Op het platteland stonden de huizen vroeger wat verder uit elkaar en  aaneengesloten huizenrijen zoals we die nu kennen had je hooguit in het centrum van zo'n dorpje. De meeste gezinnen op het, platteland hadden een eigen groentehofje en in een schuur hielden ze een paar varkens, enkele kippen en bij sommige luitjes stonden achter zo'n schuurtje nog een paar konijnenhokken die meestal ontruimd waren als het zo tegen de Kerst liep. Twee keer per jaar werd er geslacht en dat was in Huissen-waar ik destijds-woonde een paar weken voor de kermis die meestal viel in de laatste septemberweek en in het voorjaar, meestal in februari, maar ook wel in april. De varkens werden aan huis geslacht en er waren speciale slachters die dat deden. In mijn jeugdjaren voor de oorlog 40-45 gebeurde dit door het varken zonder verdoving te steken en ik moest dan bij dat arme beest het bloed opvangen. Tijdens de evacuatietijd in Friesland (eind oktober 1944 tot juni 1945) zat ik geëvacueerd bij een familie op de Rijksweg in de Blesse en er tegenover had je een slagerij die aldoor varkens slachtte en als dit zonder vergunning ging dan charterde de slager mij altijd om met zo'n houten voorhamer dat beest een flinke mep voor zijn kop te geven zodat het varken meteen bewusteloos was. Verraders in die tijd sliepen niet en dat gekrijs van zo'n varken mocht niemand horen; vandaar! Vroeger vonden we dat slachten wat niet erg gevoelig gebeurde heel gewoon. Eerlijk gezegd zou ik het nú niet meer over me kunnen verkrijgen. Gelukkig zijn de slachtregels wat menselijke geworden en hiermee wordt veel dierenleed gespaard. Men liet van een varken vroeger niets overstuur gaan en  van de resten werd bouillon getrokken, stukjes bot werden eruit gezeefd en ook veel resten werden verwerkt in hoofdkaas en/of balkenbrij.

Balkenbrij: de naam is afkomstig van het oude Nederlandse woord voor resten "gebalchte" We gaan balkenbrij maken en hebben hiervoor in huis 1 varkenskop zonder kinnebak, plm. 250 gram vers vet, vet spek, 5 liter water, zout, peper en nagelgruis, vroeger werd veelal ook rommelkruid gebruikt (gemengde kruiden) 750 gram pannenkoekenmeel (verkoopt elke super) verder nog wat gewone bloem om de bodem van de schalen te bestrooien.

BEREIDING: Was de varkenskop en het spek en kook ze  in ruim water met zout (1 afgestreken eetlepel per liter water). Haal het vlees van het been en maal het samen met het in stukken gesneden spek door een vleesmolen en zet het rooster op fijn. Kruid het vleesmengsel  naar smaak met peper en gemalen kruidnagel of rommelkruid. Houd er rekening mee dat ook nog bouillon en meel moet worden toegevoegd. Breng het kookvocht dat met 5 liter water dient aangevuld te worden aan de kook (dus een grote pan of kookketel gebruiken), voeg de vleesmassa toe, breng de massa opnieuw aan de kook en roer er nu zoveel meel doorheen totdat een redelijk stijf mengsel verkregen is. Roer met een houten spatel  goed over de bodem van de pan. Proef hierna het mengsel of er voldoende zout inzit (tegenwoordig kan dat echt wel wat minder!) Breng het daarna in met bloem bestrooide, vrij ondiepe kommen of schalen over en laat de balkenbrij opstijven en koud worden. Snijd haar daarna in plakken van ongeveer een halve of hele vinger dik, wentel ze door de bloem en bak de balkenbrij in gesmolten reuzel of in boter, vlug bruin. N.B.: In plaats van een varkenskop en spek kan men ook uitsluitend het kookvocht van leverworst nemen (vroeger werd zo'n varken 's anderdaags na besterven geheel  verwerkt) of bouillon met stukjes vlees van krabbetjes gebruiken voor de bereiding van  balkenbrij, in welk geval dit gerecht vroeger met minder werk voor particulier of slager bereid kon worden. Buiten de spekvulling  zaten er in vnl. Gelderland ook  rozijnen, krenten in de balkenbrij en bij de genoemde kruiden werd ook wat anijs gedaan. Stellen kunnen we dat er tegenwoordig slagers zijn die hun eigen recept voor balkenbrij voeren. Hier in het klooster hadden we vroeger veel landerijen en ook een hele veestapel en overal hadden we eigen vaklui voor het verwerken, bereiden of dies wat meer, maar dat is in Holland tegenwoordig niet meer. In Frankrijk en Italië en ook in België heb je nog wel kloosters waar je zoiets nog wel aantreft.

Eindelijk nog eens een interesante blog gevonden, ik ga hem ook bij mijn favorieten zetten. 

Mooi gedaan, veel te lezen en te zien. 

De recepten mogen er ook zijn. 

Groetjes, 

Andrea

04-05-2018 om 10:00 geschreven door Andrea Van Dyck