Vandaag gelezen in 'De Standaard': 'Koperdieven sloegen onlangs hun slag op een militaire begraafplaats in Rabosée in de buurt van Namen. De buit ? Zo'n 160 naamplaatjes van graven van gesneuvelde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Defensie overweegtr nu om op verschillende oorlogskerkhoven in ons land de bronzen naamplaatjes te vervangen door exemplaren uit plexiglas. Het leger beseft dat het zeer moeilijk is alle militaire begraafplaatsen te beschermen tegen respectloze metaaldiefstallen. Op de oorlogsbegraafplaats van Rabosée worden de koperen naamplaatjes daarom nu al vervangen door kunststofplaatjes, die weliswaar ietwat het uitzicht van de ontvreemde bronzen naamplaatjes krijgen. 'Wat Vlaanderen betreft, zijn er wel gesprekken nodig met de dienst Monumenten, omdat Vlaanderen deze begraafplaatsen als erfgoed heeft erkend' zegt Didier Pontzeele van de Dienst Oorlogsgraven van het Instituut voor Veteranen. 'En dus zijn er strengere regels over wat er wel en niet mag worden gewijkzigd, inclusief de naamplaatjes op de grafzerken'. De originele naamplaatjes van Rabosée zullen intussen niet vernietigd worden. 'We hebben verschillende musea gecontacteerd', zegt Pontzeele. 'Het Memorial Museum Passchendaele 1917 in het West-Vlaamse Zonnebeke en ook het Fort van Loncin zijn heel erg geïnteresseerd om een aantal naamplaatjes afkomstig van de begraafplaats in Rabosée op te nemen'. (wer)

12-01-2015 om 08:08 geschreven door janhuijbrechts  

Fritz Francken was het pseudoniem van Frederik Edward Clijmans (1893-1969). Deze Antwerpse journalist kwam in april '15 als soldaat in het 8e Linieregiment aan het front terecht. Tijdens de oorlog publiceerde hij twee dichtbundels 'Het Heilige Schrijn' en 'De vijf glorierijke wonden'. Aan het front raakte hij bevriend met de dichter August Van Cauwelaert, die als onderluitenant in ht 13e Linieregiment diende. De Vlaamsvoelende Francken publiceerde zowel in de patiottische 'Legerbode' als in het aan de Frontbeweging  gelinkte dagblad 'Ons Vaderland'. Ook na de oorlog zou hij nog heel wat, aan de Grote Oorlog gerelateerd werk publiceren. Vandaag breng ik u het gedicht 'Voorposten' uit de bundel 'Het Heilige Schrijn'. Deze dichtbundel werd in het voorjaar van 1918 in De Panne uitgegeven door Juul Filliaert, een in de Pannre gestrande Nieuwpoortenaar die er in '16 'De Belgische Boekhandel' had geopend en die redactiesecretaris was van het gematigd Vlaamsgezinde dagblad 'De Belgische Standaard'.

'Eilanden in den watervloed / zoo liggen daar verspreid de posten / die hoeveel zweet en hoeveel bloed / en hoeveel pijn de jongens kostten ?

Zes, zeven zakjes, klam gescheurd / wat prikkeldraad er rond gespannen / een schietkanteel er op gesleurd / bewaakt door een handvol mannen

Dag in dag uit bezet. Geen stond / mag waak nog aandacht falen./ En is er een gedood, gewond ;/Geen brankardier om hem te halen...'

11-01-2015 om 10:33 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag is het precies 100 jaar geleden dat Moritz von Bissing (1844-1917) als generaal-gouverneur van het keizerlijke Duitse Generaal-Gouvernement in België zijn plannen, die de geschiedenis ingingen onder de naam van 'Flamenpolitik', voorstelde aan de Duitse rijkskanselier Theobald Bethmann-Hollweg (1856-1921). Beiden wilden puur pragmatisch de Vlamingen winnen voor de Duitse zaak door onder meer gebruik te maken van de - deels vooroorlogse - ontevredenheid en frustratie van heel wat flaminganten. Ze wilden aan deze verzuchtingen tegemoet komen door een strikte toepassing van de Belgische taalwetgeving en door een reeks van zorgvuldig gedoseerde beloftes. De Politische Abteilung van het Gouvernement-Generaal, onder leiding van Freiherr von der Lancken-Wakenitz, werd belast met het verder uitstippelen en concretiseren van de Flamenpolitik.Tot op de dag van vandaag zijn historici het er niet over eens geraakt of deze Flamenpolitik  een direct uitvloeisel was van de annexionistische plannen die zeker bij de door de pangermanisten beïnvloede hoogste legerleiding en ook bij een flink deel van de Duitse publieke opinie opgeld maakte, dan wel een oprechte - zij het onvolmaakte - poging om de machtsuitoefening ion het bezette gebied in overeenstemming te brengen met een, in dit gebied aanwezig streven naar nationale zelfbeschikking. Het staat evenwel als een paal boven water dat de Flamenpolitiek een, op koele berekening rustende Duitse belangenpolitiek was.  De Duitse historicus Franz Petri nuanceerde deze stelling echter door het volgende : 'Het is eveneens niet te loochenen dat de grenzen tussen Flamenpolitik en het Duitse annexionisme van de Eerste Wereldoorlog niet altijd scherp getrokken waren, daarbij in het midden gelaten in hoeverre dat gebeurde uit tactische overwegingen, uit politieke zwakheid van de rijkskanselier of uit natuurlijke verbondenheid met een politiek van machtsstreven.'  Het staat eveneens als een paal boven water dat de Flamenpolitik een niet te onderschatten rol heeft gespeeld bij de politieke ontwikkelingen in ons land tijdens de Grote Oorlog.  Zo wist de Flamenpolitik de voor de oorlog overheersende Franstalige invloed in Vlaanderen te breken, maar vergisten de Duitse architecten van de Flamenpolitik zich toen ze dachten deze door de verhoopte Duitse invloed te kunnen vervangen. De Flamenpolitik beïnvloedde bovendien overduidelijk de ontwikkeling van het activisme. Activisme, dat op zijn beurt een erg belangrijke ideologische invloed uitoefende op de politieke invulling van het Vlaams-nationalisme in het interbellum en onmiskenbaar heeft bijgedragen tot de versterking van het Vlaamse bewustzijn in brede lagen van de bevolking. In deze zin leeft de erfenis van de Flamenpolitik tot op de dag van vandaag verder...    

10-01-2015 om 15:06 geschreven door janhuijbrechts  

Deze bijna intiem aandoende Belgische militaire begraafplaats ontstond in de zomer van 1915 rond de Sint - Apolloniakerk in Oeren. In feite ging het hier om een noodoplossing omdat het kerkhof van het nabijgelegen Alveringem in een snel tempo volraakte door de vele gesneuvelden. In het begin van de jaren 20 telde deze site 629 individuele graven van gesneuvelde Belgische militairen, 17 Fransen en 3 Duitsers. Momenteel liggen hier nog 510 Belgen begraven. Ooit telde deze site 108 heldenhuldezerken, waardoor op deze site, verhoudingsgewijs, de grootste concentratie aan heldenhuldezerken stond. Nu resten er nog slechts 5.... Het werk van Heldenhulde ging officieel van start op 15 augustus '16 als een initiatief van een aantal Vlaamse intellectuelen aan het front met de bedoeling een waardige hulde te brengen aan de gevallen Vlaamse militairen. De Belgische overheid plaatste immers tot dan op de graven van de gesneuvelden een gedenkteken met het eentalig Franse opschrift 'Mort pour la Patrie'. Dit werd meer en meer gecontesteerd door de Vlaamsgezinden aan het IJzerfront, zoals onder meer duidelijk blijkt uit een brief die - de later gesneuvelde - oorlogsvrijwilliger Renaat De Rudder op 29 september '16 schreef aan Henri Van Laere: 'Het is droevig te zien en te horen het schreeuwend onrecht, dat ons wordt aangedaan. Tot op ons zwart soldatenkruis, belijdenis van ons offer, staat alles in het Frans. En mijn hart bloedt bij het horen van de ergerende woorden, die onze oversten uitspreken als hun verachting in onbewaakte ogenblikken naar boven welt: 'Sales Flamands !' En nochtans zijn het de 'Sales Flamands' die vechten op de gevaarlijkste plaatsen, die 's winters zitten te huiveren van de kou met hun voeten in 't slijk, die uren op de wacht staan op de uiterste voorposten, in de plassende regen, de sneeuw en de ijzel. Maar als de oorlog voorbij is, zullen wij ons recht opeisen, wijzend naar het Vlaams bloed, dat voor het Vaderland werd gestort.'

De zerkjes van Heldenhulde werden weliswaar getolereerd door de legerleiding, maar deze houding veranderde naargelang de oorlog vorderde en de Vlaamsgezinde actie aan het front toenam. In de nacht van 9 op 10 februari 1918 werden op deze begraafplaats door 'onbekenden' op 38 van deze zerkjes de letters 'AVV / VVK' dichtgesmeerd met cement. Een provocatie die niet onbeantwoord kon blijven. De volgende nacht trok een groepje Vlaamsgezinde soldaten onder leiding van Rik Demoen naar Oeren om er de gewraakte letters tweemaal zo groot opnieuw op te schilderen.

Bij wijze van eerherstel had dan ook de 'Bedevaart naar de graven van de IJzer' op 26 augustus 1923 plaats in Oeren. Een bedevaart, die op volgende haatdragende manier in de Brusselse 'La Gazette' werd aangekondigd: 'Ne vous étonnez pas en apprenant que des flamingants organisent un pélérinage à l'ancien front. Il y a aussi là, des cimetières allemands.' Het officiële België was in ieder geval uitermate geïrriteerd over deze zerken en poogde deze gesneuvelden af te schilderen als 'slechte Belgen'. Mogelijk uit onwetendheid, maar wellicht uit onwil werd door de tegenstanders van Heldenhulde immers voorbijgegaan aan het simpele feit dat minsten 31 van de gesneuvelde militairen die onder een heldenhuldezerk werden begraven, Walen waren... Eén van hen, sergeant Georges Attout werd in een naoorlogse publicatie zelfs als 'Un patriote Belge idéal' opgevoerd.... Zij konden moeilijk verdacht worden van Vlaamsgezinde agitatie, laat staan van onvaderlands gedrag...Het door de tegenstanders opgekleefde 'onvaderlandse' predikaat hield gewoonweg geen steek. Een ongewoon hoog aantal van de gesneuvelden die een heldenhuldezerk kregen waren immers oorlogsvrijwilligers geweest. Minstens 126 of ruim 1/5 van de door 676 door mij geïdentificeerde gesneuvelden waren vrijwilligers. Een verhouding, die, in vergelijking, beduidend hoger lag dan de nationale cijfers over de proportionele inbreng van vrijwilligers in het leger... 

09-01-2015 om 22:52 geschreven door janhuijbrechts  

Op de foto het desolate kraterlandschap van Boezinge in de - uitzonderlijk natte - zomer van 1917. Hier sneuvelde op 23 juni van dat jaar Herentalsenaar August Horemans (°1898). Deze Kempische oorlogsvrijwilliger diende als soldaat in de 1e compagnie 1/1van het 20e Linieregiment. Hij werd gedood bij een beschieting van de voorposten in de omgeving van het Sas van Boezinge, een beruchte sector in het uiterste zuiden van het IJzerfront. Bij deze beschieting kwam ook zijn stadsgenoot Fons Mols om. De mannen werden naast elkaar begraven op de militaire begraafplaats van Westvleteren. In het bataljon werd door de manschappen eind '17, begin '18 een geldinzameling georganiseerd om twee heldenhuldezerken te bekostigen. Deze zerken werden echter in 1925 op initiatief van de Dienst der Militaire Grafsteden van deze site verwijderd en vervangen door de uniforme Belgische militaire zerken.     

08-01-2015 om 12:37 geschreven door janhuijbrechts  

Dat niet alle molens in de Westhoek tijdens '14-'18 door het oorlogsgeweld van de aardbodem zijn verdwenen bewijst de Molen Van Coillie of Van Den Bussche in Klerken. In 1914 stonden er in deze gemeente, naast de Molen Van Coillie, niet minder dan vier andere windmolens: Niet ver verwijderd van eerstgenoemde stonden bij De Smisse twee houten molens van Vandamme en Vanoverberghe, bij 't Zwarte Gat - in de huidige Stokstraat - de molen van Robayes en in het centrum de stenen windmolen van C. Pysson. Enkel de molen Vancoillie - die tijdens WO I als observatiepost werd gebruikt door de Duitse waarnemers - bleef bewaard. Alhoewel het ook hier niets had gescheeld want met Sinksen 17 brandde het interieur van de molen uit bij een artilleriebeschieting.   De populaire legende wil dat de molen uitbrandde als gevolg van een ongelukje waarin een niet zo handige Duitse keukenpiet en een frietketel een hoofdrol speelden, maar in het dagboek van Zarrenaar Felicien Vanhove stond hierover heel wat anders te lezen: 'Zondag 27 mei 1917: Sinksen: Heden zijn er veel herbergen die geen bier meer krijgen. In den namiddag ben ik op de Ruiterhoek op zoek naar tarwe of rogge daar wij nog slechts 3 broden in huis hebben. Terwijl ik bij August Rommelaere ben zeggen ze dat Bussches molen in Klerken brandt. Wat later vertellen ze mij dat de overkant hem in brand geschoten heeft. 6 Schoten ernaast, waaronder twee blindgangers. Het zevende schot was raak en de molen brandde...' De  Duitsers dienden een nieuwe trap te steken en een nieuw observatieplatform te bouwen. Op 28 september '18, de eerste dag van het geallieerde Eindoffensief kwam de molen in de vuurlijn te liggen. De Belgische  10e Infanteriedivisie die de hoogte van De Smisse en de molen diende in te nemen, werd door de verdedigers van deze hoogtelijn ongenadig onder vuur genomen en afgestopt. Ondanks de massale inzet van mannen en materiaal bleven de aanvallers steken op de heuvelflank bij Terrest. Pas de volgende dag konden elementen van de 10 en 1e Infanteriedivisies de omgeving van de molen bereiken en zuiveren. Voor de verovering van Klerken moest een hoge prijs worden betaald: Niet minder dan 554 Belgische militairen werden bij de aanval op het dorp uitgeschakeld. In zijn novelle 'Blond Germanje' pende mijn stadsgenoot Dr. Hendrik Versmissen, oud bataljonsgeneesheer in de 1e Infanteriedivisie zijn herinneringen neer aan de strijd bij Klerken: '... Het was de opperste aanval. Tegen den gemeenen vijand stonden de lgers aller landen in het gelid. Of hemel en aarde verging, bulderde het geschut aller werelddeelen vuur en vlammen op de Duitsche voorposten. In de schemering van den morgen, akelig als een bleeken droom, worden eensklaps de opeengehoopte strijdkrachten voortgezweept op den krater-doorwoelde verdediging van den vijand... Versuft, verbijsterd, onweerbaar werden de krijgsgevangen in heele horden opgeleid. In duizelingwekkende vaart ging het onophoudelijk verder. Enkel één punt weerstond. Het vormde een scherpen inham in het front der zegevierende legers: de molen van Klerken.' Versmissen schetste hierop als ooggetuige de aanval op de molen: '... De dood zeisde de gelederen neder, even sekuur als een maaier de grashalmen...' Wanneer dan uiteindelijk, na veel bloedvergieten, de stelling ingenomen werd, troffen de veroveraars volgend tafereel aan: 'Abominato desolationis ! Niets dan grijsgekleurde mensenlijven, even onbezield als de ruwe, in wanorde opgehoopte muurpanelen.'

