(derde van zeven brieven aan een vriend)

Beste Roger,

Dit is dus al mijn derde verhaal. Met een genoegen dat wellicht groter is dan je denkt, verneem ik dat je vrouwtje mijn verhaaltjes kan smaken. Dat steekt een hart onder al mijn ingewanden en het geeft moed om verder te gaan. Er is alvast weer een deel kwel en kommer. Er is ook een deel waarin een pater een hoofdrol speelt en als ik mij niet vergis ben jij niet zo paaps, om nu eens een torenhoog eufemisme te gebruiken…

Wie ooit Frans geleerd heeft op school en een Frans boek heeft moeten lezen… Veel kans dat het “Tartarin de Tarascon” was, het beroemd boek van Alphonse Daudet. Het verhaal over de onverschrokken held van de Provence, die het plan opvatte om helemaal alleen op leeuwenjacht te gaan in de woestijn van Noord-Afrika. Of hij die leeuwenjacht ooit tot een goed einde heeft gebracht doet weinig ter zake: wat telt is uiteindelijk de intentie, nietwaar. Op leeuwenjacht gaan of de intentie hebben om op leeuwenjacht te gaan, wat maakt het uit? Zeker in de Provence waar de zon, die eeuwig leugenachtige zon de grenzen tussen wat is en wat bijna is, of wat zou kunnen zijn, schromelijk vervaagt. Tarascon ligt niet verder af van Saint-Rémy dan Fontvieille. Meer dan zestig jaar na onze eerste kennismaking sta ik er oog in oog met mijn  grote onovertroffen held, Tartarin. L’intrépide Tartarin! Géén woord dat beter past bij deze man: intrépide. Ik had het woord nooit eerder gehoord en daarna ben ik het ook nooit meer tegengekomen. Het is een woord dat Tartarin de Tarascon op het lijf geschreven is. Was hij er niet geweest dan had dat woord niet eens hoeven bestaan. Intrépide!

Onverschrokken poseert onze held hier op een pleintje dat “Place de Tartarin” heet, of althans zo hoort te heten. Het is duidelijk dat hij reeds een leeuw geschoten heeft en ontdaan van zijn vel. Triomfantelijk plant Tartarin zijn voet samen met de kolf van zijn geweer in de nek van de leeuw. Op een niveau lager zit de schrijver. Alleen hij weet precies hoe de strijd met de leeuw precies verlopen is. Hij lacht fijntjes. Even voel ik mij als die knaap van zestig jaar geleden, toen het verhaal van Tartarin verplichte leerstof was en ik vurig wenste een volwassen man te zijn. Hoeveel vuriger nog wenst deze “volwassen – noem het overrijpe – man” om weer dat jongetje te zijn dat “Tartarin de Tarascon” diende te lezen, waarvan hij nu pas de zin meent te begrijpen. Vaarwel Tartarin. Behoudens een wonder zullen we elkander niet meer ontmoeten…

Binnen het grondgebied van Tarascon bevindt zich in een schitterende omgeving de grote en prachtige Premonstratenzerabdij van Saint-Michel-de-Frigolet, in de volksmond “abdij van de witte paters”. Hier ontstond “Het elixir van pater Gaucher”.

De flessen likeur vlogen de deur uit en het geld stroomde binnen. Er konden nu herstelwerken gedaan worden aan de abdij dat het een lieve lust was en de paters liepen er allemaal piekfijn uitgedost bij in hun nieuwe kraakwitte pijen. Dat alles was te danken aan pater Gaucher en daar was de pater zich wel van bewust. Het ontbrak hem evenwel aan al die moderne apparatuur waarover men ten huidigen dage beschikt om de kwaliteit van het product te testen en zodoende zag de pater zich verplicht zijn brouwsel zelf te proeven en het dient gezegd, vaak was hij in gezegende toestand, vooral in de avonduren. Eén keer liep dat de spuigaten uit. Tijdens de avondmis begon pater Gaucher met luide stemme wulpse liederen te zingen: over paters die naar Parijs reisden, een nonnetje dat met een pater vree, drie jonge maagden die naar het bos trokken, en dies meer. Algemene consternatie en de pater moest zich ’s anderendaags komen verantwoorden bij de abt. Op blote knieën vroeg de pater om vergeving:

- ’t Is de schuld van de drank, zei de pater. Door het dagelijks proeven van de elixir ben ik aan de drank verslaafd geraakt. Iedere avond word ik door satan overvallen en dan ben ik mezelf niet meester. Ik hou ermee op en ik vraag vergiffenis voor mijn zonde, zoniet wacht mij het eeuwig vuur in het hiernamaals.

-  Maar op die manier ruïneert gij ons, pater Gaucher! Zonder uw elixir zullen wij weer in armoe hervallen. Is het dan wel onontbeerlijk dat gijzelf dagelijks van de drank proeft?

- Onontbeerlijk is het, vader abt.

- Toch moet gij doorgaan.

- Stelt gij dan de welvaart van het klooster boven mijn zieleheil, vader abt?

Het compromis dat toen gesloten werd was er één van de bovenste plank. Pater Gaucher zou blijven destilleren en proeven. Aangezien hij vooral ’s avonds door satan geplaagd werd, ontsloeg de abt hem van het bijwonen van de avondmis en teneinde hem desondanks het eeuwige helse vuur in het hiernamaals te besparen baden alle paters samen tijdens iedere avondmis tot de Heer opdat hij zich zou ontfermen over de pater die de abdij van de ondergang had gered. En pater Gaucher brouwde verder en wie een beetje aandachtig luisterde hoorde hem zingen, dat het zelfs doordrong tot in de avondmis: van de paters die naar Parijs reisden, van een nonnetje dat met een pater vree, drie jonge maagden die naar het bos trokken. Tralaliere, tralala…

Zoals ge ziet Roger heb ik een fles elixir gekocht. De fles is tot op dit moment dicht gebleven. Ze blijft voorbehouden tot gij eens op bezoek komt. Ik zal jou eerst een vingerhoedje inschenken zoals de pastoor van Graveson met uiterste zorg inschonk voor Alphonse Daudet, zoals een juwelier die parels telt: enkele milliliter van een groene, goudglanzende, warme, vonkende, verfijnde likeur. In Daudets maag ging de zon op.

Gaarne was ik nog wat verder naar het westen geweest, richting Nîmes, alover de brug van Beaucaire. Enkele kilometer voorbij de brug maakt de weg een brede bocht naar links, ter hoogte van Jonquière St.-Vincent. Toen Alfons Daudet daar op een dag voorbijkwam, zag hij  “de twee herbergen” staan, elk aan een kant van de weg. De ene was vervallen en stil, er was geen klant. In de andere herberg was er volop leven en muziek, er stonden paarden voor de deur, alsook een postkoets, er waren klanten en vertier. Daudet verkoos de verlaten herberg - ikzelf zou niet anders gedaan hebben. Daar zat een eenzame verwaarloosde, zij het niet oude vrouw. Ze keek niet vriendelijk. Waarom kwam de vreemdeling bij haar en niet hiertegenover waar er zoveel meer plezier was, waar de waardin een mooie Arlesienne was en waar ze mooie kamermeisjes hadden? Hier was alleen maar groot verdriet sedert haar twee dochtertjes waren gestorven en haar man vaak uithuizig was. Hoor, zei ze plots, hoort gij daar die zanger? Dat is mijn man! Zingt hij niet mooi? Ja, mijn man gaat daarheen omwille van de Arlesienne en omdat… weet ge, mannen houden niet van een vrouw die aldoor huilt.

De twee herbergen zijn aan mijn neus voorbijgegaan: 't was al laat, Desdemona en Mantequilla moesten nog inkopen doen voor het avondeten en Hendrik verlangde al te hevig naar zijn douche. Die herbergen zullen toch al lang niet meer bestaan hebben, maak ik mijzelf wijs, bij wijze van troost.’ s Avonds lees ik in mijn bed een meer historisch-wetenschappelijk boek over de geschiedenis van de abdij van Frigolet. Er komt geen pater Gaucher  in voor? Heeft Daudet ons hier weer eens voorgelogen? Of is het weer de zon van de Provence die haar rol speelt? Wie zal het zeggen?

Viel het nog mee met de clericaliteit vandaag, Roger? Zet u toch maar schrap, er komt meer.

06-10-2016 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge