Theologische beschouwingen leiden tot de opvatting dat de ziekte (en andere rampen die de mens overkomen) een straf is van de goden - of die éne god in ´t geval van een monotheïstische godsdienst. De therapie bestaat er dan ook in bij die godheid in de gunst te komen, in de hoop dat de straf wordt afgewend. Bij de christenen gaat dat vaak via de omweg van de geneesheiligen (cf. de voordracht dr. Bouckaert van een paar jaar geleden) waarvan ieder gespecialiseerd was in een bepaalde tak van de geneeskunde. Er weze nochtans opgemerkt dat de geneesheiligen zélf over geen genezende krachten beschikken: ze treden slechts op als voorsprekers bij hun god - meestal mét succes. Wat de zieke te doen staat: gebed, bedevaart, offerande (vnl. onder vorm van geld).

Bij de Oude Grieken was het iets ingewikkelder. Zij kenden vele goden. Men diende zich te wenden tot dié god, dewelke het leed had veroorzaakt, uit wraak meestal omdat men de god had beledigd (vaak onbewust) of miskend. Men dient te weten dat de Griekse goden nogal snel op hun tenen waren getrapt, in hun eigenliefde gekrenkt. Omdat de patiënt zich vaak van geen kwaad bewust was, wist hij dan ook niet steeds tot welke god zich te wenden. Raadpleging van het orakel was dan de enige uitweg en... dat was allesbehalve gratis. Het orakel gaf dan raad in verband met het offer dat diende gebracht te worden om zich met de godheid te verzoenen. De zwaarte van het offer stond vaak niet in verhouding tot de zwaarte van de misdaad die werd gepleegd... als er al sprake kon zijn van een misdaad, die dan nog vaak onbewust was begaan. Een typisch voorbeeld van de onredelijkheid van de goden was het offer dat de godin Artemis eiste van Agamemnon: hij diende zijn dochter Iphigineia te offeren omdat hij vergeten was een offer te brengen aan de godin teneinde een voorspoedige afvaart naar Troje te bekomen. En hoe onredelijk was het van de goden om levens van onschuldige jonge mensen te eisen! Niet alleen in het oude Griekenland, maar ook in onze christelijke godsdienst, luidde een spreuk: wie de goden beminnen roepen ze vroeg tot zich...

Op 5 april 1933 heeft de god van de christenen een jongetje Georges Moreels, geboren te Elsegem op 23 april 1922, aan de liefde der zijnen ontrukt.

Op zijn doodsprentje, lezen wij: „Heer, Gij hadt hem ons gegeven tot ons geluk, Gij vraagt hem weder; wij geven hem U zonder morren, maar het hert overstelpt van droefheid".

     

            

Artemis was één van de 12 Olympische goden en zij waren het die over ziekte en genezing konden beslissen, al dient gezegd dat ze niet in alle gevallen de macht hadden om het onheil dat ze hadden aangericht ongedaan te maken. In de volgende dia’s zullen de meesten van die goden aan bod komen - en in beeld -, in associatie met allerhande anatomische, diagnostische en therapeutische terminologie. U zult er ongetwijfeld iets van opsteken. Wist u bijvoorbeeld wat een sesquizygotische tweeling is? En dat de oppergod Zeus de eerste is die zo´n tweeling verwekt heeft (bij Leda, koningin van Sparta) en dan nog wel een dubbele tweeling, ja zeker een dubbele sesquizygotische! En dat er in de hele medische wereldliteratuur maar twee gevallen van sesquizygotische tweelingen beschreven zijn?

 

De oppergod had een „avontuur“ gehad met zijn tante, de wijze titanes Methis, en hij had haar zwanger gemaakt. Maar er kwam ruzie van en in een vlaag van woede verslond hij haar met huid en haar. De onbesuisde schrokpartij kwam hem duur te staan: een geweldige maagkramp die opsteeg via zijn borstkas naar zijn hoofd en uitmondde in een onuitstaanbare barstende hoofdpijn. Hephaistos, de god van de smeden, was wellicht de enige die over het nodige alaam en de handigheid beschikte om de schedel vakkundig open te beitelen. De ingreep bracht soelaas en uit het hoofd van Zeus steeg een pracht van een godin op, volwassen en helemaal compleet, in vol ornaat met schild en speer en helm: Athena!

Athena zou voor altijd Zeus‘ meest geliefde dochter zijn. Ook door anderen werd zij geliefd en gerespecteerd, maar niet altijd en niet door iedereen. Ze was weliswaar zeer wijs en zeer kunstzinnig en ze werd genoemd godin van de wijsheid, van de wetenschappen en de kunst, in het bijzonder de krijgskunst en de weefkunst, maar ze was ook hardvochtig en meedogenloos voor wie haar poogde naar de kroon te steken. Dat ervoer Arachne een jonge koningsdochter, die aan ieder die het horen wilde vertelde dat zij mooiere stukken kon weven dan de godin. Ze daagde Athena uit tot een tweestrijd, voor wie het mooiste kunstwerk kon weven. Wat bleek? Het werk van Arachne moest allerminst onderdoen, wel integendeel. De godin voelde zich zodanig in haar eer gekrenkt dat ze haar jonge rivale omtoverde in een spin met de woorden: weef nu maar in eeuwigheid, als ge daar toch zo bedreven in zijt. Athena is altijd maagd gebleven, geen man kon haar bekoren en zeker Hephaistos niet, die allerminst moeders mooiste was. Toen de god van de smeden op de Akropolis een poging deed om haar te verkrachten gaf ze hem een ongenadig harde trap tegen zijn „edele delen“ dat zijn zaad in de schoot van moeder Aarde spoot: Gaia. Op de plek waar dat voorval heeft plaats gehad is Kekrops ontstaan, de eerste koning van de stad Athene. Kekrops had een slangvormig onderlichaam, en was dus de zoon van Gaia en Hephaistos, maar dat Athena daar ook de hand (of liever „de voet“) in gehad heeft zijn de Atheners nooit vergeten: ze hebben haar gekozen tot schutspatrones van hun stad. Dat ze afkerig stond voor mannelijke toenadering, tot daar nog aan toe, maar dat ze niet duldde dat een man haar naaktheid aanschouwde, ook al was het onopzettelijk, en de „dader“ buiten alle proportie strafte, lijkt mij een godin onwaardig. Dat is het leed wat zij Theiresias, de beroemde ziener, heeft aangedaan: blindheid! Zodat hij nooit meer in staat zou zijn een naakte vrouw te „bewonderen“. Later zag ze in dat ze te streng had gestraft, maar omdat ze niet in staat bleek de straf ongedaan te maken, schonk zij hem de gave van de helderziendheid: zien in de toekomst.

29-12-2022 om 15:04 geschreven door kris vansteenbrugge  

Maar zoals het in de Griekse mythologie wel vaker gebeurt: over die blindheid van Theiresias bestaan er twee versies. Niemand minder dan de oppergodin Hera zou ervoor verantwoordelijk zijn. De aanleiding was één van de vele ruzies tussen haar en haar gemaal Zeus. Zij verweet hem zijn geilheid, de talloze vrouwen, sterfelijke en onsterfelijke waarmee hij het bed had gedeeld. En Zeus verweerde zich met de stelling dat de man veel minder geniet van het liefdesspel dan de vrouw en hij er desvolgens alleen maar op uit was om het gebrek aan kwaliteit te kompenseren door de kwantiteit. Hera was het echter met die stelling niet eens en Theiresias, werd erbij geroepen. Theiresias was namelijk, om een reden die buiten het bestek van dit verhaal valt, in zijn jonge jaren een tijd vrouw geweest en een tijd man, en had dus van beide kanten kunnen proeven. „Als we het genot dat de man ervaart tijdens de geslachtsgemeenschap, het cijfer één geven“ zo sprak Theiresias „dan behoort de vrouw het cijfer negen te krijgen“. Hera voelde zich ten zeerste beledigd met het gekende gevolg voor Theiresias: blindheid, later gevolgd door helderziendheid, want ook zij vond de straf achteraf te streng maar kon ze niet ongedaan maken. Hera bleef haar man niettemin trouw en ze wilde hem behagen. Te dien einde begaf ze zich iedere maand naar een mysterieuze bron, de Kanathosbron, die gelegen is op de weg van Mykene naar Epidauros. Ze baadde zich in het water van de bron waarmee ze hoopte telkens haar maagdelijkheid te hernieuwen: „hymenoplastie“! Toen ikzelf in 1995, met zes jonge vrouwelijke atletes naar Olympia toog om er de vrouwenloop (de Haraiën) in ere te herstellen, heb ik de omweg via de Kanathosbron gemaakt om hen door Hera in hoogsteigen persoon te laten overgieten met het water van de bron, omdat er twijfel gerezen was omtrent hun maagdelijkheid, waarzonder hun de toegang tot het Olympisch stadion door de goden zelf ontzegd was (de exacte reden waarom maagden wél en getrouwde vrouwen niet welkom waren in Olympia, leest u ongetwijfeld wel elders op deze blog...)

Hera "ontmaagdt"

Dat Hera er wel eens merkwaardige ideeën op nahield, onder andere over het leven van de stervelingen, bewijst de volgende anekdote. Toen op een dag de os van één van haar priesteressen ziek was en niet in staat om zijn meesteres met de wagen naar de tempel van Hera te brengen, boden Kleobis en Biton, de zonen van de priesteres aan de ossenwagen zelf te trekken tot bij de tempel. Daar aangekomen stelde de priesteres haar beide zonen voor aan de godin met de vraag of zo’n flinke prestatie van de jongens geen beloning verdiende. En de godin liet de beide knapen dood ten gronde neervallen, omdat, zo beweerde ze, de dood het mooiste geschenk is wat te mens kan te beurt vallen. In dezelfde lijn ligt de wijsgerige spreuk die stamt uit het oude Griekenland „dat de gelukkigste mensen, diegenen zijn die nooit geboren zijn“. Kleobis en Biton kregen hun levensgroot standbeeld, heden ten dage te bewonderen in het archeologisch museum van Delphi.

Kleobis en Bioton

Hoe hondstrouw Hera was in haar huwelijk en hoe afkerig Athena stond tegenover geslachtelijke omgang met het andere geslacht, zo overspelig en op seks belust was Aphrodite, de bekoorlijke godin van de liefde. Nymphomanie is de diagnose die bij haar van toepassing is. Voor wie evenzeer op seks belust was als zijzelf had zij de volste sympathie, wie afkerig stond tegenover seks werd daar door haar vaak zwaar voor gestraft. De geslachtsdaad werd door de Grieken wel eens omschreven als „een offer aan Aphrodite“. Talloos zijn de amoureuze uitspattingen van de godin van de liefde. Laten wij er hier slechts één vermelden: die met Dionysos, god van de wijn, dewelke haar een zwangerschap opleverde. Hera wenste haar geluk met die zwangerschap en ze streek over de buik van Aphrodite, maar ze deed het valselijk, met de linkerhand: de vrucht was betoverd! Aphrodite baarde een lelijk monsterachtig kind: een dikke hangbuik, een gezwollen uitpuilende tong, korte ledematen en vooral een enorme penis, die bijna even groot was als de rest van zijn lichaam. Die penis stond altijd in erectie, en, wat ze ons meestal niet verteld hebben in de les „antieke cultuur“, hij stond niet naar vóór maar naar achteren gericht. De geboorte van dat goddelijk „misbaksel“ had plaatsgevonden in Klein-Azië, en daar werd het ook vereerd, of liever „bespot“ en beschimpt vanwege zijn mismaaktheid (voor meerdere tijdrovende details en verklarende afbeeldingen die overigens van generlei didactische waarde zijn, verwijs ik gaarne naar elders op deze blog. Maar onheil sloeg toe: de mensen in de streek werden ziek, het vee stierf, de oogsten mislukten. Het orakel werd geraadpleegd. Het verdict was duidelijk: de goden verdragen niet langer dat de spot gedreven wordt met Priapos, want Priapos is een god, een kind van Aphrodite en Dionysos. De boodschap werd begrepen, het volk spotte niet langer met Priapos en begon hem eerbiedig te bejegenen en hem offers te brengen en de goden lieten alles ten goede keren. U hebt nu ongetwijfeld al begrepen waar de naam „priapisme“ vandaan komt: een uiterst vervelende aandoening...

Zo manziek als Aphrodite was, zo groot was de afkeer die Artemis, godin van de jacht, had voor mannelijke toenadering. Frigide, asexueel... En evenmin als Athena verdroeg zij dat een man haar naaktheid aanschouwde. Voor een dergelijke „misdaad“, die dan nog meestal onopzettelijk begaan werd, strafte zij meedogenloos en buiten alle proporties. Aktaion, een jonge jager, was één van haar slachtoffers. Tijdens één van zijn tochten in de bossen van het Kithairongebergte kwam hij plots oog in oog te staan met Artemis die samen met enkele nimfen naakt aan het baden was in een meertje. De godin was daardoor zo geshockeerd dat zij de verbouwereerde jager besprenkelde met water uit het meer en daarbij een toverformule uitsprak waardoor hij stante pede veranderde in een hert en door zijn jachthonden, die in het hert hun meester niet meer herkenden, werd verscheurd.

Aktaion ziet Artemis naakt

Aktaion in een hert veranderd

Artemis was een tweelingzuster van Apollo. Ze waren kinderen van Zeus en van zijn nicht Leto. De zaak zit zo... Hera was woedend vanwege deze buitenechtelijke zwangerschap en ze zond de slang Python op Leto af. Deze achtervolgde haar tot op het eiland Delos waar zij uitgeput neerviel onder een boom, op het ogenblik dat de barensweeën begonnen. Maar Hera zorgde ervoor dat de weeën zeer pijnlijk waren en dat de baring niet vooruitging. Negen dagen lang. Toen pas kreeg Zeus in de gaten wat er gaande was en hij stuurde zijn dochter Eleithyia, godin van de baring, ter hulp. Een eerste kind werd geboren: Artemis. Het kind groeide zo bliksemsnel dat ze reeds haar moeder bijstond bij de geboorte van haar tweelingsbroer: Apollo. Deze zou de god van de kunsten en de wetenschappen genoemd worden (al stond hij op dat gebied in de schaduw van Athena). Hij werd ook zonnegod genoemd, maar de echte zonnegod was Helios. Ook was hij bedreven met pijl en boog, maar ook op het gebied van de jacht werd hij de loef afgestoken en wel door zijn eigen zus, Artemis. Voor ons medici is vooral van belang dat hij de vader was van Asklepios, de échte god van de geneeskunde. Hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen vertel ik straks. Eerst even vermelden dat hij zelf ook niet ongetalenteerd was op het gebied van de geneeskunde. De auriculoplastie, uitgevoerd op de Phrygische  koning Midas, was alvast een schot in de roos, zij het dat Midas zelf er niet gelukkig van geworden is. Het gebeurde naar aanleiding van een muziekwedstrijd tussen Apollo en de god Pan. Apollo speelde op de lier, Pan op de herdersfluit. Midas, die bevriend was met Pan, mocht scheidsrechter zijn en hij riep Pan uit tot overwinnaar. Apollo was het met deze beslissing allerminst eens, hij trok Midas bij de oren tot ze zo lang waren als ezelsoren, zeggende „wat voor oren hebt gij, dat gij niet hoort dat mijn muziek veel beter is !? zulke oren verdienen geen menselijke gedaante !“ De schande die koning Midas als gevolg van deze „plastische chirurgie“ voortaan te dragen had, was immens: tot het einde zijner dagen gedoemd om met ezelsoren rond te lopen. Hij ging voortaan een tulband dragen waarin hij zijn oren helemaal kon verstoppen zodat niemand kon zien dat hij ezelsoren had. Alleen... voor zijn kapper kon hij het niet verborgen houden. Hij liet de kapper zweren dat hij het nooit aan iemand zou vertellen. De kapper vertelde het aan niemand, maar hij had het er moeilijk mee: het geheim brandde hem op de lippen. Zo erg werd het dat hij ergens te velde een diepe kuil ging graven, in de kuil ging staan en het uitschreeuwde: „koning Midas heeft ezelsoren! koning Midas heeft ezelsoren! koning Midas heeft ezelsoren!“ Niemand had het gehoord en na de kuil weer dicht gegooid te hebben, keerde de kapper met opgelucht gemoed naar huis terug. Maar op de plek waar de kuil werd gegraven groeide een welig struikgewas en telkens als de wind er doorheen waaide hoorden de voorbijgangers in het ritselen van de bladeren: „koning Midas heeft ezelsoren“ en in geen tijd werd het nieuws wereldkundig gemaakt.

Maar over Apollo dienen we in de eerste plaats te weten dat hij de vader is van Asklepios, de allergrootste god van de geneeskunde. Apollo was weer eens verliefd geworden op een stervelinge, Koronis. Maar zwanger zijnde van Apollo begon Koronis een verhouding met een sterveling, Ischys genaamd. De raaf, die Apollo’s geliefde vogel was, had dat opgemerkt en ging Koronis‘ ontrouw overbrieven aan zijn god. Hoe onredelijk de goden konden zijn wist u al. Zo ook Apollo en hij vervloekte de raaf omdat hij Ischys de ogen niet had uitgepikt, en de raaf die eerst een witte vogel was zou voortaan zwarte pluimen dragen en zo ook al zijn nakomelingen. En zijn zuster Artemis gaf hij de opdracht Koronis te doden met haar pijlen. Te laat realiseerde Apollo zich dat Koronis zijn kind droeg. Of was het niét te laat? In allerijl wendde hij zich tot zijn halfbroer de god Hermes met het verzoek een keizersnede op het dode lichaam toe te passen. De ingreep lukte wonderwel (Hermes was overigens niet aan zijn proefstuk toe *). Het kind was Asklepios en Hermes bracht het, in opdracht van Apollo, naar de wijze Kentaur Cheiron. Over hoe het daar verder verlopen is hebben wij het straks. 

(*) Een van de kostbaarste beeldhouwwerken ter wereld is de Hermes van Praxiteles: Hermes, met op zijn arm de pasgeboren god Dionysos, die hijzelf ter wereld heeft gebracht via een keizersnede. Zeus had het kind verwekt bij Semele, dochter van koning Kadmos van Thebe. Op aandringen van Semele zelf had de oppergod zich aan haar vertoond in zijn verblindende goddelijke gedaante: zij kon de aanblik niet verdragen en zij stierf ter plaatse.

Nu nog even vermelden dat we de wetenschappelijke medische term voor tweeslachtigheid, nl. „hermaphroditisme“ te danken hebben aan zowel Hermes als Aphrodite. Het kind dat Hermes bij de liefdesgodin verwekt had, had de uitwendige geslachtskenmerken van de beide geslachten en het kreeg de naam Hermaphroditos. En misschien moeten we nog één god vermelden om ons verklarend medisch woordenboek te vervolledigen: Poseidon, de broer van Zeus en god van de zee. Zoöfilie is de aandoening waarbij de mens zich seksueel aangetrokken voelt tot een dier. Wellicht geen zeer frekwente aandoening, maar voor de Griekse goden was blijkbaar geen aandoening te gek om er de mens mee straffen. Zo strafte Poseidon koning Minos van Kreta omdat hij verzuimd had zijn mooiste stier te offeren aan de god. De straf? Een ziekelijke seksuele neiging ten aanzien van het bewuste dier, neergelegd in het hart van Minos‘ achtgenote Pasiphaë. Met de hulp van de ingenieuze architect Daidalos slaagde zij erin betrekking te hebben met de stier, hetgeen leidde tot de geboorte van het monster Minotauros (half mens, half stier) hetgeen zou lijden tot onnoemelijke ellend.

Deze afbeelding werd gevonden op een antieke vaas: Pasiphaë neemt plaats in een door Daidalos vervaardigde koe teneinde betrekking te hebben met de stier van Minos.

29-12-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Laten we nu terugkeren tot Asklepios, de onbetwiste nummer één van de geneeskunde, die weliswaar slechts als halfgod ter wereld is gekomen en vanaf zijn eerste levensdag werd opgevoed door de wijze kentaur Cheiron, voor wie de geneeskunst nauwelijks geheimen kende. In geen tijd ontpopte Asklepios zich tot een dermate briljante geneesheer dat hij niet alleen in staat bleek alle zieken te genezen, maar ook doden weer tot leven te wekken. Dat was niet naar de zin van Hades, de god van de onderwereld: zijn zaak dreigde op de fles te gaan en de wereld zou overbevolkt geraken. Ingreep van de oppergod was nodig: Zeus doodde Asklepios met zijn bliksem. Maar achteraf zag Zeus zijn vergissing in en hij verhief Asklepios tot de rang van de onsterfelijken, tot een volwaardige god dus. In Griekenland verrezen nu talrijke heiligdommen (meer dan 300!): „asklepions“. Ze konden rekenen op de erkenning door het orakel van Delphi en daardoor was hun succes voor vele eeuwen verzekerd. Hun deuren stonden open voor alle zieken. Enkel zwangere vrouwen en terminaal zieken waren niet welkom: geboorten en sterfgevallen wilde men in het asklepion vermijden. Het beroemdste asklepion bevond zich in Epidauros in de streek Argolis op de Peloponnesos.

Men verbleef er meestal een paar tot meerdere dagen. Er diende betaald te worden, „naar godsvrucht en vermogen“. Eten kreeg men er nauwelijks: vasten was immers een belangrijk onderdeel van de therapie, suggestie was ook belangrijk (handoplegging, hypnose) en tenslotte was er de heilige slaap in het abaton. De duisternis en slaapverwekkende kruiden werkten die slaap in de hand. Dan verscheen de god die vroeg wat de patiënt bereid was te betalen (te „offeren“) voor zijn genezing, hij gaf raad, legde slangen op het lichaam van de patiënt en voerde soms ingewikkelde chirurgische ingrepen uit. Een geval wordt beschreven van een vrouw met een ernstige oogaandoening die bereid was een varken in massief zilver te offeren. Tijdens haar slaap nam de god haar oog uit de kas, bewerkte het en plaatste het terug. De ochtend kwam en de vrouw was genezen.

De tempel van Asklepios in Epidauros

Asklepios, dé god van de geneeskunde

Hét symbool van de artsen: de eskulaap

De tholos (ronde tempel) in Epidauros: de heilige slangen werden er bewaard

Het stadion in Epidauros

Aan de start voor de stadionloop (ik sta 5e van rechts)

Het wereldberoemde theater van Epidauros

Ex voto's

 

Een andere succesrijke, doch minder bekende „genezer“ was Amphiaraos. Hij had zijn heiligdom (het Amphiaraion) in Oropos, een dorp dat gelegen is aan de Golf van Evia, zo´n 50 km ten Noorden van Athene. Er zijn nog goed bewaarde restanten. Mijn meest geliefde plek in Griekenland...

Kruiden die heden ten dage bij ons goed bekend zijn en die courant gebruikt werden in de asklepions: salie, gember, mierikswortel, munt, thym, kamille, ajuin, knoflook...

Vanaf de 5e E.v.C. kwam de directie van de asklepions, die steeds in handen van priesters was geweest, stilaan meer en meer in handen van artsen. De anatomische en fysiologische kennis ging erop vooruit: het verschil tussen de arteriële en de veneuze bloedsomloop, de bouw en de functie van ademhaling- en spijsverteringstelsel, dat de zenuwen in verband stonden met het centraal zenuwstelsel, de ligging van de foetus in de baarmoeder, de structuur en de werking van oog en oor. Schedelboringen werden uitgevoerd, evenals operaties voor cataract, keizersneden en plastisch chirurgische ingrepen. De behandeling van fracturen verbeterde fel en er werd meer aandacht besteed aan de sterilisatie van de chirurgische instrumenten.

29-12-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Angèleke is een klein scharminkeltje op wie ik in mijn puberteitsjaren nog verliefd ben geweest en die ik na zovele jaren ontmoet heb, in het vaccinatiecentrum. Ik had haar niet herkend, zij mij wél. Zij heeft er, op zijn zachts gezegd, een flink stuk van haar vroegere schoonheid bij ingeschoten. Vooropgesteld dat er bij mij ooit van schoonheid sprake is geweest, moet zij van mijn persoontje iets dergelijks gedacht hebben. Ze is exact vier jaar jonger dan ik, amper vier jaar, en dus de pensioengerechtigde leeftijd ook al lang voorbij. Dat ze haar actieve loopbaan doorgebracht heeft als laborante in een fertiliteitskliniek is mij niet onbekend. Ik nodigde haar uit om samen een koffie te gaan drinken. We hadden een aangenaam gesprek over hoe het ging met de gezondheid en hoe het ging met de eventuele kinderen en kleinkinderen en waar we woonden, en ik moet toegeven dat er in de loop van het gesprek flarden naar boven kwamen van de fysieke aantrekkelijkheden van het prille maagdelijke Angèleke. Tot ik vond dat de tijd gekomen was voor een grap, een raadseltje, eentje dat als geknipt was voor een gewezen laborante in een fertiliteitskliniek: kan jij, mijn beste Selleke - ik zei weer „Selleke“ zoals ik dat vijfenzestig jaar geleden altijd al deed - verklaren hoe twee kinderen, die op dezelfde dag geboren zijn en dezelfde natuurlijke vader en moeder hebben, toch geen tweeling zijn? Ze lachte fijntjes, ze hoefde er niet eens over na te denken: „’t zijn er twee van een drieling“ zei ze. Ik stond perplex, nooit eerder had iemand mijn vraag correct beantwoord...

- Zal ík nu eens een vraag stellen? vroeg ze. Weet jij wat een anderhalf-eiige tweeling is?

Ik wist het niet, en ik liet het haar uitleggen.

- Zoals je weet is een één-eiige tweeling het resultaat van de bevruchting, door één spermacel, van één enkele eicel, dewelke zich daarna in twee heeft gedeeld, met als resultaat een identieke tweeling, hetgeen dus onder andere inhoudt dat beiden, per definitie, van hetzelfde geslacht zijn. Een twee-eiige tweeling ontstaat als een vrouw bij een maandelijkse eisprong niet één maar twee eieren produceert, dewelke door twee verschillende spermacellen worden bevrucht, dewelke daarenboven niet eens van dezelfde donor afkomstig hoeven te zijn. Het gaat hier om niet-identieke tweelingen, die niet méér op elkaar lijken dan broer en zuster - of nog minder, in het zeer zeldzaam geval van twee verschillende vaders.

Tot hiertoe was Sellekes uitleg klaar en duidelijk geweest, met begrip voor mijn gevorderde leeftijd en wellicht minder voor het feit dat dit voor mij, gezien mijn medische studies van weliswaar vijfenzestig jaar geleden, „basiskennis“ diende te zijn. Maar, hoe zat het nu met de anderhalf-eiige tweeling?

- Men heeft steeds gedacht dat een eicel nooit meer dan één spermacel kan toelaten. En nochtans... In de medische wereldliteratuur zijn twee gevallen beschreven waarbij bevruchting van één eicel door twee spermacellen geleid heeft tot een tweeling, een één-eiige - met één moederkoek dus - doch allesbehalve identiek en ook niet noodzakelijk van hetzelfde geslacht. Twee bewezen gevallen. Omdat een één-eiige tweeling identiek „hoort te zijn“ heeft men de naam „anderhalf-eiige“ tweeling bedacht, een zonder meer slecht gekozen naam, die door specialisten ter zake het liefst vermeden wordt: zij noemen het een „sesquizygotische tweeling“.

Een mooie naam dus voor iets wat uiterst zeldzaam is: amper twee keer voorgekomen in al die eeuwen dat het mensdom bestaat!? Maar... ís het wel zo zeldzaam? Zijn er niet een aanzienlijk aantal gevallen onopgemerkt gebleven? Selleke vindt het een terechte opmerking van mijnentwege. Ze vindt mij een interessante gesprekspartner. We zullen elkaar nóg ontmoeten...

