In de krant, bij de overlijdensberichten, lees ik dat jonkvrouw Symphorosa van Puyvelde de Merlevede, overleden is in een van onze steden aan de Vlaamse kust, in de gezegende ouderdom van tweeëntachtig jaar. Symphorosa was de dochter van baron van Puyvelde, rijke edelman en woonachtig in mijn geboortedorp. De baron was stinkend rijk, zo werd mij toch gezegd. Men vertelde dat hij vijfentwintig kilometer te voet kon gaan, tot drie dorpen ver, zonder één voet buiten zijn eigen landerijen te moeten zetten. Hij had een dochter en drie oudere zonen. De baron zelf heb ik in mijn kinderjaren vaak gezien. Van de zonen herinner ik mij niets. De dochter heette Symphorosa - intimi zullen haar wellicht Rosa genoemd hebben. Ze was twee jaar ouder dan ik. Van in haar jeugdjaren had ze weinig omgang met de andere kinderen van het dorp. Ze ging ook niet naar de dorpsschool, maar naar een Franstalige school in de buurt van Doornik. Toch heb ik haar meermaals gezien, de zondag in de mis, vooral... haar achterkant. Ze zat altijd helemaal vooraan op één van de stoelen die voorbehouden waren aan de adellijke familie van de baron. Een enkele keer heb ik ook haar voorkant gezien, als ze terugkeerde van de communie. Ik vond er niets aantrekkelijks aan: ze had een opgeblazen papperig, en - zo kwam het mij voor - enigszins pokdalig aangezicht en ze had - ze moet een jaar of twaalf geweest zijn - borsten als van een volwassen vrouw. Grote borsten heb ik nooit mooi of aantrekkelijk gevonden: misschien zaten die borsten van Symphorosa daar wel voor iets tussen. Later, toen ik al aan de universiteit studeerde, liet vader mij verstaan dat jonkvrouw van Puyvelde wel eens een interessante partij kon zijn voor mij. Ik zei dat ze te oud was voor mij. Twee jaar? Dat vond vader geen onoverkomelijk leeftijdsverschil. En dat ze lelijk was. Dat went wel, zei vader. Ook dát vond hij geen doorslaggevend argument. En zij is niet van onze stand, zei ik, zij is van adel en schatrijk, en wij zijn werkmensen, arme duvels. Maar als gij goed studeert en straks zult pronken met een groot diploma en een hoge post zult bekleden, dan kunt ge iedereen krijgen. Dat was wat vader zei en ik denk dat hij dat zelf nog geloofde ook. Vader heeft uiteindelijk wel begrip getoond voor het feit dat ik bij de keuze van mijn aanstaande mijn hart mocht laten spreken, maar dat een serieus universitair diploma niet kon opwegen tegen fortuin en adeldom kon er bij hem niet in. Kortom, hij zou mij niet tegenwerken in mijn keuze, tenzij... het er één zou zijn van boer Mandeville. Want die had mijn vader eens in café "De Lustigen Boer" in een zatte bui verweten voor "profiteur", te gierig om een pint te tracteren. Boer Mandeville was meteen gecatalogeerd als "krapuul" en met hem zijn vijf dochters, die stuk voor stuk honderd keer knapper waren dan Symphorosa van de baron. Soit!

Vanzelfsprekend zou ik geen kans gemaakt hebben bij Symphorosa van de baron. Ik zou overigens niet geweten hebben hoe ik het met haar had moeten aanleggen. En hoe zouden vader en moeder, arme werkmensen zich in zo'n adellijk milieu gevoeld hebben en hoe zouden ze zich daarin kunnen gedragen hebben? Geld zoekt geld, natuurlijk. De jonkvrouw is, toen ze een jaar of dertig was, getrouwd met de zoon van een machtige bedrijfsleider, die qua "materiële welstand" - zo werd gezegd - geenszins diende onder te doen voor baron van Puyvelde. En zo zie je maar dat iedereen op zijn schik komt, zoals ze dat bij ons in het dorp zeggen, dat op ieder potje een dekseltje past.

En nu is Symphorosa van Puyvelde de Merlevede niet meer. Of het coronavirus daar voor iets tussen zit, daar heb ik het raden naar. Ik heb de jonkvrouw niet echt gekend en daarom vervult het bericht van haar overlijden mij ook niet met droefenis. En toch raakt het mij een beetje. Een klein beetje... 

14-05-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Zeer verontrustend lijkt mij het feit dat heel wat patiënten die geïnfecteerd zijn geweest met Covid-19 niet immuun blijken te zijn. Dan mag ook allerminst verwacht worden dat een vaccin (als dat al gevonden wordt!) voor een betere immuniteit zal zorgen. Als daarenboven het virus deze zomer zich niet gaat “schuilhouden” (door allerlei klimatologische omstandigheden) dan ziet het er somber uit. Het zou wel eens kunnen dat dit alles een ingreep is van de natuur, die als doel heeft ervoor te zorgen dat de wereldbevolking terugvalt tot “normale proporties”, d.i. tot het aantal van 100 jaar geleden, zijnde een kwart van de huidige bevolking.  De allereerste slachtoffers zullen dan hoofdzakelijk de +65-jarigen zijn (de toenmalige gemiddelde levensverwachting) en de zwaksten. Als dat niet zo gruwelijk was zou ik zeggen: een flinke zuivering die de gezondheid van het menselijk ras zal ten goede komen. Maar ik ben zelf 80 jaar en… ik zeg dat dus niét.

P.S. En of we nu eindelijk mogen panikeren. Neen, neen en nog eens NEEN! Want... panikeren is nóóit goed.   

10-05-2020 om 15:14 geschreven door kris vansteenbrugge  

't Was de avond voor één mei, drie dagen geleden dus, dat Adrienneke mij opbelde:

- Kom alstublieft direct eens naar hier, er is iets met Maurice.

- Wat is er dan met Maurice?

- Hij staat op het balkon en hij wil eraf springen!

- Maar Adrienneke toch, 't is al zo laat en van hier tot K  is 't een klein half uur rijden en wij zijn nog in volle coronacrisis. Ik mág niet eens langskomen, in acht genomen de quarantainemaatregelen die door de regering zijn uitgevaardigd. En wat wilt ge dat ik doe?

- Hem op andere gedachten brengen.

- Maar... ik kén Maurice niet eens!

(Hier past, geachte lezer, een woordje uitleg – voor een goed begrip)

Ik had Maurice inderdaad nog nooit ontmoet, al wist ik maar al te goed van zijn bestaan af. Ziehier hoe de vork aan de steel zit...

Ik ken Adrienneke al een jaar of dertig, van toen ze trouwde met een oudere collega van mij. Zij was vooraan in de veertig, hij drieënzestig. 't Was haar derde huwelijk. Ze was voor de eerste keer getrouwd toen ze nog geen twintig was, met een knappe jonge kerel die amper één of twee jaar ouder was. Maar van liefde was er al snel geen sprake meer. Hij sloeg haar.  Adrienneke vroeg en bekwam de echtscheiding. Ze was vijfentwintig toen ze opnieuw trouwde met een welgestelde veehandelaar van in de dertig, die een passie had voor dure sportauto's.  Het geluk was echter weer niet aan haar zijde: de man raakte aan de drank en reed zich op een dag te pletter tegen een boom. Met haar derde man tenslotte heeft ze een vrij gelukkig leven gekend. Erg passioneel zal die liefde evenwel niet geweest zijn. Een paar jaar geleden is ze nogmaals weduwe geworden: hij was gestorven in zijn slaap, van ouderdom... En een maand of zes geleden, ergens tussen Allerheiligen en Sinterklaas, belde Adrienneke mij op met de heuglijke mededeling dat ze weer "iemand heeft leren kennen", ene Maurice,  iemand van hare leeftijd - Adrienneke moet nu vooraan in de zeventig zijn - die weduwnaar is en beschikt over een goed karakter en twee universitaire diploma's. En wat ik daarover dacht? Ik moet toen iets geantwoord hebben van "die kans niet laten voorbijgaan, Adrienneke" en "het ijzer smeden als het heet is, Adrienneke". Dat alles ondertussen van een leien dakje is gelopen moge blijken uit het feit dat de zwaar gediplomeerde Maurice een maand geleden bij haar is ingetrokken, in haar groot en luxueus appartement op de derde verdieping in de stad K. Een week geleden nog belde ze mij op om mij te vertellen hoe gelukkig ze was met Maurice, en dat hij een bijzonder goede danser was. Zijn vrienden noemden hem Fred, omdat hij kon dansen als Fred Astaire. Adrienneke had zich al voorgenomen om ook danslessen te gaan volgen. Ze zou zijn Ginger Rogers zijn. En van zodra de corana-quarantaine opgeheven zou zijn, zou ze mijn vrouw en mij uitnodigen op haar luxe-appartement in K, teneinde er kennis te maken met Maurice.

