Het gaat nu in dalende lijn naar het centrum van Anzegem: de kerk van Sint-Jan-den-doper, of wat ervan overblijft... Een ruïne: vijf jaar geleden is de kerk afgebrand en van een eventuele heropbouw is nog niets te merken. In deze kerk ben ik gedoopt in de lente van 1940: de tweede wereldoorlog was pas uitgebroken, 't was in volle Blitzkrieg. En dan verder bergaf naar de stationswijk. Vlak vóór de spoorwegovergang wijken we even af van het parcours dat de Ronde-renners in 1919 gevolgd hebben: we slaan af naar links, naar het dorp "Gijzelbrechtegem", dat ooit de (in oppervlakte) kleinste zelfstandige gemeente van het land was: amper 78 hectare groot, zegge 0,78 vierkante kilometer! Nu is het een deelgemeente van Anzegem en de officiële naam heeft plaats moeten maken voor de oorspronkelijke geuzennaam "Grijsloke". 't Is amper een kilometer rijden tot de kerk van Grijsloke, óók weer op een heuveltje. Mijn bedoeling is het om mijn Onbekende Vlaming kennis te laten maken met het parcours van "Dwars door Grijsloke", Vlaanderens mooiste stratenloopkoers en aldus de tegenhanger van de Ronde van Vlaanderen, die andere "Vlaanderens mooiste".

Verschenen december 2018 (www.shopmybook.be)

Sinds 1981 wordt hier jaarlijks - telkens de laatste zaterdag van augustus - strijd geleverd door de beste afstandlopers op wellicht het zwaarste, maar tegelijk ook het mooiste parcours dat men zich kan indenken. In de jaren '80 stond de koers in het teken van Stijn Streuvels, in de jaren '90 van de Spelen in het oude Griekenland. Cultuur en sport gingen toen hand in hand. De laatste twintig jaar is dat minder het geval en ook het aantal deelnemers is wat achteruitgegaan, maar de koers is nog steeds “alive and kicking” en nog steeds… Vlaanderens mooiste.

In de jaren '80 waren er medailles voor de deelnemers aan DDG: ze verzinnebeeldden 's mensen levensloop. 

Ze droegen namen die pasten bij de stijl van Stijn Streuvels. 

De medailles van de jaren '90 symboliseerden de mythologische oorsprong van de antieke Spelen.

We keren nu terug in het spoor van de Ronde en zetten koers naar Kwaremont,  vijf- à zeshonderd inwoners, ooit het kunstdorp bij uitstek van de Vlaamse Ardennen. Het zijn in de eerste plaats kunstschilders die zich hier in de loop van de vorige eeuw gevestigd hebben. Het waren vooral landschapschilders: het glooiende landschap en de prachtige vergezichten van de Vlaamse Ardennen waren voor hen een onuitputtelijke bron van inspiratie. Ik zet ze even op een rij, op het gevaar af er een paar over 't hoofd te zien: Paul Boonaert, Frans Bruggeman, William Clevers, Freya Clevers, Gies Cosyns, Magda Devenyns, Daniël Devos, Jan Deweerdt, Henri Ernalsteen, Marcel Herreman, Patrick Heughe, Marcel Kekebos, Jean Oosterlynck, Roger Vercruysse, Piet Willequet. 

Een winterlandschap in de Vlaamse Ardennen (Piet Willequet)

Deze laatste is, voor zover mij bekend, de enige nog actieve kunstenaar in Kwaremont. De meesten zijn overleden en een paar zijn er die andere oorden hebben opgezocht. Sic transit gloria... Van Daniël Devos dient overigens gezegd dat hij naast kunstschilder ook glazenier was. Maar wie "glazenier" zegt denkt hier in de eerste plaats aan de familie Leenknegt. Vader Michiel Leenknegt heeft prachtige monumentale glasramen voor o.a. kerken en kloosters voortgebracht in zijn indrukwekkend atelier dat gevestigd was in de oude pastorij op het hoogste punt van Kwaremont-berg. Zoon Jan Leenknegt en dochter Hilde Leenknegt zijn in zijn voetsporen getreden, maar zij hebben het dorp verlaten en... de oude pastorij staat er nu vervallen bij. Veronique De Groote en Dorothea Van De Winkel, twee textielkunstenaressen, mogen niet onvermeld blijven, evenmin als beeldend kunstenaar Eric Vercruysse, collagekunstenares Lydia Verplancken en, last but not least de bekende striptekenaar Eddy Ryssack. Maar de veelzijdigste van allen is ongetwijfeld Bertien Buyl. Ze was prozaïst, dichter, boetseerder, beeldhouwer, tekenaar. Ze schreef romans, novelles, kortverhalen en poëzie.

Skulpturen van Bertien Buyl.

Van vrijwel ál deze kunstenaars is werk te bewonderen in de kunstgalerie “Malpertuis”. Dit was eertijds het woonhuis plus atelier van kunstschilder Daniël Devos. De galerie wordt uitgebaat door Jules Demortier. Ze is maar één van een half dozijn galerieën die Kwaremont rijk is...

31-10-2019 om 15:52 geschreven door kris vansteenbrugge  

Lichtschakelaar kapot. Met een beetje handen aan zijn lijf vervangt een mens dat toch zelf. Laat dat werk opknappen door een elektricien en het kost algauw vijftig euro. Daarvoor moet ik een een hele dag pensioen trekken. In de Brico kost zo’n schakelaar amper 4,29 euro (technische details: 5400107373680 SCHAK 1-POL. RUBY  INT. UNIPOL. RUBY). Dát is dus “zuinigheid”. Mijn zwager Karel noemt dat “gierigheid”, maar het is overduidelijk dat hij de begrippen “gierig” en “zuinig” met elkaar verwart.

De nieuwe schakelaar vastklemmen geschiedt door het indraaien van de schroefjes A (cf. foto). Maar dat indraaien was nu net iets wat bij mij, onhandige Harry, niet lukte. Maar ook bij mijn handige zoon en mijn nog veel handiger buurman Firmin lukte dat niet. Dan toch maar een echte elektricien ingeschakeld. Die slaagde er evenmin in… Op een nonchalante manier wrikte hij, niet zonder enige moeite docht mij, en om een reden die mij onbekend is, het plaatje B (cf. foto) los. Daar sprong tegelijkertijd een dun langwerpig veertje (D op de foto) uit samen met een ander piepklein dingetje ter grootte van een zandkorrel. Dat kleine dingetje wipte van de tafel op de grond en werd niet meer teruggevonden. Lap! Meteen was de Brico-schakelaar niet meer volledig en alvast niet meer inruilbaar. Wat nu, zei ik? Brol van de Brico, zei de elektricien. Hij haalde uit zijn dokterstas een andere schakelaar en in geen tijd was de klus geklaard.

- Ik ga toch mijn beklag doen bij de Brico, zei ik.

De elektricien vond het geen goed idee:

- Wat bereik je ermee? In het beste geval zullen ze die 4,29 euro terugbetalen, maar de verplaatsingskosten naar het winkelcentrum zullen zwaarder doorwegen.

- Ik wil geen terugbetaling. Ik wil die lui van Brico helpen door erop te wijzen dat zij “brol” verkopen. En per slot van rekening ben ik blij met mijn aankoop: stof voor een cursiefje, en dat is mij meer waard dan 4,29 euro.

Ik wacht de rekening van de elektricien af. Mijn les heb ik geleerd: gierigheid bedriegt de wijsheid!

18-10-2019 om 14:23 geschreven door kris vansteenbrugge  

Hij was een jonge knaap nog toen zijn tekenleraar zei dat hij héél veel talent had. Hij zal er wellicht van gedroomd hebben om een wereldberoemd schilder of beeldhouwer te worden, laat staan een Bekende Vlaming. Maar diezelfde leraar vertelde hem later ook dat de geschiedenis leert dat o zo velen met héél veel talent onbekend zijn gebleven. Hij is dan maar chirurg geworden en reeds lang heeft hij zich verzoend met de status van Onbekende Vlaming. Al dient gezegd dat zijn grafisch werk heden ten dage maandelijks door zowat twee miljoen Vlamingen bewonderd wordt. Het verhaal dat nu volgt is het relaas van een uitstapje met mijn Onbekende Vlaming in de Vlaamse Ardennen op de grens tussen West- en Oostvlaanderen. Op 14/9. Het is een verhaal in “afleveringen”. 

Aflevering 3:

Eenmaal terug op de grote weg, gaan we ditmaal door tot de top van de berg. Die allereerste berg die ooit beklommen werd in de Ronde van Vlaanderen, heeft zijn top op 82 meter boven de zeespiegel. Een berg, jawel. De coureur die hier in 1919 als eerste boven kwam moet Ritten Van Lerberghe geweest zijn. Ik vind dat nergens zwart op wit, maar alle "geschiedschrijvers" zijn het erover eens dat Ritten na 110 kilometer koers is ontsnapt, dat is op 120 kilometer van de finish, en dat was nog vóór de Tiegemberg. Hij werd nooit meer bijgehaald en aan de finish had hij een voorsprong bijeen gefietst van veertien minuten op de tweede. De "doodrijder van Lichtervelde", zoals hij genoemd werd, had zijn tegenstanders die dag inderdaad allemaal doodgereden. Figuurlijk. En toch was niet alles van een leien dakje gelopen. Hij had de wedstrijd moeten rijden op een geleende fiets en aan een bepaalde spoorwegovergang werd hem de weg versperd door een stilstaande trein. Ritten omzeilde het obstakel door met zijn fiets in de trein te kruipen, en er aan de andere kant weer uit... Vooraleer hij de piste in Gentbrugge (of was het Sint-Amandsberg?), waar de aankomst lag, binnenreed, zou hij eerst nog een café zijn binnengetrokken en daar twee pinten hebben gedronken. Eenmaal op de piste riep hij naar de toeschouwers dat ze beter konden naar huis gaan, want dat hij... een halve dag voorsprong had.

Op de top van de Tiegemberg staat een uitkijktoren en een windmolen die dateert van het eind van de 19^e eeuw. En waar de weg een bocht naar rechts maakt en meteen de afdaling naar Anzegem begint, komen drie landelijke wegen erop uit. De eerste, die de naam "Meuleberg" draagt en langs de noordelijke flank van de berg kronkelt is met voorsprong de schilderachtigste en de interessantste, vanwege vier kunstenaars die hier gewoond hebben…

Eerst is er het "Huis ten Berghe". Nu in verval, maar ooit de woning van VALERIUS DE SAEDELEER (1867 - 1941), lid van de Latemse school en één van onze grootste Vlaamse kunstschilders. Dit huis, hoog op de heuvelkam, met uitzicht op Schelde- en Leievallei en het golvend heuvelland van de Vlaamse Ardennen, werd in 1908 gebouwd door kunstmecenas Vital Moreels. 

Huis ten Berghe

De Saedeleer woonde daar van 1908 tot 1914. Hier ontwierp hij zijn mooiste werken. Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog vluchtte hij met zijn gezin en met Gustave Van de Woestijne naar Wales. Na de oorlog heeft de kunstenaar zich gevestigd in Etikhove, een dorp in het hartje van de Vlaamse Ardennen: Huis ten Berghe was onbewoonbaar geworden... Later werd het huis opgeknapt en bewoond door Staf Stientjes, vooraleer deze zich definitief in zijn Vossenhol ging vestigen. En nog later werd het huis bewoond door de dichter DIRK DENNEN.

  

Winterlandschap (V. De Saedeleer)

Op een steenworp van 't Huis ten Berghe - misschien is ’t maar een hálve steenworp - bevindt zich de molendam, nu bebost gebied, waar eens de Belzebubbergmolen stond, die gebouwd werd in de 13^e eeuw en één van de eerste windmolens in Vlaanderen was. De molen werd omvergetrokken in 1937 voor de film "Het kwade Oog" die gebaseerd is op een toneelstuk van Herman Teirlynck. De laatste eigenaar van de molen was TORIE MULDERS (1883 - 1961), die niet alleen molenaar was maar ook landbouwer, auteur, toneelspeler en regisseur, en vooral... dorpsfilosoof. Hij was goed bevriend met Stijn Streuvels voor wie hij een onuitputtelijke inspiratiebron was. Hij werd begraven in een kist die gemaakt was van planken van zijn kerselaar die naar zijn gedacht veel te weinig kersen had gedragen. "Omdat gij geen kersen hebt willen dragen, zult ge mij dragen" had Torie gezegd en dat had hij testamentair laten vastleggen... [Toen mijn notelaar, geplant in mijn geboortejaar, minder vruchten begon te dragen, heb ik hem bedreigd met hetzelfde lot als de kerselaar van Torie Mulders. Ai mij, de boom was ziek, vermolmd aan de voet, en drie jaar geleden is hij omgewaaid en tot brandhout verkapt...]

  

Eens stond hier de Belzebubmolen

We begeven ons weer naar het punt waar zovele Flandriens, dwangarbeiders van de weg, zwoegend en zwetend de top bereikten, op hun stalen ros, dat honderd jaar geleden drie keer zoveel woog als de huidige koersfietsen. Het gaat nu in eerder licht dalende lijn richting Anzegem. Algauw zien we aan de linker kant van de weg de villa Maenemin, een bakstenen huis in art-decostijl, gebouwd in 1932,  voor de Kortrijkse schilder Firmin Colardijn (1896 - 1977), die er gewoond en gewerkt heeft tot aan zijn dood. Hij heeft talrijke mooie kunstwerken afgeleverd: rustige winterlandschappen en sombere droefgeestige figuren die de toeschouwer beroeren. 

   

Villa Maenemin

   

Werk van Firmin Colardijn

Firmin Colardijn ligt begraven op het kerkhof van Tiegem. Op zijn graf staat een sculptuur van zijn broer, de schilder-beeldhouwer Lieven Colardijn, die eveneens zijn vaste stek had gevonden in Tiegem, in de villa Zonnekracht, een zuiver kubistische woning met atelier, gelegen een paar honderd meter verderop aan de rechter kant van de weg. Lieven schreef ook gedichten die net als zijn grafische werken getuigen van een sociale en religieuze bewogenheid, met thema's over leven en dood, meestal met een pessimistische ondertoon.

   

Villa Zonnekracht

 [Gisteren 16 oktober heb ik het graf van Firmin Colardijn opgezocht, op het kerkhof van Tiegem. Ik zou het niet gevonden hebben, ware het niet dat ik er geheel toevallig de grafmaker tegen het lijf ben gelopen. Een armoedig verwaarloosd graf, waarop geen naam te bekennen is. Alleen het beeld dat door broer Lieven werd gemaakt...]

  

Beeld op het graf van Firmin Colardijn, door zijn broer Lieven.

17-10-2019 om 14:48 geschreven door kris vansteenbrugge  

Er stond een mannetje te redetwisten met de WC-madam, terwijl ik rustig mijn beurt stond af te wachten. Hij, een klein oud ventje, wellicht nog ouder dan ik, en in een net pak. Zij, een indrukwekkende matrone, achter een tafeltje waarop een schoteltje met centen. Ze deed mij denken aan die Russische conductrice op de nachttrein van Sint-Petersburg naar Moskou, waarmee ik eens in aanvaring ben gekomen: een kolos van een vrouw. Tot op de dag van heden heb ik er nóg nachtmerries van en ik heb er een instinctieve vrees voor grote struise dames aan overgehouden. Ik vond het dapper van het oude baasje om met zo iemand in het strijdperk te treden, het mocht dan enkel maar geredetwist wezen...

't Was in de Lunch Garden in Kortrijk. Het restaurant biedt zijn klanten de mogelijkheid om te voldoen aan een "natuurlijke behoefte", een kleine of een grote. Mits betaling: veertig cent, zowel voor de kleine als voor de grote behoefte. En die veertig cent, dáárom draaide de hele discussie. Ik hoorde het mannetje zeggen:

- Moet ik nu alweer veertig cent? Een half uur geleden héb ik hier al veertig cent betaald voor een kleine boodschap en nu moet ik weer.

- 't Is veertig cent per keer en niet per dag, zei de matrone. En daarenboven, wie gelooft dat: twee keer een kleine boodschap, zo kort na elkaar? 't Zal ditmaal wel voor een gróte boodschap zijn.

- Ik lijd aan de prostaat, zei het mannetje, en daar begrijpt gij niets van. En daarenboven: in andere restaurants hoeft niet betaald te worden om naar de WC te gaan. Zelfs niet in de Lunch Garden in Gent.

- Hier dus wél, replikeerde de matrone en ze ging dreigend rechtop zitten.

Het leek erop of ze zou het mannetje met één klap tegen de grond gemept hebben, mocht hij aanstalten gemaakt hebben om zonder betalen binnen te glippen. Maar ons dapper baasje gaf zich niet verloren:

- Veertig cent heb ik nu niet meer op zak, alleen dít heb ik nog, kleiner niet.

Hij hield haar een briefje van vijftig voor.

- Geen nood, zei ze bitsig. Ik kan het best wisselen, maar 't zal in muntstukjes zijn.  

Ze ritste het briefje van vijftig euro uit 's mans handen en pakte van onder haar tafeltje een metalen doos met muntstukjes.

- Wacht eens even, zei hij, nu vind ik hier toch nog twee stukjes van twintig cent in mijn broekzak.

Hij gaf de muntjes, kreeg zijn vijftig euro terug en haastte zich naar het plashokje. Mijn beurt.

- 't Is niet te geloven, deed ze haar beklag - en haar toon was plots veel gemoedelijker - wat ik hier allemaal over de vloer krijg. Meneertje wou mij doen geloven dat hij tweemaal moet plassen in een half uur tijd.

- Toch is dat mogelijk, zei ik. Het heeft te maken met de prostaat, met de leeftijd dus. Ik heb het ook soms voor, soms na tien minuten al.

- Láát het nu nog zo zijn, daar kunnen wij toch allemaal geen rekening mee houden. Ons werk is zó al stresserend genoeg. We mogen ons niet laten doen, anders gaat niemand nog betalen. Hoor maar wat ik gisteren heb meegemaakt. Een vrouw kwam met haar kleine die een plasje moest doen. Ze betaalde veertig cent, maar ze bleef zó lang weg dat ik ervan overtuigd ben dat ze ook "geweest" is, en ik durf wedden dat het voor een "grote boodschap" was. Toen ik het haar zei durfde ze nog een brutale bek opzetten ook. Wat een mens toch meemaakt, wat een mens toch meemaakt... En, à propos, dat het in de Lunch Garden in Gent gratis is, daar geloof ik niets van.

- Toch is het zo, zei ik. Ik ga daar zelf ook vaak, in de Lunch Garden, in de Krijgslaan aan de Sterre.

Dat was geen leugen van mijnentwege. Ze leek mij te geloven en ze ging daar niet verder op in. En ze zei nog, op zachtere toon - want er was weer een klant binnengekomen:

- Ge hebt er geen gedacht van wat voor truken ze al niet uithalen om niet te moeten betalen! Maar ik heb ook zo mijn truken. Dat wisselen van die vijftig euro, dat was er één. Ik zou het niet gekund hebben, daarvoor heb ik geen muntjes genoeg. Ge moet weten: de zaken gaan slecht, de laatste tijd...

Ik glimlachte begripvol en ik haastte mij naar mijn plashok. Toen ik weer naar buiten ging, riep ze mij na:

- Helaba, gij hebt óók niet betaald!

- Ik heb enkel een briefje van vijftig bij, zei ik...

08-10-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Hij was een jonge knaap nog toen zijn tekenleraar zei dat hij héél veel talent had. Hij zal er wellicht van gedroomd hebben om een wereldberoemd schilder of beeldhouwer te worden, laat staan een Bekende Vlaming. Maar diezelfde leraar vertelde hem later ook dat de geschiedenis leert dat o zo velen met héél veel talent onbekend zijn gebleven. Hij is dan maar chirurg geworden en reeds lang heeft hij zich verzoend met de status van Onbekende Vlaming. Al dient gezegd dat zijn grafisch werk heden ten dage maandelijks door zowat twee miljoen Vlamingen bewonderd wordt. Het verhaal dat nu volgt is het relaas van een uitstapje met mijn Onbekende Vlaming in de Vlaamse Ardennen op de grens tussen West- en Oostvlaanderen. Op 14/9. Het is een verhaal in “afleveringen”. 

Aflevering 2:

Tiegemberg, 't is eigenlijk een overdrijving. Een "molshoop" zou een eufemisme zijn. De waarheid ligt in 't midden: een heuveltje van zeven of achthonderd meter en een stijgingspercentage van acht procent. Té veel, voor mij althans, om er nog met de fiets boven te geraken - ik ben dan ook negenenzeventig... Halverwege “de berg”, aan de rechterkant, op de hoek met een kleine zijweg - genaamd "Hollendries" - staat de herberg " 't Fonteintje". Niets wijst erop dat het hier nog om een herberg gaat en de naam is op 't eerste gezicht nergens meer te bespeuren, tenzij voor de zeer aandachtige toeschouwer: op een klein plaatje hoog boven in een hoek van de zijgevel staat te lezen " 't Fonteintje anno 1850". Een belangrijke kunstschilder uit het begin van de vorige eeuw verbleef hier rond 1910: MODEST HUYS (1874 - 1932). Hij was geboren in de streek van Waregem en heeft daar ook het grootste deel van zijn leven gewoond. Een drietal jaar, aan 't begin van zijn carrière, heeft de kunstenaar in het Meetjesland gewoond, alwaar hij prachtige landschappen heeft geschilderd. Een niet onbelangrijke bijzonderheid: mijn Onbekende Vlaming heeft zélf een groot deel van zijn leven - zijn jeugd - doorgebracht in het Meetjesland en er zijn eerste kunstwerken geproduceerd. Maar dát dus helemaal terzijde... Later heeft Modest Huys ook andere wegen bewandeld in de schilderkunst. Van Stijn Streuvels, met wie hij goed bevriend was, heeft hij een portret geschilderd dat zich nog steeds in "Het Lijsternest" bevindt en er door de bezoeker te bewonderen is. In de jaren dat Huys in 't Fonteintje verbleef, logeerde daar ook een andere kunstschilder, de geboren-en-getogen Tiegemnaar Staf Stientjes. Er wordt gezegd dat beide schilders voor hun logies betaalden met het beschilderen van de cafémuren. Het schijnt dat die muurschilderingen daar nog steeds te bezichtigen zijn. Wat ik alleszins kan getuigen: ik heb ze daar met eigen ogen gezien, jáááren geleden.

                                                                                                                                            't Fonteintje

                                                                 Vlasslijters (schilderij van Modest Huys)

                  Portret van Stijn Streuvels (door Modest Huys)

Een driehonderdtal meter verder naar de top van de berg toe en eveneens aan de rechterkant van de weg, bevindt zich de villa die kunstschilder STAF STIENTJES (1883 - 1974) in 1927 liet bouwen. Hij gaf zijn riante villa de welluidende naam " 't Vossenhol" en enkele jaren later werd het huis ingericht als drank- en spijshuis, wat het op heden nog steeds is. De Tiegemberg wordt overigens ook vaak "de Vossenholberg" genoemd. Staf vond zijn inspiratie in de mooie Vlaamse landschappen, maar hij schilderde ook portretten en hij durfde ook wel eens de weg van het surrealisme bewandelen. Hij schreef ook gedichten en ook als toneelacteur was hij actief. Eén van de regelmatige bezoekers van het Vossenhol was Stijn Streuvels. Op latere leeftijd liet de schilder in zijn tuin een nieuw woonhuis bouwen. Onder deze woning richtte hij een crypte in waar nog talrijke van zijn werken te bezichtigen zijn.

                                                                                                         't Vossenhol

                                                                       schilderij van Staf Stientjes

We bevinden ons nu op een honderdtal meter van de top, doch we maken eerst nog even rechtsomkeer, we dalen weer zo'n paar honderd meter af en slaan nu aan de andere kant van de berg een dreef in: de Warandedreef. Na honderd meter komen we aan "Villa Albert". Deze werd gebouwd rond 1890 door de Tiegemse mecenas Vital Moreels. Daar woonde van 1919 tot aan zijn dood in 1962 een bekende Vlaamse componist, taal- en letterkundige: ALFONS MOORTGAT (1881 - 1962). Deze prachtige villa (waar de naam "Albert" vandaan komt is mij onbekend) was in die tijd een ontmoetingsplaats van vooraanstaande Vlaamse kunstenaars: Ernest Claes, Modest Huys, Valerius de Saedeleer, Stijn Streuvels, Gustave Van de Woestijne, Hugo Verriest.  Moortgat wijdde zich vol overgave aan de verspreiding van de religieuze muziek in Vlaanderen. Zijn muziekstukken, waarvoor hem verschillende onderscheidingen te beurt vielen, waren zeer in trek bij organisten en koren.

                                                                                                      villa Albert

Een paar honderd meter verder in de Warandedreef komen we bij "d'Oude Melkerij" waar de beroemde kunstschilder GUSTAVE VAN DE WOESTIJNE (1881 - 1947) gewoond heeft van 1909 tot aan het begin van de eerste wereldoorlog. Hij vluchtte toen naar Wales, samen met zijn goede vriend Valerius de Saedeleer, die toen ook in Tiegem woonde. In zijn "Engelse periode" maakte hij naam in Londen. Gustave was de broer van de grote Vlaamse schrijver Karel Van de Woestijne. Tot 1909 woonde hij in Latem (hij behoorde tot de fameuze Latemse schildersschool) en bij zijn komst naar Tiegem was hij reeds een befaamd kunstenaar. Zijn volledig oeuvre bestaat uit een vierhonderdtal werken, stuk voor stuk meesterwerken, waarvan er een flink aantal dateren uit zijn Tiegemse periode.

                                                                                                                                      d'Oude Melkerij

05-10-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Twee dagen geleden vond ik in mijn mailbox het bericht dat prof. dr. Paul Vanhoutte op 23 augustus in Parijs overleden is. De afzender: Marc Van Hoye. Marc en ik behoren samen met Paul Vanhoutte tot de lichting 1965, zijnde de afgestudeerde doctoren in de genees-, heel- en verloskunde aan de Gentse universiteit. Paul Vanhoutte: de primus van dat jaar en grote onderscheiding. Marc en ik: op voldoende wijze. Dat Paul het ver zou schoppen, daar twijfelde niemand aan. Niet één keer heb ik hem, na het behalen van het diploma in 1965, nog ontmoet. In medische kringen kwam zijn naam wel eens ter sprake. Soms met een eerbiedig gefluister: hoe belangrijk hij wel was! Professor aan de prestigieuze Mayo-kliniek in Amerika, later ook professor in Hong-Kong en in Parijs, een wetenschapper op het allerhoogste niveau, een wereldster. De mail van Marc bevatte ook een link naar een "in memoriam" van de hand van ene Jean-Christophe Sergère, een fransman wiens naam mij onbekend is, doch ongetwijfeld geen onbekende in wetenschappelijke kringen. De tekst is in 't Frans en in 't Engels. Ik maak hierbij van de gelegenheid gebruik om dit "in memoriam" te vertalen in 't Nederlands (een beetje in 't kort en een beetje in 't "vrij"):

Hij was één van de grootste genieën die ik gekend heb. Hij genoot internationale erkenning en publiceerde meer dan duizend wetenschappelijke artikelen en is desondanks een nederig man gebleven. Hij slaagde erin de moeilijkste concepten op een eenvoudige manier uit te leggen.

In de Nobelprijs 1998, die werd toegekend aan Furchgott, Ignarro en Murad, had hij een groot aandeel. Hij ging vooral prat op zijn werk omtrent het belang van de endoteliale cellen en hun rol in o.a. het cardiovasculair stelsel. Aan talrijke universiteiten was Paul doctor honoris causa, in talrijke universiteiten in alle uithoeken van de wereld heeft hij zijn kennis gedeeld en heeft hij een blijvend spoor nagelaten.

Ook de pharmaceutische industrie heeft veel aan hem te danken. Hij was raadgever van grote namen als Pierre Fabre, Jacques Servier en Paul Janssen. Hij was bevoegd op vele gebieden, in het bijzonder de cardiovasculaire ziekten, maar ook diabetes, obesitas en cancerologie.

Hij had een passie voor Azië. Dit bracht hem ertoe de universiteit van Hong-Kong te vervoegen in 2003. Hij stichtte en leidde er het Biopharmaceutical Development Center van de medische faculteit en hij had er ook de leiding van het Department of Pharmacology and Pharmacy.

Maar wat belangrijker is, hij was één en al menselijkheid en liefde, ofschoon zijn professionele activiteiten hem daarin vaak gekortwiekt hebben. Hij sprak over zijn familie met de grootste genegenheid. Over zijn geliefde vrouw Jacqueline en over zijn kinderen en kleinkinderen, die zo ver van hem verwijderd waren, maar zó dicht bij zijn hart. Het volstaat om zijn wenskaarten te bekijken die hij ieder jaar stuurde tussen Kerst en Nieuwjaar...

Uw vriend JC (JEAN-Christophe Sergère)

Kan ik het helpen dat een gedicht van Guido Gezelle mij voor de geest komt? Een gedicht waarvan ik de eerste strofe nog uit het hoofd kan afdreunen:

Hoe zeere vallen ze af,

de zieke zomerblâren,

hoe zinken ze, altemaal,

die eer zo groene waren,

te grondewaart !

Hoevelen zouden er reeds afgevallen zijn van die veelbelovende lichting 1965. De helft? Wellicht méér... Met vierenvijftig waren we (drieënvijftig jonge mannen, één vrouw). Vier waren er met grote onderscheiding, met Paul Vanhoutte op kop. Marc en ikzelf behoorden tot de grootste groep, die het niet verder gebracht hadden dan "voldoening". Of we jaloers waren op de primussen? Neen, maakten we onszelf wijs. Maar dat wás niet zo. Als ik mijn memoires er op na lees heb ik zelfs de indruk dat ik éénenveertig jaar later, toen ik die memoires schreef, nóg jaloers was:

(Paul Vanhoutte behoorde tot... ) het groepje studenten die alle dagen trouw de lessen bijwoonden en de rest van hun tijd besteedden aan eten, slapen en studeren. Dat waren de modelstudenten, die zich gedroegen zoals iedere rechtgeaarde ouder dat van zijn kinderen verlangt. Ikzelf behoorde tot de tegenovergestelde groep: het hele jaar uitgaan, feestvieren, lessen brossen en op 't einde van 't jaar in ijltempo studeren en de leerstof toch nog in 't kopke krijgen op amper twee maanden tijd, waar de anderen een heel jaar over deden. De "ernstige" groep keek ongetwijfeld met enige minachting neer op de "losbandige" groep. Zij vonden ons opportunisten die met onvoldoende kennis door de brede mazen van het examennet wisten te glippen. Met lede ogen zagen ze hoe de meesten van ons telkenjare slaagden in 't examen en regelrecht op het diploma afstevenden. Of verbeeld ik mij dat alleen maar? Zeker is dat de losbandigen zelf - ik noem ze liever " de studentikozen" - smalend spraken over de "blokbeesten", van wie wij beweerden dat zij de smaak van het bier niet kenden. We waren er overigens heilig van overtuigd dat als wíj het hele jaar zouden blokken, wij veel betere resultaten zouden behalen dan zíj...

... en - zo schrijft Marc in zijn mail - toen waren er nog... WIJ.

Voor hoelang nog, Marc? 

De lichting 1965: 1) Paul Vanhoutte  2) Marc Van Hoye  3) ikzelf

EPILOGO:

- Hadden wij het ook zo ver kunnen brengen, Marc, als we wat meer ambitie hadden gehad en wat meer studax waren geweest en wat minder student?

- Wie weet?

- En hadden we dan een gelukkiger leven gehad?

- Wie weet?

- En waren wij er dan nu überhaupt nog geweest?

- Wie weet?

- Dank u, Marc. In dubio veritas!

26-09-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Hij was een jonge knaap nog toen zijn tekenleraar zei dat hij héél veel talent had. Hij zal er wellicht van gedroomd hebben om een wereldberoemd schilder of beeldhouwer te worden, laat staan een Bekende Vlaming. Maar diezelfde leraar vertelde hem later ook dat de geschiedenis leert dat o zo velen met héél veel talent onbekend zijn gebleven. Hij is dan maar chirurg geworden en reeds lang heeft hij zich verzoend met de status van Onbekende Vlaming. Al dient gezegd dat zijn grafisch werk heden ten dage maandelijks door zowat twee miljoen Vlamingen bewonderd wordt. Het verhaal dat nu volgt is het relaas van een uitstapje met mijn Onbekende Vlaming in de Vlaamse Ardennen op de grens tussen West- en Oostvlaanderen. Op 14/9. Het is een verhaal in “afleveringen”. 

Aflevering 1:

Denk de Schelde weg evenals de grens tussen West- en Oostvlaanderen, en de in het Anzegems heuvelland gelegen Tiegemberg behoort, net zo goed als de Kwaremontberg, tot de Vlaamse Ardennen. Tiegem en Kwaremont, waar twee rode draden elkaar kruisen: de koers en de kunst! Kleine dorpjes, allebei begiftigd met een berg, prachtige landschappen en vergezichten en kunstenaars bij de vleet. Al die kunstenaars leven evenwel nog slechts in de herinnering van de oudsten onder ons, van hen wier leven zich hoofdzakelijk in de twintigste eeuw heeft afgespeeld. En dan is er de koers. In het voorjaar bestrijden stoere mannen elkaar op wat vroeger “het stalen ros” heette, maar nu van een vederlichte kunststof is gemaakt: heuvel op, heuvel af, en op bonkige kasseistroken, al meer dan honderd jaar. De ene koers al wat mooier dan de andere, maar alle verzinken ze in het niet bij die ene grote waarrond alles draait: de Ronde van Vlaanderen. De Ronde werd voor het eerst gereden in 1913. Er dienden toen nog geen bergen overwonnen te worden. En dat gold ook voor de tweede editie, in 1914. De eerste wereldoorlog kwam roet in het eten gooien en zo geschiedde dat een derde editie er pas kwam in 1919, doch ditmaal mét bergen. De allereerste beklimming was de Tiegemberg, de tweede de Kwaremont. Honderd jaar geleden... Tot en met 1927 leverden onze heldhaftige Flandriens telkenjare een strijd-op-leven-en-dood op de flanken van enkel die twee Vlaamse heuvels, waar kunstenaars woonden bij de vleet: schilders, beoefenaars van allerlei grafische kunsten, beeldhouwers, musici, dichters. Eerst de Tiegemberg, daarna de Kwaremont. Later zijn er meerdere bergen ingelast; op heden zijn het er weinig minder dan twintig. Alle Tiegemse en Kwaremontse kunstenaars hebben het tijdelijke met het eeuwige verwisseld en niemand die hun plaats heeft ingenomen, op een zeldzame uitzondering na... En die dwangarbeiders van de weg op hun stalen ros, waren zij dan géén kunstenaars? Paul Deman? Marcel Buysse? Rik Vansteenbergen? Briek Schotte? Ja, vooral den Briek...  Ik denk het wel.

Onze tocht laten we beginnen ter hoogte van het kruispunt te Kaster. Op één van de vier hoeken bevindt zich het cultureel centrum van het dorp. Vroeger was het een school. Ik heb daar drie jaar onderwijs genoten. In de klas hingen verscheidene foto's van Stijn Streuvels. 

Stijn Streuvels

Onze juf dweepte met de grote Vlaamse schrijver en ze deed haar best om ons waardering bij te brengen voor zijn werk, al waren wij daar allicht nog wat te jong voor. Later heb ik een foto van haar gezien in het Lijsternest, de woning van de schrijver die na zijn dood een museum is geworden. En er werd mij verteld dat zij één van de jonge meisjes was, met wie Streuvels vaak ging wandelen in de streek en bij wie hij als weinig anderen geleerd heeft de jongemeisjesziel te doorgronden. Juf Maria zou ook model gestaan hebben voor Lieveke Glabeke uit Levensbloesem.  

We zijn op amper anderhalve kilometer van Tiegem. Het gaat hier in licht stijgende lijn. Hier werd in de nazomer van het jaar 1944 - precies driekwart eeuw geleden - een vreselijk gevecht geleverd tussen de Duitsers en de geallieerden. 's Anderendaags ging ik met vader het slagveld bezoeken - ik was vier jaar en enkele maanden oud. Langs beide kanten van de weg lagen dode paarden en tanks met verkoolde lijken daarbovenop. Twee gesneuvelde soldaten heb ik in het aangezicht gekeken. Bij de een was een doek om het voorhoofd gebonden en er kwam een bloedvlek doorheen. De ander lag met de ogen wijd open en hij grijnsde zijn tanden bloot. Vreemd toch dat het mij toen niet met afschuw vervulde.

Ons eerste doel is de Tiegemberg. Als we ter hoogte van de kerk de afslag naar rechts nemen - de Kapellestraat - zijn we er zo. Maar we rijden rechtdoor en na luttele kilometers komen we in het dorp van Streuvels, Ingooigem, dat hier gekend is onder de naam IJvegem. We maken nog een klein ommetje langs de ast, die model gestaan heeft voor één van Streuvels' meesterwerken: “Het leven en de dood in den ast”. 

Hoevetje in het dorp Otegem, op enkele honderden meter van de woning van Streuvels.  Het linker gedeelte van het hoofdgebouw is de ast die model gestaan heeft voor het boek "Het leven en de dood in den ast". Het huis is gedurende een aantal jaren bewoond geweest door dokter Jozef Dewitte, die er een huisartsenpraktijk had.

Het boek verscheen in 1926. In de ast (een gebouw dat ingericht is voor het drogen van cichoreiwortels) verrichten Blomme, Hutsebolle en Fliepo, zware “slavenarbeid”. Zij praten en dromen over al hun onvervulde wensen. Knorre, een landloper, komt in de ast terecht en overlijdt er in zijn slaap. “Hij heeft tenminste zijn gang kunnen gaan, en van zijn vrijheid genoten”, zo mijmeren de drie mannen...

We houden even halt bij de kerk van IJvegem. Tegen de gevel van de kerk bevindt zich een monument ter nagedachtenis van de grote schrijver die hier tot aan zijn dood in 1969 - hij was achtennegentig jaar oud - geleefd heeft. Naast het Streuvelsmonument is er ook nog het monument van de priester-dichter Hugo Verriest die hier pastoor was. 

Het “Lijsternest” van Streuvels bevindt zich op een paar boogscheuten hiervandaan. Al zijn meesterwerken zijn hier ontstaan, achter het brede raam dat uitzicht bood (en nog biedt) op het schilderachtige boerenlandschap dat hem in al zijn werken geïnspireerd heeft, en ... Tiegem. 

Het embleem in de voorgevel

Met de "Onbekende Vlaming" en zijn vrouw, bij het Lijsternest.

Het boek "Tieghem, het Vlaamsche lustoord" dateert van 1908. 

De eerste editie (1908) bestond uit twee delen.

We beperken ons bezoek aan het Lijsternest tot een paar foto's van de buitenkant en tot de tuin. Het voornemen bestaat om in de toekomst 's schrijvers woning een grondig bezoek te brengen, samen met Marc en diens echtgenote. Méér dan de moeite waard. Maar daartoe ontbreekt nu de tijd: de Tiegemberg wenkt.

Terug naar de kerk van Tiegem en daar de Kapellestraat inrijden. Eerst gaat het nog een beetje in dalende lijn, maar aan de reuze(n?)grote padde(n?)stoel aan de rechterkant van de weg begint het: de beklimming van de Tiegemberg, de allereerste berg die ooit beklommen werd in de Ronde van Vlaanderen!... 

21-09-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Firmin,

Enkele dagen geleden hebt ge mij geconfronteerd met een verontrustend artikel in de media, over onderbroekgewoontes in Amerika.

De helft van de Amerikanen wisselt niet elke dag van onderbroek

20/08/2019

Onze mama heeft ons geleerd om elke dag een schone onderbroek aan te trekken, maar blijkbaar volgt niet iedereen die regel. Onderbroekenfabrikant Tommy John heeft 2.000 Amerikaanse mannen en vrouwen ondervraagd over hun onderbroekgewoontes. Hieruit blijkt dat maar liefst 45% zijn of haar slip minstens twee dagen na elkaar draagt.
https://nl.metrotime.be/2019/08/20/must-read/de-helft-van-de-amerikanen-wisselt-niet-elke-dag-van-onderbroek/

28-08-2019 om 17:30 geschreven door kris vansteenbrugge  

Laat honderd mensen de krant lezen en vraag hun vijf artikeltjes te noemen die hun aandacht hebben getrokken. Wedden dat er geen twee zijn met dezelfde vijf. Neem mij nu en wat ik onthouden heb uit de krant van 't weekend...

Er is iets met de coach van de Engelse voetbalploeg Tottenham. Wat er daar precies aan de knikker is, zal mij worst wezen. 't Is de naam van de coach die indruk op mij heeft gemaakt: Pocchettino! Italiaans en o zo lieflijk. In 't Nederlands vertaald: een héél klein beetje. Afgeleid van “pocco” (beetje), met als afdalende trappen van vergelijking: “pocchetto” (klein beetje), “pocchettino” (héél klein beetje) en “pocchettinello” (héél héél klein beetje). “Een beetje” doet mij overigens denken aan Jeroen Meus. Een beetje boter, een beetje zout is voor onze TV-kok vaak een hele beet, tenminste als hij er niet "niet te véél" laat op volgen. "Een beetje, niet te véél" dus...

De overlijdensberichten hebben mij ook nú weer geboeid. Een half dozijn zijn het er. En allemaal boven de tachtig. En méér nog - u zult mij wellicht niet geloven - de gemiddelde leeftijd is… 90 jaar en drie maanden! Dat geeft moed, dat schept perspectieven, voor iemand als ik, die de tachtig nadert.

Elf pagina's voetbalnieuws! Ofschoon er de dag ervoor maar één wedstrijd werd gespeeld: Genk-Anderlecht. Anderlecht heeft de wedstrijd verloren en hun speler-trainer Vincent Company heeft een spierverrekking opgelopen. Vandaar... Een bladvullende foto van Company met een ijszak op zijn dij vult quasi de hele voorpagina van de krant en een vrijwel identieke - en dus ook bladvullende -  foto prijkt dan nog eens op de eerste pagina van de sportkatern. En pagina's commentaar, over de nederlaag van Anderlecht en de spierverrekking van Company.

Dan verkies ik de foto van Taylor Swift. Een zangeres, als ik mij niet vergis. In 't Nederlands zou zij  Cleermaker heten. Een leuke naam voor een meisje, vind ik. Maar nog niet helemaal doorgedrongen in het Nederlands taalgebied, naar ik vermoed.

En er staat ook nieuws in over de ontmoeting tussen de G7. Ik heb het artikel niet gelezen. Maar de foto van Boris op bezoek bij Macron is mij bijgebleven: Boris met zijn voet op de tafel! Van tafelmanieren gesproken! De grootste drie van die G7 zijn onbetwistbaar Trump, Boris en Macron, de presidenten van respectievelijk de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk. Het lijkt erop dat ze vriendschapsbanden voor het leven aan 't smeden zijn. Dít hebben ze alvast gemeen: ze verschillen alle drie exact vierentwintig jaar met hun vrouwelijke levenspartner.

27-08-2019 om 22:25 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het stond in de sterren geschreven dat u, trouwe lezer, na de ontdekking van Het Wiskundeboek (zie www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3170773 d.d. 1/8/2019) nog meer wiskunde op uw bord zou krijgen. Dat ik er al na precies twee weken mee voor de dag kom is in hoofdzaak te wijten aan een studie door een wiskundige van de Amerikaanse Yale universiteit en een psycholoog aan de Britse universiteit van Bath. Het is namelijk mijn buurman Firmin die er mijn aandacht op getrokken heeft. U dient te weten dat Firmin en ik  school gelopen hebben in het Koninklijk Atheneum van Oostende en dat wiskunde ons geliefkoosd vak was. Wat toont de studie aan?  Dat doorsnee Amerikanen wiskundige bewijzen kunnen beoordelen op schoonheid, net zoals ze dat kunnen met kunstwerken of muziekstukken. (En wat geldt voor Amerikanen zal allicht ook wel gelden voor niet-Amerikanen, zeker?)

Haakt u nu af, beste lezer, of wenst u toch een poging te doen om wiskunde te beoordelen op schoonheid? Welaan dan. Ik neem u mee naar pagina 110 van Het Wiskundeboek, waar de auteur het heeft over “De ontdekking van een reeksformule voor π”. Voor de volkomen wisonkundigen onder u – al hebben die wellicht reeds afgehaakt – geef ik gaarne een definitie van π (pi): de verhouding van de omtrek van een cirkel tot de diameter van die cirkel. En om de ethymologen onder u tegemoet te komen…  Die π is de beginletter van het Griekse woord περιφέρεια (periphereia), hetgeen omtrek betekent, of van περίμετρον (perimetron) wat eveneens omtrek betekent, maar – taalkundigen zullen mij hopelijk niet tegenspreken –  het eerste is te verkiezen omdat met periphereia eerder de omtrek van een "rond" voorwerp bedoeld wordt.

Hoe groot is die π nu precies? Hoor ik u al vragen. Maar… dat zéi ik toch al: de verhouding van de omtrek van een cirkel tot de diameter van die cirkel. Preciezer kan ik het écht niet zeggen. Exact het aantal keer dat de diameter van een cirkel gaat in de omtrek van die cirkel. Een voorbeeld? U hebt een cirkel met als diameter 1 meter, de omtrek zal exact (!) π meter zijn. Maar u wil geen Griekse letter, u wil een rationaal getal (*)? Ik wil het wel proberen, maar ik moet u dan toch enigszins teleurstellen: het zal maar bij benadering zijn… Het is een beetje meer dan drie, met 3.14 zijn we er al wat dichter bij, met 3.1415 zijn we er weeral wat dichter bij en 3.141592 is nog veel exacter, maar 3.14159265 en 3.1415926535 zijn toch weer reuzenstappen in de goede richting. De richting van wat? Van π dus. En komt er dan nog wel einde aan die reeks cijfers? Tot mijn spijt: neen! Al zoudt u er honderdduizend schrijven dan bent u er nog niet: π is π en daarmee uit. Een beetje fantasie gebruiken, alstublieft, beste lezer. Maar gesteld dat uw voorstellingsvermogen u deerlijk in de steek laat… met 3.14 komt u al een heel eind en met 3.1416 bent u nog beter af (maar daar gáán we weer!) of als het u beter uitkomt, met 22/7 of met 223/71.

Hoe mensen er toe komen om π als 3,.... te onthouden en op te zeggen tot tientallen, honderden, ja duizenden cijfers na de komma, is mij een raadsel. Het wereldrecord staat op naam van Akira Haraguchi, een gepensioneerde Japanse ingenieur, met (schrik niet) honderdduizend cijfers na de komma! Bovenaards natuurlijk, maar voor wie met beide voetjes op de grond wenst te blijven, bestaan er wel kunstgrepen. Eén ervan is het van buiten leren van gedichtjes: het aantal letters van elk woord staat voor een cijfer (een woord van tien cijfers staat voor de nul). Zo bestaan er gedichtjes in allerlei talen. Het meest bekende, maar zeker niet het langste, is dat van ene Maurice Decerf: het bestaat uit 127 woorden/cijfers en het luidt als volgt:

Que j’aime à faire apprendre un nombre utile aux sages!
Immortel Archimède, artiste ingénieur,
Qui de ton jugement peut priser la valeur?
Pour moi, ton problème eut de pareils avantages.
Jadis, mystérieux, un problème bloquait
Tout l’admirable procédé, l’œuvre grandiose
Que Pythagore découvrit aux anciens Grecs.
Ô quadrature! vieux tourment du philosophe!
Insoluble rondeur, trop longtemps vous avez
Défié Pythagore et ses imitateurs.
Comment intégrer l’espace plan circulaire?
Former un triangle auquel il équivaudra?
Nouvelle invention: Archimède inscrira
Dedans un hexagone; appréciera son aire,
Fonction du rayon. Pas trop ne s’y tiendra:
Dédoublera chaque élément antérieur;
Toujours de l’orbe calculée approchera;
Définira limite; enfin, l’arc, le limiteur
De cet inquiétant cercle, ennemi trop rebelle!
Professeur, enseignez son problème avec zèle!

Ik voel dat u al helemaal “mee” bent. Kunst, zegt u! Maar misschien wilt u ook graag weten hoe die oneindig lange pi berekend wordt. Ziehier… Op pagina 110 van Het Wiskundeboek wordt een methode voorgeschoteld: de oneindige alternerende reeksformule van Leibnitz ter berekening van π (“alternerend” omdat de termen afwisselend positief en negatief zijn). Twee wiskundigen hebben, onafhankelijk van elkaar, de formule ontdekt, nl. de Duitser Gottfried Wilhelm Leibnitz (in 1673) en de Schot James Gregory (in 1671), al  lijkt het erop dat ene Nilakantha Somayaji, een Indiase wiskundige, een paar eeuwen vroeger reeds bekend was met deze formule. De formule luidt:  π = 4 (1 - 1/3 + 1/5 - 1/7 + 1/9 - 1/11 + 1/13 - 1/15 .......). Zet u nu maar aan het werk, geduldige lezer, vraag aan de Here God dat hij u een miljoen jaartjes langer laat leven dan voorzien en wellicht komt u dan tot een triljoen of zelfs een quadriljoen cijfers. Maar dan nóg bent u niet ter bestemming want de reeks is oneindig en de oneindigheid is niet weggelegd voor ons, stervelingen. Hou het dus gewoon bij de meetkundige voorstelling, waar geen speld tussen te krijgen is. Teken een cirkel door middel van een passer… O, u beschikt niet over een passer? Geen nood. Allicht hebt u een stukje stevig hard papier bij de hand, maak er twee gaatjes in (A en Z, op een afstand van elkaar die de straal van uw cirkel zal blijken te zijn), pin het vast met bv. een tandenstokertje op een onderliggend tekenblad en teken uw cirkel (cf. onderstaande schets). Teken de diameter van de cirkel: cirkelomtrek gedeeld door diameter is π, en daar valt geen speld tussen te krijgen.

19-08-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

12-08-2019 om 16:22 geschreven door kris vansteenbrugge  

1971. We woonden al meer dan drie jaar in Nederland, in Capelle aan de IJssel, een voorstad van Rotterdam: ikzelf, mijn vrouw en de twee kinderen. We woonden in een comfortabel appartement op de eerste verdieping van een splinternieuw flatgebouw van dertien verdiepingen, aan de Louis Couperusplaats, nummer 9. In Capelle aan de IJssel stonden toen drie van die pas opgetrokken flatgebouwen. Eén van die drie was dus het onze en toen wij er eind 1967 onze intrek namen telde de gemeente zevenduizend inwoners. Toen we vier jaar later terugkeerden naar Vlaanderen waren het er al dertienduizend en heden ten dage zullen het er weinig minder zijn dan honderdduizend. En het aantal flatgebouwen? Tientallen…

De kinderen, vier en vijf jaar oud, gingen naar de Montessori-kleuterschool die gelegen was op een boogscheut van het appartement. Naast ons woonde een jongetje, waarmee zij goede vriendjes waren. Peter en Fanny (zo heetten onze telgen) noemden het vriendje Cremco en dat was, zo dachten wij toen, ook zijn echte naam. Pas na ons vertrek uit Nederland hebben wij ons gerealiseerd dat het jongetje wellicht Remco zal geheten hebben. Een naam die toen in Vlaanderen onbekend was en het voor velen, in de eerste plaats diegenen die niet erg belezen zijn en niet vertrouwd zijn met de auteur Remco Campert, ook is gebleven tot voor enkele maanden, zegge tot de opkomst van Remco Evenepoel, een negentienjarige knaap uit Dilbeek die goed op weg leek (*) om Eddy Merckx naar de kroon te steken als de grootste sportman ooit in België.

Onze telgen waren in die tijd verzot op de ijscrème van Albert Heyn en dat heeft wellicht aanleiding gegeven tot de verbastering van de naam van Remco, alias Cremco. Op een dag werden de ouders van Cremco uitgenodigd bij de directeur van de school. Cremco gebruikte namelijk schunnige woorden, die gretig overgenomen werden door de andere kinderen. De goede naam van de school kwam in het gedrang. Wat voor opvoeding kreeg Cremco mee van thuis?! Die vieze woorden waren: “pissen” en “kakken”. Véél erger nog dan “zeiken” en “schijten”! In Nederland hebben beschaafde mensen het over “plassen” en “poepen”, termen die in Vlaanderen toen ten enenmale onbekend waren.  Maar Vlamingen zijn volgzame mensen, bereid om te leren van hun Noorderburen en vijftig jaar later wordt er nu ook bij ons lustig op los geplast . Met poepen hebben we het evenwel nog wat moeilijk… Cremco’s ouders zeiden dat het allemaal kwam door die Vlaamse vriendjes en dat zij nooit verwacht hadden dat Remco die vieze woorden zou overnemen, maar u weet hoe het gaat… één rotte appel tast de hele mand aan.

(*) Wat mij dwars zit met onze Vlaamse Cremco: hij verhuist naar Monaco. Ik heb mijn ongenoegen daarover uitgedrukt in een “lezersbrief” aan “Het Nieuwsblad”. Een brief die de drukpers van de krant niet heeft gehaald. Weeral ongenoegen. En dat ongenoegen zal ik uiten door mijn abonnement op te zeggen en met hangende pootjes terug te keren naar mijn oude liefde “Het Laatste Nieuws”. En mijn lezersbrief, beste lezer, hij weze nu voor u gereserveerd:

Nu hádden we in ons land weer eens een topsporter, een wielrenner van wie velen het erover eens zijn dat hij Merckx zal evenaren en misschien zelfs nog beter doen, en… we zijn hem alweer kwijt! Remco Evenepoel, 19 jaar, uit Dilbeek, zal ons verlaten: hij verhuist naar het buitenland, naar Monaco. Hij wordt dus Monegask. Ik weet het wel, die verhuis naar het buitenland heeft zo zijn redenen. Er is in de allereerste plaats het feit dat de trainingsomstandigheden in Monaco ideaal zijn. En verder is er de aangename leefsfeer die heerst in het ministaatje, de vriendschappen die er kunnen opgebouwd worden, het zonnig klimaat. Minder belangrijke, doch mijns inziens niet te verwaarlozen factor, waarover Remco en zijn omgeving echter nooit gewag maken, is het fiscale aspect van de zaak: in Monaco worden geen inkomstenbelastingen betaald. Inkomsten die onze staatskas aan haar neus ziet voorbijgaan. Waarom stelt de staat die topsporters niet vrij van belastingen? Vanuit Monaco dragen ze nu toch ook niets bij en de kans zou groter worden dat ze hier blijven en dat we ze verder tot onze landgenoten mogen rekenen, en dat we fier mogen zijn op hen. Alhoewel… misschien verhuizen ze alsnog naar Monaco, vanwege de trainingsmogelijkheden, de leuke sfeer, de te smeden vriendschapsbanden, het klimaat…

En Cremco zelf, hij is niet eens superfanatiek bezig met zijn sport. Hij schuwt de frietjes niet en wellicht ook niet de grietjes. Het Nieuwsblad lijkt te suggereren dat hij Oumaïma ingeruild heeft voor Elena Lucchinelli

11-08-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het moet een jaar of twee-en-half geleden zijn dat ik een paar duizend boeken naar het containerpark gebracht heb. Het was enkele dagen vöör de definitieve verhuis naar de heimat. In Elsegem was er geen plaats voor ál die boeken. De kringloopwinkel wenste geen moeite te doen om ze te komen halen. Ik diende ze zelf te brengen en dan zouden zij hun keuze maken van welke boeken zij wilden houden en welke boeken ik alsnog naar het containerpark diende te doen. Ik vond dat een onredelijk “aanbod”, ik raakte erdoor, mede door andere verhuisperikelen, een beetje gestresseerd, en ik werd zelfs, iets wat ik zelden word: kwaad. Een beetje. Als zij zich de moeite niet konden getroosten, dan maar ineens álles naar ’t containerpark. Dat containerpark was overigens een eind minder ver rijden dan de kringloopwinkel. Ik kan evenwel niet ontkennen, beste lezer, dat ik nu spijt heb van die onbezonnen daad. Er waren prachtige ingebonden boeken bij, sieraden, die in geen enkele boekenkast, het weze een koninklijke, zouden misstaan hebben. Had ik niet zo onbesuisd gereageerd, dan zouden ze nu wellicht nog bestaan hebben. Ergens. En niet door het vuur verteerd… Enkele boeken zijn evenwel aan de opruimwoede ontsnapt:

Het Wiskundeboek is er één van. Heb ik u al verteld dat ik altijd al wiskundeleraar heb willen worden. Als kind al was ik verzot op rekenen en meetkunde. In ’t zesde leerjaar maakte ik kennis met de stelling van Pythagoras. Ik was in de wolken: meetkunde, algebra, het was pure kunst. In de middelbare school in Oostende kreeg Pythagoras de bijnaam “Pietje van ’t Hazegras”. Dat heeft mij enkele jaren geleden geïnspireerd tot een sprookjesachtig verhaal over dat Pietje (www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=170228). Het verhaal is met een klassiek Grieks sausje overtrokken). Of Pietje ooit écht bestaan heeft, daarvan ben ik tot op de dag van heden in ’t ongewisse gebleven. Maar ‘t Hazegras, dát weet ik wel: het was de rosse buurt van de stad Oostende. Het bewijs van de stelling dat Pietje geeft in mijn verhaal is niet het enige, zo heb ik in later jaren geleerd. In werkelijkheid is er géén stelling – wellicht – die op meer manieren kan bewezen worden dan die van Pythagoras. Het Wiskundeboek gewaagt van - schrik niet - zomaar eventjes 367 bewijzen, dat is méér dan er dagen zijn in een jaar, zelfs in een schrikkeljaar.

Pyhagoras was voor mij, in mijn prille schooljaren, de grootste geleerde die ik mij kon voorstellen – Einstein was toen nog niet helemaal doorgebroken. Iemand die zo’n stelling had uitgevonden! En die daarenboven een groot natuurkundige en filosoof bleek te zijn! Veel later heb ik zijn spoor gevolgd tot in Samos, het eiland waar de geleerde man geleefd heeft en waar ik kennis gemaakt heb met de “beker van Pythagoras”, een natuurkundig en filosofisch wonder dat bijna even groot is als de stelling. Ik heb gepoogd het geheim van de beker naar best vermogen uit de doeken te doen op 26.4.2013: www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2451576 en scrollen tot “De driehoek, deel 6 (einde)”.

Maar laten wij terugkeren tot het boek dat vorige week is opgedoken en dat ik als een verloren zoon aan ’t hart heb gedrukt. Denk maar niet dat het een gemakkelijk boek is. Jaren geleden, toen mijn grijze hersenstof nog fris was had ik er wellicht méér van begrepen. En toch… Als er iets in staat dat mijn petje niet te boven gaat en dat daarenboven gelinkt is aan mijn jeugdvriend, Pietje van ’t Hazegras, maakt dat mij des te gelukkiger. Dat geluk valt mij ten deel op pagina 106 met de cosinusregel die in de 15^e eeuw, zijnde zo’n tweeduizend jaar ná Pythagoras, beschreven werd door ene Ghiyat al-Din Jamshid Mas’ud Al-Kashi. In het Frans is deze regel bekend als “le théorème d’Al-Kashi”. Deze cosinusregel leert ons hoe in een willekeurige driehoek de overstaande zijde van een hoek kan berekend worden, als de grootte van die hoek en van de twee aanliggende zijden bekend is. De regel is  c²= a² + b² - 2ab.cos (*), waarbij a, b en c de lengtes van de zijden van de driehoek zijn en  de hoek tussen de zijden a en b. De zijde tegenover de hoek  is dus gelijk aan de vierkantswortel uit a² + b² - 2ab.cos . Een beetje pientere knaap heeft algauw in de gaten dat hieruit volgt dat in ’t geval de hoek  gelijk is aan 90 graden: c²= a² + b² (cos 90° is immers gelijk aan nul).

(*)

Voor al wie “cosinus” (cos) als Latijn in de oren klinkt…

Teken een hoek  (aOb). Teken vanuit een punt (A) op a, een loodlijn op b. Deze loodlijn snijdt b in het punt B. De cosinus van de hoek  is gelijk aan OB gedeeld door OA. De aandachtige leerling  heeft direct in de gaten dat de cosinus van een rechte hoek gelijk is aan nul en dat die van een stompe hoek een negatieve waarde aanneemt.

   

Correctie: cos  = OB/OA. Had u 't gezien? 

01-08-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Oef, wat een verademing! Sedert het begin van de Tour is het niet langer koning Voetbal die de sportpagina’s domineert, maar koning Velo.

Niet dat de voetballiefhebber nu op zijn honger blijft zitten. Het Nieuwsblad wijdt, ondanks het feit dat er op deze tijd van het jaar niet gevoetbald wordt, op heden nog steeds vijf pagina’s aan wat wel eens de belangrijkste bijzaak van de wereld genoemd wordt. De Belgische ploegen zijn zich namelijk aan ’t versterken met nieuwe spelers. Wij, Belgen, moeten weer de besten zijn, zoals ten tijde van Julius Caesar: Belgae fortissimi sunt. Twee pagina’s zijn gewijd aan de nieuwkomers Okereke, Vlap, Bongonda, Hrosovsky, Hjulsager, Castro-Montes, Osuwu en de man met de voor Nederlands-onkundigen moeilijk uit te spreken naam Vanheusden. En dan is er nog één die er boven uitsteekt en voor zich alleen twee pagina’s krijgt: Samir Nasri. Toch nog altijd beter dan de anderhalve pagina die de tennissport krijgt toegemeten, nu het grote toernooi van Wimbledon volop aan de gang is. En, niet getreurd beste voetballiefhebbers, over enkele weken zijn tachtig procent van de sportpagina’s weer voorbehouden voor jullie. Negen maanden lang.

Maar laten we ondertussen volop genieten van de Tour en van de tekening van Buth (alias Leo Debudt) met de wederwaardigheden van Thomas Pips tijdens de rit van de dag, en het muisje dat in de tekening verborgen zit. Leo Debudt, één van onze allergrootste cartoonisten en striptekenaars werd geboren in 1919, exact honderd jaar geleden. Buth is in 2010 ter ziele gegaan. Ik heb zijn begrafenisplechtigheid bijgewoond in de Sint-Jacobskerk te Gent en ik heb een "in memoriam" geschreven voor die onvolprezen kunstenaar voor wie ik een grote bewondering heb (cf. mijn Tweede Blogboek, 2014, pag. 250-251). Over onze kennismaking en de paar keren dat ik hem later nog ontmoet heb kunt u lezen op www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=259. De dagelijkse tekeningen in Het Nieuwsblad dateren uit de periode 1947-1982 toen Buth telkenjare tijdens de Tour iedere dag een tekening maakte voor de krant. De tekening in de krant van heden moet er één zijn uit 1953, 1955, 1960, 1966 of 1974, de jaren dat er een ritaankomst was in Dieppe. Of Thomas Pips die dag Dieppe bereikt heeft? We hebben er het raden naar. Hij lijkt alvast in hogere sferen te verkeren.

10-07-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

24-06-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Gisteren, de dag na mijn verjaardag en een paar weken na de verkiezingen, zat ik in “De Vijzel”. Guido was er ook. De twee Jeffen waren er niet. Marc en Theodoor Koraalsteenslijper evenmin. Guido zag er bijzonder goed gemutst uit en dat verwonderde mij enigermate.

Had de partij waarvoor hij gestemd had immers niet een klinkende nederlaag geleden, of was die nederlaag reeds helemaal verteerd?

- Ik heb helemaal niet voor CD&V gestemd, zei Guido. Waarom dacht je dat?

- Je zou toch stemmen voor Isabelle Degezelle?

- Bijlange niet! Ik maakte maar een grapje. Ik heb gestemd voor Vlaams Belang.

- Voor extreem rechts dus…

- Watsegjemenou? Extreem rechts? Links, zal je bedoelen!

- Men noemt Vlaams Belang toch “rechts”? Toegegeven, ik ken niets van politiek, maar nu moet jij mij toch eens uitleggen wat “links” is, en wat “rechts”.

En voor ’t eerst in mijn leven – ik ben gisteren negenenzeventig geworden – en onder het drinken van nóg een “Straffe Hendrik” werd mij uitgelegd: de begrippen “links” en “rechts” in de politiek. Door Guido V., himself…

- “Rechts” is voor de rijken, voor het kapitaal, voor het profitariaat, en dat staat haaks op het programma van de Partij van de Arbeid en die van het Vlaams Belang. “Rechts” zijn de conservatieven, “links” is voor verandering. Het Vlaams Belang wil een drastische staatshervorming: confederalisme, wat moet leiden tot volledige onafhankelijkheid van Vlaanderen. Als dát geen verandering is!

- Het Vlaams Belang wil het land kapot, als ik het goed begrijp?

- Het Vlaams Belang wil niets kapotmaken. Wel integendeel. Al tweehonderd jaar is alles hier kapot. In 1830 hebben ze de brokstukken ineengeflanst tot de staat “België”, een “kapotte staat” met vijf of zes regeringen. Stel je eens voor: Vlaanderen bij Nederland, Wallonië bij Frankrijk. Wat zou er dan kapot zijn?

- Maar jullie zijn racisten?

- Vertel mij eerst wat jij verstaat onder “racist”.

- Iemand die niet houdt van een ander ras, zeker.

- Precies. Als Vlaams Belanger hou ik van mijn buurman Kongolo, die nochtans een rasechte Congolees is. En ik ga minstens één keer per week eten bij Witi Teng, de Chinees, ook een rasechte. En met de echtgenoot van mijn zus, een pikzwarte Ghanees leef ik in de beste verstandhouding. Alleen op Kanikoforov, de illegaal die al twee jaar in mijn straat woont, heb ik het niet zo begrepen. Kanikoforov is nochtans van hetzelfde blanke ras als jij en ik… Ben ik nu racist?

Ik had daar maar weinig tegen in te brengen. Toch was ik er op belust om in dit debat nog te scoren, om mijn eer te redden, laat staan, een hoekschop af te dwingen. U moet weten, beste lezer, dat Guido ongehuwd is en bij mijn weten nooit een relatie met een vrouw heeft gehad. En dan wordt een man nogal gauw versleten voor homo… Ik zei dus:

- En jullie zijn homohaters?

Voor ’t eerst leek Guido een beetje uit zijn lood gebracht.

- Wie zegt dat? Daar heb ik absoluut geen weet van. Hoe zou zoiets te verantwoorden zijn? Politiek die meent te moeten oordelen inzake de intieme gevoelens en de geaardheid van mensen! Als het nu nog de CD&V was: die worden wellicht nog steeds in zekere mate gestuurd door hierboven. Maar het Vlaams Belang? Daar geloof ik niets van. En áls het zo was: in de toekomst stemde ik PvdA.

Ik was tevreden met het antwoord. We hebben daarna nóg een Straffe Hendrik gedronken. Na van gespreksonderwerp veranderd te zijn. Over het feit dat in onze kranten de sportpagina’s nog steeds voor driekwart gevuld zijn met voetbal, ofschoon het voetbalseizoen al een paar weken voorbij is. Als het Vlaams Belang daar eens iets zou kunnen aan doen…  

06-06-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Voetbalclub Anderlecht zit in zak en as. Of liever: zát in zak en as. En de reden? Ze zijn pas als zesde geëindigd in de hoogste klasse van de nationale voetbalcompetitie. En omdat ze een betere uitslag verwacht hadden voor hun club zijn de supporters triestig, kwaad, woedend, in staat om ongelukken te doen. Kwaad op de spelers, op de trainer, op de voorzitter, op de eigenaars, op de sponsors. In hun plaats nochtans zou ik mij verheugen in die zesde plaats. Er zijn honderden voetbalploegen in het land en amper vijf hebben een beter resultaat geboekt! Hoe immers moeten de supporters van F.C. Klietbunte dan niet reageren op de uitslag van hun ploeg: alle wedstrijden verloren, laatste in het klassement en dat in vierde provinciale, zijnde de allerlaagste categorie. In ’t hele seizoen hebben de Klietbuntenaren amper vier doelpunten gemaakt, waarvan dan nog twee tegen hun eigen ploeg… En is er daar enige wrevel bij de supporters? Bijlange niet, nooit een zweem van ontevredenheid. En zo hoort het toch: sport hoort een bron van vreugde te zijn en nooit van ongenoegen.

Maar ik liet al verstaan dat het ongenoegen wat aan ’t milderen is. Dat heeft te maken met het feit dat Vincent Kompany, die in zijn prille jeugdjaren bij Anderlecht gespeeld heeft, maar later in Engeland is gaan voetballen, naar de heimat terugkeert. Heimwee! Vincent zou nochtans gemakkelijk aan de slag gekund hebben bij een ploeg in het Oostblok, of in China, of Afrika, of het Middenoosten. Ze zouden daar gemakkelijk honderd miljoen euro over hebben voor “de prins van het Belgisch voetbal”, en dat is een mooie som geld, ongeveer wat een gepensioneerd koppel ontvangt in vijfduizend jaar. Als men dan bedenkt dat het pensioen van dat koppel ruimschoots volstaat om van te leven – ik spreek als ervaringsdeskundige – dan kan men zich er een idee van vormen hoe goed onze voetbalprins zou kunnen leven in die “vreemde landen”. Maar hij kiest dus duidelijk niet voor het grote geld. Liever komt hij terug naar het mooie Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waarvoor zijn hart klopt, naar Anderlecht. Voor een habbekrats. Tot groot genoegen van de supporters. Een flinke pleister op de wonde. De kranten staan er vol van: de terugkeer van de verloren prins is hét nieuws van het jaar en dan bedoel ik niet alleen het sportnieuws.

Iemand die dat alles met lede ogen en met zéér gemengde gevoelens bekijkt is koning Albert. Lap, denkt hij, we zijn wéér een prins rijker en ze zullen ongetwijfeld weer aan mijn DNA gaan peuteren… 

Ook de stad Oudenaarde heeft reden om zich te verheugen. Daar komt een nieuw standbeeld. Op de Scheldekop. Het is een kunstwerk van Kris Martin. Je moet al erg onbeslagen zijn op gebied van kunst, om niet bij een eerste oogopslag te zien dat het een zittende mens voorstelt die beschouwend kijkt. Mijn eerste reactie was in ieder geval: dit is een zittende mens, die beschouwend kijkt. En wat blijkt, na lezing van het artikel in de krant van heden? Het standbeeld draagt de naam “Day 9” en hoe zou de ondertitel luiden, denkt ge? Precies! “Een zittende mens die beschouwend kijkt”!

Kris Martin, naast zijn kunstwerk

En dan krijg ik in mijn mailbox nog een bericht te verwerken van mijn buurman Firmin, all-round mediawatcher. In het VTM-nieuws werd medegedeeld dat deze nacht de Brandenburger Tor in Berlijn verlicht werd door een blauwe maan. Aangezien men onder “blauwe maan” de tweede volle maan in eenzelfde kalendermaand verstaat en het nu pas de twintigste van de maand is, is zoiets toch onmogelijk, beweert Firmin terecht. Ik heb het probleem voorgelegd aan mijn wetenschappelijke staf en – wat ik al vermoedde –  hun unanieme verklaring luidt: die waarnemers in Berlijn moeten een kolossaal stuk in hun kraag gehad hebben toen ze dit bericht de wereld instuurden.

20-05-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

We zitten met zijn vijven aan een tafel in café De Vijzel: Marc, Guido, de twee Jeffen en ik. De aanstaande verkiezingen komen ter sprake. Of iedereen al weet voor wie hij zal kiezen op 26 mei? De twee Jeffen en Marc hebben nog niet beslist. Zij wachten nog af.

- Mijn stem gaat naar Isabelle Degezelle, zegt Guido.

- Voor welke partij is dat?

Guido weet het niet. Wel weet hij dat haar foto al twee weken prijkt op een grote affiche op de hoek van de Smeierstraat en de Broeklindeweg. Hij komt er dagelijks langs.

- De partij doet in feite niet ter zake, zegt Guido. Wat telt is dat Isabelle een vrouw is die mag gezien worden. Wat we tegenwoordig aan politiek vrouwelijk schoon voorgeschoteld krijgen op TV… Amai!  Isabelle mag gezien worden en haar naam klinkt goed. Al de rest is van ondergeschikt belang. Eén pot nat, die politiek!

En daar sta je dan, tussen vier vrienden die óf geen snars verstand hebben van politiek óf geen kleur willen bekennen. Zélf heb ik mijn mening al lang gevormd.

Als Vlaamse separatist voel ik mij verplicht te stemmen voor het Vlaams Belang, maar vanwege het cordon sanitaire zal het een stem worden voor de softies van de N-VA. Als milieubewuste kiezer kan ik daarenboven niet anders dan een stem uitbrengen op Groen. Dat wordt er dan één voor mijn buurman, Jeremie Van Eeckhout. En hoe vaak heb ik niet gepredikt voor gelijkheid (égalité!) voor iedereen? Voor de Chileense mijnwerker die recht heeft op evenveel welstand als de CEO van ’s werelds grootste bedrijf. Omdat de PVDA de kiesdrempel wellicht niet haalt, zie ik mij genoodzaakt nogmaals op softies te stemmen: de SP.a. En dan is er de Open VLD, de partij voor de vrijheid (liberté!). Omdat vrijheid ’s mensen hoogste goed is kan ik moeilijk anders dan ook een stem uit te brengen op… de liberalen. Tenslotte is er de CD&V, de katholieken. Nu ik eindelijk de ampersand gevonden heb op mijn toetsenbord, valt het mij makkelijker om erover te schrijven. In mijn kinderjaren was het niet-stemmen voor de katholieke partij een doodzonde en wellicht is dat op heden afgezwakt tot een dagelijkse zonde – al heeft nooit een geestelijke leider dat met zoveel woorden gezegd – maar een mens kan beter zeker spelen en daarom neem ik de “tsjeeven” er dus ook maar bij.

Let wel, beste lezer, wat hierboven staat geldt enkel voor de Vlaamse en voor de federale verkiezing. Stemmen voor vijf verschillende partijen, zeggen mijn onbesliste vrienden, dat is ongeldig. En die stem van Guido dan, die niet eens weet voor welke partij hij stemt? Die wél. En dat beaamt ook Theodoor Koraalsteenslijper, een uit Zeeuws-Vlaanderen overgewaaide duivenmelker, die aan ons tafeltje is komen zitten.

Voor het Europees parlement heb ik een andere strategie: het worden drie N-VA-ers. Eerst is er Lianna MKRTCHYAN, vanwege haar mooie achternaam, een naam die niet uit te spreken is, maar die makkelijk kan “geniesd” worden. En ook vanwege haar jeugd: amper vierentwintig! En dan is er Zeger DEBYSER, omdat hij de zoon is van Willy Debyser zaliger, die één van mijn beste vrienden was. Maar ook omdat Zeger één van de briljantste geesten is die ik ooit gekend heb. Als student in de medicijnen haalde hij telkens de grootste onderscheiding en op dit ogenblik is hij één van onze grootste Vlaamse vorsers. Als zo iemand zich met politiek gaat bemoeien, dan moet politiek toch wel héél belangrijk zijn. En dan is er nog de poezelige Luba MINARIKOVA, een lachebekje, een snoesje, om in te bijten…

En de slogan luidt:

11-05-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Hallo, beste lezer. Vandaag wil ik u verblijden met de geschiedenis van Fier Margrietje van Leuven. Bent u al járen trouwe lezer van mijn zwanzerij op deze blog, dan herinnert u zich misschien vaag dat ik al eens verteld heb over Margrietje – ’t was op 25 oktober 2012. Ik had het verhaal toen opgepikt in de universiteitsstad zelve, uit de mond van een toevallige voorbijganger. Het verhaal dat ik u op heden voorschotel wijkt daar een beetje van af, het is meer gedetailleerd en wellicht ook betrouwbaarder. Het verhaal is van Jozef Simons, één van de belangrijkste, veelzijdigste en meest erudiete Vlaamse schrijvers uit het interbellum. Het is waarachtig niet “zo maar” dat ik deze geschiedenis oprakel. De aanleiding ertoe is meer dan boeiend en kan nog zeer interessante gevolgen hebben voor onze verdere relatie. Meer daarover in een volgend cursiefje. Geniet ondertussen alvast maar van dit boeiend verhaal…

Achthonderd jaar geleden… Margrietje was veertien jaar. Ze woonde met haar ouders in een armoedig huizeke aan de oevers van de Dijle, in Leuven. ’t Was de 12^e maart van ’t jaar 1221, op de feestdag van de heilige Gregorius, dat de hemelsluizen zich openden boven Leuven. Nooit geziene massa’s hagel en regen overvielen de stad, de Dijle trad buiten haar oevers, er was hoge watersnood, tweeduizend woningen stonden onder water. Zo ook het huisje waar Margrietje woonde met haar ouders. Ze slaagden erin te vluchten naar een hoger gelegen gedeelte van de stad en alzo aan de verdrinkingsdood te ontsnappen. Ze kregen tijdelijk onderdak bij een oom en tante van Margrietje, die in een hogergelegen deel van de stad  de deftige herberg “Sint Joris” uitbaatten. Enkele weken later keerden Margrietjes ouders terug naar hun woning die nu weer bewoonbaar was. Het viel oom en tante echter moeilijk om  te scheiden van het lieve, levenslustige Margrietje, dat zij als hun oogappel hadden lief gekregen. En ze konden het meisje best gebruiken als dienster in  de herberg. En Margrietje bleef. Ze was gedienstig en vriendelijk voor de klanten. Tegelijk was ze een toonbeeld van eerbaarheid. Ze had immers haar hart aan God geschonken en ze had belofte van eeuwige zuiverheid afgelegd. ”Wanneer de eene of de andere haar wat te ongepast durfde naderen, of haar wat al te vrijpostig in de oogen keek, richtte zij het hoofd op, met zulk een fierheid in gansch haar houding, dat de vermetele beschaamd afdroop”. En om die reden stond ze al gauw in de hele stad bekend als “de fiere Margriet”. In de herberg was ze geliefd en tegelijkertijd werd ze gerespecteerd… tot er op een kwade dag – Margrietje was toen achttien jaar en een jaar of vier in dienst – iets vreselijks gebeurde. Zeven booswichten dringen op een nacht de herberg binnen, vermoorden oom en tante en stelen al het geld en de kostbaarheden die ze in het huis kunnen vinden. Ze binden Margrietje vast en slepen haar mee naar hun rovershol aan de Dijle, alwaar de buit wordt verdeeld. En Margrietje? “Ze staat onderwijl ademloos in een hoek te sidderen, vreezend niet den dood, maar een gevaar erger dan duizend dooden. Doch zij bidt tot God met betrouwen. En zie, de ellendelingen, na te hebben beraadslaagd, besluiten haar te vermoorden. Nu is Margrietje gerust, haar kleur keert weer, haar oogen schitteren van geluk, de martelkroon tegen”.

Vooraleer verder te gaan met dit verhaal, moet het mij van het hart… Wie heeft Margrietje zo geïndoctrineerd dat zij het gevaar dat zij vreest – zij vreest verkracht te worden, voor wie dat nog niet mocht begrepen hebben – erger acht dan duizend “doden”. En als er een God bestaat die zich zoiets laat welgevallen lijkt Hij mij, op zijn zachtst gezegd, rijp voor een psychiatrische behandeling… De “martelkroon”: waar hebben wij dat de laatste tijd nóg gehoord?

Margrietje smeekt om gedood te worden, doch één van de rovers, bewogen door haar jeugd en haar schoonheid stelt haar voor met hem te trouwen en te beloven nooit iemand van hen te verraden, maar “Fiere Margriet antwoordt onverschrokken: Nooit! Ellendige moordenaars! Mijn bruidegom is Jezus. Hem blijf ik tot den dood getrouw”. Hiermee is haar doodvonnis getekend. Eén van de booswichten ploft een mes in het hart van de jonge martelares. Ze slepen haar lijk naar buiten, werpen het in de Dijle en vluchten daarna in alle richtingen, elk met zijn buit. Het is de nacht van 2 op 3 september van ’t jaar 1225….

(2)

De volgende nacht begint in Leuven plots de stormklok te luiden: vier stadswachters hebben op het water van de Dijle het lijk van een meisje zien drijven. Het lichaam drijft tegen de stroom op, naar de stad toe, en een schitterend licht gaat ervan uit. Weldra begint ook de triomfklok van de hoofdkerk te luiden en dat brengt heel de stad op de been. Men herkent Fiere Margriet. Haar lichaam wordt door de priesters opgenomen en in triomf naar de Sint-Pieterskerk gedragen alwaar het ter verering neergelegd wordt in een kostbaar schrijn.

In 1982 kreeg Fiere Margriet een standbeeld in de Tiense straat, op de hoek met de Muntstraat, een liggend naakt in brons. Erg eerbiedig werd er door de studenten van de Alma Mater niet omgesprongen met de reine maagd: vaak werd de kuise Margriet besmeurd met mayonnaise en andere viezigheden, bij voorkeur op haar meest gevoelige delen. Er werd dan ook besloten haar daar weg te halen. In 2013 kreeg zij haar definitieve plaats aan de Dijleboorden. Waar ze in feite thuishoort…

(1) en (2): de illustraties zijn van de Leuvense grafisch kunstenaar Leo Meurrens (1905-1966), uit het nummer 81 van de "Vlaamsche Filmkens".

04-05-2019 om 20:27 geschreven door kris vansteenbrugge  

Over Nandje Poignié heb ik het nog niet gehad. Dat komt omdat ik hem maar zelden ontmoet en zoals eenieder weet: uit het oog, uit het hart. Er zijn jaren geweest dat we elkaar alle dagen zagen, maar dat is héél lang geleden, toen we samen naar dezelfde school gingen in Oostende, het Koninklijk Atheneum. Hij heette voluit Ferdinand, maar iedereen noemde hem Nand. Ik was de enige die hem Nandje noemde en dat had niets met zijn gestalte te maken – Nandje was beslist niet van de kleinste – maar met het feit dat ik hem sympathiek vond. Al sluit ik niet uit dat zijn moeder en zijn tweelingzusters, die twintig jaar ouder waren dan hij, hem ooit zó zullen genoemd hebben toen hij nog baby of peuter was. Nandje en ik waren uitstekende leerlingen en vooral in wiskunde staken wij met kop en schouders boven onze medeleerlingen uit. Het bewijs van de stelling van Pythagoras leek voor ons stof voor de kleuterschool en het rekenen met logarithmen, differentialen en integralen kende voor ons geen geheimen. De lessen goniometrie en infinitesimaalanalyse, we snakten ernaar. We waren “nerds” en dat zijn we, tot op zekere hoogte, gebleven. Met dien verstande dat Nandje ook nog práktisch verstand heeft. Zo heeft hij niet de minste moeite met het vervangen van een autobatterij, om maar één van zijn praktische vaardigheden te noemen. Ik herinner mij dat Nandje in die jaren op regelmatige tijdstippen last had van rode vlekken in de nek en op de benen. Het jeukte heel erg en hij is er zelfs eens een dag voor thuisgebleven van school. En daar blijkt Nandje nu, zestig jaar later, nog steeds niet van genezen.

Toen ik hem gisteren – we hadden elkaar in drie jaar niet gezien – puur toevallig ontmoette, had hij pas een bezoek gebracht aan de huidarts.

- ‘k Heb er de laatste dagen weer veel last van, dokter, had Nandje gezegd. ‘k Heb nochtans mijn uiterste best gedaan om de zon te vermijden.

- De zon speelt in uw geval geen enkele rol.

- Maar u hebt mij een jaar of vijf geleden toch aangeraden mijn huid te beschermen tegen de zonnestralen, dokter.

- Zeer juist. Maar de wetenschap verandert. Een halve eeuw geleden dacht men in de medische wereld dat een gebrek aan zon de oorzaak was van een aandoening zoals de uwe. Maar een kwarteeuw later geraakte men ervan overtuigd dat het precies de zonnestralen waren die de ziekte veroorzaakten. Evenwel, de medische wetenschap maakt steeds vorderingen en nu weet men wel zeker dat de oorzaak van uw ziekte… onbekend is. Ik zal u pilletjes voorschrijven, eentje per dag gedurende drie weken. Kom daarna eens terug, en als er geen verbetering is, schrijf ik u dan nog wel andere pilletjes voor.

Tot daar dus het relaas van Nandjes doktersbezoek en hij voegde er nog aan toe dat hij niet begreep waarom de dokter hem niet direct die “andere” pilletjes had voorgeschreven. Nandje is een droogkomiek en het is moeilijk uit te maken of hij iets grappig bedoelt of naar waarheid spreekt. Hoe anders dan de gewone sterveling die een mop vertelt! Observeer de gewone moppenverteller aandachtig, lieve lezer, en u zult zien dat het in negen van de tien gevallen de verteller zelf is die het hardst lacht op ’t eind. Om dan nog niet eens te spreken over mijn zwager Karel die zelf al in een deuk ligt vooraleer hij toe is aan de pointe van zijn mop…

Uit dit verhaal moge blijken dat de geneeskunde een dynamische wetenschap is. Veel minder statisch dan bijvoorbeeld de wiskunde. Nog een voorbeeld. Een halve eeuw geleden was tegen maagzweren nog geen kruid gewassen. De enige doeltreffende behandeling was vaak het chirurgisch verwijderen van de maag, de gastrectomie. Toen was een maagzweer geen infectieziekte en antibiotica waren dan ook allerminst aangewezen. De geneeskundestudent die daar op ’t examen een andere mening op nahield was… gebuisd. Ik heb er één gekend – Jan Hoormachtig – die door zo’n domme fout een doktersdiploma aan zijn neus heeft zien voorbijgaan. Jan heeft het roer moeten omgooien: hij is “in zaken gegaan”, is rijk geworden en is enkele jaren geleden reeds ter ziele gegaan. Edoch, enkele jaren na dat fatale examen, door Jan Hoormachtig afgelegd, hebben vorsers de Helicobacter pylori ontdekt, een bacterie waarvan kon worden aangetoond dat zij verantwoordelijk is voor… de maagzweer. De behandeling: antibiotica! Was die ontdekking er jaren vroeger gekomen, dan hadden vele duizenden maagoperaties kunnen vermeden worden en was Jan wellicht een weliswaar niet rijke maar briljante huisarts geworden…

U zag, lieve lezer, twee voorbeelden van hoe de geneeskundige wetenschap voortdurend in verandering is. Maar wat mij op heden overvalt doet mijn haren – figuurlijk – ten berge rijzen, doet mijn bloed – weer figuurlijk – in mijn aderen stollen. Wat lees ik namelijk in Folia Pharmacotherapeutica, het gezaghebbend tijdschrift waarop in ons land alle artsen en apothekers geabonneerd zijn? Dat drie grote studies bevestigen dat er geen plaats meer is voor acetylsalicylzuur in de primaire cardiovasculaire preventie (zegge het voorkómen van trombose van de kroonslagaders van het hart). En de drie studies worden met name genoemd: de ARRIVE-studie, de ASCEND-studie en de ASPREE-studie. Dat betekent dat het Asaflow-pilletje, het pilletje dat 80 milligram aspirine (*) ofte acetylsalicylzuur bevat, hetwelk mij door tien hartspecialisten werd voorgeschreven en dat ik hondstrouw en nauwgezet al vijfentwintig jaar lang inneem bij het avondmaal… tot niets heeft gediend! En… wel integendeel, zo durft de studie bevestigen. En wat met die duizenden wetenschappelijk verantwoorde studies die de laatste zestig jaar zijn verricht en die alle het nut van dat pilletje hebben bewezen in het voorkomen van verstopping van de kroonslagaders? Val nu dood met uw beste kleren aan! zou mijn schoonvader zaliger gezegd hebben. Zal ik nu mijn pilletjes weggooien? En zou dat geen zonde zijn: ik heb er nog twee doosjes staan, van 168 pilletjes elk. Weet u wát? Ik neem ze gewoon verder.

(*) En zeggen dat ik nóg zo fel  de lof gezongen heb van het aspirientje, in één van mijn vorige cursiefjes (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=3129978)

12-04-2019 om 10:54 geschreven door kris vansteenbrugge