Beste Firmin,

En nogmaals een brief over poëzie. Geen twee zonder drie zegt men. Maar wees gerust, het zal bij deze drie blijven. Aan het einde van dit schrijven zal het u duidelijk worden waarom er geen vierde zal komen...

Misschien hebt gij u al afgevraagd - tenzij gij de laatste twaalf jaar regelmatig mijn blog gelezen hebt - of ik mijzelf reeds aan poëzie gewaagd heb. Welnu, het antwoord is "ja", een bescheiden "ja" weliswaar. Zoals ge weet heb ik mijn beroep vijftien jaar geleden -  ik was toen op het toppunt van mijn kunnen! -  moeten stopzetten wegens "leeftijdsoverschrijdend gedrag". Als piepjong gepensioneerde van amper vijfenzestig droomde ik toen nog van een carrière als dichter. Het heeft enkele jaren geduurd vooraleer ik met een gedicht durfde naar buiten komen. Het was ter gelegenheid van een poëziewedstrijd ter nagedachtenis van Louis Paul Boon. Ik had mijn best gedaan om iets van de schrijver van "Mieke Maaikes obscene jeugd" in mijn gedicht te leggen. Ik had gehoopt op de eerste prijs. Maar nee hoor: geen eerste prijs, geen accessit, niet bij de genomineerden, geen troostprijs, geen eervolle vermelding...

Oordeel zelf:

De roste muis    (een gedicht waarin verteld wordt hoe een jonge knaap zijn zinnen verloor en hoe een restaurant in Waterland-Oudeman een naam kreeg) (2010)

In 't vlakke Meetjesland, nabij een brede kreek,

woonde knappe rosse Virginie,'t mooiste meisje van de streek.

De boerenknechten allemaal minden haar, die knappe meid,

en niet in 't minst de jongste gast, in de liefde nog niet ingewijd.

Virginie bezat een roste muis, die z'aan niemand tonen wou,

tenzij, 't was geen geheim, aan wie haar hartje stelen zou.

De naïeve jonge knaap begeerde haar zo zeer,

hij ging voor 't meisje staan: ach, laat mij zien, uw muisje teer!

Beloof mij braaf te wezen, dan moogt gij 't muisje zien,

en als ge 't vader niet verklapt, moogt ge 't strelen bovendien.

En diezelfde avond reeds nam z'hem mee naar 't achterhuis:

ze trok haar rokken hoog: hij zag tussen de blanke dijen... de roste muis.

De jonge man werd bleek, hij stond met open mond,

begon te trillen op zijn benen en alles draaide in het rond.

Zijn lijf dat stond in vuur en vlam en om te blussen zijnen brand

liep hij naar 't water van de kreek; redders brachten hem aan land...

Bijna was 't hem slecht vergaan, men deed hem naar het ziekenhuis,

d'ogen star, de stem die zachtjes zei: ik heb haar muis gezien, een roste muis.

Nooit meer kwam hij goed bij zinnen, nooit werd het in zijn hoofd nog pluis

en zijn lippen bleven alsmaar preevlen: 'k heb haar muis gezien, haar roste muis...

Vindt ge 't raar dat ik toen zwoer nooit nog een gedicht te schrijven? En toch... Zes jaar later stond ik weer voor aap. Ik had mij weer eens laten verleiden tot het schrijven van twee gedichten, ditmaal voor een poëziewedstrijd ter nagedachtenis van de jong gestorven Oudenaardse dichter Joti T'Hooft. Ik had mijn stijl aangepast. Tevergeefs. Weer geen eerste prijs, geen accessit, niet bij de genomineerden, geen troostprijs, geen eervolle vermelding...

Oordeel nog maar weer eens zelf:

[1e gedicht] Dementie (2016)

(gedicht in jotithooftiaanse neoromantiek)

Langs de derde en de vierde hersenkamer

glijden de gedachten en gevoelens heen

het hoofd wordt van lieverlede leeg

aan de randen kleven nog de flarden

van 't geluk dat wij volop mochten smaken

toen wij doolden in paden van oeverloze jeugd

toen de wereld ons nog toebehoorde...

De herinneringen zijn heengevloden

uit ons oud en mistig brein

enkele zitten nog vast in onze temporale kwab

van toen jij en ik ons nog baldadig laafden

in een oceaan van oneindig welbehagen.

Toen konden wij nog huilen

als ons geluk verstoord werd

door toekomstbeelden van pijn

die al bij al nog draaglijk blijkt te zijn

omdat wien God verdelgen wil

hij eerst van zijn verstand berooft.

 (quem deus perdere vult prius dementat)

[2e gedicht] Rugpijn, dementie en Tradonal (2016)

In mijn brein zijn lege plekjes

grijze gaten

waartussen wit

er zit geen rem meer in mijn hoofd

ik kan de woorden niet meer tegenhouden

en op de rug van een dolfijn

speur ik de wereld af

op zoek naar 't oude lijf.

Ik voel mijn pijn nog vaag

maar mijn pijn voelt mij niet meer

opgestegen 

op de rug van mijn dolfijn

hemelwaart

ervaar ik pijn als een genot.

Ik schrijf nu verzen

zonder schroom

zonder rijm

op het ritme van mijn pijn

ik schaam mij al lang niet meer

om mijn woorden zonder zin.

Mijn pijn beheers ik nu

ik spot ermee

ik schrijf nu verzen

in Vlaamse neo-romantiek

ik hoef geen lauwerkrans

geef mij maar schizofrenie

gespletenheid.

Dementie neemt de remming weg

het gevoel komt ongerept naar buiten

onsamenhangend weliswaar

omdat hier en daar

een woord verloren gaat

en de zinsbouw mankt soms wat.

Dementie helpt

tegen de pijn

maar bovenal

Tradonal!

Dat ik, mijn beste Firmin, het aandurfde mijn dichterarij te vergelijken met "Marc  groet 's morgens de dingen" van Paul van Ostaijen, een van de succesrijkste gedichten die ooit geschreven zijn in de Nederlandse taal, daarom ben ik nu nog steeds verlegen :

Marc groet 's morgens de dingen (Paul van Ostaijen)

Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem

ploem ploem

dag stoel naast de tafel

dag brood op de tafel

dag visserke-vis met de pijp

en

dag visserke-vis met de pet

pet en pijp

van het visserke-vis goeiendag

Daa-ag vis

dag lieve vis

dag klein visselijn mijn

Kort na mijn laatste poëzie-fiasco heb ik mijn gedichten laten lezen aan mijn vriend, Erlend P., germanist, filosoof en zelf dichter. Of zij dan zoveel slechter waren dan het gedicht van Paul van Ostaijen. Erlend hield zich op de vlakte. Hij zei enkel dit: "ik vind uw gedichten niet slecht, maar gij zijt Paul van Ostaijen niet, nietwaar?". 

Die les heb ik dus begrepen. Maar misschien  zat er in mij talent als haiku-schrijver? Tientallen haiku's en pictaiku's (een door mij uitgevonden kunstvorm) heb ik toen in een handomdraai geschreven (op mijn blogs www.bloggen.be/haikoe en www.bloggen.be/pictaiku) en de beste heb ik zelfs uitgegeven in een boek ("Pictaiku" 2016). En als iemand mij vraagt of het boek succes heeft gekend antwoord ik steevast: buitengewoon succes! En als ik dat voor u even mag toelichten: er is één "Pictaiku”"verkocht in die vijf jaar dat het op de markt is. En die koper... ben ik. En dat is toch niet gewoon! Buitengewoon dus... Of vindt gij dat niet?

Ik beperk mij nu tot schrijven zonder verzen, doodgewoon proza. Niet dat ik dáár goed in ben, maar een prille tachtiger moet toch iets doen om de tijd te doden. Ik pleeg mijn proza dus nu verder op mijn blog. Dát wordt tenminste gelezen, het weze dan maar door anderhalve man en een paardenkop.

Megabedankt dat ge dit hebt willen lezen en keivele groeten,

Kris

05-02-2021 om 15:28 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Firmin,

In mijn vorige brief had ik het over poëzie, over poëzie die geen poëzie is, en over poëzie die niet in verzen is geschreven. Omdat ik het vermoeden heb dat mijn blog ten jare 2009 nog niet op uw dagelijks menu stond en ik ervan overtuigd ben dat mijn toenmalig verhaal over "mooie poëzie" u mateloos zal interesseren, wil ik het gaarne eens oprakelen. Speciaal voor u...

Kris.

Wat ís mooie poëzie, beste lezer? Voor de enen is het “moederken” van Guido Gezelle. Voor anderen is het een haiku van Geert Verbeke of de “rede van Marcus Antonius” van Shakespeare. Over smaken en kleuren valt niet te redetwisten. En evenmin valt er, mijns inziens, te redetwisten over het feit of het geschrevene überhaupt wel poëzie ís. Wat voor de ene poëzie is, is het voor een ander niet. En omgekeerd. Wat let mij dan om het proza van professor O. van Togenbirger in verzen te gieten? Mits de tekst onveranderd blijft – hooguit een paar komma’s bijgevoegd of weggelaten en hier en daar een paar woorden van plaats verwisseld ten behoeve van het metrum.  Eén struikelblok is er geweest: de maan! In de oorspronkelijke tekst (* zie “Wiens brood men eet…” op www.bloggen.be/omskvtdw d.d. 7.12.2009) stond “de maan in de mist”. Om metrische redenen had ik  “het maantje in de mist” voorgesteld, maar dat stuitte op het veto van de professor: hij vond het verkleinwoord respectloos. En zo is het “de bleke maan” geworden. Hoe vaak immers heb ik in mijn studententijd niet “die bleke maan  tussen de bóóómen zien staan”… Of de professor daar helemaal gelukkig mee is, durf ik betwijfelen. Zijn reactie was er een van “doe maar wat je niet laten kunt”. Bang dat zijn boodschap niet doorkomt? Doe mij een lol, beste lezer, en lees het gedicht twee keer: één keer voor de boodschap en één keer voor de poëzie…

.

Zozeer blijken mensen

van de taal van ’t eigen hart vervreemd

dat z’over ’t schone zelve liegen:

niet langer is de lente heilig,

de eik, het perk vol rozen,

de zomerzon, en  in de mist

de bleke maan.

De dauwdrop aan der aarde bloeme

weerspiegelt nu ’t heelal niet meer;

niet langer laat de jeugd

zich door ’t gezang van vogels inspireren

als d’ ochtenden diep ademhalen

terwijl het daget in het oosten

en de vroege lucht reeds

vol met beeldhouwwerken staat.

Er is geen oog meer voor seizoenen,

alle oren zijn verdoofd

door ’t fel lawaai

dat, een parasiet gelijk,

de plaats van de muziek der sferen

nu voorgoed heeft ingenomen.

De reukzin is reeds lang verloren,

de meest betoverende bloemengeuren

welke dichters tot verhalen inspireerden,

vele eeuwen lang,

zijn nu niets meer

dan wat paarlen voor de zwijnen.

De schepping Gods verdwijnt

achter de smog der steden,

waar in stenen bunkers

nog slechts computerschermen

bedrieglijk en afmattend

de aandacht onzer kindren trekken. 

In de tempels van de hedendaagse kunst

stelt arrogantie zich tentoon:

doeken, huizenhoog,

in een handomdraai beklad

en van een naam voorzien,

fungeren als belegging

of als witwas voor het misdaadgeld.

Liefde veinzend voor de kunst

etaleren nieuwe rijken nu zichzelf,

schuif'len door paleizen van de waanzin,

ontmoeten daar hun evenbeelden

- concurrenten in schijnheiligheid -

citeren grote mystici,

zoals ooit in Ruusbroeck

wandelende monniken dat deden

onder de reuzen van het Zoniënwoud.

^.

Banaliteit is al wat overblijft

waar ’t zonlicht wordt geschuwd

dat door de blaren valt des avonds,

en ’t leven zelf wordt,

door wat heden kunst heet,

heel en al verkracht…

03-02-2021 om 10:09 geschreven door kris vansteenbrugge