Overal ter wereld sterven kinderen van de honger. Zij het in sommige gebieden maar héél weinig. Maar één hongerdode is er één teveel. Vandaar…

Ik – Tja, als gij zó drastisch wilt ingrijpen…

Raf – Wat zegt gij nú? IK, drastisch ingrijpen? VERMEERSCH!

Ik – Vermeersch bedoelt toch niet dat er nergens ter wereld nog kinderen mogen geboren worden.

Raf – Maar Vermeersch moet consequent zijn. Wil hij nog hongerdoden of wil hij er geen? In het laatste geval is er maar één oplossing: totale geboortestop, en niet alleen in de derde wereld maar ook in de eerste, én de tweede.

Ik – Neem mij niet kwalijk, Raf, maar uw filosofische redenering kan ik moeilijk volgen.

Raf – Leg mij eerst eens uit wat gij bedoelt met “filosofische redenering”. Een redenering is juist of onjuist. Bij mijn weten bestaat er niet zoiets als “filosofische redenering”.

Ik – Ik bedoel de tactiek die filosofen soms gebruiken. Veralgemening bijvoorbeeld, of overdrijving…

Raf – Ten eerste wil ik reageren op het woord “tactiek” dat gij in de mond neemt. Dat wijst er toch op dat gij er in de discussie op uit zijt om “gelijk” te halen. En dat staat haaks op de bedoeling van de filosoof, die enkel op zoek is naar de waarheid. En ten tweede: wat bedoelt gij met “veralgemening” en “overdrijving”? Verklaar u toch nader.

Ik – Ziehier. Iemand stelt dat in bepaalde delen van de wereld het aantal geboorten naar omlaag zou moeten. U concludeert: die wil natuurlijk dat geboortecijfer naar nul brengen en dat niet enkel in bepaalde delen van de wereld, maar in de hele wereld. Het doet mij denken aan mijn buren, de heer en mevrouw Debersaques, toen we nog in de stad woonden. Hun living stond volgestouwd met heiligenbeelden, Chinese vazen, etalagekastjes en meer van dat fraais. Al jaren klaagde mijnheer Debersaques over het gebrek aan bewegingsruimte in de living en er ging geen dag voorbij dat hij er niet op aandrong om een aantal spullen te verwijderen. Mevrouw werd gek van zijn gezeur en in een bui van ik-weet-niet-welke “neuropsychotische” stoornis liet zij een verhuiswagen komen en alles opladen, meubelen incluis. Nu hebben we ineens veel ruimte, zei ze, en hoeft gij niet meer te klagen.

Raf – Val nu achterover. Nu gaat gij waarachtig mensen vergelijken met die levenloze spullen van uw buren. Zoiets gaat niet op. Zoiets getuigt niet van veel fatsoen.

Ik – Pardon, het zijn redeneringen die ik vergelijk.

Raf – Hoe dan ook, uw redenering is fout. U redeneert als een gek. Of misschien wilt ge mij zelf  voor de gek houden, mij op stang jagen, mij op mijn paard zetten. Ja, dat zal het zijn, op mijn paard…

Ik – De conclusie is dus...

Raf – ...dat er geen sprake is van wereldoverbevolking, omdat er absoluut geen voedseltekort is op de wereld, omdat de wereld genoeg voedsel kan voortbrengen voor zelfs een veelvoud van de huidige wereldbevolking.

Ik – En dat er dus geen nood is aan anticonceptie?

Raf – Precies.

Ik – Ook niet in Centraal-Afrika bijvoorbeeld, waar er wél voedseltekort is?

Raf – Ook dáár niet, want de hongersnood in die streken heeft niets te maken met overbevolking, maar met kapitalistische potentaten die de volkeren daar uitbuiten.

Ik – Ik begrijp het.

Wat kon ik anders? Een kleine stilte.

Raf – En dan hebben wij het nog niet gehad over dat ander onderwerp: euthanasie, de goede dood. Alsof de dood iets goeds kan zijn. Euthanasie? Doodslag is het. Doodslag met voorbedachten rade. Moord dus.

Ik – Ja, maar als het gaat om ondraaglijk lijden en met toestemming van de patiënt…

Raf – Ondraaglijk lijden, wat is dat? Een dode kan niet klagen over ondraaglijk lijden. Alleen een levende kan dat. Welnu, zolang die persoon in leven is draagt hij toch zijn lijden? En als hij dat lijden draagt dan is het toch niet “ondraaglijk”?

Ik – Ik denk  dat gij gelijk hebt.

Raf – Natuurlijk heb ik gelijk. Al is het mij dáár niet om te doen. Waar het mij om te doen is, is het streven naar de waarheid. Mij hoort ge niet spreken over “tactiek”, mij is het er niet om te doen om gelijk te halen of mijn gesprekspartner op zijn paard te jagen.

Ik – Ik kom al tot inzicht. Neem mij alstublieft niet kwalijk…

Wat kon ik anders? We zijn als vrienden uit elkaar gegaan.

25-11-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Ik heb de rotonde van Kerkhove al een minuut of tien achter mij en nog ben ik mij aan ’t ergeren over de uitspraak van mijn GPS-dame:  “bij de brotonde, neem de tweede afsjlag”. Op de weg van Tiegem naar Ingooigem, enkele honderden meters voor de plaats waar aan de rechterkant van de weg het Lijsternest van Stijn Streuvels zich bevindt, is ze daar weer: “hier afsjlaan naar links”. Waarom gebruiken ze daarvoor toch altijd mensen met een spraakgebrek? Ik weet het wel, bij onze Noorderburen nemen ze geen aanstoot aan het doorelkaarkletsen van s-z-sj. Vaak integendeel. Boven de Moerdijk lijkt dat te wijzen op een zekere nonchalance die staat voor een perfecte taalbeheersing. Maar hoeveel honderdduizenden Vlamingen hebben zich daaraan al niet geërgerd! Zouden ze in Nederland de kinderen leren dat “slaan” ook als “sjlaan” mag uitgesproken worden, “vice-premier” als “vieze premier”, “recherche” als “recherge” en "schrijven" als "srijven"?

Ik sjla dus af naar links. De weg kronkelt hier behoorlijk, alsof hij gekraakt is. Daarom noemt men hem hier “de gekraakte nek”. Ik zit in een grensgebied tussen drie dorpen: Tiegem, Otegem, Ingooigem. Volop de streek van Stijn Streuvels. Géén literatuurliefhebber (de jongsten niet te na gesproken) wiens wieg in deze contreien heeft gestaan, die op deze plek zijn gedachten niet laat gaan naar Vlaanderens grootste schrijver, al is die dan ook welhaast een halve eeuw geleden overleden. De Oogst, Langs de Wegen, Minnehandel, De Vlaschaard, De Teleurgang van den Waterhoek, Levensbloesem, en nog vele andere: ze hoeven niet onder te doen voor de beste werken van de grote Russische en Skandinaafse schrijvers die wél de Nobelprijs hebben gekregen. Al is het niet uit te sluiten dat Streuvels die prijs zou geweigerd hebben, zoals hij dat ooit gedaan heeft met een adellijke titel die hem werd aangeboden. Onze Stijn kon wel eens als een nukkige dweers-in-den-zak voor den dag komen…

Vorige week nog heb ik “Alma met de vlassen haren” gelezen, van ’t begin tot het einde, een inspanning waartoe ik in mijn jonge jaren nooit bereid ben geweest. Alma is een jong meisje dat smoorverliefd is op “de Heer”. Ze zou willen lijden, pijn hebben om haar liefde voor God te bewijzen. Ze zou willen sterven om bij Hem te zijn. Ze zou non willen worden om dichter bij haar God te zijn, maar de allerhoogste zelf raadt haar dat af, en in alles volgt ze Zijn raad. Al haar daden zijn ingegeven door de Heer. Tot alles is zij bereid. Vér boven de tweehonderd pagina’s. Streuvels had zich die moeite kunnen besparen. Wat mij betreft althans. Saai…

De “gekraakte nek” is achter de rug en de kerk van Otegem komt in zicht. Ik neem de eerste “afsjlag” naar rechts: een landweg die leidt naar een ast. Jawel, lieve lezer, dé ast, uit “Het Leven en de Dood in den Ast”. Vanuit zijn Lijsternest had de schrijver uitzicht op de ast. Nadat alle bedrijvigheid in de ast was stilgevallen werd deze omgebouwd tot woning, waar een aantal jaren een dokter heeft gewoond en er een huisartsenpraktijk heeft gehad: mijn goede collega Jef Dewitte. 

09-11-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Verhalen schrijven die door vier miljoen mensen gelezen worden. Weinig schrijvers hebben het meegemaakt, zelfs niet in hun stoutste dromen. Wie dan wel? Uw dienaar. Als auteur van verhaaltjes uit de Griekse mythologie op “De Druivelaar”.

Hier volgt hetgeen Wikipedia ons daaromtrent leert, ten behoeve van  diegenen die minder vertrouwd zijn met ’s werelds meest beroemde scheurkalender, of die “De Druivelaar” zelfs enkel van naam zouden kennen:

De Druivelaar is in 2018 aan zijn 103^de jaargang: in 1944, in volle wereldoorlog moest de wereld het stellen zonder Druivelaar.

In 2010 viel mij de eer te beurt verhaaltjes te mogen schrijven voor de populaire scheurkalender met de miljoenen lezers: om de veertien dagen een verhaaltje uit de Griekse mythologie. Een bijdrage tot cultuurverheffing van de Vlaamse medemens. Het Wikipedia-verhaal dateert ongetwijfeld van vóór 2010, want ik kan mij moeilijk voorstellen dat ze mijn verhaaltjes bij de “etc.” zouden geklasseerd hebben. Twee jaar later verscheen er van mijn hand maandelijks  een verhaal in De Druivelaar over één van de twaalf beelden van de dierenriem met telkens een link naar de Griekse mythologie. Iedere maand was een extra blaadje ingelast met op de ene kant de tekst en op de andere kant de tekening die het verhaal illustreerde. De tekenaar was Kurt Vangheluwe een jonge grafisch kunstenaar uit Ieper, de illustrator van mijn boek “Uit het schuim van de zee” dat toen pas verschenen was en dat handelde over – u raadt het – de Griekse mythologie. En na vijf jaar stilzwijgen maak ik dus weer een come-back, met een “contract” voor twee jaar, nl.  2018 en 2019: weer verhalen uit de mythologie, slechts één per maand maar ditmaal mét illustratie door een tekenaar. En wat voor één. Marc Van Hoye, een oude commillito uit de Ghendtse studentenstede. Van 1957 tot 1965 hebben wij lief en leed gedeeld op de banken van de auditoria en in de studentenclubs. Hij was lid van Moeder Meetjesland, ik van Moeder Laetitia (club van de Vlaamse Ardennen), clubs waarvan wij allebei preses zijn geweest.  We zijn beiden afgestudeerd in 1965 als doctor in de genees-, heel- en verloskunde. Marc is orthopedisch chirurg geworden, ik keel-neus-oorarts. Ik herinner we nog levendig dat we vaak naast elkaar zaten in de anatomieles van professor Fautrez zaliger. Marc  was linkshandig en toch nam hij notities met de rechter hand. Maar telkens als er een tekening diende gemaakt van een bot, een spier of een gewricht nam de linkerhand het over. Niemand van onze lichting kon zo snel en zo mooi tekenen als Marc. En… nu ja, u begrijpt hoe het verder verlopen is: Marc is het tekenen nog niet verleerd en heel hard heb ik niet moeten aandringen. Oordeel zelf. U herkent ongetwijfeld de vaste hand van de chirurg.  

Zo enthousiast schrijft De Druivelaar op pagina één van de kalender over onze Griekse mythen

En nu allen snel naar de boekhandelaar (misschien is De Druivelaar nog niet uitverkocht): de prijs is amper 3,79 euro. En opdat u alvast de smaak zoudt te pakken krijgen, hier de eerste twee verhaaltjes:

23 januari: over de geboorte van de beroemde held Perseus.

26 februari: over Hephaistos, de god van de smeden

28-10-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

24-10-2017 om 11:19 geschreven door kris vansteenbrugge  

In een vorig verhaal heb ik het reeds aangekondigd, een droevig verhaal uit mijn prille studententijd. Het staat hieronder en het is letterlijk (met de lapsus calami "Lamstraat" i.p.v. "Lammerstraat") overgenomen uit het boek “O jerum jerum jerum…”, 2006, uitg. Free Musketeers, pag. 90-91. Mocht het hele verhaal (mijn memoires) u interesseren: het is te koop bij de uitgever, of u kunt het lenen in iedere openbare bibliotheek en sedert kort ook in de bibliotheek van de Gentse universiteit (de boekentoren).

Wandel van het Wilsonplein in de richting van de Vooruit via de Lammerstraat. Na een paar tientallen meters ziet u aan uw rechterkant de trappen naar de Platteberg. Naar beneden? Inderdaad. Dit wijst erop dat men in Gent indertijd moeite heeft moeten doen om, zoals de meeste grote wereldsteden,  zeven heuvelen bij elkaar te krijgen om hun stad op te bouwen: de Blandijnberg, de Sint-Kwintensberg, de Kantienberg, de Kattenberg, de Kalandenberg, de Hoveniersberg… en de Platteberg.

15-10-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

‘k Voel mij opperbest vandaag. Wat dat voor een 77-jarige ook moge betekenen… Telkens als ik zo’n dag heb, als ik in mijn nopjes ben, met het goede been uit bed ben gestapt, moet ik denken aan de woorden die Rik Van Steenbergen ooit gesproken heeft na een overwinning in de Gentse Zesdagen: “Een jonge coureur kan al eens een slechte dag hebben; een oude coureur kan al eens een goede dag hebben”. Rik was toen al een eind in de veertig en dus al een héél oude coureur.  Die dag was ik aanwezig in ’t Kuipke en ik heb hem die historische woorden horen zeggen. Hoe zeldzaam moeten de “goede dagen” dan niet zijn op mijn leeftijd? En jawel, vandaag heb ik er één. En omdat alles altijd een oorzaak heeft: ik heb weer eens mijn portie Gent gehad….

De laatste veertien dagen al drie keer naar Gent geweest. De eerste keer om de “promotie” van acht professoren uit de faculteit geneeskunde bij te wonen. Tot professor emeritus! En te bedenken dat die gepensioneerde professoren pas in ’t eerste middelbaar zaten toen ik het diploma van “doctor in de genees-, heel- en verloskunde” al op zak had. Die dag moest ik ook een sweatshirt voor Amy ophalen aan de balie van het rectoraat. Helaas, ik had mijn  Bancontact-kaart niet bij en betalen met contant geld kon onder geen beding…  Twee dagen later ben ik dan weer naar Gent getrokken, mét kaart, want dat shirt was dringend.

En gisteren was ik dus ten derde male in Gent. De hele stad was in feest, ter gelegenheid van “Iedereen UGent”, de viering van het 200-jarig bestaan van de Gentse universiteit. Mét partner. We waren uitgenodigd door Radio 1, voor een  drie uur durende live uitzending, in de grote zaal van de universitaire bibliotheek. Er waren interviews met een pleiade aan BV’s – wat zeg ik? zeker wel twéé pleiaden – , er was een live band “School is cool”, een mooi en waardevol verrassingspakket voor alle aanwezigen en last but not least een copieus en gevarieerd ontbijt. Eén van de interviews gold het rectors-duo Van de Walle-De Paepe. Een sympathiek duo, en dat vinden ze van zichzelf ook, denk ik. Allebei een en al glimlach. De één al wat sympathieker dan de andere. De één is dan Van de Walle, Rik Van de Walle. “Zeg maar gerust Rik, ik ben weliswaar rector, maar ik blijf Rik voor iedereen”. Zoiets heb ik pro-rector De Paepe nooit horen zeggen: “Zeg maar gerust Anne, ik blijf Anne voor iedereen”. Even een vergelijking tussen dit duo en de rector vóór hen, Paul Van Cauwenberghe. De pro-pro-rector dus. Van Cauwenberghe lachte maar zelden en ik weet niet of iedereen "Paul" mocht zeggen. Ik mocht het wel, omdat ik hem kende, beroepshalve. Maar toen hij, rector zijnde, door onze studentenclub Laetitia uitgenodigd werd op de cantus ter gelegenheid van de viering van ons tachtigjarig bestaan, is hij daar met veel enthousiasme op ingegaan. Hij was toen al heel dicht bij de pensioenleeftijd, maar aan studentikoziteit had hij niets ingeboet. Tijdens die cantus is mij de eer te beurt gevallen om samen met hem een “ave confrater” op te voeren. Eén van mijn aangenaamste herinneringen, één die ik eeuwig blijf koesteren. Vijf jaar later was er weer een lustrumcantus ter gelegenheid van het vijfentachtigjarig bestaan van de club. Anne De Paepe die Paul Van Cauwenberghe had opgevolgd als rector, werd uitgenodigd. Dat ze niet is opgedaagd verraste niemand en we waren al opgetogen over het feit dat ze onze uitnodiging had beantwoord. Ze liet zelfs weten waarom ze verstek moest geven en ze verontschuldigde zich daarenboven ook nog. En komend jaar bestaat Laetitia  negentig jaar: weer een lustrum. Wedden dat Rik niet komt?! Hij is tijdens zijn studentenleven nooit of te nimmer – niet één keer! – naar een fuif geweest, heeft hij gisteren eigenmondig verklaard voor Radio 1. ’t Zou dus zijn eerste keer zijn. En… waarom niét eigenlijk? Maar laten we realistisch zijn: als Rik, net als Anne, een lieve brief schrijft om zijn afwezigheid te rechtvaardigen, zullen de Laetitianen al meer dan blij zijn. Denk ik.

Na de middag  zijn er 327 (of is het 237?) evenementen. Veel te veel om ze alle mee te maken.  We hebben ons bezoek beperkt tot een gebied waarvan de uiterste punten zijn: in ’t Zuiden de Boekentoren en in ’t noorden de nieuwe stadsbibliotheek  De Krook. Vóór de middag is er nog weinig volk in de stad: ideaal om rustig een foto te nemen van het Studentenplein in de Sint-Pietersnieuwstraat, alwaar pas na 17 uur het geweld zal losbarsten, en van de Krook waarvan de deuren pas rond 12 uur opengaan en waar men na de middag  op de koppen zal kunnen lopen.

Het studentenplein in de ochtend

Op het Miriam Makebaplein (aan de Krook)

De nieuwe indrukwekkende (!) stadsbibliotheek is genoemd naar de oude, sombere, verloederde stadswijk: de Krook, ook wel Waalse Krook genoemd. Deze wijk ligt in een (haakse) bocht van de Schelde (of is het de Leie?). Vele vele jaren geleden meerden hier schepen aan en was er bedrijvigheid op de Krook. Namen van straten die de Krook in het Oosten en in het Westen begren­zen, respectievelijk de Kuiperskaai en de Grote Huidevettershoek verwijzen naar die bedrijvigheid. “De Krook” is afgeleid van die bocht in de rivier: een knik of een kraak, hetgeen door de meeste Oost-Vlamingen als “krok” wordt uitge­sproken en door de meeste West-Vlamingen als “krak”, maar in het Gents luidt als “krook”. De Krook was tot voor kort toegankelijk langs de Grote Huidevet­tershoek en de Korianderstraat, allebei zijstraten van de Walpoortstraat. Op de hoek van Koriander- en Walpoortstraat ga ik een Blonde Leffe van ’t vat drinken in het café Marimain. M neemt, zoals gewoonlijk, een koffie. Het café bevindt zich naast de Minardschouwburg, zeer bekend bij de oude Gentenaars van­wege de volkse toneelstukken van Romain Deconinck die er gespeeld werden. Romain zit daar nog steeds aan de ingang van zijn geliefde schouwburg. In brons weliswaar. De patron van het café vertrouwt ons toe dat er in de Minard nog zeer intensief stukken worden gespeeld. De Marimain is echter niet langer het stamcafé van de spelers. Een derde toegangsweg tot de Krook is via de Lammerstraat: de trapjes van de Platteberg. Die trapjes brengen mij mijn eerste en pijnlijk contact met de Gentse flikken in herinnering. Stof voor een nieuw cursiefje in de zeer nabije toekomst. Maar dé toegangsweg tot de Krook is op heden via de Kuiperskaai en de nieuw gebouwde brug. Via die brug bereiken we het Miriam Makebaplein, dat speciaal voor de nieuwe stadsbibliotheek werd aangelegd op de plaats waar een groot deel van de oude stadswijk met de grond werd gelijkgemaakt. Het plein is genoemd naar een Zuid-Afrikaanse zan­geres, tevens anti-apartheidsstrijdster, waarvan de naam mij – ik moet het tot mijn scha en schande bekennen – onbekend was. Op het plein staat een beeld: 4 personen, meer dan levensgroot, die de koppen bij elkaar steken. Van de meest rechtse persoon ontbreekt een arm, maar dat zie je niet op de foto. Dat het zo bedoeld was en dat daar een diepere betekenis aan gegeven wordt? Het zal wel, maar weet je wat ík ervan denk? Dat de arm  per ongeluk afgebroken is en dat de breuk moeilijk te herstellen was…  Het roze huis tussen mij en het beeld is “De Zolder”van weleer, maar het is al lang geen café meer. De café’s van vroeger, ze zijn allemaal weg. De café’s van de Kuiperskaai. Gevoelens die mijn hart doen breken.     

We zijn een les gaan bijwonen in het UFO-gebouw, in het grootste auditorium van ’t land. Voor mij was het pure nostalgie naar de lessen van vroeger, waarvan ik er veel te weinig heb bijgewoond. Het was een les van professor Eva Brems, bekend in gans Vlaanderen van haar tongkus met Bart Peeters. Het was een voordracht over internationaal recht, als ik mij niet vergis. Ik heb er alvast niets van begrepen. M evenmin. De rest van het  gebouw bulkte van de wetenschap dewelke vaak op een speelse manier werd bijgebracht. Er was ook een band van violisten: drie jongeheren en één jongedame, keurig uitgedost. Ik meen te weten dat er ook lessen werden gegeven door oude professoren, professoren emeriti. Echter géén die ik nog gekend heb. Dié zijn allemaal dood en zo er nog één in leven mocht zijn… het les geven zou niet meer lukken. Denk ik.

09-10-2017 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge