In de kantine van onze loopclub wordt er op zondagmorgen, bij een pint of een porto, nogal wat gezeverd….. na de training van de macho’s. Zij die zich “de macho’s” noemen zijn diegenen die vanwege hun gevorderde leeftijd of een ander “gebrek” die looptraining beperkt houden tot anderhalf uur wandelen. Hoe het precies gekomen is kan ik mij niet meer herinneren, maar vorige zondag heb ik de gesprekken in een nooit geziene richting gestuurd door mijn medestrijders drie dilemma’s voor te leggen. Betreffende brandend actuele problemen. De Heer vergeve het mij… Luister maar:

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dilemma nummer één. Stel u een zware misdadiger voor. We noemen hem S.M. omdat hij een SerieMoordenaar is. Hij heeft honderd vrouwen verkracht en daarna op een beestachtige wijze om het leven gebracht. Hij heeft de misdaden overigens al bekend. Maar de verdediging heeft nog niet gesproken. Stel nu ook dat de wet  bepaalt dat wanneer er een fout staat in een of andere brief van een procureur, betreffende deze zaak – het weze slechts een dt-fout – , dat dan de beschuldigde vrijuit gaat. En stel nu dat de verdediger –  die we ook S.M. noemen, omdat hij Sventibold Marievoet heet –  die dt-fout vindt, waardoor het hele proces nietig verklaard wordt en de grootste misdadiger aller tijden als een vrij man de rechtszaal mag verlaten. Mijn vraag is nu: had de advocaat niet beter gedaan die dt-fout niet in te brengen en is hij nu niet medeverantwoordelijk voor de misdaden die de beschuldigde in de toekomst ongetwijfeld nog zal plegen? Kortom: heeft de advocaat goed gehandeld?

Het antwoord: zes van de zeven vinden dat de advocaat goed gehandeld heeft en dat hem geen blaam treft. Ik sluit mij daar volkomen bij aan. Dura lex, sed lex.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Het tweede probleem heeft ook alles te maken met moord en gerechtigheid. Stel: A wil B vermoorden, maar hij durft zelf niet tot de daad overgaan. Daarom vraagt hij aan C voor hem die klus op te knappen; hij zal er hem honderdduizend euro voor betalen. Ereloon! C klaart de klus en A, eerlijk als hij is, betaalt hem de honderdduizend. Het zaakje komt aan het licht en er volgt een rechtszaak. Nu volgt mijn simpele vraag: wie is hier de grootste schuldige, A of C? Met andere woorden: wie verdient de zwaarste straf?

Ook hier was bijna unanimiteit: voor zes van de zeven is opdrachtgever A de grootste booswicht en verdient dus de zwaarste straf. En ikzelf? Ik sluit mij ditmaal niet aan bij de meerderheid. De reden is tweeërlei:

Ten eerste. Opdrachtgever A heeft wellicht een motief. Het kan een zeer laag-bij-de-gronds motief zijn (A heeft het gemunt op het geld van B, of op zijn vrouw, bijvoorbeeld) of een minder laag-bij-de-gronds motief, waarbij dient gezegd dat vanzelfsprekend geen enkel motief recht geeft op moord. Wat C betreft is de toestand wel enigszins anders. Die heeft geen ander motief dan “geld” (wellicht het allerlaagste motief), maar vooral: hij heeft de moord gepléégd en zonder hem was die moord misschien niet geschied, want A  was daar blijkbaar zélf niet toe in staat.

Ten tweede. Vooreerst hoort u te weten dat ik in mijn prille jeugdjaren, zegge mijn kinderjaren, tweemaal een misdaad “in opdracht” heb gepleegd. Toen ik mijn eerste “huurmoord” pleegde zal ik hooguit zes jaar geweest zijn: een jongetje van mijn klas met zijn fietsje in de beek duwen. Er was mij een pakje kauwgom beloofd. De opdracht werd zorgvuldig uitgevoerd,  het slachtoffer hield er geen lichamelijke letsels aan over doch wel een nat pak. Als straf moest ik een uur vooraan in de klas gaan zitten op mijn knieën en met mijn gezicht naar de muur en mijn handen op mijn hoofd. Toen ik daarna vertelde dat ik in opdracht  had gehandeld kwam daar nog een uur bij omdat ik zo vermetel was de schuld in de schoenen van een ander te willen schuiven. En om dezelfde reden liet mijn “opdrachtgever” mij naar mijn kauwgom fluiten. En toch had ik mijn lesje nóg niet geleerd. Drie jaar later zat ik in een andere school. Wij moesten onze schoolboeken kaften met het toen klassieke blauw papier, hetgeen wij zelf dienden te kopen. Mijn ouders die arme mensen waren en thuis hopen bruin inpakpapier liggen hadden, vonden dat laatste goed genoeg voor mijn boeken en op die manier werden kosten uitgespaard. Ik was de enige van de klas die geen blauw kaftpapier had en daar was ik vreselijk beschaamd over. Ik zou eender wat gedaan hebben om aan dat blauw papier te geraken. Daniel Vitse, de rijkste boerenzoon van het dorp had blauw kaftpapier in overvloed en wou er mij zoveel geven als ik maar wilde. De tegenprestatie die hij van mij vroeg was een fluitje van een cent: met wit krijt een akenkruis tekenen op de muur van Cyriel Smet, de fietsenwinkel. Daniël gaf mij een blad papier waarop hij een akenkruis getekend had, want ik wist niet eens hoe zo’n kruis eruit zag en nog minder wat het te betekenen had. Ik heb het kruis getekend en nog dezelfde dag heb ik het mooie blauwe kaftpapier gekregen ruim voldoende voor het kaften van al mijn boeken. Wat was ik daar gelukkig mee! Dat geluk werd een dag later reeds zwaar verstoord. Buren van Cyriel Smet hadden mij het kruis zien tekenen… De school stond in rep en roer, mijn vader werd er bijgehaald, er werd  gedreigd de veldwachter in te schakelen en er was zelfs sprake van mij uit de school te verwijderen. Weer probeerde ik mij te verdedigen door te beweren dat ik in opdracht had gehandeld, maar dat zette geen zoden aan de dijk en dat kwam ongetwijfeld ook wel door het feit dat boer Vitse, de vader van mijn “opdrachtgever” een van de prominente figuren van de gemeente was. De zaak werd uiteindelijk toch nog in der minne geregeld en misschien heeft Daniël thuis nog wel een uitbrander gekregen. Waarom anders zou hij het nodig gevonden hebben om tijdens één van de daaropvolgende speelkwartiertjes al de mooie blauwe kaftjes van mijn boeken weg te halen en te verscheuren. Ik bleef hoe dan ook het geniepig onbetrouwbaar nazi-tje van de school, al heb ik pas jaren later begrepen waar al die herrie toen vandaan kwam: de repressie van na de tweede wereldoorlog die nog nazinderde… Begrijpt u nu ook, beste lezer, waarom ik het sedertdien als vanzelfsprekend heb gevonden  dat het de dáder is die de straf hoort te krijgen, of althans het grootste deel van de straf. Zo is het mij geleerd.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En dan de ultieme derde vraag: zou er geen paal en perk moeten gesteld worden aan de supplementen die ziekenhuisartsen vragen aan één-kamer-patiënten? Niemand van de zeven bleek enig begrip te hebben voor die supplementen. Een paar onder hen dachten zelfs dat het een typisch Belgisch fenomeen was. Welnu, dat heb ik ten stelligste moeten tegenspreken. Toen ik zo’n vijftig jaar geleden als ziekenhuisarts werkzaam was Nederland, bleken de patiënten daar ingedeeld in categorieën, van laag naar hoog, van “fondspatiënt” tot “klasse AA” patiënt (te vergelijken met de AA-melk die óók de hoogste in rang is). Voor een amandeloperatie bij een AA-patiënt  werd duizend gulden aangerekend, bij een fondspatiënt vijfenzeventig. Of daar ondertussen verandering in gekomen is weet ik niet. En evenmin is mij bekend of in Nederland die goeie ouwe gewoonte nog bestaat van een doos pralines of een bosje bloemen voor het verplegend personeel en een fles wijn of… een kistje sigaren voor de chirurg. Na een van mijn eerste operaties toen ik eenmaal terug was in Vlaanderen, een estetische neuscorrectie bij een jonge vrouw, kwam de echtgenoot mij bedanken met een… konijn. Gevild. Hij had de kop eraan gelaten zodat geen vermoeden bij mij zou kunnen oprijzen dat het een kat betrof. In Vlaanderen waren ze blijkbaar nog vrijgeviger dan in Holland. Tenminste, dat dácht ik toen. Welnu, ik herinner mij namelijk niet, in de drieëndertig jaar ziekenhuispraktijk die zouden volgen, nog ooit een cadeau gekregen te hebben van een patiënt, na een operatie. Isabelle niet te na gesproken. Isabelle? Ze was zestien, het mooiste meisje dat ik in mijn leven ooit gezien heb. Ze kwam met haar moeder, eveneens een nog jonge en zeer aantrekkelijke vrouw. Het meisje, Isabelle, had last van frequente koortsopstoten gepaard met keelpijn, opgezette halsklieren, chronisch ontstoken amandelen. De amandeloperatie verliep niet geheel naar wens: er was wat bloeding achteraf en de postoperatieve pijn was meer dan gemiddeld. Ze moest één dag langer in het ziekenhuis blijven dan voorzien. Toen moeder en dochter drie weken later op controle kwamen glunderden beiden. De moeder in de eerste plaats.

- Wat zijn wij blij, dokter, dat het allemaal zo goed verlopen is. Isabelleke heeft geen pijn meer en ze gaat al weer naar school. Ja, zo’n amandeloperatie is niet te onderschatten. Een neefje van een vriendin van mij is eraan gestorven. ’t Zou toch jammer geweest zijn hadden we Isabelleke moeten verliezen, zeg nu zelf dokter, zo’n schoon meiske. Hoeveel zijn wij u verschuldigd? Uw ereloon?

Ik zei dat de rekening van het ziekenhuis wel zou volgen en dat mijn ereloon daarin begrepen was. Natuurlijk, dat wist ze wel. Maar wat ik daar nog extra bovenop wilde, “voor mezelf”? Ik zei dat er niets extra betaald hoefde te worden. Ze nam daar geen genoegen mee en ze legde drie briefjes van duizend frank op mijn bureau.

- Dat is, zei ze, het extraatje dat we vorig jaar hebben moeten betalen aan dokter H. voor de operatie van Mielke. En de operatie was niet eens goed gelukt. Mielkes duim doet nog steeds pijn en hij staat scheef, nietwaar Belleke? We zouden wel heel ondankbaar zijn als we hiér niets zouden voor over hebben… zo’n schoon meiske!…

Mielke bleek de vader van het meisje te zijn. Een gevierd architect en daarenboven schepen van de stad, een man van aanzien, maar voor moeder en dochter gewoon… Mielke. Of ze nog eens op controle dienden te komen? Niet nodig, tenzij  er klachten waren. De moeder, een allerminst onaantrekkelijke dame, zoals ik al zei, kwam naar mij toe en gaf mij een knuffel zoals ik er in mijn leven maar weinig gekregen heb en tot Belleke zei ze: en toon nu ook maar eens aan de dokter, hoe dankbaar ge zijt. Even heb ik alle gevleugelde insecten ter wereld doorheen mijn buik voelen fladderen. Het beroep van dokter kon niet mooier zijn. En als klap op de vuurpijl werd ’s anderendaags een reusachtige ruiker bloemen gebracht: “Voor mevrouw Vansteenbrugge. Isabelle”.

Die drieduizend frank, ik zweer het op mijn eerstecommuniezieltje is het enige geld dat ik ooit in ’t zwart ontvangen heb. Ik heb het nooit aangegeven aan de fiscus. Supplement bij een patiënt op éénpersoonskamer? Ik zou niet weten hoe ik zo’n patiënt beter zou kunnen opereren, laat staan hoe ik het zou aanleggen om die andere patiënt op een méérpersoonskamer minder goed te opereren. Zelf heb ik mijn patiënten nooit een éénpersoonskamer aangeraden, tenzij ze er zelf heel erg op aandrongen, omdat de hospitalisatieverzekering toch alles terugbetaalde of omdat ze niet wilden onderdoen voor tante Jenny die ook op een éénpersoonskamer had gelegen. Ach, noem mij maar geen heilig boontje en laten wij het erop houden dat ik nooit iets “in ‘t zwart” gevraagd heb omdat ik niet “durfde”…

U begrijpt het al, beste lezer, dat we over punt drie met zijn achten allemaal op dezelfde golflengte zaten. Zware kost, als u het mij vraagt. We hebben er nog een Rodenbach of een groene porto op gedronken en we hebben ons voorgenomen ons in ’t vervolg nooit meer – of hoogstens nog één keer in ’t jaar – met dergelijke zwaarwichtige politiek bezig te houden.

12-03-2018 om 17:13 geschreven door kris vansteenbrugge