Is het u, waarde lezer, ooit overkomen - wellicht wel - dat u niet op de naam kon komen van iets of iemand waarmee u nochtans goed vertrouwd bent? U zou het „duizend keer zeggen“ maar, hoe hard u ook uw best doet, het wil u maar niet te binnen schieten. En dat dit verschijnsel zich merkwaardigerwijze haarhaaldelijk voordoet bij één en dezelfde persoon of zaak? Wat u nodig hebt is een geheugensteun, in de vorm van een „mnemotechnisch middel“. Ziehier... U maakt een associatie tussen de persoon (of het ding) waarvan de naam u bij herhaling niet te binnen schiet, en iets of iemand anders met een gelijkluidende naam... Ik geef een voorbeeld... Stel dat ik de naam van de pastoor van ons dorp - pastoor Schollaert - bij herhaling moeilijk kan oproepen uit mijn geheugen. Heeft de pastoor een rode neus? Of heeft hij een dikke buik? Of kan ik mij voorstellen dat hij met meer dan normale gretigheid aan zijn miswijn slurpt? De associatie is snel gemaakt. Zie ik onze pastoor, dan denk ik „schol“ en dan komt ´s pastoors achternaam er, binnen de seconde. Het „mnemotechnisch middel“ heeft zijn werk gedaan. En hier past misschien een ethymologisch intermezzo...

„Mneme“ is Grieks voor „herinnering“. Boeiend wordt het als ik u vertel dat Mnemosyne in de Griekse mythologie de godin was van het geheugen, van de herinnering. Zij was één van de twaalf titanen-kinderen van het oergodenpaar Gaia (de aarde) en Ouranos (de hemel). Haar broer Kronos en haar zuster Rhea waren de ouders van de oppergod Zeus, met wie zij eens negen nachten achtereen het bed deelde. Uit die vereniging van Zeus met zijn tante Mnemosyne zijn de negen Muzen gesproten. Ziedaar...

Maar waar het mij écht om te doen is: ik wil u mededeling doen van de vijf mnemotechnische middelen die mij in mijn leven van veel nut zijn geweest, of nog steeds zijn. Zij zijn ten getale van vijf:

Toen ik, jaren geleden, nog niet écht oud was en nog iedere zondagmorgen ging joggen met de club, had ik een alleraangenaamst trainingsmaatje: Nathalie. En ofschoon ik haar goed kende, ik slaagde er maar niet in haar naam te onthouden. En toen ik haar dat op een dag bekende zei ze dat „Nathalie“ toch niet zo´n moeilijke naam is en dat Gilbert Bécaud een bekend liedje over haar had gemaakt: „mon guide Nathalie“. Sinds die dag is het niet meer voorgekomen dat ik op haar naam niet kon komen, al duurde het soms wel een volle seconde, de tijd die nodig was om de omweg te maken via Gilbert Bécaud en „mon guide“. De laatste jaren zien we elkaar helaas niet meer, maar haar naam vergeet ik nimmermeer: mon guide Nathalie. 

Pampérigouste. In deze résidence (dorp?) woonde ten tijde van Alphonse Daudet ene notaris Honorat Grapazi. Hij was het die de verkoop geregeld heeft van de beroemde molen van Daudet: „de Gaspard Mitifio au sieur Alphonse Daudet“. Pampérigouste, het dorp in de Provence, hoe idyllisch vond ik dát! Maar het was jammer genoeg één van de woorden waar mijn brein geen affiniteit mee had. Met Honorat Grapazi en Gaspard Mitifio was er geen vuiltje aan de lucht, maar de residentie Pampérigouste wilde er maar niet in. Tot ik het mnemotechnisch middel gevonden had: pamper! Ik stelde mij Honorat Grapazi voor als een stokoude en lichtjes incontinente notaris. En zo kwam ik telkens uit bij pampers en ... Pampérigouste. Groot was mijn teleurstelling toen ik vernam dat Pampérigouste niet echt bestaan heeft, dat het een „résidence imaginaire“ was. Ik ben mij daarna zelfs gaan afvragen of die hele molen niet verzonnen was. Ware het niet dat ik hem drie keer bezocht heb - met eigen ogen gezien - en dat er een foto van de molen hangt in mijn slaapkamer...

De pincode van mijn eerste bankkaart was 3824. Ik had die geleend van het telefoonnummer van mijn moeder zaliger. Ik belde haar bijna dagelijks en het nummer zat in mijn hersenen gebeiteld: 293824. Telkens als ik mijn pincode ergens diende in te geven moest ik in mijn hoofd het telefoonnummer opdreunen. Anders zou het niet gelukt zijn. Mijn mnemotechnisch middel was hier dus 29....

Firmin en Lieven Colardijn waren twee kunstschilders, afkomstig uit Kortrijk, die in het midden van de vorige eeuw naar Tiegem (een deelgemeente van Anzegem) zijn komen wonen. Ze lieten er allebei een villa bouwen, bovenop de Tiegemberg: villa Maenemin (Firmin) en villa Zonnekracht (Lieven). Firmin ligt begraven op het kerkhof van Tiegem; op zijn graf staat een standbeeld door zijn broer gemaakt. Over hen en over een tiental andere grote kunstenaars die Tiegem in die glorietijd bevolkt hebben, heb ik twee cursiefjes geschreven (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3179936 en www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3180129). Ik kon hun namen zo voor de vuist opdreunen: Huys, Stientjes, Vandewoestijne, Desaedeleer, Mulders, Moortgat... . De naam „Colardijn“ wilde echter nooit lukken. Tot de berg waarop ze beiden woonden te hulp kwam. De bergen in de Tour de France worden „col“ genoemd. Mijn geheugensteuntje wás er: van col naar Colardijn was een poepsimpele stap.

En dan is er nog die Griekse boekhandel in Athene, niet ver van het Syntagmaplein. De grootste boekhandel van Griekenland, naar men zegt. De naam: Eleftheroudakis. Niet onoverkomelijk moeilijk te onthouden. Zeker niet voor wie een beetje Grieks kent en weet dat „eleftheria“ vrijheid betekent. Voor mij evenwel een onmogelijke opdracht. Tot ik enkele jaren na mijn eerste bezoek aan Athene en zijn befaamde boekhandel een groep schoolkinderen zag ronddartelen in de Eleftheroudakis. „Des élèves“ zei een Waalse vriend die mij vergezelde. Elève-Elefteroudakis: de associatie is mij altijd bijgebleven...

28-05-2022 om 10:15 geschreven door kris vansteenbrugge