Zou Selleke beseffen wat een dienst ze mij heeft bewezen? Hoe ze mij in staat heeft gesteld te herstellen van een aantal slapeloze nachten? De zaak zit zo... Over enkele weken geef ik een voordracht - aan de universiteit nog wel! - over een onderwerp dat het midden houdt tussen de geneeskunde en de Griekse mythologie. De zwangerschap van Leda, de koningin van Sparta, zal aan bod komen. Leda was zwanger van de oppergod Zeus, die haar benaderd had in de gedaante van een zwaan - remember „Leda en de Zwaan“ - en tegelijkertijd was ze zwanger van haar echtgenoot, koning Tyndareos. Toen haar tijd gekomen was baarde zij twee eieren. Uit het ene ei kwamen twee - goddelijke - kinderen, van wie Zeus de vader was: ze waren van verschillend geslacht, namelijk Helena - dé Helena van Troje - en Pollux. Uit het andere ei kwamen de twee kinderen van Tyndareos, eveneens van verschillend geslacht, zijnde Klytaimnestra - die de vrouw van Agamemnon zou worden - en Kastor. Twee één-eiige tweelingen dus, waarbij zowel de ene als de andere van verschillend geslacht waren. Daarover zullen mij vragen gesteld worden tijdens het vragen-kwartiertje en ik zag mij niet in staat daar een plausibel antwoord op te geven. Ik zou alleen kunnen antwoorden hebben: „goede vraag“. Het angstzweet brak mij al uit, telkens als ik er aan dacht. Maar nu is dat dus over. Het waren twee sesquizygotische of anderhalf-eiige tweelingen! Ik leef nu onbevreesd toe naar de dag van mijn optreden. Dank je duizend keer, Selleke.

07-11-2022 om 11:26 geschreven door kris vansteenbrugge  

De Vlaamse gezinnen waar geen scheurkalender "De Druivelaar" aan de muur hangt zullen ongetwijfeld dun gezaaid zijn. De Druivelaar 2023 (nu reeds te koop) staat in het teken van Herakles, de grootste held uit de Griekse mythologie. Het blaadje aan het begin van elke maand brengt het verhaal van één van de twaalf werken van Herakles. Elk verhaal is fraai geïllustreerd. Het verhaal is van mijn hand. De illustratie is van Roger Tack, die de vader is van... Chris Tack. Dwars door Grijsloke heeft hier dus een stevige vinger in de pap.

   De Druivelaar 2023: in het teken van Herakles.

   Of is het een Griekse wijsgeer?

   De Heraklesmedaille 1994

    Het boek "Grijslokes Olympiade" (112 p., 1997)


Didier Libbrecht, in de rol van Herakles, richt een dodelijke pijl naar de kentaur Nessos (onzichtbaar op de foto). Het drama speelt zich af een de oevers van de woeste Evvinos-rivier, tijdens de voorbereidende Griekenlandreis in 1993.

03-10-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Zaterdag 27 augustus 2022: Dwars door Grijsloke is uit zijn coronaslaap herrezen. Niet meer het kolossaal aantal deelnemers en niet meer de ronkende namen van dertig jaar geleden, maar een vlekkeloze organisatie en nog steeds „Vlaanderens mooiste“.

Mijn geluk kan vandaag niet op: een kind van eigen bloed, dat twee jaar in coma heeft gelegen, is terug. Springlevend. Ik loop Jan Deseyn tegen het lijf, een dorpsgenoot. Op één of twee uitzonderingen na heeft hij deelgenomen aan alle edities van Dwars door Grijsloke. Hij heeft honderd marathons gelopen. Of zouden het er honderd-en-één kunnen zijn? Die honderdste marathon bleek achteraf drie kilometer te kort te zijn en ten einde met zichzelf in ´t reine te komen heeft Jan er dan nóg meer één bij gedaan. Jan Deseyn is... tweeëntachtig geworden in juli! Dit is één maand jonger dan ik, en ik loop al minstens tien jaar niet meer. Vandaag neemt hij deel aan de wedstrijd over 6,7 km. Hij eindigt op de 169e plaats, er zijn er nog dertig achter hem. We drinken samen een pint na de wedstrijd. Zijn dochter is in de 12,8 km als eerste dame geëindigd. Goede genen liegen niet...

Er waren in totaal, de kinderreeksen meegerekend, zes loopwedstrijden. Van elke wedstrijd kwamen de eerste drie van beide geslachten op het ereschavot. Dat maakt zesendertig gelauwerden in totaal. De jongste kleuters stonden al even fier en gelukkig als de oudere atleten te pronken met hun zwaar bevochten trofee

                                                                                                                            

30-08-2022 om 10:18 geschreven door kris vansteenbrugge  

Vijfenzestig jaar geleden! Jef Van Duyvenbode en ik, we zaten samen in dezelfde klas, het zesde middelbaar. Bij ons zat ook Vera Candaele, met voorsprong het mooiste meisje van de klas. Jef en ik waren allebei smoorverliefd op Vera en we schreven gedichtjes voor haar: ik slechts één, Jef ongetwijfeld meerdere. Zij koos voor Jef en later heb ik vernomen dat Jef en Vera een getrouwd koppel geworden zijn. Háár heb ik niet meer teruggezien. Jef een keer of vier, tijdens alumnivergaderingen van de universiteit. Ik heb nooit nagelaten te vragen hoe het met Vera ging en of hij haar mijn groeten wilde overbrengen. Zij woonden in Mannekensvere, een deelgemeente van Middelkerke. Over Vera praatte hij met mij niet graag, dat was duidelijk. Ik had het gevoel dat hij in mij nog steeds een rivaal zag. Ik zocht en vond in de telefoongids het adres van het echtpaar Van Duyvenbode-Candaele en ik heb meermaals een kaartje gestuurd met Nieuwjaar, en niet iedere keer eentje teruggekregen.

´t Is nu al een jaar of tien geleden dat ik Jef voor het laatst gezien heb. Uit goed ingelichte bron verneem ik dat hij en zijn vrouw nog steeds op hetzelfde adres wonen en in goede gezondheid zijn. Bij een recente opruimactie heb ik een oud, vergeeld notitieboekje gevonden met geboortedata, ook die van Vera: vorige week is ze drieëntachtig geworden. Ik heb mij verstout haar aan kaartje te sturen met gelukwensen en daarbij een gedichtje....

Vera Canipopoulos

(vrije bewerking van het gedicht „Vera Janacopoulos“ van Jan Engelman)

Veralief, wat doet gij mij toch aan?

uw tepelveld is volle maan

mijn wangen gaan weer blozen

ik gaf u gaarn‘ in d’avondstond

een zoentje op uw zwoele mond

met scheerschuim en met rozen

ik zie het met mijn ogen dicht

van binnen brandt bij u een licht

ik zit op hete kolen

laat nu maar de gitaren los

en alle vogels in het bos

’k lap alles aan mijn zolen

Ik kreeg geen bedankje voor de verjaardagskaart, wel een reactie van Jef op mijn gedicht, in mijn mailbox: 

“Hoe ouder de bok hoe geiler... Vera beschouwt uw ontboezeming als ongewenste intimiteit. Ik sta verstomd dat zulke dingen in u opkomen. Waar het hart van vol is loopt de mond van over. Ik weet niet meer hoe ik dit moet benaderen. Overigens moet ik u meedelen dat mijn relatie met Vera op een andere basis steunt, wars van alle heetgeblakerde kalverliefde, veel schoner en waardevoller in een hoger geestelijk welzijn“.

Hoe de eerste vier zinnen dienen geïnterpreteerd te worden laat ik over aan de aandachtige lezer en... staat het mij vrij te twijfelen of de 83-jarige Vera mijn gedicht heeft gelezen? Het gedicht van Jan Engelman konden we anders wel smaken toen we op de schoolbanken zaten en onze leraar vertelde dat het behoorde tot het kruim van de Nederlandstalige poëzie. Wat de laatste zin betreft: Jef vertoont hier de tekenen van iemand die zijn topniveau bereikt heeft, zegge zijn incompetentieniveau, of kortweg „zijn niveau“ (cf. Laurence J. Peter, „The Peter Principle“, ). Hierbij vervangt de persoon de prestatie door het imago. Zo kan een onbekwame werker voordrachten houden over de waarde en de adel van de arbeid, een onbekwame ruimtevaarder zou science-fiction-verhalen kunnen schrijven, een falende minnaar zou zich kunnen uitlaten in lyrische ontboezemingen betreffende de platonische liefde. 

Het is geen absolute noodzaak, maar toch... ik zou graag eens weten hoe Vera er nu uitziet. Oude liefde roest niet, placht men te zeggen.

20-08-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Samen met in ´t bijzonder zijn dierbare echtgenote Rosette, die één van onze trouwste clubleden is, herdenkt Loopclub Grijsloke dit jaar Johan Dhaene ...

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dwars door Grijsloke is terug, na een onderbreking van twee jaar (corona!): op 27 augustus, de 40e Dwars door Grijsloke. Exact vijf jaar geleden, op 27 augustus 2017, overleed één van de voortreffelijkste leden van de Loopclub: Johan Dhaene. In het sept/okt nummer van dat jaar (nr 5, jg 36) heb ik toen een „in memoriam“ geschreven voor mijn goede vriend onder de titel „Vaarwel Daantje“. Het staat nog steeds te lezen op mijn blog: www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3016377.

Op haar facebookpagina brengt zus Trees een ode aan haar geliefde broer, naar wie haar gedachten nog iedere dag uitgaan (cf., www.bloggen.be/pierpont/archief/php?ID=3297465). Mijn broer mag niet vergeten worden, zegt Trees. Het was zijn grote vrees: vergeten worden...

Zijn foto prijkt op pag. 1 van mijn boek „Vlaanderens mooiste“, de geschiedenis van Dwars door Grijsloke vanaf het prilste begin tot het jaar 2016 (cf. www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3296028)

17-08-2022 om 13:56 geschreven door kris vansteenbrugge  

17-08-2022 om 13:52 geschreven door kris vansteenbrugge  

24-07-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

In de zomer van 1979 trok een huis in het Gentse Patershol de aandacht van Stefan Hertmans. De blauweregen hing bestoft neer, maar de geur trof hem diep en bracht hem terug naar zijn kinderjaren. Hij kocht het pand in een opwelling. Verbijsterend was de ontdekking dat de vroegere bewoner een ss’er was geweest. Pas nadat Hertmans het huis twintig jaar later had verkocht ging hij op zoek naar wat er zich tijdens de oorlog had afgespeeld. „Het is onbegrijpelijk“, schrijft hij, „dat alles wat ik toen al had kunnen weten of tenminste toch vermoeden, zo gedachteloos aan mij voorbij had kunnen gaan"

Deze tekst staat achteraan op de cover van het boek „De Opgang“ van Stefan Hertmans, één van onze meest geprezen eigentijdse Vlaamse schrijvers. Ik kreeg het boek voor mijn tweeëntachtigste verjaardag op 4 juni. De hoofdrol is weggelegd voor Willem Verhulst (de „ss’er“), maar een zeer grote rol speelt ook de plááts waar het verhaal zich afspeelt, in het noord-oostelijk gedeelte van het Patershol, waar de schrijver twintig jaar lang, zonder enig „vermoeden“, gewoond heeft: Drongenhof nummer 24. Ik moet bekennen dat dát stukje Gent mij helemaal onbekend was. Het belendend Sluizeken en Oudburg kende ik slechts van naam...

Ik kan niet wachten tot 18 augustus, de dag waarop ik na mijn stroke weer mag beginnen autorijden, om dit deel van Gent te verkennen. Gelukkig is er de trein en op 30 juni is er in de aula van de universiteit de viering van het emeritaat van professor Anne Depaepe, gewezen rector van de UGent. Ik behoor tot de genodigden en er valt best iets te combineren: Patershol in de vóórmiddag, Anne Depaepe in de námiddag.

Op de trein stapt een man mijn coupé binnen en stopt mij haastig een kaart in de handen. Op de kaart staat dat hij een arme sukkelaar is, die dakloos is, honger en dorst lijdt en kou in de winter, en dat hij straks weer langs komt en o zo dankbaar zal zijn als ik hem een centje zal toestoppen en dat God het mij zal lonen. Ook de andere reizigers krijgen zo’n kaart toegestopt. Geen vijf minuten later - ik ben met mezelf aan ´t overleggen of ik zal pogen de beloning van de Allerhoogste in de wacht te slepen - komt een corpulente maar vooral stevig uit de kluiten gewassen treinconductrice het coupé binnengestormd. Ze heeft de man bij de kraag met haar stevige knuisten. Met haar knieën bewerkt ze zijn onderrug en ze laat een krachtige Franse vocabulaire op haar prooi neerkomen: défendu, ramasser, quitter le train... Ze laat het slachtoffer haastig enkele van de uitgedeelde kaarten terugnemen, vooraleer de trein halt houdt in De Pinte. Als de trein weer vertrekt zie ik de sukkel op het perron staan, alsof er niets gebeurd is. Misschien waagt hij straks opnieuw zijn kans...

En dan komt dat beeld mij nog eens voor de geest van die conductrice van de nachttrein van Moskou naar Sint-Petersburg, anno 1985: een fort, ter grootte van een olifant. Ze maakte mij erop attent dat mijn valies de doorgang in de trein versperde en thuishoorde in het bagagerek. Maar het valies was te zwaar en ik kreeg het niet voor elkaar. Toen heeft ze zelf de klus voor mij geklaard. Met één hand...

Vanaf het Sint-Pietersstation is ´t Patershol vlot te bereiken met tram één. Afstappen aan ´t Gravensteen en dan de Kraanlei. Waar we gewoonlijk rechts afslaan om ons via de brug over de Leie naar het plein van de Dulle Griet te begeven en zo verder naar de Vrijdagmarkt waar Jacob van Artevelde nog steeds heer en meester lijkt te zijn, stappen we nu rechtdoor. We zijn in Oudburg. Hier zou eeuwen geleden een oude burg hebben gestaan, vooraleer de nieuwe gebouwd werd wat verderop: het Gravensteen. Wat een feestelijke omgeving: cafeetjes, snackbars, restaurants...! De Oudburg eindigt aan ´t Sluizeken en de Krommewal, die alle een rol toebedeeld krijgen in het boek van Hertmans, maar de belangrijkste rol is weggelegd voor het Drongenhof, de laatste zijstraat van den Oudburg, waar Willem Verhulst, de „collaborateur“ heeft gewoond, in het nummer 24, met zijn vrouw Mientje, die hij niet trouw is gebleven en zijn drie kinderen Adriaan, Letta en Suzy. En waar later de schrijver Stefan Hertmans twintig jaar lang heeft gewoond, zonder te weten welke beruchte Vlaming hem daar was voorgegaan. En zonder te weten dat één van zijn professoren aan de Gentse universiteit - Adriaan Verhulst - de zoon was van Willem Verhulst, de flamingant wiens idealisme zo dramatisch uit de hand is gelopen.

Ook nu hangt aan het huis nummer 26 de blauweregen (bestoft) neer.

Een kwartiertje lopen is het van hier tot aan de aula.  Maar ondertussen heb ik nog ruim de tijd voor een etentje in de Donkersteeg en voor een bezoek aan de Wapy, op de hoek van de Heilige Geeststraat en de Bennesteeg, op een steenworp van mijn eerste studentenkot. De Wapy was toen een „huis van lichte zeden“ en recht ertegenover was nog een dergelijk huis, De Lantaarn - er waren er toen meerdere in die buurt. In de Wapy zat Mireille, vóór het raam, met blote borsten. Op een nacht werd ze vermoord, samen met haar collega uit de Lantaarn: „De dubbele moord in de Bennesteeg“, die voor zover mij bekend onopgelost is gebleven, en waarover ik schrijf in mijn boek „Commilitones“ (pag. 180-182). De Wapy heeft sindsdien talrijke bestemmingen van andere aard gekregen en wellicht zullen maar weinigen zich herinneren dat het ooit „De Wapy“ is geweest. Op de foto zit een man met zijn rug naar de vitrine gekeerd, waarachter sexy Mireille zat, met aan de muur boven haar hoofd een kruislieveheer...

De terugreis. Op de trein naar Oudenaarde komt in De Pinte een jongeman mijn coupé binnen. Hij kan vijftien geweest zijn, of twintig, of iets daartussenin. Hij neemt plaats schuin tegenover mij, zijn zwaar geschoeide voeten, de voetzolen met ijzers beslagen, op de met velours beklede zetels. Ik kijk hem vluchtig aan, zonder de minste zweem van afkeuring. Hij schijnt te willen zeggen: „zeg daar nu eens wat van“. Ik durf niet, zit de hele tijd mijn Metro-krantje te lezen, zonder hem aan te kijken, hoe hard hij ook zijn best doet om mijn aandacht te trekken. Hoe immers kijk je zo iemand aan: met een afkeurende blik of met een blik van verstandhouding? En alles wat daartussen ligt is vatbaar voor verschillende interpretaties en ik heb geen zin in een stuk staal tussen mijn ribben. De trein rijdt blijkbaar door tot Ronse, als ik uitstap in Oudenaarde blijft hij zitten, niet na eerst zijn been van de bank tot in de middengang te laten afglijden, waardoor ik lichtjes struikel. Ik zeg „pardon“...

22-07-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Een fles wijn en een overheerlijke mokkataart, dat is wat mijn lieve attente vrouw had klaargezet op de salontafel. Voor mijn verjaardag, de tweeëntachtigste al !

- Dokter Bourgeois heeft mij de alkohol verboden, zei ik.

- Kom nou, één enkel glaasje op je verjaardag zal toch zeker geen kwaad kunnen. En daarenboven - dat weet ik wel zeker - heeft hij alleen maar het bier verboden.

- Omdat hij weet dat ik geen wijn lust. Zo goed kent hij me wel: we zijn jaren lang collega’s geweest.

Paul Bougeois en ik, we hebben elkaar menigmaal ontmoet op recepties, waar ik dan de enige was die vroeg of ik in de plaats van een glas wijn misschien ook een biertje kon krijgen. Verzoek dat altijd ingewilligd werd. Mijn ingewanden verdroegen geen wijn, ik kon de smaak niet appreciëren en het brandde in mijn maag als azijn. Uitzondering gemaakt voor een zoet Rijn- of Moezelwijntje. En ja, een glaasje Liebfraumilch, dat ging er nog wel in. En toch, in mijn kelder staan behoorlijk wat wijnflessen, de meeste minstens tien jaar oud. Allemaal gekregen, gratis. Nu ja, gratis... U moet weten dat ik tijdens mijn „actieve“ jaren tientallen voordrachten heb gegeven voor verenigingen allerhande, het meest „service-clubs“. Ik heb er nooit een cent voor gekregen, en ook niet gevraagd, al zou ik nooit een attentie in de vorm van een geschenk in natura geweigerd hebben, als vergoeding voor de uren voorbereidend werk en de verplaatsingskosten. Ik herinner mij niet dat het geschenk in natura ooit iets anders is geweest dan... een fles wijn. Ik heb nooit durven zeggen dat ik geen wijn lusttte. Tact...

- Toch zal ik deze fles nu openmaken, zei ze.

Ik bekeek het etiket op de fles: een vin de Bourgogne van 2007. Was de houdbaarheidsdatum niet overschreden?

- Geen sprake van, zei ze. ´t Is een klassewijn, een premier cru, en die wordt alleen maar béter met ouder worden.

Ze schonk twee glaasjes uit. En ik... ik zette er één aan de lippen. ZUUUR ! Dit was erger dan pure azijn! Mijn mond stond in brand, mijn lippen ook. Gelukkig had ik maar een heel klein slokje genomen, anders was het met mij wellicht nooit meer goed gekomen. Mijn vrouw nam ook een slokje. Ook zij vond de wijn wel erg zuur. Aan de wijn kon het niet liggen maar wel aan onze kelder die niet geschikt was om een premier cru te bewaren. De godendrank werd doorgespoeld in het toilet. Even was ik bang dat de zure wijn het email van de WC-pot zou aanvreten. De lege fles werd in de wachtrij geplaatst voor de glascontainer. 

In de wachtrij voor de glascontainer

Ik bekeek nogmaals het etiket: Nuits-Saint-Georges, 1er cru. Er begon mij iets duidelijk te worden. Had ik niet ooit een verhaaltje geschreven waarvan de titel luidde „Nuits-Saint-Georges“? Jazeker! Het is gedateerd 3 oktober 2012 en het prijkt op de pagina´s 83 t/m 86 van mijn Derde Blogboek (ondertitel: „Zwanzerij“) - kijk dat maar even na, u hebt het wellicht in uw boekenkast staan. Die fles was mijn beloning voor een voordracht voor de leden van een club die zich inzet voor het goede doel. Ik schroomde mij om die fles aan te nemen en ik beloofde, na bedankt te hebben, dat ik de fles zou schenken aan... het goede doel.

Op ´t einde van mijn verhaal schrijf ik: „Ik zal de fles schenken aan een goed doel, da’s beloofd. En ´t komend jaar mogen ze mij zeker wéér vragen“. Helaas, ik ben mijn belofte niet nagekomen. Tot mijn scha en schande. En, voor zover ik mij kan herinneren, ´t jaar erna hebben ze mij niet gevraagd.

08-06-2022 om 15:29 geschreven door kris vansteenbrugge  

Is het u, waarde lezer, ooit overkomen - wellicht wel - dat u niet op de naam kon komen van iets of iemand waarmee u nochtans goed vertrouwd bent? U zou het „duizend keer zeggen“ maar, hoe hard u ook uw best doet, het wil u maar niet te binnen schieten. En dat dit verschijnsel zich merkwaardigerwijze haarhaaldelijk voordoet bij één en dezelfde persoon of zaak? Wat u nodig hebt is een geheugensteun, in de vorm van een „mnemotechnisch middel“. Ziehier... U maakt een associatie tussen de persoon (of het ding) waarvan de naam u bij herhaling niet te binnen schiet, en iets of iemand anders met een gelijkluidende naam... Ik geef een voorbeeld... Stel dat ik de naam van de pastoor van ons dorp - pastoor Schollaert - bij herhaling moeilijk kan oproepen uit mijn geheugen. Heeft de pastoor een rode neus? Of heeft hij een dikke buik? Of kan ik mij voorstellen dat hij met meer dan normale gretigheid aan zijn miswijn slurpt? De associatie is snel gemaakt. Zie ik onze pastoor, dan denk ik „schol“ en dan komt ´s pastoors achternaam er, binnen de seconde. Het „mnemotechnisch middel“ heeft zijn werk gedaan. En hier past misschien een ethymologisch intermezzo...

„Mneme“ is Grieks voor „herinnering“. Boeiend wordt het als ik u vertel dat Mnemosyne in de Griekse mythologie de godin was van het geheugen, van de herinnering. Zij was één van de twaalf titanen-kinderen van het oergodenpaar Gaia (de aarde) en Ouranos (de hemel). Haar broer Kronos en haar zuster Rhea waren de ouders van de oppergod Zeus, met wie zij eens negen nachten achtereen het bed deelde. Uit die vereniging van Zeus met zijn tante Mnemosyne zijn de negen Muzen gesproten. Ziedaar...

Maar waar het mij écht om te doen is: ik wil u mededeling doen van de vijf mnemotechnische middelen die mij in mijn leven van veel nut zijn geweest, of nog steeds zijn. Zij zijn ten getale van vijf:

Toen ik, jaren geleden, nog niet écht oud was en nog iedere zondagmorgen ging joggen met de club, had ik een alleraangenaamst trainingsmaatje: Nathalie. En ofschoon ik haar goed kende, ik slaagde er maar niet in haar naam te onthouden. En toen ik haar dat op een dag bekende zei ze dat „Nathalie“ toch niet zo´n moeilijke naam is en dat Gilbert Bécaud een bekend liedje over haar had gemaakt: „mon guide Nathalie“. Sinds die dag is het niet meer voorgekomen dat ik op haar naam niet kon komen, al duurde het soms wel een volle seconde, de tijd die nodig was om de omweg te maken via Gilbert Bécaud en „mon guide“. De laatste jaren zien we elkaar helaas niet meer, maar haar naam vergeet ik nimmermeer: mon guide Nathalie. 

Pampérigouste. In deze résidence (dorp?) woonde ten tijde van Alphonse Daudet ene notaris Honorat Grapazi. Hij was het die de verkoop geregeld heeft van de beroemde molen van Daudet: „de Gaspard Mitifio au sieur Alphonse Daudet“. Pampérigouste, het dorp in de Provence, hoe idyllisch vond ik dát! Maar het was jammer genoeg één van de woorden waar mijn brein geen affiniteit mee had. Met Honorat Grapazi en Gaspard Mitifio was er geen vuiltje aan de lucht, maar de residentie Pampérigouste wilde er maar niet in. Tot ik het mnemotechnisch middel gevonden had: pamper! Ik stelde mij Honorat Grapazi voor als een stokoude en lichtjes incontinente notaris. En zo kwam ik telkens uit bij pampers en ... Pampérigouste. Groot was mijn teleurstelling toen ik vernam dat Pampérigouste niet echt bestaan heeft, dat het een „résidence imaginaire“ was. Ik ben mij daarna zelfs gaan afvragen of die hele molen niet verzonnen was. Ware het niet dat ik hem drie keer bezocht heb - met eigen ogen gezien - en dat er een foto van de molen hangt in mijn slaapkamer...

De pincode van mijn eerste bankkaart was 3824. Ik had die geleend van het telefoonnummer van mijn moeder zaliger. Ik belde haar bijna dagelijks en het nummer zat in mijn hersenen gebeiteld: 293824. Telkens als ik mijn pincode ergens diende in te geven moest ik in mijn hoofd het telefoonnummer opdreunen. Anders zou het niet gelukt zijn. Mijn mnemotechnisch middel was hier dus 29....

Firmin en Lieven Colardijn waren twee kunstschilders, afkomstig uit Kortrijk, die in het midden van de vorige eeuw naar Tiegem (een deelgemeente van Anzegem) zijn komen wonen. Ze lieten er allebei een villa bouwen, bovenop de Tiegemberg: villa Maenemin (Firmin) en villa Zonnekracht (Lieven). Firmin ligt begraven op het kerkhof van Tiegem; op zijn graf staat een standbeeld door zijn broer gemaakt. Over hen en over een tiental andere grote kunstenaars die Tiegem in die glorietijd bevolkt hebben, heb ik twee cursiefjes geschreven (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3179936 en www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3180129). Ik kon hun namen zo voor de vuist opdreunen: Huys, Stientjes, Vandewoestijne, Desaedeleer, Mulders, Moortgat... . De naam „Colardijn“ wilde echter nooit lukken. Tot de berg waarop ze beiden woonden te hulp kwam. De bergen in de Tour de France worden „col“ genoemd. Mijn geheugensteuntje wás er: van col naar Colardijn was een poepsimpele stap.

En dan is er nog die Griekse boekhandel in Athene, niet ver van het Syntagmaplein. De grootste boekhandel van Griekenland, naar men zegt. De naam: Eleftheroudakis. Niet onoverkomelijk moeilijk te onthouden. Zeker niet voor wie een beetje Grieks kent en weet dat „eleftheria“ vrijheid betekent. Voor mij evenwel een onmogelijke opdracht. Tot ik enkele jaren na mijn eerste bezoek aan Athene en zijn befaamde boekhandel een groep schoolkinderen zag ronddartelen in de Eleftheroudakis. „Des élèves“ zei een Waalse vriend die mij vergezelde. Elève-Elefteroudakis: de associatie is mij altijd bijgebleven...

28-05-2022 om 10:15 geschreven door kris vansteenbrugge  

Op 5.12.2018 werd een student door zijn medestudenten, clubleden van „Reuzegom“ de dood ingejaagd. Op een gruwelijke manier. Een studentendoop! Laat de straf voor de moordenaars eveneens gruwelijk wezen... Maar wie zijn die „moordenaars“? Alle Reuzegommers, achttien in getal, staan terecht.

„FAMILIE WIL ALLE REUZEGOMMERS GESTRAFT ZIEN“ blokletterde Het Laatste Nieuws op 30/4 op de voorpagina. Mag ik hier pleiten voor enige voorzichtigheid? Zouden er onder die achttien niet enkele „rechtvaardigen“ geweest zijn, die niet meegewerkt hebben aan die „moord“ en het er niet mee eens waren? Het weze er maar één...

Mijn kostschooltijd van vijfenzestig jaar geleden komt mij voor de geest: de smeerkaasaffaire en de chocoladeverkoop. Neem, waarde lezer, rustig de tijd om mijn verhaal te lezen op www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=123515 op datum van 8.12.2008. De titel luidt „Oostende“.

In die tijd had men geen vier à vijf jaar nodig om de schuldige te straffen. En wat ik later aan de universiteit heb meegemaakt! Mij werd gevraagd, als preses van het Seniorenkonvent (de overkoepelende vereniging van alle regionale studentenclubs) de inname van de stad Damme op te luisteren met een studentikoze speech, op de pui van het stadhuis. De bezetting van de stad Damme, het was een groot succes: op de voorpagina’s van de kranten. Mijn speech werd uitgezonden op de nationale radiozender. Ik wist toen niet eens wat de bedoeling was van dat groots evenement: een protestactie tegen het rectoraat van de universiteit, een eis voor betere huisvesting voor de studenten - kort daarvoor was een studente overleden door een gasuitwaseming op haar kot...

´s Anderendaags werd de presides van de vier studentenkonventen de toegang tot de universiteit ontzegd. Voor mij, die toen in het laatste jaar geneeskunde zat, een ramp! Zoals ik al zei, in die tijd waren er geen vier à vijf jaar nodig om een vonnis te vellen. Gelukkig is de rector één dag later op zijn beslissing teruggekomen...

Wat ik met dit betoog wil bepleiten? Dat de schuldigen streng gestraft worden in deze zaak, „de zaak Sanda“. Alléén de schuldigen! Geen sinecure... Vier à vijf jaar zouden moeten volstaan...

06-05-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Oekraïne. O, grote gruwel! Here God, ik moet er niet aan denken. Maak daar een einde aan, ik weet dat Gij dat kunt. En geef mij één dag terug uit de jaren 1957-63. Laat mij nog éénmaal binnenstappen in de friture van Njora Nikiforova, al weze het in een vizioen, een droom. Over de mooiste uren van mijn aards bestaan heb ik geschreven in mijn boek „O jerum jerum jerum...“ in 2006, later verschenen als „Commilitones“:

De "frituur Njora" aan de Sint-Kwintensberg. Njora was een blonde Oekraïense. Met haar achternaam heette ze Nikiforova en ze was afkomstig uit Apostolona, een dorp op zo'n honderd kilometer van Dnjepropetrovsk. Ze heeft mij enkele woordjes Russisch geleerd en ze had de beste frieten met stoverij van het heelal. Tot diep in de nacht bleef ik er plakken: we speelden er kaart, of dammen of schaken, of we filosofeerden over het leven. Ik heb er waarschijnlijk meer uren gesleten dan op de banken van de auditoria.

25-04-2022 om 14:42 geschreven door kris vansteenbrugge  

Lieve Astrid,

Reeds vele tientallen jaren ben ik verslaafd aan „2 voor 12“, de onovertroffen quiz op de Nederlandse TV. Ook een beetje verslaafd aan de even onovertroffen presentatrice: jij dus... Noem het gerust „verliefdheid“: je lieve glimlach, je aanlokkelijke stem, je stielkennis. En toch ben ik bang dat er na al die jaren een beetje sleet begint te komen op mijn verliefdheid. Sta mij toe dat ik het uitleg...

In den beginne vond ik geen graten in het feit dat jij „srijven“ zei omdat je de „schr“ niet kon of niet wilde uitspreken. Integendeel. Ik vergaf je veel, zoals dat gaat onder jonge verliefden, die elkaars fouten met de mantel der liefde bedekken, ja, er zelfs door opgewonden raken. Er was overigens een goede verklaring voor dat „spraakgebrek“ van jou: niemand zal immers ontkennen dat „srijven“ gemakkelijker uit te spreken is dan „schrijven“. Een ander spraakgebrek waar ik opgewonden door raakte was de manier waarop jij „vier“ uitsprak: „fieë“! Al vind ikzelf „fieë“ moeilijker uitspreekbaar dan „vier“. Tot hier niets aan de hand dus. Edoch...

Laten we even teruggaan in de tijd, toen de Nederlander Joop Zoetemelk één van de beste wielrenners ter wereld was. De Nederlanders spraken zijn naam uit als „Soetemelk“ en daar kon ik nog wel enig begrip voor opbrengen. Als naam en voornaam in één adem uitgesproken worden, is „Joop Soetemelk“ de enige correcte uitspraak en zelfs de enige „technisch mogelijke“ uitspraak, d.i. zonder gevaar de tong te breken. Of je zou er „Joob Zoetemelk“ moeten van maken, maar dat is taalkundig niet toegelaten. Toch is dàt hetgeen een vrijgevochten sportjournalist er jaren geleden van maakte: „Zoetemelk“ met „z“, alleen als er „Joob“ vóór kwam, in alle andere gevallen bleef het „Soetemelk“. Ik wond er mij mateloos over op. Onlangs hoorde ik jou, lieve Astrid, tijdens een „2 voor 12“ iets vertellen over een „grood zwaard“. Vroeger zou ik het je niet kwalijk genomen hebben. Maar onze liefde begint te tanen, vrees ik...

31-03-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Zopas verneem ik dat de warenhuisketen Colruyt, tot niet nader genoemde datum, een korting van 3% verleent aan mensen die vluchtelingen uit Oekraïne in huis nemen. Een mooie daad van menslievendheid. Gaarne zet ik hier dan ook iets tegenover...

Voor al wie vóór 1 mei a.s. mijn boek „COMMILITONES“ (uitg. begin 2022) bestelt, via www.shopmybook.be (prijs 17,05 €), zal ik 51 cent (*) overschrijven naar de instanties die instaan voor het heil van de vluchtelingen. Medeleven met de gruwel in Oekraïne en tezelfdertijd ter nagedachtenis van Njora Nikiforova, een Oekraïnse (uit Apostolona in de buurt van Ndjepropetrovsk) die tijdens mijn studentenjaren in Gent een friture uitbaatte op de Sint-Kwintensberg, alwaar ik meer uren heb doorgebracht dan op de banken van de auditoria - in mijn boek wijd ik daar een paar pagina’s aan.

(*) 51 cent, zijnde 3% van de kostprijs van het boek; dit gaat niet af van mijn schrijversloon (royalties), want dat bedraagt ... 0,00 euro.

20-03-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Op een ijskoude ochtend lag Brownie stokstijf in ´t midden van de schapenweide, waar ze dertien jaar rondgedarteld had, samen met Blanche, het andere Ouessantschaapje. Brownie was al enkele dagen ziek en nu was ze er plots niet meer. ´s Anderendaags zijn ze haar komen halen van het vilbeluik. Ondertussen was Blanche rustig verder blijven grazen alsof er niets aan de hand was: ze moet gedacht hebben dat haar levensgezellin sliep. Toen Brownie weg was werd Blanche onrustig, gejaagd liep ze rondjes in de weide, ze ging op een heuveltje staan en speurde daar de horizon af, ze at niet meer. Een dag later lag Blanche dood in haar hok. Van verdriet. Ik had een voorgevoel gehad: een on geluk komt nooit alleen, en... geen twee zonder drie?

De dag vóór de aangekondigde februari-storm lieten we onze dode appelboom omhakken: de kans op omwaaien en eventuele stormschade was te groot geworden. En tóch kwam het onheil. Nummer drie.

Ik was de gevelde boom aan ´t opruimen toen plots honderd bellen en cimbalen in mijn hoofd weerklonken. Ik wou mij afvragen wat er gaande was, maar ik slaagde er niet in ook maar één zinnig woord uit te brengen. Ik wilde met mijn rechter hand naar mijn neus grijpen maar ik belandde in mijn linker oor. Hier was iets ernstigs aan de hand...

Dank zij het snelle ingrijpen van mijn dierbaren arriveerde ik in geen tijd op de spoedafdeling van het AZ-Groeninge Kortrijk. De equipe van de stroke-unit stond mij al op te wachten. Was ik pakweg een uur later ter plaatse geweest dan was het slecht afgelopen met mij: men heeft het mij daar meerdere keren op het hart gedrukt.

Mag ik nu, lieve lezer, een rauw realistisch intermezzo inlassen, en mag ik mijn lieve lezeressen, althans zij die het echt goed met mij menen, verzoeken de nu volgende cursief gedrukte regels over te slaan, omdat ze té ontluisterend zijn: 

Je wordt meteen vastgeklonken aan een bed in de stroke-dienst (de dienst van de beroertes). Een vijftal slangetjes in de linkerarm, waarmee je verbonden bent met toestellen die je leven in handen hebben. Je leven hangt hier dus aan meer dan één slangetje. Enkel de rechter hand is vrij: om op de alarmknop te drukken en... de bedpan te bedienen. Tracht u, beste seksegenoot, in te leven in de toestand:

1° linkerhand geïmmobiliseerd vanwege de talrijke slangetjes;

2° je beschikt enkel over de rechterhand om de bedpan te bedienen; het lukt niet om de plas in de hals van de fles te deponeren; maar er zijn verzachtende omstandigheden want nooit eerder heb je met zo’n bedfles gewerkt, je bent je coördinatievermogen in de rechterhand kwijt en je bent angstig;

3“ de lakens zijn nat, de verpleegster is niet vrolijk, lakens verversen is een zware karwei;

4° een half uur later moet ik weer, want liggend op mijn rug heb ik mijn blaas niet kunnen leegplassen; het lukt nu beter; alles in de fles; ik neem de fles van tussen de lakens, maar ik ben onzeker, ik beef, en daar gaat mijn fles; alles is weer op het bed; de verpleegster is nu ronduit kwaad; als het nog eens gebeurt zal ze mij laten liggen in het geplas; het is mijn eigen schuld, ik moet maar om hulp vragen bij het plassen...

5° weer een half tot één uur later doe ik het nogmaals zelf; het begint immers te lukken en mijn getormenteerde penis met moederlijke zorg in een plasfles laten stoppen door een zuster, die, wie weet, ooit nog bij mij geassisteerd heeft toen ik hier arts was, vind ik té ontluisterend, zoals ik al zei; ik zou haar willen zeggen dat ik haar rijkelijk zal vergoeden, als ze mij haar coördinaten maar wil geven, maar... mijn spraak is weg; ik druk dus niet op de alarmknop, het plassen lukt en de fles is nu behoorlijk vol; ik ben daar fier op; tot de fles weer uit mijn krakkemikkige hand glijdt;

6° de maat is nu vol; nog éénmaal zal de zuster verse lakens leggen en als ´t nog één keer gebeurt krijg ik een pamper om; de ultieme vernedering;

7° ik besef dat mijn volgende kans mijn allerlaatste is; en ondanks mijn gedeeltelijk verlamde rechterhand en mijn geïmmobiliseerde linker, komt de gevulde bedfles feilloos op het nachttafeltje terecht; daar moet een slok op gedronken worden; maar het glas water valt uit mijn hand, op het bed, op de plaats waar... u weet wel; de zuster is in alle staten; help! het is niet wat ze denkt; droge lakens legt ze niet meer; mijn spraakverlamming belet mij te vertellen wat er gebeurd is; ik krijg een pamper aan; help!!!

 Ik krijg een slaappil en ik slaap nu tot de ochtend. Bij het wakker worden slaag ik er in voorzichtig enkele woordjes te spreken. Kleine woordjes als „brood“ en „niets“ lukken niet, terwijl „arrondissementscommissaris“ en „volksvertegenwoordiger“ er vrij vlot uitkomen. Hoe ondoorgrondbaar toch is het menselijk brein! Maar hoera! ik kan mij nu weer verstaanbaar maken. Tegen de middag spreek ik al bijna helemaal normaal. Het is nu zo goed als zeker: het bloedstolsel in mijn hersenen is verdwenen, opgelost, dank zij het snelle ingrijpen met „antistol“. De hersenschade zal beperkt zijn. Ik kan wellicht nog een tijdje mee...

Nog vijf dagen ben ik in het AZ-Groeninge gebleven, en in die vijf dagen heeft men allesbehalve stilgezeten: electrocardiogrammen, electroëncefalogrammen, electromyogrammen, computertomografieën, medische-resonantie-onderzoek, bloeddrukmetingen, labotesten, logotherapie, kinesitherapie, ergotherapie... En na ieder onderzoek heb ik „dank u“ gezegd, uit de grond van mijn hart, en „dank u“ ook aan mijn ziekenfonds, dat al die onderzoeken betaalt, met de glimlach. Ik praat nu weer normaal en de vinger-neus proef lukt al aardig. Dat die witte sluier uit mijn linker hersenhelft nu maar gauw verdwijne...

10-03-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Is het u al overkomen, beste lezer dat u „goedendag“ wilt zeggen, en u zegt „boekentas“? U hoort uzelf „boekentas“ zeggen en u probeert nogmaals „goedendag“ te zeggen, maar weer zegt u „boekentas“ of iets anders, maar geen „goedendag“. Of u wilt luidop tot tien tellen en u telt: nof, fer, klom, dee... Of u probeert een tekst uit een boek luidop te lezen en u brengt er niets van terecht. In stilte kunt u alles lezen en begrijpen, aan uw verstand lijkt er niets te schorten maar u kan niets gezegd krijgen zoals het hoort. Die toestand duurt ongeveer een kwartier en dan begint het te beteren. Na nog een kwartier is alles over. U hebt een tia doorgemaakt, een Transient Ischemic Attack, ofte een voorbijgaande doorbloedingsstoornis in de hersenen. Ik weet waarover ik spreek: ik heb het driemaal meegemaakt. Hoogtijd om de hulp van bevoegde medici in te roepen. Het belangrijkste onderzoek is een computertomografisch onderzoek van de hersenen, een hersenscan...

Het verdict: geen tumor en het verstand onaangetast. Maar de hersenen zijn gekrompen, zoals dat past bij de leeftijd en dat zal dus de reden zijn waarom het geheugen zo fel achteruitgegaan is en iets bijleren zo hondsmoeilijk gaat. En de letsels die er zijn, ze zijn de handtekening van de tia’s. Gekrompen en verschrompelde hersenen, nog enigszins passend bij de leeftijd. Hoor ik niet bijna dagelijks „ge ziet er nog goed uit... voor uw leeftijd“? Hoe zeer zou ik het op prijs stellen als men zijn bewondering voor mijn persoon zou beperken tot „ge ziet er goed uit“, met weglating van de „nog“ dus, en van de „leeftijd“.

Van dat onaangetast verstand, ik geloof er geen snars van. Gisteren heb ik voor ´t eerst in mijn leven een pandoering gekregen in het damspel, van Chris Tack een telg uit een oud Gents geslacht dat ooit de cyclobalsport in ons land domineerde, een geslacht ook van denksporters, in ´t bijzonder de schaaksport. In het dammen is Chris evenwel nooit erg bedreven geweest, maar in het schaken kon ik maar moeilijk van hem winnen, al dient gezegd dat ik mij zelden kansloos liet overtroeven. Ik had nog zo gehoopt mijn nederlaag in het dammen uit te wissen met een overwinning in het schaken. Geen sprake van! Gewurgd door twee Dames! Een vernedering als deze wens je niemand toe.

  Wit aan zet: MAT !

10-02-2022 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

De derde kamer in de B&B van mijn vriend Romain zal de Anquetil-kamer zijn. Klik hier eerst even op www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3273607, dan bent u er helemaal bij. 

In Mont-Saint-Aignan, nabij Rouen, werd op 8.1.1934 Jacques Anquetil geboren, als zoon van een metselaar uit Boisguillaume. Omdat vader Anquetil niet voor de Duitsers wilde werken veranderde hij tijdens de 2e wereldoorlog van beroep: hij werd aardbeienkweker en vestigde zich in Bouguet, in de buurt van Quicampoix. De kleine Jacques was een intelligent kind: hij was de eerste van de klas en wiskunde was zijn lievelingsvak. Na het lager onderwijs trok hij naar de ambachtsschool in Sotteville, afdeling bankwerker-draaier. Na het behalen van zijn brevet van bankwerker vond hij werk in een fabriek. Na zesentwintig dagen echter hield hij het daar voor bekeken en ging werken in het bedrijf van zijn vader als aardbeiplukker. De reden? Hij kreeg er een maandagmiddag vrij, hetgeen hem toeliet om serieus te trainen met de vrienden van een wielerclubje waarbij hij zich ondertussen had aangesloten. Aanvankelijk had Jacques meer gevoeld voor de hardloopsport maar omdat in de jeugdcategorieën de loopafstanden te kort waren - hij bleek het al op zeer jeugdige leeftijd te moeten hebben van zijn uithoudingsvermogen - ging zijn voorkeur nu algauw naar de wielersport. Hij wilde renner worden, een kampioen. Hij was zeer ambitieus, wilde altijd en overal de eerste zijn, en aan talent bleek het hem niet te ontbreken. Als achttienjarige behaalde hij reeds belangrijke overwinningen waardoor hij al op jonge leeftijd een grote bekendheid verwierf. Hij was een uitstekend klimmer en hij zou uitgroeien tot ´s werelds allergrootste tijdrijder en ronderenner. Op 23-jarige leeftijd won hij zijn eerste Tour de France en later zou hij de Tour nog 4x op zijn naam schrijven, aldus het record van drie Tourzeges (Filip Thijs en Louison Bobet) met twee eenheden verbeterend. Hij is ook de eerste renner op wiens palmares de drie grote rondes prijken: Tour, Giro en Vuelta. Hij schreef ook het werelduurrecord op zijn naam.

Spectaculair is ook het liefdesleven van „maître Jacques“, zoals hij in Frankrijk veelal genoemd werd. Zijn eerste vrouw was de mooie blonde Jeannine, die hij afgesnoept had van zijn huisdokter. Jeannine was zes jaar ouder en ze bleek geen kinderen te kunnen krijgen. Jacques zocht een andere vrouw. Ver ging hij het niet zoeken: hij nam Annie, Jeannines dochter uit haar eerste huwelijk tot vrouw. Jeannine bleef bij hen inwonen. Annie schonk hem een dochter, Sophie. Maar ook dát huwelijk liep op de klippen: Annie verliet met Sophie het echtelijk dak. Ook zijn derde vrouw ging Jacques dicht bij huis zoeken: Dominique, die de ex was van Alain, een zoon van Jeannine!... Dat vond Jeannine al te kras en ook zij vertrok. Dominique is bij Jacques gebleven tot aan zijn dood. Uit dat huwelijk is een zoon geboren: Christophe.

Jacques Anquetil is overleden op 16.11.1987, amper drieënvijftig jaar oud. Hij was terminaal ziek toen hij het bezoek kreeg van Raymond Poulidor, de populairste renner die Frankrijk heeft gekend. Poulidor staat bekend als „de eeuwige tweede“, die meestal de duimen moest leggen voor Anquetil. De woorden die Anquetil toen sprak tot „Poupou“ zijn bekend:

- Ik was meestal eerste, jij tweede. Ook nu zal je tweede zijn. Ik ga eerst.

Poulidor overleed op 13.11.2019, tweeëndertig jaar na Anquetil (op drie dagen na). Zijn achterstand op maître Jacques was nog nooit zo groot geweest...

09-02-2022 om 13:52 geschreven door kris vansteenbrugge