Drie dagen geleden, achtentwintig januari 2015, raadpleegde mij een bejaard dametje. Haar naam: Spyckerelle. Het was drieënveertig jaar en enkele maanden geleden dat ik nog een patiënt met die naam had gehad: pater Spyckerelle. Hij was mijn allereerste, al valt het te bezien of de term “patiënt” op de pater van toepassing is. Daar mag u, lieve lezer, rustig zelf over oordelen, na het lezen van het hiernavolgend uittreksel uit mijn memoires (“O jerum jerum jerum…” 2006, p. 197-200). 

Onder de collega's in het Kortrijkse, die mij patiënten hadden kunnen toeleveren, had ik amper twee kennissen, twee die samen met mij afgestudeerd waren in Gent. In die tijd immers stuurden de fiere Kortrijkzanen hun zoons naar Leuven: dát was chic en… katholiek.

De ene was Api Vanmarcke, van wie ik evenwel niets kon verwachten, omdat hij als arts een betrekking had aan de staat - hij zou later overigens directeur worden van een groot ziekenhuis -. De andere was Godfried Vancolen, huisarts. Vanzwam had mij al verteld dat Vancolen "een rare" was. 's Maandags prijkte steevast een plaatje voor zijn venster met erop: "De dokter is ziek". Ik trok mijn stoute schoenen aan en bracht Godfried een bezoek. Hij ontving mij vrij hartelijk, nodigde mij uit in zijn salon en toonde mij zijn indrukwekkende collectie vuurwapens. Hij nam een zware revolver, drukte die tegen mijn rechter slaap - bij wijlen voel ik de druk van die revolver daar nog steeds - en zei dat het wapen geladen was en dat, als hij de trekker zou overhalen, mijn hersenen tegen de muur zouden bengelen. Zelden heb ik gebeden tot de Almachtige, maar die keer heb ik het gedaan: Heer God, laat mij levend dit huis verlaten… Dat ik dit nog kan neerschrijven bewijst dat mijn gebed werd verhoord.

En Godfried hééft patiënten gestuurd, een stuk of drie - wat heb ik doodsangsten moeten uitstaan voor die drie patiënten -. Korte tijd later hield hij zijn huisartsenpraktijk in Kortrijk voor bekeken. Ik denk dat hij naar het buitenland getrokken is om zich te wijden aan ontwikkelingshulp. Ik ben verder  maar weinig collega's huisartsen meer gaan bezoeken om patiënten te ronselen. Dat lag mij niet, het leek schooierij.

De eerste drie dagen kwam er geen enkele patiënt. De vierde dag zaten er drie mannen in mijn wachtkamer. De eerste was een wijnverkoper uit Bordeaux. Ik heb nooit kunnen begrijpen waarom mensen wijn - of 't zou een zoete witte moeten zijn - lekker vinden. Ik vind wijn een afschuwelijke drank. Niet dat ik daar fier op ben. Tot mijn vijftigste heb ik zelfs geprobeerd daar verandering in te brengen. Ik ben toen zelfs eens naar een oenologencongres geweest. Iedereen kreeg er een glas wijn. Men sloot de ogen, snoof het aroma op en proefde en prees de godendrank tot boven de hemel. Het onbegrijpelijke was dat vrijwel niemand zijn glas meer dan half leeg dronk…

Nummer twee was iemand van de beurs, die mijn geld wilde beheren. Hoe was die in godsnaam op 't idee gekomen dat ik over geld beschikte? Schulden, ja!

- Kom over tien of twintig jaar eens terug…

De derde, klein van gestalte, kalend en met een hangbuikje, had net als de twee vorige een tas onder de arm. En toch was er iets wat mij deed vermoeden dat hij als patiënt kwam: hij had een zwelling, onder en boven één van zijn ogen. Mijn hoop verzwond toen hij, gezeten zijnde, drie beeldjes uit zijn tas haalde: het ene stelde een aantal olifanten voor die op elkanders rug stonden, de twee andere waren krijgers met een dreigend zwaard. De man - hij sprak met zachte stem - vertelde mij in vertrouwen dat hij pater was geweest en dat hij een jaar geleden was uitgetreden vanwege een erfenis die hem te beurt was gevallen en die hij anders aan het klooster had moeten afstaan. Maar de centen waren nú al op en daarom deed hij dít om aan de kost te komen, beeldjes verkopen, écht ivoor, kostbare stukken, voor een spotprijsje, omdat het voor míj was…

Die man - Spyckerelle was de naam -  die zijn God verloochend had voor een handvol geld, was dus ook nog een afzetter en een leugenaar! Ik was assertief genoeg om zijn aanbod af te slaan en hij zei dat er nog een andere reden voor zijn bezoek was: sedert geruime tijd leed hij aan reukverlies. Het onderzoek van zijn reukorgaan bracht geen afwijking aan het licht. Ik overhandigde hem een monster "Strychnal B".

- Probeer dit eens, zei ik. Twee pilletjes per dag.

Hij bekeek het doosje met de pilletjes aandachtig en stak het in zijn zak. Toen keek hij schichtig om zich heen en dan weer naar mij:

- Wat denkt u van de vrouwen, dokter, U als dokter?

- Hoezo? vroeg ik.

- Of ze allen lief en goed zijn?

- Niet allen, zei ik. Sommigen wel, ja, af en toe.

- Ik had mij de vrouw ánders voorgesteld, zuchtte hij.

Zijn hoofd zakte wat naar beneden en er viel een stilte. Ik onderbrak die stilte door te vragen waar zijn gezwollen oog vandaan kwam.

- Dat heeft zíj gedaan…

't Was bijna fluisteren wat hij deed. Zijn hoofd zonk nog wat dieper op zijn borstkas. Hij had zijn God dus niet alleen voor geld verlaten, maar ook nog voor een vrouw. En die had er natuurlijk zijn geld al doorgejaagd. En nu kreeg hij nog slaag ook!

Plots herpakte hij zich een beetje.

- Ik kan u helaas niet betalen voor de raadpleging en dat zult u wel begrijpen, sprak hij. Maar ik wil iets heel bijzonders voor u doen, u kunt de beeldjes kopen aan halve prijs.

Het hoefde voor mij niet. Ontgoocheld stond hij recht, nam het doosje "Strychnal B" weer uit zijn zak en zette het op mijn bureau.

- Ik zou het toch niet ingenomen hebben, er zit strychnine in en dat is vergif! Ach laat maar zo, misschien is het beter zo, misschien stínkt ze wel, dat wíjf!

De ex-pater droop af, vergetend de deur netjes achter zich dicht te trekken. Ik vroeg me af wat Onze Lieve Heer met deze trouweloze nog van plan was en hoe zorgelijk de toekomst van de man wel was...

Ik had de naam Spyckerelle nooit eerder gehoord. Daarna heeft nooit meer een Spyckerelle mijn pad gekruist en ik ben de naam ook nooit meer tegengekomen. Tot drie dagen geleden dus. Als ik er nu definitief het bijltje zou bij neerleggen, dan zouden mijn eerste en mijn laatste patiënt een Spyckerelle geweest zijn. De moeite waard om er wat wetenschappelijk onderzoek aan te wijden. Wat leert ons Frans Debrabandere? Dat de naam onder een dozijn vormen voorkomt: Picarelle, Piccarelle, Picarrel, Pycarelle, Piquerel, Pickerell, Picherel, Pichereau, Picheret, Pic(k)orelle, Spyckerelle, Spicarolen. En dat hij afgeleid is van een oud Frans woord “picarel” ofte “picaret”, zijnde de naam van een vis, een soort snoek. Waaruit meteen blijkt dat de familienaam Snoek, en zijn achttien varianten, o zo dicht aanleunt bij Spyckerelle. Moge deze wetenschap u van nut zijn, beste lezer. 

31-01-2015 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge