In de krant van gisteren donderdag 8 februari trok een artikel van ene Jan Claeys, op pagina 4, mijn bijzondere aandacht: op 17 maart komt Amerika's oud-president Barak Obama naar Puurs, een Vlaamse gemeente van zowat twintigduizend inwoners, om er te speechen in het Studio 100 Pop-Up Theater, ter gelegenheid van een technologiefestival. De auteur van het artikel neemt de gelegenheid te baat om de bedragen uit de doeken te doen die de Amerikaanse oud-presidenten en first lady’s vragen om als spreker op te treden. Ziehier...

- Donald Trump: 139.343 tot 2.300.000 euro;

- Bill Clinton: 232.238 tot 464.477 euro;

- Hillary Clinton: 185.791 euro;

- George W. Bush: 92.895 tot 162.567 euro;

- Barack Obama: 400.000 tot 600.000 euro;

- Michelle Obama: 185.714 euro.

Dat de bedragen allesbehalve "rond" kunnen genoemd worden (die van Barack Obama niet te na gesproken) is ongetwijfeld te wijten aan het feit dat ze oorspronkelijk in dollars zullen geweest zijn.

Die bedragen intrigeren mij omdat ikzelf tientallen keren - het moeten er ongeveer honderd geweest zijn - opgetreden ben als spreker voor allerlei verenigingen: service-clubs, studentenclubs, artsenverenigingen, bejaardenclubs en dies meer. Dat ik het niet kan laten de "vergoeding" van mijn Amerikaanse collega-sprekers te vergelijken met die van mij, zullen mijn trouwste lezers mij hopelijk niet kwalijk nemen.

Het is mij uiterst zelden overkomen dat ik na een voordracht met lege handen, zegge zonder fles rode wijn, huiswaarts getogen ben: twee of hooguit drie keer. Steengoed vond ik mijn voordracht voor die serviceclub (d.i. een club die goede doelen steunt en waarvan de meeste leden behoren tot de "beau monde") waarvan ik de naam hier niet wens te noemen. Het onderwerp van mijn speech was "De Olympische Goden", waartoe ik ook Dionysos rekende, de god van de wijn. Het toeval wil dat ik bij het betreden van de zaal op een klein tafeltje in een hoek een fles rode wijn had zien staan en ik had een ijzersterk vermoeden dat die fles voor mij bedoeld was, na afloop van de speech: er was immers een strikje rond de hals van de fles. Ik zag de gelegenheid schoon om, toen ik het onderwerp Dionysos aansneed, mij te laten ontvallen dat ikzelf geen wijnliefhebber was en alleszins geen rode wijn lustte. De voordracht was een enorm succes, er waren veel aanwezigen en iedereen had zich blijkbaar goed geamuseerd: ik hou het meestal erg ludiek. Ik kreeg enorm veel applaus en een warme bedanking van de voorzitter. Hij had goed begrepen dat ik geen rode wijn lustte en laat dat nou precies hetgeen zijn dat ze voor mij in petto hadden, als bedanking... Jammer, nochtans één van de beste Bordeaux-wijnen. Hadden ze dat maar eerder geweten, dan hadden ze wel voor een fles witte gezorgd! De fles rode werd, als bewijs van de goede intenties, te voorschijn gehaald, maar ze werd mij niet overhandigd. De voorzitter had evenwel een beter idee, iets wat mij ongetwijfeld meer plezier zou doen dan welk geschenk dan ook: nogmaals een geweldig applaus van allen die zo zalig genoten hadden van de voordracht. Dat tweede applaus kwam er. Ik had de indruk dat het iets zwakker was dan de eerste keer...

Ik laadde mijn dia's, mijn diaprojector en mijn scherm in mijn autokoffer. Er was niemand om mij daarmee te helpen. Ik droop af, zonder enige vergoeding (het dubbel applaus niet te na gesproken) voor de dertig kilometer verplaatsingkosten, het gebruik van mijn diaprojectiemateriaal en vooral de uren voorbereiding die de voordracht mij had gekost. Maar ik had mij goed geamuseerd. Ik was dankbaar...

Ik heb meerdere keren mijn sprekerstalent aangewend ten bate van goede doelen. Die keer van "Kom op tegen Kanker" herinner ik mij nog levendig. De belangstelling was niet al te groot, wellicht niet vanwege de spreker of het onderwerp (kanker!) die een drietal maanden van te voren waren aangekondigd, maar omdat er een belangrijke voetbalmatch was op TV. Het applaus dat ik kreeg was ook maar matig. Het dankwoord van de voorzitter maakte echter veel goed. Hij vond het een uitstekende voordracht en hij vond mij een vlotte spreker. Hij realiseerde zich maar al te goed dat aan de voordracht veel voorbereidend werk was voorafgegaan en het leek wel of woorden hem te kort schoten om mij te danken voor de vele uren van mijn kostbare tijd die ik er had in gestoken. En de fles rode wijn die hij mij overhandigde was, zei hij, meer dan verdiend. Ik dankte op mijn beurt. Aan een tafeltje achteraan in de zaal zat een lid van de "goede-doelen-club" stickers te verkopen voor "Kom op tegen Kanker". Ik voelde mij verplicht zo'n sticker te kopen. Voor wat ik voor die sticker betaald heb had ik een fles "liebfraumilch" kunnen kopen, de enige wijn, wit en zacht en zoet, die ik nog enigszins lust. Ik heb de sticker op de fles rode wijn geplakt en die in mijn kelder geplaatst tussen mijn andere flessen. Het was een fles van hoge kwaliteit. Twintig of dertig jaar later heb ik ze naar boven gehaald, de sticker zat er nog op. Wijn verbetert met het ouder worden, maar van deze was de houdbaarheidsdatum blijkbaar overschreden...

Eén keer heb ik aan één van mijn voordrachten een nogal bittere nasmaak overgehouden. Het was op een namiddag midden in de week, voor een "seniorenclub". Ik had er twee patiënten voor afgebeld. Ik herinner mij nog levendig het onderwerp van mijn speech: "Het Peter principe", waarom alles zo slecht gaat in de wereld. De stelling is van ene professor Lawrence J. Peter. Die geleerde man heeft zijn best gedaan om alles wat fout gaat in de wereld terug te brengen tot die ene oorzaak: dat eenieder in ons hiërarchisch bestel ernaar streeft om zijn niveau van incompetentie te bereiken. Er werd met meer aandacht naar mijn spreekbeurt geluisterd dan men doorgaans van een ouder publiek zou verwachten. De ludieke tint die ik er had ingelegd zal daar ongetwijfeld ook toe bijgedragen hebben. Na afloop van het verhaal kwamen er vragen en opmerkingen uit het publiek: een bewijs dat men aandachtig geluisterd had. Iemand merkte op dat toch niet iederéén deel uitmaakt van een hiërarchie, waarop ik antwoordde dat het mij óók dwars zat en dat ik de stelling in dezer voege zou willen wijzigen: "dat eenieder ernaar streeft om een niveau van insufficiëntie te bereiken". Dat moest dan maar "Het Peter-Vansteenbrugge principe" heten. Iedereen was daar blij mee, ik kreeg applaus en een fles rode wijn. Een heerlijke namiddag ondanks een kleine valse noot in het begin. Ik had namelijk vier dia's meegebracht en men had mij verzekerd dat het nodige projectiemateriaal ter plaatse zou zijn. Dat wás ook het geval... maar de diaprojector bleek defect te zijn. De voordracht had ook best gekund zonder die dia's, maar omdat ik het zonde vond vanwege het werk dat ik erin gestoken had ben ik nog snel naar huis gereden - het was amper zes kilometer - om mijn eigen diaprojector te halen, en in een wip was ik terug. En dan hoor ik u al vragen: waarom dan die bittere nasmaak? Welnu...Twee dagen later vond ik een pro-justicia in mijn brievenbus. Ik had bij het ophalen van mijn projector de toegelaten snelheid met een paar kilometer overschreden. Een boete dus. Ik had ermee een paar flessen wijn en een paar bakken Duvel kunnen betalen...

De voordracht die ik gehouden heb voor een vereniging van classici (mensen die affiniteit hebben voor de klassieke cultuur) zal ik niet licht vergeten, niet zozeer vanwege de voordracht zelf, doch veeleer vanwege de fles wijn achteraf. De voordracht zelf was overigens vlekkeloos verlopen: een vrij talrijk publiek dat aandachtig gedurende bijna drie uur geboeid was blijven luisteren naar mijn uiteenzetting over de mythologische oorsprong van de Panhelleense Spelen. Ik had er veel voorbereidend werk aan gehad en ik had mijn voordracht geïllustreerd met bijna honderd dia’s. Voor alle zekerheid had ik nu ook mijn eigen projectiemateriaal meegenomen alsook mijn zwager om de diaprojector te bedienen. De dag tevoren hadden wij overigens een beetje gerepeteerd opdat alles gesmeerd zou lopen. Er volgde een warm applaus en een dito dankwoord van de voorzitter. Mijn beloning, om mij niet met lege handen huiswaarts te laten keren, was een klein flesje (hooguit 33 cl) retsina-wijn. Ze hadden het niet vooraf geweten dat ik een assistent zou meegebracht hebben, anders had die ook zo een flesje gekregen. Als u, beste lezer, geen hellenofiel bent en ook geen wijnkenner dan weet u misschien niet wat retsina is: een bleke goedkope wijn met een afschuwelijke smaak, een harssmaak, een verschrikking! Het flesje retsina was ongetwijfeld bedoeld als beloning voor mijn optreden en als vergoeding voor uren voorbereidend werk plus honderdveertig kilometer verplaatsingskosten en het etentje in een Grieks restaurantje (de "Zorba") waarop ik mijn zwager enkele dagen later heb getracteerd omdat ik hem dat verschuldigd meende te zijn voor de puike assistentie.

Die memorabele laatste spreekbeurt was er teveel aan. Het was een van de eerste dagen van de decembermaand van ´t jaar 2022. Ik was die dag precies tweeëntachtig-en-eenhalf jaar oud geworden. Ik had al een paar jaar niet meer "opgetreden" en ik dacht er niet over om het nog ooit te doen. De ouderdom had mij al flink in de greep: lumbartrose en spinaalkanaalstenose (*voor de leek: zoek dat maar eens op in het woordenboek). Dat resulteerde in chronische rugpijn, moeite om lang op eenzelfde plaats rechtop te blijven staan en gangstoornissen, al kon ik dat laatste - die mankepoot - nog tamelijk goed camoufleren als het tenminste slechts over een korte afstand ging. Maar het aanbod was zó aanlokkelijk: een voordracht in het universitair ziekenhuis voor de alumni van de geneeskunde! Er zouden verscheidene professoren en ex-professoren (emeriti dus) aanwezig zijn. Wat een eer om voor zo’n elite te mogen spreken! Ik had al twee keer mogen spreken in de aula van de universiteit, maar dit leek mij nóg mooier. Om mijn carrière in opperste schoonheid af te sluiten, de kroon op het werk. Maar... In de drie of vier jaar dat ik mijn hobby van "conferancier" niet meer beoefend had was er veel veranderd... Dia's waren uit de mode en er diende nu een power point gemaakt te worden. Wist ik véél wat een power point was. Mijn kleinkinderen hebben het mij geleerd en ze zijn zo vriendelijk geweest een power point van mijn voordracht te maken. Jammer was ook dat het "event" plaatsvond in volle coronatijd en er dus weinig toehoorders zouden zijn, maar... de techniek staat voor niets: de voordracht werd opgenomen zodat de afwezige alumni, zij die het coronagevaar niet durfden trotseren, alles rechtstreeks van in hun luie zetel konden volgen op hun computerscherm. Ik moest spreken voor hooguit 15 aanwezigen, over "De geneeskunde bij oude Grieken". Kwantiteit ondermaats dus. De kwaliteit daarentegen: allemaal gewezen professoren, op een paar uitzonderingen na! Voor het eerst in mijn leven voelde ik mij nerveus bij de aanvang van een voordracht: spreken voor zo´n mini-publiek heeft mij nooit gelegen. Maar het ergste was dat ik de hele tijd moest rechtop blijven staan en niet een beetje heen en weer mocht wandelen om mijn rug wat te ontlasten, omdat ik anders uit het beeld van de camera kwam, via dewelke mijn voordracht werd opgenomen terwille van de thuisblijvers. Ik had er niet op gerekend dat de voordracht niet langer dan een uur mocht duren (er moest nog tijd overblijven voor vraagstelling achteraf) en halverwege afronden viel mij moeilijk al dient gezegd dat twee uren rechtopstaand spreken zonder van plaats te mogen veranderen wellicht niet uit te houden zou geweest zijn vanwege de hevige rugpijn. Dat was dus wel degelijk mijn laatste voordracht, het was de voordracht teveel!...

In mijn kelder staan nog enkele flessen rode wijn, te oud om nog drinkbaar te zijn. Ze hebben nog enkel historische waarde. Van een paar weet ik nog waar ik ze "verdiend" heb. Ik had ze moeten voorzien van een etiket met plaats en datum en de naam van de gulle schenker...

18-02-2024 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge