Op 9 juli 1572 werden 12 ordepriesters van de Franciscanen,  weggevoerd uit de toen Roomse plaats Gorinchem (Gorkum) in een turfschuur van hun moederklooster in Den Briel, op het toen nog eiland Voorne-Putten, opgehangen. Vooraf was dit klooster al door de Geuzen onder leiding van hun commandant Willem Lumey in brand gestoken. 7 andere religieuzen werden op de Grote Markt te Den Briel onder toezicht van een stelletje 'Roomse haters' levend verbrand. Vooraf hadden we in 1566 de beeldenstorm gehad waarbij kerken, kloosters en alles wat Rooms was door Oranje gezinde ongeregelde troepen met de grond gelijk gemaakt of in beslag werden genomen. De geschiedenisboeken mogen dan wat anders vermelden, maar die Geuzen, nadien Watergeuzen waren gewoon protestantse legereenheden die de katholieken hekelden. De haat is tot stand gekomen tijdens de lange oorlog (van 1568-1648)  die we met Spanje hadden waarbij koning Philips de Tweede  met zijn bevelvoerende hertog Alva wel hele kwade figuren waren. In Spanje was ook alles katholiek en die Philips zat terwijl zijn gevangenen (en dat waren veelal protestanten)  op zijn bevel afgemaakt werden in zijn huiskapel voor een kruisbeeld te bidden. De protestanten met aan het hoofd onze Prins Willem van Oranje (1533-1586)  hadden het hoofdzakelijk in de gewesten boven  de grote rivieren voor het zeggen, terwijl de Spanjaarden de meeste zuidelijke gewesten bezet hielden. Nederland was een broedplaats van haat tussen katholieken en protestanten geworden. In ons volkslied het Wilhelmus zingen we,  dat we altijd de koning van Spanje geëerd hebben, misschien de Zuidelingen, dat is mogelijk maar zeker niet de Noordelingen of Westerlingen! In 1675 werden de martelaren van Gorkum zalig verklaard en in 1867 door Pius 1X heilig. Hun relieken rustten in de St-Niklaaskerk aan de Boterstraat te Brussel. Veel kerken en gedachteniskapellen van deze heiligen vinden we in veel katholieke gewesten. In Brielle zelf vinden we niet alleen een herdenkingskapel maar werd in 1932 ook een bedevaartskerk gebouwd, die op de zondagmiddagen in juli en augustus open is. Via een kloostergang is het oorspronkelijke martelveld met een put en een monument bereikbaar. Geboren ben ik op het Huissen-Zand, waar  door bouwpastoor Adrianus Albertus van Wijck in 1926 een kerk herrees die op 20 juli d.o.v. door Mgr. H. van der Wetering ingewijd werd en toegewijd aan de Heilige Martelaren van Gorcum. Pastoor van Wijck, geboortig uit Schalkhaar en voorheen kapelaan te Bemmel, heeft dit mogelijk ook gedaan omdat uit de familiearchieven bleek dat een ver familielid, nl. de Franciscaan Cornelisz van Wijck een van de martelaren  was. In mijn familiearchief vond ik een foto van de kerk zoals deze eruit zag tijdens het inwijdingsfeest. Door oorlogsgeweld werd deze kerk in 1944 verwoest en na een tijd gebruik gemaakt te hebben van een noodkerk, verrees onder leiding van pastoor A. van Wijck in 1953 een nieuw kerkgebouw, eveneens toegewijd aan de martelaren van Gorcum. Lezers uit de gemeente Lingewaard vinden het misschien interessant om iets meer te lezen over hun Huissen-Zand en dat vinden ze door te klikken op: http://www.hendriksen-lent.nl/genealogie/hendriksen/HetZand.html