En nu dit!...

- Wil hij zichzelf van kant maken? vroeg ik. Gij woont toch op 't derde, nietwaar? Hij zal te pletter storten en morsdood zijn.

- Nee, hij wil niet dood. Hij denkt dat hij kan vliegen. Hij is op 't ogenblik, god zij dank, weer naar zijn kamer gegaan. Gisteren liep hij ook al met dat idee in zijn hoofd, maar toen zat de wind niet goed, zei hij. Misschien zit de wind nu weer niet goed. Ik vrees dat hij vroeg of laat écht naar beneden springt. Wat kan ik doen, in 's hemelsnaam?

- Ik vrees dat het coronavirus in zijn hersenen geslagen is en dat hij lijdt aan een Ikaros-complex. Wie daaraan lijdt denkt onmogelijke dingen aan te kunnen. Probeer hem tot rust te brengen met een pilletje, een diazepammetje, of schakel een psychiater in.

- Hij zal iedere behandeling weigeren. Ik ben niet gek, zal hij zeggen.

- Dan zie ik nog één oplossing: de peerdepaternoster.

- Hoe gaat dat?

- De patiënt belezen! Slaapt hij goed 's nachts?

- Als een os!

- Dan moet gij het doen, terwijl hij slaapt, en op klokslag middernacht. Het lijkt tovenarij maar het helpt vaak om een ziekte van de geest te verdrijven. Ziehier wat gij doen moet...

Ge besprenkelt de zieke met wijwater en ge zegt:

Hoktus boktus,
een kalverstaart die gekrokt is.
In het land van Ribedebisenaaien
waar de kippen door hun gat kraaien
en de honden met hun staart blaffen
daar kwam een kleine duivel door
die lag te branden voor de deur
in solfer, pek en venijn.
Toen kwam ik van de toilette
daar lag Lucifer op zijn bedde
hij bakte koeken voor alleman
ik kreeg er één van
mijn maat die ervan at
kreeg honger als een kat
en een staart op zijn gat
waar lucifer op zat.
haat, kwaad, kweliaat
botermelk en kropsalaad
en een zwarte peer, meneer!

Dan maakt ge het kruisteken en ge zegt:
In de naam des Vaders en de Zoons
en de Heilige Geest.

Ik heb de tekst van die peerdepaternoster stante pede doorgemaild naar Adrienneke. Deze nacht zal ze Maurice belezen om hem te genezen van zijn Ikaros-complex. Negen kansen op de tien dat het helpt, want ik heb die peerdepaternoster uit een boek van Ernest Claes en die heeft het van Wannes Raps en bij Wannes Raps hielp de peerdepaternoster altijd. 

04-05-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

26-04-2020 om 12:05 geschreven door kris vansteenbrugge  

Dat dit verhaal toch weer over Corona handelt is de schuld van talrijke mails - een half dozijn, als men dat "talrijk" kan noemen - die ik mocht ontvangen als reactie op mijn vorige Corona-verhalen. Die mails, ze wekken gemengde gevoelens op. Enerzijds is het een onomstootbaar bewijs dat mijn blog "gelezen" wordt. Anderzijds zit er bij de meeste een -  weliswaar discrete - ondertoon in van... "Waar moeit gij u eigenlijk mee? gij zijt toch geen expert".  Maar kom, niet één van die mails komt beledigend over en ik mag daar dus niet ongelukkig om zijn. Eén van die mails heeft mijn bijzondere aandacht getrokken, omdat hij een bijzondere positiviteit en blijheid uitstraalt in deze "donkere" dagen en ook omdat hij van M. komt. M. is een goede kennis, of misschien wel een vriend; laten we zeggen dat hij het midden houdt tussen een goede kennis en een vriend... Zijn volledige naam doet hier overigens niets ter zake.  M. is doctor in de economie en/of aanverwante wetenschappen en gepensioneerd, komt uit een liberaal nest, is een levensgenieter en maakt zich de laatste tijd voornamelijk zorgen in de economische gevolgen van de lock down. En wat heeft hij tot zijn grote voldoening gelezen in een of andere krant? Dat er in Kortrijk een dokter is, een cardioloog nog wel, die niet enkel bekommerd is om het medisch aspect van de corona-impasse, maar ook om het economisch aspect. Want, zo ongeveer argumenteert de dokter, als de economie op zijn gat ligt, is er geen geld meer om de medici, etc., in stand te houden en gaan wij allemaal dood. Waarop ik geneigd ben te antwoorden dat als wij allemaal ten onder gaan aan het coronavirus, de economie ook op zijn gat ligt.

Ik vermoed dat M. gaarne wil weten wat mijn standpunt is wat betreft de versoepeling van de quarantainemaatregelen. En ik vermoed ook, of liever, ik ben er wel zeker van, dat hij geen "halfslachtig" antwoord verwacht, zoiets in de zin van "ik denk", "ik vermoed", "ik hoop", "misschien", "'t zou kunnen dat..." en zo meer. Welaan dan, ik zal duidelijk zijn en wellicht nog toegeeflijker voor de economie dan die Kortrijkse cardioloog die hij nu zozeer bewondert en bij wie hij binnen de kortste keren een consultatie wil aanvragen. Sta mij echter één veronderstelling toe: dat over enkele weken, ergens in de maand mei, het aantal nieuwe besmettingen met het nieuwe coronavirus plots, zegge binnen een tijdspanne van een paar dagen, tot nul zal herleid worden. Door veranderingen op klimatologisch gebied. Niet zo gek, als men bedenkt dat het influenzavirus (dat weliswaar niet tot de familie van de coronavirussen behoort) evenmin ons zomerklimaat verdraagt. We wachten dan nog veertien dagen en dan heffen we alle quarantainemaatregelen op. Het virus zal ondertussen verhuisd zijn naar de gematigde zone van het zuidelijk halfrond. De kans dat er dan in onze gewesten nog iemand besmet geraakt door een enkel achtergebleven virus is miniem en de kans dat hij er zwaar ziek door wordt mag dan als onbestaande beschouwd worden, tenzij het om een 65-plusser gaat. En houden we onze veteranen dan verplicht in quarantaine? Op straffe van boete? Bijlange niet. Maar ze moeten weten dat er nog een minieme kans op besmetting bestaat en dat enige voorzichtigheid geboden is. We geven toch ook geen boete aan een levercirrhoselijder omdat hij alkohol drinkt of aan iemand met evenwichtstoornissen omdat hij op een dak klimt. Laten we dus die verplichte lock down voor 65-plussers tijdens de zomermaanden vervangen door een vrijwillige lock down. Laat onze senioren zelf beslissen zodat ze een goed bedoelde maatregel niet als discriminatie kunnen beschouwen. En die ene besmette 65-plusser zal in de zomer heus geen gevaar zijn voor de samenleving.

Ik weet wat M. mij nú zal vragen, al ben ik geen helderziende: en wat ná de zomer? Het virus zal “terugkeren” (bij wijze van spreken) naar onze contreien. In de frisse droge atmosfeer zal het uit zijn schuilplaats komen en weer lustig overspringen van het ene menselijk wezen naar het andere. En dan? Weer quarantaine? Ja, zeker! Want er zal nog geen sprake zijn van voldoende immuniteit onder de bevolking, voor een degelijk vaccin zal het nog te vroeg zijn en een antiviraal medicijn als bleekwater, zoals professor dr. Donald Trump voorstelt, zal zijn collega Marc Van Ranst ál te drastisch vinden.

Maar, mijn beste M., het komt wel allemaal weer goed! Alles komt immers allemaal weer goed... Laten we nu alvast enkele maanden genieten van onze vrijheid, die we nu meer dan ooit zullen appreciëren. En laten we enkele slechte gewoontes die we nu stilaan afgeleerd hebben niet opnieuw opnemen en voor altijd achterwege laten: handen schudden, begroetings-  en afscheidskusjes geven, neuze-neuze doen (geldt enkel voor eskimo's), dicht bij onze gesprekspartner staan en daarbij lustig onze mondinhoud in zijn gezicht spuwen, en zo meer. Zodat we aan 't end kunnen zeggen: dat nadeel hep weer se foordeel gehad.

En dan wil M. natuurlijk weten of hij op dit orakel een huis kan bouwen. Of ik wel zéker ben van alles wat ik hier kom uit te leggen. Overtuigd wel, maar niet zéker. Of is daar geen nuance? Natuurlijk ben ik niet zéker. Ik twijfel. Ongetwijfeld. Ik ben véél te wijs om niet te twijfelen. Maar dat kon ik aan 't begin van dit verhaal niet zeggen. M. zou niet eens verder hebben willen lezen. M. houdt niet van twijfel. M. wil zekerheid.

Er zíjn geen zekerheden, mijn beste M.

25-04-2020 om 23:54 geschreven door kris vansteenbrugge  

21-04-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het virus waartegen wij allemaal strijden heet officieel SARS-CoV-2 en de ziekte die het veroorzaakt heet COVID-19. In de volksmond spreken we van hét coronavirus en dé coronaziekte. Er zijn evenwel meerdere coronavirussen (*) bekend, waarvan er een drietal zéér gevaarlijk zijn voor de mens (het onlangs ontdekte SARS-CoV-2 is er één van). Die gevaarlijke coronavirussen kunnen aanleiding geven tot hevige infectie van de luchtwegen die niet zelden tot de dood door zware longaantasting kan leiden, zij het dan vooral bij personen met verminderde weerstand (o.a. ouderdom). De andere coronavirussen veroorzaken gewoonlijk slechts lichte "griepverschijnselen", áls er al verschijnselen zijn. Bij jonge gezonde mensen wordt zelfs dat gevaarlijk SARS-CoV-2 vaak goed verdragen en bij jonge kinderen gaat de besmetting meestal zelfs symptoomloos voorbij. De infectie gebeurt van mens tot mens, via partikeltjes die door niezen of hoesten rechtstreeks (of onrechtstreeks, via handen of allerlei voorwerpen) worden overgedragen naar de luchtwegen (neusholte, sinussen, keelholte, strottenhoofd, luchtpijp, luchtpijptakken, longweefsel) van "het slachtoffer" via dezes neus of mond. Andere gevaarlijke luchtwegvirussen zijn de griepvirussen waarvan enkele types bekend zijn, vnl. type A en type B die de "influenza" (de griep) veroorzaken, en die jaarlijks zorgen voor - schrik niet - zo 'n half miljoen overlijdens wereldwijd. En dan zijn er nog de rhinovirussen, waarvan er zo'n honderdtal soorten bekend zijn, en die verantwoordelijk zijn voor de "banale verkoudheden".

En ondertussen zijn wij dus allemaal aan 't strijden tegen SARS-CoV-2. Maar... strijden we eigenlijk wel? Voorlopig doen we niets anders dan ons verbergen voor de vijand: we zitten in quarantaine! In afwachting dat we een wapen in handen hebben waarmee we de strijd kunnen aangaan. Dat wapen is: een vaccin. En misschien slagen we er wel in een degelijk bruikbaar vaccin te ontwikkelen tegen het voorjaar 2021. Nog een vol jaar in quarantaine dus? Het zou kunnen dat we ondertussen een bondgenoot krijgen die ons zal toelaten onze schuilplaats gedurende een vijftal maanden te verlaten: de zomer. We hopen erop dat het virus net zoals het griepvirus vooral gedijt in koude en droge lucht en de warmte en het vocht (warme lucht bevat meer vocht dan koude) schuwt. Zodat we deze zomer eventjes uit onze schulp kunnen komen om er na Allerheiligen weer in te kruipen voor een half jaar, waarna we dan met ons vaccin keihard kunnen terugslaan. Het doet mij denken aan de Tweede Wereldoorlog, toen het Duitse leger optrok naar het Oosten. De Russen trokken zich achteruit, zolang tot het winter werd en de barre koude in hun voordeel speelde en zij hun tegenstanders in de pan hakten. Maar zover zijn we dus nog niet. En als het vaccin er eenmaal zal zijn en iedereen zal ingeënt zijn, zal het nog te bezien vallen hoelang die immuniteit zal stand houden. Dat vaccinatie tegen de griep vaak niet langer dan een paar maanden stand houdt en soms niet eens zo lang, is genoegzaam bekend. En dat komt doordat de influenzavirussen in staat zijn zich vrij snel te wapenen tegen de antistoffen in ons lichaam: ze ondergaan veranderingen, ze “muteren”. De virologen vertrouwen erop - onderzoek naar andere coronavirussen heeft hun dat geleerd - dat onze SARS-CoV-2 minder snel zal muteren dan het griepvirus, maar ze zijn er evenzeer van overtuigd dat er van een jarenlange, laat staan een levenslange immuniteit zoals bij de polio- of mazelenvaccinatie, geen sprake zal zijn.

Het wordt dus een strijd die we misschien kúnnen winnen. Op korte termijn althans... Maar wat is de inzet van die strijd eigenlijk? Wat wil de vijand bekomen? Niets anders dan de wereldbevolking - die de laatste honderd jaar verviervoudigd is - binnen de perken te houden, zoals een jager die het wildbestand gezond wil houden door de overtollige exemplaren - in de eerste plaats de oudere dieren - af te schieten. Maar of we die strijd ook op lange termijn kunnen winnen? Wellicht gaan we uiteindelijk tóch het onderspit delven: er komt beslist nog een nieuw virus, dat zich minder gemakkelijk in de luren zal laten leggen.

En de weerslag van deze strijd op de economie? Ach, vergeet de economie! En daarenboven, is het slecht voor de economie als de senioren, de onproductieve pensioentrekkers, sneuvelen?

En of het allemaal zó zal lopen? Ik twijfel. Niét twijfelen zou onwijs zijn. Wie weet kunnen we straks weer genieten van de Tour de France. Over zes weken word ik tachtig...

(*) onder de electronenmicroscoop lijkt het of ieder coronavirus omringd is door een kroon (corona), vandaar de naam.

14-04-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Kunt u zich voorstellen, beste lezer, dat ik mij een hoedje schrok, toen ik een dag of vier geleden het volgende las op een blog (www.bloggen.be/tisallemaiet, d.d. 5 april 2020 onder de titel "DE NIEUWE PEST, vervolg 28, De nieuwe kleren van de keizer", de laatste paragraaf) van niemand minder dan onze grootste -  na het overlijden van Etienne Vermeersch - (moraal)filosoof-literator J.B.

Over de klimaatoorlog, die ook in China zijn oorsprong vond, moet gezegd worden dat hij bedoeld was om de industriële productiviteit in het Westen stokken in de wielen te steken - een opzet welke grandioos mislukte nadat de Amerikaanse Al Gore de wereld rondreisde om te bepleiten dat de boosdoener moest gezocht worden in de uitstoot van CO2 en derhalve in landen zoals China. Maar de Chinezen sloegen kennelijk terug en hoe vernuftig hebben ze dat gedaan! Gebruik makend van het sprookje van de nieuwe kleren van de keizer, wisten zij een gewone griep uit te vergroten tot een ware pestepidemie die in geen tijd de ganse wereld hypnotiseerde en verlamde. Hypnotiseerde: onze eigen viroloog Marc Van Ranst vertelt ons dat het aantal slachtoffers van het coronavirus gelijke tred houdt met het aantal doden gemaakt door een normale seizoensgriep. Echter, de zieken liggen dit keer niet in hun bed, waar zij gebeurlijk ook overlijden als zij hoogbejaard zijn, maar zij worden allen naar klinieken gebracht om daar de bedden te bezetten en te functioneren als bij een dagelijks dodental op te tellen entiteiten. Omdat bepaalde sectoren binnen de gezondheidszorg daar uiteindelijk heel wel bij varen (en wij doelen hier allerminst op de heldhaftige verpleging!), bestaat er weinig weerstand tegen deze tenslotte bijzonder misleidende gang van zaken: waar een zieke met griep in vroegere jaren enkele of zelfs geen enkel doktersbezoek kostte, brengt hij in de huidige aanpak fortuinen in het laatje van het medisch bedrijf. Hebt u er enig idee van, waarde lezer, wat een ziekenhuisbed per dag kost? Welnu, ofschoon de gezondheidssector beter weet, blijft omwille van deze opportuniteit de kritiek op deze aanpak achterwege, zodat de list van China om de westerse economie te verlammen en er uiteindelijk geheel onderuit te halen, met veel brio lijkt te zullen slagen. En de massapsychose doet de rest.

En dát amper drie dagen na mijn telefonisch gesprek met Fernand Lepoint... En Lepoint beweerde nog dat filosofie de meest exacte wetenschap is! Exacter dan wiskunde. Is het dan te begrijpen dat filosofen zó van mening kunnen verschillen? Lepoint, een malthusianist, die het coronaverhaal ernstig neemt en voor wie twijfel niettemin de hoogste vorm van wijsheid is. Vermeersch, eveneens een overtuigd malthusianist, maar die geen twijfel toeliet - over de corona-epidemie heeft hij zich, helaas, niet meer kunnen uitspreken. En dan J.B.: anti-malthusianist-tot-en-met, net zo min als Vermeersch een twijfelaar, en wat de coronahistorie betreft, een... (ik zou haast schrijven "negationist" als dat niet zo'n beladen term was) non believer. Fake news dus...

En wat mis ik nu mijn goede wijze vriend Jack Vanlichtervelde die - nu al meer dan negen jaar geleden! - is heengegaan. Ik zou hem gevraagd hebben:

- Fernand Lepoint?

- Hij heeft gelijk! zou Jack gezegd hebben...

- En Etienne Vermeersch?

- Hij heeft ook gelijk!

- En J.B.?

- Ook die heeft gelijk!

En ik weer:

- Dat kan toch niet: ze hebben alle drie verschillende meningen!

En Jack zou geantwoord hebben:

- Ook gij hebt gelijk! Iedereen heeft overigens gelijk in wat hij zegt of doet, of hij méént althans gelijk te hebben: anders zou hij niet doen wat hij doet.

Jack was een wijs man! Ik prijs mij gelukkig zo'n vriend gehad te hebben.

09-04-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

06-04-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Ik krijg plots de behoefte om een oude kennis op te bellen over de coronatoestanden: Fernand Lepoint, wiens wijsheid en competentie terzake boven alle twijfel verheven zijn.

- Dat ik je opbel, mijn beste Fernand, komt doordat ik mij wat onzeker voel in deze onrustige coronatijd. Ik heb het gevoel dat ik nood heb aan filosofische bijstand.

- Je weet toch dat ik geen filosoof ben?

- Toch noemde iedereen jou "de filosoof". Je had immers filosofie gestudeerd, een jaar of twee, als ik mij niet vergis.

- Eén jaar slechts. Eerst had ik een jaar wiskunde gestudeerd. Daarna ben ik overgestapt naar de filosofie. En ofschoon ik zowel in de wiskunde als in de filosofie grote onderscheiding heb behaald, besloot ik na die twee jaar geneeskunde te gaan studeren, waarna ik mij nog vier jaar gespecialiseerd heb in de bacteriologie en de virologie.

- Je bent dus gestart met twee totaal verschillende wetenschappen, een exacte en een niet-exacte, om uiteindelijk te belanden in een half-exacte wetenschap?

- Met exacte en niet-exacte wetenschap bedoel je de wiskunde en de filosofie. En als ik vragen mag: welke van beide is nu de exacte en welke de niet-exacte?

- De wiskunde is de exacte, natuurlijk.

- En als ik je nu vertel dat de filosofie exacter is dan de wiskunde?

- Hoezo?

- Ik geef je een voorbeeld. Vraag aan een mathematicus om een willekeurige hoek te verdelen in drie, en hij zal onmiddellijk antwoorden dat zoiets onmogelijk is. Terwijl zelfs de meest nederige filosoof zich zo'n "trisectie" heel goed kan voorstellen. Of neem nu de verdeling van een ronde taart in zeven gelijke stukken, een probleem waar jij een paar jaar geleden mee geworsteld hebt (ik lees je blogs hoor!). Géén wiskundige die dit tot een goed einde kan brengen, zoals jij maar al te goed weet. De filosoof daarentegen...

- Ben je daar nu echt van overtuigd?

- Waarvan?

- Dat filosofie een exactere wetenschap is dan wiskunde?

- Ik wél, ja. Maar ik kan mij vergissen. En dat ik daarvan overtuigd ben, wil nog niet zeggen dat ik daar zéker van ben. Er is een nuance...

- Je twijfelt dus.

- Ja, ik twijfel. En ik vind dat er altijd een zekere vorm van twijfel moet zijn.  Niets is absoluut waar.  Niets is altijd voor de volle honderd procent waar en niets is altijd voor de volle honderd procent onwaar. Wat iedereen voor waar aanvaardt is wellicht voor 99,99999999 % waar, maar toch ook voor 0,00000001 % onwaar. En omgekeerd.

- Dat begrijp ik niet goed. Dat één gelijk is aan twee keer een half, en dat de kortste weg tussen twee punten een rechte lijn is, daar valt toch geen speld tussen te krijgen.

- Dat zou ik niet durven beweren. Neem nu een sinaasappel: is die gelijk aan twee halve sinaasappels? Men is geneigd om "ja" te antwoorden, maar... houdt men dan wel rekening met het sap dat er verloren is gegaan bij de verdeling in twee? En wat de kortste weg tussen twee punten betreft... Dat geldt in de eerste plaats slechts in de euclidische meetkunde en daar komt nog bij dat het zelfs dáár niet zeker is: het is een axioma en dus nooit bewezen!

- Ja, ik begrijp dat het allemaal niet zo simpel is en dat twijfel aan de basis ligt van alle wetenschap en alle waarheid - in dubio veritas, zoals de Oude Romeinen zegden - maar mogen we het nu misschien even hebben over onze strijd tegen het coronavirus?

- Je bedoelt natuurlijk het coronavirus covid-19, de fameuze verwekker van de pandemie, waaronder wij allen gebukt gaan. Dat virus is een onlangs opgedoken lid van de coronafamilie, waartoe ook andere bekende boosdoeners als het MERS-virus en het SARS-virus behoren. En wat je daar zegt over onze strijd tegen het virus: wij "strijden" niet! We kúnnen niet, we hebben immers geen wapens tegen het virus en het enige wat we kunnen doen is vluchten, ons verbergen in bunkers (zoals tijdens de oorlog), zijnde "ons kot", in de hoop dat het virus er weldra het bijltje bij neerlegt, rond half mei misschien, onder invloed van klimatologische veranderingen bijvoorbeeld. En dat behoort tot de mogelijkheden, maar één virusje zal ongetwijfeld de dans ontspringen en dat zal dan wel zorgen voor een leger van triljoenen nakomelingen die ons tegen het einde van dit jaar opnieuw bij de strot zullen grijpen.

- Maar dat het virus vanzelf zal verdwijnen - op dat ene virusje na dan - is niet zeker?

- Het is absoluut niet zeker.

- En wat staat er ons dan te wachten?

- Afwachten tot tachtig procent van de bevolking immuun is voor het virus. Die immuniteit kan voorlopig enkel bekomen worden door de besmetting zelf, en met de huidige quarantaine-maatregelen kan dat nog héél lang, zelfs jaren, duren. Als Johnson & Johnson erin slagen zo snel mogelijk een degelijk vaccin te vinden zit de kans erin dat we na de winter reeds weer uit ons kot mogen komen.

- Maar dan zullen er reeds velen gestorven zijn aan de "coronaziekte"?

- Niet, als wij ouderen, door ons streng aan de maatregelen te houden de besmetting kunnen vermijden, zodat we tot de twintig procent "onbesmetten" blijven behoren.

- De jongeren mogen dus de teugels wat laten vieren?

- Zeer zeker. Jongeren hebben meestal niet of weinig te lijden onder de besmetting en zelden gaan ze eraan dood. Men zou kunnen zeggen dat het virus het niet zozeer op de jongeren gemunt heeft.

- Wat zou daar de reden voor zijn?

- Ik meen te mogen veronderstellen dat dit een retorische vraag is, tenminste als je om een medische verklaring vraagt. De filosofische verklaring, en waarom dat virus - en in de zeer nabije toekomst wellicht nog talrijke nog meer kwaadaardige virussen - op ons afkomt, wil ik je hierbij geven.

- Ik luister geboeid.

- Welnu. De reden waarom de natuur - die sommigen "god" noemen - dit op ons afzendt kan moeilijk een andere zijn, dan om het aantal mensen dat de wereld bevolkt uit te dunnen. Er zijn voorbeelden genoeg van diersoorten wier aantal door "natuurplagen" allerhande tot normale proporties is teruggebracht, nadat het uit de hand dreigde te lopen. En heb je al een jager aanhoord, die vurig pleit voor zijn geliefde job: om het wildbestand op een gezond peil te houden, ervoor zorgend dat vooral de oudere dieren afgeschoten worden.

- De wereld is dus overbevolkt en wij, jij en ik, moeten zo snel mogelijk de plaats ruimen! Ben jij daarvan overtuigd?

- Daar ben ik van overtuigd.

- Twijfel je dan niet? Je vond toch dat twijfel als het ware het "enig zaligmakende" is?

- Maar natuurlijk twijfel ik. Dat ik van iets overtuigd ben, betekent nog niet dat ik niet twijfel. Laat ik dat met een voorbeeld verduidelijken. Jij zowel als ik zijn ervan overtuigd dat Kerstmis dit jaar op 25 december valt, nietwaar? En toch twijfel ik daaraan... Is dat duidelijk?

- Ja...

... heb ik toen maar gezegd. Al was het me niet helemáál duidelijk. Maar nu ik erover nadenk, ik denk dat hij gelijk heeft. Maar ik twijfel.

02-04-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het coronavirus (covid-19): is dát de catastrofe die zich vlgs Malthus (eind 18^e eeuw) rond deze tijd zou voordoen? Ik denk het niet. Malthus baseerde zich op de vaststelling dat de wereldbevolking op geometrische wijze toeneemt hetgeen onvermijdelijk een overbevolking met zich meebrengt. Massale kindersterfte door ondervoeding, massavernietigingswapens, (ontoereikende) geboortebeperking, e.a., hebben dit proces weliswaar vertraagd, maar misschien heeft de mensheid met 7 à 8 miljard nu een kritiek punt bereikt. En hoezeer de mens ook tegenspartelt, de natuur heeft voor alles een oplossing. Covid-19 dus?

Geleerde virologen verwachten dat het virus over een zestal weken vanzelf verdwijnt. Maar dat is helemaal niet zeker. Het zou best kunnen dat het pas verdwijnt als iedereen de besmetting heeft opgedaan, laten we zeggen over pakweg twee jaar, en zó lang duurt het wellicht vóór er een vaccin is gevonden. Tegen die tijd echter zal ongeveer drie procent van de wereldbevolking, zijnde zo'n 200 miljoen mensen, aan de "coronagriep" gestorven zijn, en zullen alle anderen door de ziekte zelf immuun geworden zijn. Die 200 miljoen zullen vrijwel uitsluitend ouderen en door chronische aandoening verzwakten zijn, "niet-productieven" en "steuntrekkers" dus. Een catastrofe weliswaar, maar óf dat slecht is voor de economie?...

De échte grote catastrofe die door Malthus werd voorspeld, moet dus nog komen. Vermoedelijk door een véél kwaadaardiger virus dan covid-19, een virus dat méér dan drie procent dodelijke slachtoffers zal eisen, dat de wereldbevolking zal halveren of misschien wel decimeren. Voor de enige “min of meer pijnloze” maatregel die we hadden kunnen nemen om de catastrofe te voorkomen is het nu wellicht reeds te laat: drastische geboortebeperking...

09-03-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Lieve Lezer(es),

Ik wens u een voorspoedig, gezond en gelukkig 2020.  Van ganser harte hoop ik een beetje tot dat geluk te kunnen bijdragen door mijn maandelijks verhaaltje op De Druivelaar en door mijn blogs:

1° www.bloggen.be/dzeus: met duiding i.v.m. het Druivelaarverhaal van de maand;

2° www.bloggen.be/pierpont: met af en toe wat onnozel geschrijf;w.bloggen/d“duid

3° www.bloggen.be/kris: met wonderbare verhalen over leven en werk van drie Onbekende Vlamingen;

4° www.bloggen.be/zerar, een blog die 12 jaar geleden (in 2008) gewijd was aan de lotgevallen van Zerar, maar datzelfde jaar nog, samen met Zerar, ter ziele is gegaan. Een jonge schrijfster komt nu, ter gelegenheid van Kerst 2019, op de proppen met een striproman “De Avonturen van Zerar” (cf.bijlage) waarmee onze veel te vroeg overleden held weer boven water komt. Het boek verdient onze volste aandacht en in het nieuwe jaar zal de blog (die de laatste jaren besteed werd aan pictaiku’s) er helemaal aan gewijd zijn.

Kris.

01-01-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Degelijke cursiefjesschrijvers horen hun lezers tegen het jaareinde een overzicht te geven van het voorbije jaar en hun verwachtingen en wensen te formuleren voor de toekomst, zegge het nieuwe jaar dat voor de deur staat. Welnu, van deze degelijke cursiefjesschrijvers wil ik mij niet distantiëren.

Hoe is het ons vergaan in 't jaar 2019? Voor sommigen onder u is het een vreugdevol of zelfs roemrijk jaar geweest, voor anderen een jaar vol smart en verdriet. Voor velen onder ons en ook voor mij is het een jaar geweest zoals een ander. Een jaar waarin  brexit, impeachment en zelfs regeringsloosheid onze kouwe kleren nauwelijks geraakt hebben. Een jaar zonder regering? Het is voorbijgegleden, met koning Filip in de hoofdrol. Wat mij betreft geen ziertje pijn. Laat het nog maar even duren: heerlijk, zo zonder regering! Maar of dat een goeie zaak is voor de regeerders zelf? Laat ik hun een goede raad geven: laat het niet nog jaren aanslepen, want mensen geraken aan die regeringloosheid gauw gewend. Persoonlijk heb ik in 2019 meegeleefd en getreurd om: 1° Gaston Durnez, één van onze grootste Vlaamse schrijvers, wiens overlijden weinig inkt heeft laten vloeien; 2° Panamarenko, plastisch kunstenaar van wereldniveau, aan wiens heengaan al heel wat meer aandacht werd besteed; 3° Vincent Kompany tenslotte, onze voetbalster die voortdurend geplaagd wordt door spier-, knie- en andere blessures. En wat deze laatste betreft: iedere blessure is goed voor talloze volle pagina’s in de kranten en paginagrote foto’s. Dagen lang. En als het dan een beetje beter gaat met Vincent komt het wéér in de krant, mét foto’s. Ja, we worden verwend door de media. Wat zouden wij zijn zonder de media? De regering daarentegen...

En hoe zal 't zijn in 2020, en daarna? Kortom, de toekomst. Weeral een jaar ouder. Oud is niet leuk. Weeral een jaar dichter bij het einde. En ook het einde is niet leuk. En dan is er de opwarming van de aarde en het smelten van de ijskap met al die rampzalige gevolgen, u wellicht bekend. Sta mij toe u een goede raad te geven: trek het u niet aan, laat alles over u heen gaan, 't zal uw tijd wel duren. En als gij , zo doende, er niet in slagen kunt om op een vreedzame manier het einde te halen, vanwege een ongesust geweten, dan heb ik nog wat raad... Maak uw ecologische voetafdruk wat kleiner. U weet wel hoe dat moet. Laat uw auto aan de kant, en "dit" en "dat", de media leert het u. De media zegt dat de opwarming van de aarde een halt kan toegeroepen worden. Ik denk dat er so wie so een einde komt aan die opwarming. Het heeft te maken met de globale ecologische voetafdruk en die is evenredig met de grootte van de wereldbevolking. En omdat niemand blijkbaar het recht kan of mag ontzegd worden zich vrijelijk en in groten getale voort te planten (vraag mij niet waarom?)* zal die voetafdruk dermate groot worden dat de wereldbevolking op een gegeven ogenblik in een mum van tijd zal gedecimeerd worden door allerlei rampen (overstromingen, bosbranden, aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, infectieziekten, oorlogen, vernietigingswapens, hongerdood...) dewelke wij catastrofaal kunnen noemen, maar die heilzaam zullen zijn voor het voortbestaan van de aarde. Onze aardbol  is een zelfregulerend mechanisme. Geloof daar maar in.

En mag ik nog eindigen met de wens dat er in 2020 eindelijk een happy end komt aan iets wat ons allen in hoge mate bekommert: de knie van Kompany!

Een gelukkig Nieuwjaar!

* Ik herinner mij op dit ogenblik amper drie personen die zich openlijk uitgesproken hebben tegen het overdreven voortplantingsgedrag van de mens: 1° Malthus, die zo'n dikke tweehonderd jaar geleden een wereldcatastrofe voorspelde door overbevolking, 2° professor Vermeersch, onze grote Vlaamse moraalfilosoof en 3° paus Franciscus in januari 2015, met de uitspraak "katholieken moeten niet kweken als konijnen".

31-12-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

24-12-2019 om 12:25 geschreven door kris vansteenbrugge  

Drie Onbekende Vlamingen (OV's).

Enkele dagen geleden werd op een kunstbeurs in Miami een werk tentoongesteld van de wereldberoemde kunstenaar Maurizio Cattelan. Een banaan met tape tegen een muur geplakt. Dat zal u, beste lezer, ongetwijfeld niet ontgaan zijn: de media staan er vol van. Kostprijs rond de honderdduizend euro. Het kunstwerk is dermate in de smaak gevallen van de kunstkenners dat het reeds werd aangekocht door verschillende musea en verzamelaars. Meerdere kopers dus. Vraag me niet hoe dat in zijn werk gaat...

De banaan van Cattelan

Jaren geleden heb ik ervan gedroomd een beroemd kunstenaar te zijn. Niet noodzakelijk wereldberoemd, maar dan toch beroemd in Vlaanderen: een BV. Het heeft helaas niet mogen zijn, maar het heeft mij niet weerhouden om ook eens zo'n banaan met een mooie tape aan de muur van mijn badkamer te plakken. Geen kale muur, zoals bij Maurizio, maar een oerklassiek Grieks tafereel. En op de tape een hartje, liefdevol getekend door de meester. En niemand die het wil kopen! Nog niet voor de prijs die ik betaald heb voor de banaan...

De banaan van schrijver dezes

Of ik nu aan de klaagmuur wil gaan staan? Bijlange niet! Of ik ontgoocheld ben? Geen sprake van. In deze wordt de logica allerminst geweld aangedaan. Mijn werk is je reinste plagiaat. Wat telt is ''het idee", en het idee is van Maurizio. En wat zo mogelijk nog méér telt is "de kunstenaar" zelf: Maurizio  Cattelan is, zoals reeds gezegd, een wereldberoemd kunstenaar en ik ben... niets.

Geen vak dat beter de weg naar de roem effent dan het kunstenaarschap. Noem mij één trambestuurder, noem mij één business manager, noem mij één ortopedisch chirurg die de status van Bekende Vlaming verworven heeft. Gij vindt er geen, nietwaar? Kunstenaars daarentegen... Constant Permeke, Roger Raveel, Johan Tahon... Wereldberoemde grafische kunstenaars van bij ons. Zonder hen had de wereld nu niet kunnen genieten van "de liggende boer", "de moeder met kind", "de universus". Hoe terécht is het dat deze drie tópkunstenaars in de adelstand werden verheven: baron Permeke, ridder Raveel en baron Tahon! Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik van die laatste niet helemaal zeker ben, maar goed klinken doet het alleszins en verdienen doet hij het ook.

Permeke en zijn meesterwerk op bankbiljet

Moeder met kind: meesterwerk van één van onze allergrootsten

Universus (alias "snottebelle") in het centrum van Oudenaarde

En die trambestuurder, die business manager, die ortopedisch chirurg, hadden die dan géén talent? Wellicht wél, hoor ik u denken, maar geen kúnstenaarstalent, geen talent dat leidt tot adellijke titels en wereldfaam. Of beschikten mijn drie Onbekende Vlamingen wél over kunstenaarstalent, maar ontbrak het hun enkel aan een dosis lef om de weg naar de eeuwige roem in te slaan, het weze nu nog ónder die absolute top: Cattelan, Permeke, Raveel, Tahon?... Over die vraag zullen we ons buigen in 2020, het hele jaar lang. Misschien op een splinternieuwe blog. Wees gerust, waarde lezer, ik houd u op de hoogte. Langs deze weg...

15-12-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Gaston Durnez is overleden, lees ik in Het Nieuwsblad van heden. Voor mij was het niet echt "nieuws" want een paar uur na zijn overlijden had zijn schoonzuster mij reeds op de hoogte gebracht. Ik heb hem gekend: een wijze en minzame man. Hij is één van de grootste Vlaamse schrijvers van na de tweede wereldoorlog. Talrijk zijn de literaire prijzen die hij behaald heeft en evenzeer de onderscheidingen die hem te beurt zijn gevallen. Zijn literair oeuvre in ontzaglijk groot, alleszins teveel om op te noemen. Geen enkel literair genre was hem vreemd: gedichten (1), kinderboeken, novellen, verhalen, kronieken, cursiefjes, biografieën, filmscenario's... Hij was ook journalist voor verscheidene kranten en tijdschriften in Vlaanderen en in Nederland. Het langst was hij in dienst bij De Standaard en Het Nieuwsblad.  En dat zal wellicht de reden zijn waarom Het Nieuwsblad een (weliswaar eerder klein) artikel wijdt aan zijn overlijden (2). 

*Rust zacht Gaston, gij waart een groot kunstenaar!

25-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

De man die aanbelde was Iloné, de vrijgezel die een maand geleden in het huis aan de Broeklindeweg was komen wonen. Of het mij schikte die avond bij hem langs te komen, ter kennismaking? Het schikte mij.

Er hing een aangename geur in het huis en in de living zorgde het haardvuur voor een gezellige sfeer. Twee gemakkelijke luxueuze fauteuils. Ik vroeg of hij ooit getrouwd was geweest.

- Nooit! En als ge wilt weten of ik ooit een relatie heb gehad: nooit!

Ik zei niets, probeerde zo onbewogen mogelijk te kijken.

- Ha, gij gelooft mij niet, zei hij, en ge hebt nog gelijk ook. Ik zat in 't vierde Grieks-Latijn. Ik was zestien, zij amper vijftien. Ze heette Coline. Haar schoonheid was met geen woorden te beschrijven. Ze was het mooiste wezen dat ik ooit gezien heb. Ik durfde haar niet aanspreken maar in de klas kon ik mijn blik niet van haar afhouden. Haar beeld stond op mijn netvliezen gebrand. Thuis, op mijn kamertje, heb ik haar portret geschilderd. Op een visitekaartje schreef ik: "Coline, ik bemin u, u alleen, voor altijd". Met een paper-clip maakte ik het kaartje vast aan het schilderij. Ooit zou ik haar in mijn armen kunnen sluiten. Zo dacht ik, maar op een dag - 't was op een maandag na de Paasvakantie - verscheen Coline niet meer in de klas. Ze had de school definitief verlaten: haar ouders waren verhuisd naar Zuid-Frankrijk. Ik zou haar nooit meer terugzien... Ik had het gevoel dat ik alles kwijt was waarvoor het waard was te leven. Gehuild heb ik niet want in die tijd huilden jongens van mijn leeftijd niet, maar ik voelde mij ijskoud van binnen. Wat restte er mij nog in het leven? Er was alleen dat schilderij. Ik had het veilig opgeborgen in mijn nachtkast en ik bekeek het elke dag. Coline! Het was zó griezelig mooi, zo bedwelmend, de manier waarop ze mij aankeek met haar melkwitte pupillen. Het was mooier dan de realiteit. Wie had mij dit talent geschonken? Was het Athena, de godin van de kunst, of was het de liefdesgodin Aphrodite zelf? Of beiden? Telkens als ik haar aankeek was ze zo mogelijk nóg mooier dan de vorige keer en dan bad ik tot mijn god: "laat haar altijd zo mooi blijven, laat haar schoonheid nimmer verwelken, schenk haar de eeuwige jeugd"...

Hij had de hele tijd aan één stuk door verteld, de blik neerwaarts gericht alsof zijn woorden niet voor mij bestemd waren. Nu onderbrak hij zijn verhaal en keek mij aan. Ik voelde dat ik nu óók iets zeggen moest...

- Uw studies, zei ik, leden die daar niet onder?

- Allerminst. Op 't einde van 't schooljaar was ik de eerste van de klas en dat was tot dan toe nooit het geval geweest. Ik had die laatste maanden gestudeerd als een gek, ofschoon ik er de zin niet van inzag. Voor wie of voor wat studeerde ik immers, nu zij er niet meer was, die ik nooit meer zou terugzien? Het enige wat mij nog aan het leven bond - zo voelde ik het - was het portret dat ik van haar geschilderd had. Ik bekeek het, zoals ik al zei, iedere dag, en uit dat samenzijn met mijn geliefde putte ik alle kracht, al besefte ik dat toen nog niet ten volle. Dat ik haar nooit meer zou terugzien werd pas een zekerheid de laatste dag van het schooljaar. In ons klaslokaal hing tegen de muur, naast het schoolbord, een overlijdensbericht van Coline, gestorven in een klein dorp in het zuiden van Frankrijk, de zesentwintigste van de maand juni. De oorzaak van haar overlijden is mij onbekend gebleven. Ik heb er nooit iemand naar gevraagd. Ik achtte mijzelf verantwoordelijk. Had ik immers niet gebeden tot God dat hij haar de eeuwige jeugd zou schenken? Ze zou nu voor altijd zestien blijven, onveranderlijk mooi. Ik had de goden, naast de eeuwige jeugd, voor haar ook het eeuwig leven moeten vragen. Ik had moeten weten dat ook de goden haar beminden en dat zij, wie zij beminnen, vroeg tot zich roepen. Zo is het ook de jongeling Trophonios vergaan...

Hij keek mij weer aan, wellicht om zich ervan te vergewissen of het verhaal van Trophonios mij bekend was.

- Ja, zei ik, Trophonios van Levadia. En ook Kleobis en Biton, in Argolis.

Ik had verwacht dat hij zich verwonderd zou hebben over mijn kennis van de klassieke cultuur, maar hij leek allerminst onder de indruk.Hij glimlachte weemoedig:

- Dat overlijdensbericht kwam bij mij over als een fait divers, het bracht geen nieuwe shock teweeg, het deed mijn versteend hart niet breken. Integendeel. Ik voelde mij in zekere zin opgelucht. Niemand zou Coline nu nog ooit kunnen bezitten. Niemand, behalve ik. Die dag heb ik haar portret voor 't eerst gekust, op de mond. Haar lippen voelden warm aan en er speelde een glimlach om haar mond. En ik las haar voor wat er op het kaartje stond: "Coline, ik bemin u, u alleen, voor altijd". 's Anderendaags ging het net zo, en ook de dagen die volgden, iedere dag hetzelfde ritueel, tot op de dag van heden. Ik heb gestudeerd, klassieke talen, heb les gegeven in dezelfde klas waar ik gezeten heb, samen met Coline. Drie keer ben ik verhuisd. De nachtkast met het portret van Coline is er nog steeds en mijn liefde voor Coline is nog onaangetast. Soms voel ik iets als een warme gloed die van haar uitstraalt als ik haar kus. En de hoop dat de goden haar het leven zullen inblazen en dat ze naar mij toe zal komen, als een wezen van vlees en bloed, houdt mij op de been. Zo is het toch ook Pygmalion vergaan die zo vurig verliefd was op het beeld dat hij had gemaakt, dat Aphrodite het tot leven wekte? Dat verhaal kent ge toch?

Hij keek mij vragend aan.

- En óf ik het ken, zei ik, het verhaal van Pygmalion en Galatheia! Maar dat is een mythe. Daar kunnen wij met ons verstand toch onmogelijk bij.

- Met ons verstand niet, maar wel met ons hart: "le coeur a ses raisons, que la raison ne connaît pas" heeft ooit een geleerde Franse filosoof gezegd.

- Pascal.

- Precies!

Zijn stem werd nu milder, gemoedelijker, en hij vervolgde:

- En dat is dus de verklaring waarom ik nooit getrouwd ben geweest. En mag ik u nu óók een vraag stellen: kunt gij schaken?

- Mijn geliefkoosde denksport, zei ik.

- Dat treft. Zin in een partijtje?

Hij werd plots zeer opgewekt en zonder mijn antwoord af te wachten haalde hij uit de la van het salontafeltje een schaakbord en een doos met schaakstukken te voorschijn.

- Plaats de stukken maar, zei hij. Ondertussen haal ik mijn beste fles Bordeaux uit de kelder. Zin in een sigaar?

Neen, een sigaar hoefde ik niet want met Nieuwjaar zal het precies vijftig jaar geleden zijn dat ik voor 't laatst heb gerookt. En wijn is ook al niet zozeer aan mij besteed, maar dat durfde ik niet zeggen. Ik zette de stukken op het bord, liet hem de fles ontkurken en twee glazen volschenken.

- Bezwaar dat ikzelf een sigaar rook?

Ik kon hem bezwaarlijk in zijn eigen huis het genot van een sigaar ontzeggen.

- Ge moet weten, verklaarde hij zich nader, dat ik in mijn jonge jaren 'n boek gelezen heb van Anton Coolen - "Kinderen van ons volk", zo heette het boek - waarin een passage voorkomt, die mij altijd is bijgebleven, waar een pastoor en een notaris een partij schaak spelen op leven en dood. Ze zitten bij het haardvuur, ze drinken Bordeaux-wijn en... ze roken een sigaar. Het genot kan in kleine dingen liggen, nietwaar.

Ik mocht beginnen. Met wit. We hadden erom geloot. Ik begon met e2-e4.

- En nu zal ik mijn meest geliefde opening spelen, lachte Iloné fijntjes. Eén die ikzelf heb uitgevonden: de "Iloné-opening".

Drie partijen hebben we gespeeld. Ik laat in het midden hoe ze verlopen zijn. Dat doet overigens niets ter zake.

22-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Er is reactie gekomen op het tweede gedeelte van dit verhaal. Er is vooreerst het feit dat de roepnaam van Henri Van Lerberghe, de legendarische winnaar van de Ronde van Vlaanderen anno 1919, "Ritte" was en niet "Ritten". En dat hij reeds vóór de Tiegemberg iedereen uit zijn wiel zou geschud hebben zou evenmin kloppen. Dat zou pas gebeurd zijn op de Kwaremont. Een kopgroep van een stuk of vijf renners zouden zich op die bewuste dag aangeboden hebben aan de voet van de Kwaremont. Op de top, twee kilometer verder, was er alleen nog... Ritte. Hij had zijn metgezellen allen piepedood gereden. Ze hebben hem nooit meer ingehaald en aan de eindmeet, die meer dan honderd kilometer verder lag, had hij veertien minuten voorsprong. Daar is geen betwisting over, en ook de historie van de trein en die van het cafébezoek worden door niemand in twijfel getrokken.

Dat Kwaremont-slagveld bevindt zich op een boogscheut van huize Malpertuis, waar mijn kunstminnende O.V. zijn hart heeft kunnen ophalen. Ik weet zeker dat datzelfde hart nu popelt om die Kwaremont, die hij slechts kent uit de heldenverhalen van de Ronde, eens in levenden lijve met eigen ogen te kunnen aanschouwen. We vallen de Kwaremont op het lijf, halverwege, waar de dikste kasseien liggen en de weg het meest onpetsjuistig (*) is. Geen renners en geen toeschouwers vandaag en dat doet vreemd aan. De kinderkopkes stellen de amortisseurs van ons Skodaatje danig op de proef, maar we geraken zonder kleerscheuren boven. We voelen ons eventjes Ritte Van Lerberghe, de "doodrijder van Lichtervelde".

(* onpetsjuistig: hobbelig, oneffen...)

We dalen nu af richting Ronse, maar vooraleer we deze "faciliteitenstad" bereiken slaan we nog af naar de Hotond-berg. Op de top van deze berg rusten we even uit van de emoties van de dag, met een pint bier en genietend van een onvergetelijk vergezicht, in het heerlijk bewustzijn dat we ons hier bevinden op het hoogste punt van de Vlaamse Ardennen. Niet de Tourmalet of de Aubisque, maar toch... 150 meter boven de zeespiegel. We hoeven maar onze weg verder te zetten en we komen uit op de top van wéér een andere berg - in de Vlaamse Ardennen krioelt het van de bergen - zijnde de Kruisberg. Deze berg past ook wel enigszins in ons sportkraam: een jaar of tien na de "Ronde van Ritte Van Lerberghe" werd hij de derde berg die werd ingelast. Hier werd overigens tweemaal het wereldkampioenschap gereden, in 1963 en in 1988, telkens met "dramatische" gevolgen: voor wie al een tijdje op de wereld is en niet wereldvreemd, hoef ik enkel de namen Van Looy/Beheyt en Criquielion te vermelden en... we zitten op dezelfde golflengte.

We doen nu vluchtig de stad Ronse/Renaix aan, de mooie  Vlaamse stad, waar men u aan de kassa van elk grootwarenhuis vriendelijk begroet met "Bonjour, goeiendag" of "Goeiendag, bonjour". En dan keren we terug naar het dorp Kwaremont om er een bezoek te brengen aan het borstbeeld van Karel Van Wijnendale. Aan het restaurant met de lieflijke naam "'t Konijntje" - er staat een reuzegroot glanzend rood porseleinen konijn voor de deur - nemen we de afslag naar links: we bevinden ons in de straat met de alleszeggende naam "Ronde van Vlaanderenstraat". In deze straat bevindt zich de bekende kunstgalerij "Beukenhof" van Piet Willequet en over de hele lengte van de straat staan de namen van de winnaars van alle Ronde van Vlaanderens, in chronologische volgorde. Maar het interessantste is het monument van Karel van Wijnendale, de legendarische wielerjournalist, tevens pionier en boegbeeld van 's werelds grootste wielerkoers. 

Het monument van Karel Van Wijnendale in Kwaremont

Het hellend terras dat tot Karel leidt verzinnebeeldt ongetwijfeld de Oude Kwaremont: het is geplaveid met kasseien en iedere ex-winnaar van de Ronde heeft er zijn kassei met foto. 

Aan de andere kant van de straat staan nog opgesteld de bijna levensgrote foto's van een dozijn legendarische winnaars. Wij pikken er vier uit: Paul Deman (winnaar van de eerste Ronde, in 1913), Briek Schotte ("ijzeren Briek", de laatste der Flandriens, won in 1942 en '48), Fiorenzo Magni (de enige die driemaal na elkaar de Ronde won: in 1949, '50 en '51), Tom Simpson (winnaar in 1961 en die zo jammerlijk sneuvelde op de flank van de Mont Ventoux, zes jaar later) en Edwig Van Hooydonck (bij wie het bleiten blijkbaar iets nader stond dan het lachen, in 1989).

Dit alles om aan te tonen, beste lezer, dat koers cultuur is van het zuiverste water en dat koers en kunst hand in hand gaan. En wie het hier niet mee eens is, hij steke nu gauw zijn hand op, of hij reagere anderszins. Mijn O.V. en ikzelf groeten u van harte.

12-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Halloween, Allerheiligen, Allerzielen... Met pijn in 't hart gedenken wij onze dierbaren: onze ouders, tante Irma en tante Jenna, Raymond, Jack, Johan en Coen... en Bobby, ons hondje aan wie ik mijn enige gedichtenbundel heb opgedragen in 2004, het jaar van zijn overlijden.

02-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het gaat nu in dalende lijn naar het centrum van Anzegem: de kerk van Sint-Jan-den-doper, of wat ervan overblijft... Een ruïne: vijf jaar geleden is de kerk afgebrand en van een eventuele heropbouw is nog niets te merken. In deze kerk ben ik gedoopt in de lente van 1940: de tweede wereldoorlog was pas uitgebroken, 't was in volle Blitzkrieg. En dan verder bergaf naar de stationswijk. Vlak vóór de spoorwegovergang wijken we even af van het parcours dat de Ronde-renners in 1919 gevolgd hebben: we slaan af naar links, naar het dorp "Gijzelbrechtegem", dat ooit de (in oppervlakte) kleinste zelfstandige gemeente van het land was: amper 78 hectare groot, zegge 0,78 vierkante kilometer! Nu is het een deelgemeente van Anzegem en de officiële naam heeft plaats moeten maken voor de oorspronkelijke geuzennaam "Grijsloke". 't Is amper een kilometer rijden tot de kerk van Grijsloke, óók weer op een heuveltje. Mijn bedoeling is het om mijn Onbekende Vlaming kennis te laten maken met het parcours van "Dwars door Grijsloke", Vlaanderens mooiste stratenloopkoers en aldus de tegenhanger van de Ronde van Vlaanderen, die andere "Vlaanderens mooiste".

Verschenen december 2018 (www.shopmybook.be)

Sinds 1981 wordt hier jaarlijks - telkens de laatste zaterdag van augustus - strijd geleverd door de beste afstandlopers op wellicht het zwaarste, maar tegelijk ook het mooiste parcours dat men zich kan indenken. In de jaren '80 stond de koers in het teken van Stijn Streuvels, in de jaren '90 van de Spelen in het oude Griekenland. Cultuur en sport gingen toen hand in hand. De laatste twintig jaar is dat minder het geval en ook het aantal deelnemers is wat achteruitgegaan, maar de koers is nog steeds “alive and kicking” en nog steeds… Vlaanderens mooiste.

In de jaren '80 waren er medailles voor de deelnemers aan DDG: ze verzinnebeeldden 's mensen levensloop. 

Ze droegen namen die pasten bij de stijl van Stijn Streuvels. 

De medailles van de jaren '90 symboliseerden de mythologische oorsprong van de antieke Spelen.

We keren nu terug in het spoor van de Ronde en zetten koers naar Kwaremont,  vijf- à zeshonderd inwoners, ooit het kunstdorp bij uitstek van de Vlaamse Ardennen. Het zijn in de eerste plaats kunstschilders die zich hier in de loop van de vorige eeuw gevestigd hebben. Het waren vooral landschapschilders: het glooiende landschap en de prachtige vergezichten van de Vlaamse Ardennen waren voor hen een onuitputtelijke bron van inspiratie. Ik zet ze even op een rij, op het gevaar af er een paar over 't hoofd te zien: Paul Boonaert, Frans Bruggeman, William Clevers, Freya Clevers, Gies Cosyns, Magda Devenyns, Daniël Devos, Jan Deweerdt, Henri Ernalsteen, Marcel Herreman, Patrick Heughe, Marcel Kekebos, Jean Oosterlynck, Roger Vercruysse, Piet Willequet. 

Een winterlandschap in de Vlaamse Ardennen (Piet Willequet)

Deze laatste is, voor zover mij bekend, de enige nog actieve kunstenaar in Kwaremont. De meesten zijn overleden en een paar zijn er die andere oorden hebben opgezocht. Sic transit gloria... Van Daniël Devos dient overigens gezegd dat hij naast kunstschilder ook glazenier was. Maar wie "glazenier" zegt denkt hier in de eerste plaats aan de familie Leenknegt. Vader Michiel Leenknegt heeft prachtige monumentale glasramen voor o.a. kerken en kloosters voortgebracht in zijn indrukwekkend atelier dat gevestigd was in de oude pastorij op het hoogste punt van Kwaremont-berg. Zoon Jan Leenknegt en dochter Hilde Leenknegt zijn in zijn voetsporen getreden, maar zij hebben het dorp verlaten en... de oude pastorij staat er nu vervallen bij. Veronique De Groote en Dorothea Van De Winkel, twee textielkunstenaressen, mogen niet onvermeld blijven, evenmin als beeldend kunstenaar Eric Vercruysse, collagekunstenares Lydia Verplancken en, last but not least de bekende striptekenaar Eddy Ryssack. Maar de veelzijdigste van allen is ongetwijfeld Bertien Buyl. Ze was prozaïst, dichter, boetseerder, beeldhouwer, tekenaar. Ze schreef romans, novelles, kortverhalen en poëzie.

Skulpturen van Bertien Buyl.

Van vrijwel ál deze kunstenaars is werk te bewonderen in de kunstgalerie “Malpertuis”. Dit was eertijds het woonhuis plus atelier van kunstschilder Daniël Devos. De galerie wordt uitgebaat door Jules Demortier. Ze is maar één van een half dozijn galerieën die Kwaremont rijk is...

31-10-2019 om 15:52 geschreven door kris vansteenbrugge