In herinnering aan de deze doden werd in 1963 een kleine herinneringsplaat aan de steeds meer in verval geraakt molenruïne aangebracht. Nadat een voorjaarsstorm in 2006 deze stille getuige van de Grote Oorlog bijna op de knieën had gekregen werden vanuit de lokale gemeenschap de eerste stapen gezet om de molen te redden. Met het oog op 100 jaar Grote Oorlog had de overheid hier uiteindelijk wel oren naar. Na het uitvoeren van de broodnodige consolidatiewerken en het aanbrengen van nieuwe trappen en observatieplatforms werd uiteindelijk op zaterdag 22 juni 2014 de molen feestelijk door de 'gestelde lichamen' ingehuldigd als 'Vredesmolen'. De eerste foto hieronder dateert uit het voorjaar van 1919, de twee andere zijn opnames uit juli 2014, na de heropening van deze site die écht - al was het maar voor het spectaculaire panorama van Houthulst tot voorbij Diksmuide - een bezoekje waard is...

07-01-2015 om 14:12 geschreven door janhuijbrechts  

Na meer dan 30 lezingen over 1814 (200 jaar Slag bij Hoogstraten) kan ik eindelijk weer aan de slag met 14-18. Binnen precies 1 maand, op 7 februari geef ik nog eens een lezing voor 'eigen publiek' . U kan die zaterdagavond om 20.00 u. terecht in het oude Raadhuis van Meerle voor een lezing over 'Jongens van bij ons'. Aan de hand van dagboekfragmenten, brieven, persartikels en vaak unieke foto's breng ik u het verhaal van de 23 jongemannen uit Meerle die de Grote Oorlog niet overleefden. Geïnteresseerd ? haltemerlet@hotmail.com 

07-01-2015 om 12:21 geschreven door janhuijbrechts  

Deze bijzonder fraai in het glooiende landschap ingeplante CWGC-site dankt haar naam aan een melkerij die hier in 1914 stond.  Op deze begraafplaats, naar een ontwerp van Sir Edwin Lutyens worden 715 gesneuvelden uit het Britse Gemenebest herdacht. De eerste gesneuvelden werden hier in november 1914 begraven en ze bleef in gebruik tot oktober ’18. Op 25 april ’18 bij het Duitse Lenteoffensief viel de begraafplaats in Duitse handen, maar in september ’18 namen de Britten opnieuw bezit van deze site. Na de oorlog werden hier nog gesneuvelden bijgezet die afkomstig waren van geruimde individuele graven uit de omgeving van het nabij gelegen Kemmel.

Graag vestig ik even uw aandacht op een opvallend graf dat op deze begraafplaats te vinden is in vak VI, rij A, graf 7. Het is de laatste rustplaats van Hugh Vaughan Charlton, een 32- jarige second Lieutenant van  het 7^e Northumberland Fusiliers die op 24 juni ‘16 bij Wijtschate sneuvelde door mortierscherven. Eerder ongewoon is dat op deze grafzerk ook zijn broer John MacFarlan Charlton wordt herdacht die een week na zijn broer, op 1 juli 1916 – de dag dat hij 25 werd – sneuvelde aan het hoofd van zijn compagnie bij de aanval op La Boisselle aan de Somme. John MacFarlan Charlton was een kapitein van het 12^e  Northumberland Fusiliers die op dat ogenblik wad afgedeeld bij het 2^e Tyneside Scottish. Zijn stoffelijke resten werden niet teruggevonden en daarom wordt hij herdacht op het gigantische monument voor de vermisten in Thiepval.

De broers Charlton hadden een stevige reputatie als ornitologen en tekenaars/schilders van de fauna, vooral dan van vogels.  Het werk van Hugh werd zelfs een paar maal bekroond en geselecteerd voor de Royal Academy. Dit was niet zo verwonderlijk want hun vader was de bekende schilder en illustrator John Charlton. Omdat John jr. geen bekend graf had, verkoos de familie hem te herdenken op de zerk van zijn broer.  Maar dit waren niet de enige vermeldingen voor de gesneuvelde broers want zowel op de grafzerk van hun moeder bij St. Cutberts Marton als op een granieten plaket dat hun vader in de kerk van Lanercost in Cumbria liet aanbrengen, werden de broers herdacht…Vader John Charlton, kwam het verdriet over het verlies van zijn twee enige zonen niet te boven en overleed het volgende jaar op 68-jarige leeftijd. Een schilderij 'The Brothers HVC & JHC' dat hij van zijn gevallen zonen schilderde is jammer genoeg verloren gegaan...

06-01-2015 om 22:05 geschreven door janhuijbrechts  

In het begin van de oorlog zochten honderdduizenden vluchtelingen hun heil in Engeland. Enkele duizenden van hen zouden in Ierland, dat toen nog integraal deel uitmaakte van het Britse rijk, terechtkomen. Een sleutelfiguur bij de opvang van de Belgische vluchtelingen in Ierland was Merenaar Jef Bellens.

Jozef Bellens werd op 1 januari 1876 in Meer geboren. Al op erg jonge leeftijd bleek hij een getalenteerde muzikant te zijn en daarom begon hij met zijn studie aan het befaamde Mechelse Lemmensinstituut  waar hij o.m. les kreeg van Edgar Tinel. Nadat hij in 1897 als laureaat van het Instituut was afgestudeerd, kreeg hij – net als veel andere Vlaamse beiaardiers - vrijwel meteen een baan aangeboden in Ierland. Hij trok nog datzelfde jaar naar Limerick waar hij organist en muziekleraar aan het Redemptoristenklooster en -kerk van  Mount St. Alphonsus  werd. Uit de Ierse National Census van 1901 bleek dat hij als vrijgezel kamers huurde in Newenham Street 18 bij de zusters Culhane. Hij stond geregistreerd als organist – ‘professor of Music’ en bij de graad van geletterdheid stond dat hij kon lezen en schrijven. Op dit adres waren wel meer intellectuelen gehuisvest want hij deelde de woning o.m. met de chirurg Patrick Enright en de priester David O’Kane, die ‘professor of Literature’ was. Jef Bellens integreerde zich snel en ontpoptte zich tot een centrale figuur in het culturele leven van Limerick. Hij schreef kerkmuziek, pianobegeleidingen en koorbewerkingen van Ierse volksliederen en leidde er twee grote koren en een operagezelschap, ‘The Limerick Operatic Society’. Dit laatste gezelschap bracht o.l.v. Bellens met veel succes de populaire werken van Gilbert & Sullivan in het Theatre Royal te Limerick. In deze periode raakte hij bevriend met de bekende, uit Limerick afkomstige tenor Joseph O’Mara.

Alsof al dit muzikale werk nog niet genoeg was, werkte Jef Bellens ook nog als journalist  onder de ‘nom de plume’ Jef Van Meir mee aan het Antwerpse ‘Handelsblad’ waar hij als Iers correspondent fungeerde en hij schreef in de ‘Limerick Leader’ onder meer over de Belgische politiek en  de Vlaamse beweging. De ’ Limerick Leader’ was een weekblad dat in augustus 1889 was opgericht als spreekbuis voor Parnell’s  gematigde nationalistische Irish Parlementary Party en dat sterk gefocust was op het behoud van het rijke Ierse culturele erfgoed. Zo introduceerde de Leader in juni 1902 een pagina in de Ierse taal, de eerste in een lokale publicatie in het land. Een jaar later begon men zelfs met een wekelijkse pagina met fervente nationalistische verhalen, gedichten etc… De Vlaamsgezinde Jef Bellens voelde zich sterk aangesproken door de Ierse strijd voor meer autonomie en zag duidelijke paralellen tussen deze strijd en de Vlaamse Beweging. Wellicht dateerde uit deze periode ook zijn vriendschap met Michael Joyce, de nationalistische volksvertegenwoordiger voor Limerick, die een stevige vinger in de pap had bij de 'Leader'. In 1909 huwde hij met de Hoogstraatse Clementine Versmissen, een zuster van dokter Hendrik Versmissen. Het volgende jaar werd hun dochter Maria Julia geboren en tijdens hun verblijf in Limerick zouden nog twee kinderen, August (°1914) en Godelief (°1916) het levenslicht zien. Het jonge gezin was intussen ook verhuisd naar een ruimere woning, de Violet Villas nr.1 aan Military Road (later herdoopt tot O’Connell Avennue), die hij volgens de Census van 1911 had gekocht.

Niet lang na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, al in het begin van september ’14, arriveerden de eerste Belgische vluchtelingen in Ierland. Om een té grote concentratie van hen te verhinderen werden ze over heel het land verdeeld en zo belandde in het begin van december ‘14, een eerste groep van een veertigtal ontheemden in Limerick. Met de hulp van o.m. bisschop Dr. Edward Thomas O’Dwyer en William Michael Nolan, de gewezen High Sherrif en burgemeester van Limerick, die ook de Belgische consul voor Limerick, Clare en Tipperary was, werd een Comité voor de Belgische vluchtelingen opgericht, waarvan Bellens begin ’15 voorzitter werd. Bellens was overigens niet de enige landgenoot die zich op het Groene Eiland met het vluchtelingenwerk ging bezighouden. In Dundalk was het zijn collega-organist Joseph Sireaux die de verantwoordelijke werd voor de lokale vluchtelingenopvang in county Louth. Door zijn uitgebreide contacten en sociaal aanzien wist Bellens de soms precaire opvang van deze vluchtelingen in goede banen te leiden en kon hij deuren openen die elders vaak gesloten bleven. Hij werd het aanspreekpunt voor zowat alle vluchtelingen in het mid-westen van Ierland en heeft zich gedurende heel de oorlog uitstekend van zijn taak gekweten.  Deze onbaatzuchtige inzet ging echter ten koste van zijn gezondheid en in 1919 keerde het gezin terug uit Ierland naar Hoogstraten. Jef Bellens werd er aangesteld tot organist in de Begijnhofkerk en muziekleraar aan het Klein Seminarie. OOk hier kon hij niet bepaald stilzitten. Kort na zijn aankomst in Hoogstraten was hij al voorzitter van de Katolieke Kring geworden en iets later richtte hij in de schoot van de Kring een  koor op dat hij natuurlijk zelf ging leiden. Alsof dit nog niet genoeg was werd hij ook nog organisator van een hele reeks voordrachten in het kader van de werking van Volksontwikkeling en ging hij zelf geregeld lezingen in het land geven. In april 1921 werd hij verkozen tot gemeenteraadslid in Hoogstraten, waar hij ook nog een tijdlang een mandaat als schepen uitoefende. Jef Bellens overleed op 1 september 1939.

06-01-2015 om 11:44 geschreven door janhuijbrechts  

Op 23 oktober 1914 sneuvelde ergens tussen Sint- Joris - aan - de - IJzer en Ramskapelle, op zijn 24e verjaardag Leo Etienne, korporaal in het 5e Linieregiment. Leo Etienne was op 23 oktober '14 geboren in Meer in het gezin van ambtenaar Emmanuel Jozef Etienne en huisvrouw Natalia Van Brielle.  Hij bracht het grootste deel van zijn jeugd door in de ouderlijke woning in Meer-dorp tot de familie omstreeks 1910 naar Arendonk verhuisde. In datzelfde jaar verrichte Leo Etienne overigens ook zijn legerdienst. Bij het uitbreken van de oorlog was Leo Etienne, net als zijn vader ambtenaar geworden en stond hij ingeschreven op de Koestraat nr. 62 in Arendonk. Hij werd gemobiliseerd en als korporaal met stamnummer 105/55982 ingedeeld bij het 5e Linieregiment. Korporaal Etienne had zonder kleerscheuren de eerste oorlogsmaanden overleefd, tot hij tijdens de IJzerslag op slag werd gedood door een kogel. Hij werd samen met soldaat Ogier Herman Dengis en de sergeanten François Treve en Marcel Beck - allemaal gesneuvelden uit het 5e Linieregiment - begraven bij de hoeve De Violette, een grote boerderij in de IJzerpolders van Ramskapelle, die in 1914 werd uitgebaat door de familie Loones. In 1920 werden de stoffelijke resten van korporaal Etienne hier ontgraven en overgebracht naar de BMB Duinenhoek in De Panne, waar hij een definitieve laatste rustplaats kreeg in graf I -227.  Zijn grafzerk werd overigens in mei 1940 beschadigd door granaatscherven bij een Duitse beschieting van de Panne, zoals men tot op de dag van vandaag kan vaststellen.

05-01-2015 om 14:04 geschreven door janhuijbrechts  

05-01-2015 om 10:31 geschreven door janhuijbrechts  

Thomas Michael Kettle werd op 9 februari 1880 in Artane, vlak bij de Ierse hoofdstad Dublin geboren in het gezin van Margaret McCourt en Andrew Kettle, een progressieve boer en een van de stichters van de Land League. Na een juridische opleiding trad Tom Kettle al snel in de politieke voetsporen van zijn vader toen hij in 1905 uitgever werd van het invloedrijke 'The Nationalist' . Het volgende jaar werd hij verkozen tot parlementslid van de gematigd nationalistische Irish Parlementary Party. Hij combineerde dit mandaat met een job als hoogleraar economie aan University College Dublin. In 1910 werd hij herkozen , maar hij zag het daaropvolgende jaar af van zijn mandaat om zich volledig op zijn academische carrière te kunnen concentreren. Volgens sommige historici zou ook zijn worsteling met alcohol aan de grondslag hebben gelegen aan dit voortijdige einde van zijn politieke loopbaan. In 1913 trad hij toe tot de Irish Volunteers, een nationalistische para-militaire organisatie die in het leven was geroepen als reactie op de pro-Britse Ulster Volunteers. Hij was uitgerekend op het ogenblik dat de Eerste Wereldoorlog uitbarstte in ons land om er wapens aan te kopen voor de Irish Volunteers. Op zijn tochten in augustus en september '14 in het door de oorlog geteisterde België en Noord-Frankrijk was hij geschokt door het  ongenadige en brutale optreden van het Duitse leger. Hij begon meteen verslag uit te brengen in een aantal Britse kranten en riep op tot een cultuuroorlog tegen de barbarij. Na zijn terugkeer in Ierland schaarde hij zich meteen achter zijn partijleider John Redmond en probeerde - aanvankelijk tevergeefs wegens zijn bekende drankprobleem - dienst te nemen om zo de daad bij het woord te kunnen voegen. Uiteindelijk zou hij begin '16 aangesteld worden als officier in het 9e bataljon van de Royal Dublin Fusilliers, hetzelfde bataljon waarin de latere I.R.A.-leider en filmproducent Emmet Dalton diende.  Net zoals Redmond was Kettle ervan overtuigd dat zijn militaire engagement het toekennen van zelfbestuur aan Ierland zou bespoedigen. Zijn idealisme kreeg echter een flinke knauw door de republikeinse Paasopstand in 1916. Tom Kettle besefte dat de door de Britten geëxecuteerde republikeinen (waaronder zijn schoonbroer Frank Sheehy-Skeffington) een martelaarsstatus zouden krijgen en dat Ieren zoals hij, die in een Brits uniform voor meer Ierse vrijheid streden in het beste geval als naïevelingen en in het slechtste geval als verraders van de goede zaak zouden worden bekeken... Gedesillusioneerd keerde hij terug naar de loopgrachten en sneuvelde op 9 september '16 aan de Somme bij een aanval op Givenchy. Zijn lichaam kon niet worden teruggevonden en bijgevolg wordt hij herdacht op het gigantische monument voor de vermisten in Thiepval.

Tom Kettle had al voor de oorlog een zekere reputatie opgebouwd als dichter. Eén van zijn sterkste en zeker meest ontroerende gedichten schreef hij vijf dagen voor zijn dood. Het was opgedragen aan zijn dochtertje Betty en droeg de titel :

To my Daughter Betty - The Gift of God

In wiser days, my darling rosebud, blown
To beauty proud as was your mother’s prime,
In that desired, delayed, incredible time,
You’ll ask why I abandoned you, my own,
And the dear heart that was your baby throne,
To dice with death. And oh! they’ll give you rhyme
And reason: some will call the thing sublime,
And some decry it in a knowing tone.
So here, while the mad guns curse overhead,
And tired men sigh with mud for couch and floor,
Know that we fools, now with the foolish dead,
Died not for flag, nor King, nor Emperor -
But for a dream, born in a herdsman’s shed,
And for the secret Scripture of the poor.  

Er zijn maar weinig frontgedichten die krachtiger zijn dan deze hartekreet van een gedesillusioneerde Ierse patriot. Voor wie meer duiding wil over deze bijzondere man; klik op onderstaande link

https://www.youtube.com/watch?v=uDW5XBIBDU4&feature=player_embedded 

04-01-2015 om 13:57 geschreven door janhuijbrechts  

Een van de meest opvallende gebouwen in het vooroorlogse Passendale was zonder twijfel het kasteel 'De Mandel', dat verscholen tussen het groen aan de Kraaiveldstraat lag. Oorspronkelijk stond hier een jachtpaviljoen dat wellicht uit het begin van de 19e eeuw dateerde, maar dat ruim een halve eeuw later plaats diende te maken voor een meer dan riant zomerhuis in een bomenrijk park met fraai aangelegde wandelpaden, een grote siervijver, dienstgebouwen en een kasteelhoeve. De bouwheer van dit complex was de gefortuneerde Ieperse textielhandelaar Bossaert.  Kort voor de eeuwwisseling werd de Gentse grootgrondbezitter Adhémar Vercruysse de Solart eigenaar van 'De Mandel'. Tijdens de Eerste Wereldoorlog functioneerde het kasteel met de opvallende neogotische centrale toren een tijdlang als hoofdkwartier voor verschillende regimentsstaven tot de onophoudelijke beschietingen het tot een puinhoop reduceerden. Na de wapenstilstand restte er niets meer van dit ooit zo fraaie lustoord. Het kasteel werd niet meer heropgebouwd, de kasteelhoeve wel. Het vroegere park werd herschapen in landbouwgrond en weiden.  Alleen een deel van de kasteelgracht en de vijver getuigen nog van de vergane glorie van dit, ooit zo indrukwekkende domein...

04-01-2015 om 10:48 geschreven door janhuijbrechts  

Een Duitse landser bezoekt, met in de rechterhand iets wat verdacht veel op een - wellicht buitgemaakte-  Britse rumkruik lijkt,  de Duitse militaire begraafplaats aan het kruispunt van Broodseinde in Zonnebeke. Deze begraafplaats stond bekend als het 'Ehrenfriiedhof am Wegkreuz Broodseinde' of het 'Ehrenfriedhof nr. 103'. Ze werd in de loop van 1915 aangelegd door het XXVIIe Reservekorps. De meeste gesneuvelde militairen die hier werden begraven behoorden dan ook tot dit korps maar ook doden van de 52 Reserve Division, de 3e Reserve - Ersatz - Brigade en de 35e en 37e Landwehr - Brigade kregen hier een laatste rustplaats naast een - beperkt - aantal gevallen Britten en Fransen, die meestal afkomstig waren uit veldgraven uit de onmiddellijke omgeving.  De 64 Fransen die hier lagen werden na de oorlog ontgraven en hoofdzakelijk naar St. Charles de Potyze overgebracht. De 13 Britten werden herbegraven op de CWGC-site Perth Cemetery Wall (China Wall).

In de jaren 50 van de vorige eeuw werden de geïdentificeerde Duitse gesneuvelden van het 'Ehrenfriedhof nr. 103' naar de Duitse militaire begraafplaats Menen Wald in Menen overgebracht, waar ze werden bijgezet in perk H. De onbekenden kregen een laatste rustplaats op de Duitse militaire begraafplaats van Langemark. Luitenant Eirich Stein die op 2 november 1914 voor Ieper sneuvelde en wiens graf vooraan op de foto staat, werd herbegraven in Menen, perk H, graf nr. 2508. (KLIK OP DE FOTO VOOR EEN VERGROTING !)

03-01-2015 om 14:44 geschreven door janhuijbrechts  

In de Ierse hoofdstad Dublin  heeft men een paar dagen geleden op een geheel eigen wijze het Kerstbestand van 1914 herdacht en een eigen, toekomstgerichte interpretatie en invulling gegeven aan dat wat een eeuw geleden aan het Westelijke Front heeft plaatsgevonden. Wie - net als ik - de Ieren een warm hart toedraagt moet zeker even onderstaande link aanklikken...

https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=DQM2Rs3WLBM

03-01-2015 om 13:48 geschreven door janhuijbrechts  

Op 16 maart 1894 werd in Rijkevorsel in het gezin van Frans Hermans en Joanna Loomans hun zoontje Emiel geboren. De knaap bracht het grootste gedeelte van zijn jeugd door in de omgeving van het Kanaal Dessel-Schoten bij Brug 7. Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog werd Miel Hermans gemobiliseerd en soldaat in de rangen van de 7e cie. 2/3 van het 6e Linieregiment. Op 27 mei '18 werd hij in een voorpost tussen Pilkem en Boezinge in het voorhoofd geschoten door een Duitse sluipschutter. Hij overleed een paar minuten later in de armen van zijn broer Jozef die in dezelfde compagnie diende. Miel Hermans werd oorspronkelijk onder een heldenhuldezerk begraven op de BMB Westvleteren. Op 19 september 1922 werden zijn stoffelijke resten herbegraven in zijn geboortedorp en werd zijn heldenhuldzerk in Westvleteren van de site verwijderd en wellicht vernietigd. Zijn broer had de doorschoten helm van zijn broer van het front meegebracht en hing hem op het grafkruis in Rijkevorsel.  

03-01-2015 om 13:29 geschreven door janhuijbrechts  

1915 was ongetwijfeld een belangrijk jaar, volgens mij zelfs een scharnierjaar, in de Eerste Wereldoorlog. Het stabiliseren van de fronten in de winter van '14-'15, leidde vooral dan in het westen tot een reeks van technische en strategische innovaties die de status quo dienden te doorbreken. Op 22 april '15 opende het keizerlijke Duitse leger de dodendans met de eerste grootschalige gifgasaanval de moderne geschiedenis in een poging een doorbraak bij Ieper te bewerkstelligen. Een paar maanden later volgde nieuwe horror toen de Duitsers op 30 juli '15 bij Hooge probeerden met vlammenwerpers een doorbraak te forceren. Voor het eerst kon men spreken over een 'moderne oorlog', die onder meer door de razendsnelle technische ontwikkelingen zou uitgroeien tot een blinde vernietigingsoorlog op industriële schaal. Maar niet alleen de Duitsers probeerden de impasse te doorbreken. In juni lanceerden de Italianen in het westen van wat nu Slovenië is de eerste van een lange reeks van bloederige - en vooral pijnlijk  mislukte -  offensieven aan de Isonzo-rivier. In de herfst werd hun voorbeeld gevolgd door de Fransen en Britten die met het Champagne- en Artoisoffensief (25 september - 6 november) en de hiermee verbonden Slag bij Loos (24 september-14 oktober) de toon zetten voor een al even bloederige reeks van niet al te succesvolle geallieerde offensieven in de volgende oorlogsjaren. Niet alleen door het gebruik van moderne vernietigingswapens werden meer en meer morele grenzen overschreden. In 1915 was er al lang geen sprake meer van de 'frischer und fröhlicher Krieg'. Met het begin van de genocide op het Armeense volk in april '15 door het Ottomaanse Rijk werden wellicht de laatste grenzen overschreden...Hierover en nog veel meer kan u de volgende maanden op deze blog lezen...  

02-01-2015 om 10:27 geschreven door janhuijbrechts  

Binnen een paar uur zal het vuurwerk weer knallen...

Voor al mijn trouwe lezers en hun duurbaren:

EEN KNALLEND EINDEJAAR !!!

31-12-2014 om 15:16 geschreven door janhuijbrechts  

Op de laatste dag van het jaar waarin 100 jaar Eerste Wereldoorlog werd herdacht lijkt het mij aangewezen om even stil te staan bij de manier waarop deze herdenking het afgelopen jaar gestalte heeft gekregen. Tijdens de begrotingsbesprekingen 2014 in de Antwerpse provincieraad waarschuwde ik al voor een eenzijdig en weinig kritisch verhaal en ik geef in dit verband graag een citaat uit de tekst die ik toen bracht: ' Het instrumentaliseren van de geschiedenis met het oog op hedendaagse doelstellingen kan leiden tot een eenzijdig en politiek gestuurd gebruik van de geschiedenis. En dat zou ronduit jammer zijn. Niet voor niets stellen ernstige historici zich kritisch op ten aanzien van het normatieve karakter van de herinnering. Zo bekijken heel wat historici met de nodige scepsis het gegeven dat de 'cultus van de herinnering' zich steeds meer ontpopt tot een 'plicht tot herinnering', terwijl de historische realiteit vaak niet zo simplistisch is. Zo bestaat het risico dat de zgn. 'waardeclaims' van het herinneren voor het gros van de bevolking - die voornamelijk met populistische herinneringsinitiatieven maar doorgaans amper met wetenschappelijk onderzoek en academisch onderbouwde geschiedschrijving in aanraking komt - de status krijgen van historische 'waarheidsclaims'. Het gevaar is dan groot dat op deze manier een officiële versie van de geschiedenis wordt voorgespiegeld die de uitdrukking vormt van een politiek correct denken. Een canon, die niet langer in vraag kan of mag worden gesteld. Dit kan uitmonden in een verstarde en steriele doctrinaire herinneringscultus. Het zou jammer zijn dat door het institutionaliseren van de herinneringscultus afbreuk wordt gedaan aan de ernstige historiografie die altijd kritisch, weerbarstig en zeker niet eenduidig is...Het gevaar is niet denkbeeldig dat een geïnstitutionaliseerde benadering van de herinnering aan de Grote Oorlog het, de facto open en dialogisch karakter van de geschiedschrijving bedreigt...'

Jammer genoeg bleken deze woorden een profetische ondertoon te hebben gehad want in 2014 hebben de gevestigde machten in dit land geen kans onbenut gelaten om hun eenzijdige visie op wat er een eeuw geleden gebeurd is op te dringen aan de goegemeente. De kersverse vorst van Belgenland haastte zich om het beeld van zijn overgrootvader als nobele koning-ridder bij te stellen en kritiekloos te propageren. Dat Albert I in het najaar van '14 ernstige twijfels had bij het nut van het nog langer verderzetten van de gewapende strijd en tot ver in de oorlog nog via diplomatieke weg aanstuurde op een 'vrede door vergelijk' werd daarbij gemakkelijkheidshalve genegeerd. Dat een prestigieuze tentoonstelling als de 'Expo '14-'18 Dit is onze geschiedenis'  in het Legermuseum nauwelijks aandacht besteedt aan het activisme of de Frontbeweging is in deze optiek niet verwonderlijk maar vanuit historisch opzicht meer dan een blunder... En dan zwijg ik nog zedig over de historica Sophie De Schaepdrijver die haar hand- en spandiensten aan dergelijke vorm van historisch revisionisme in 2014 beloond zag met het lintje van Commandeur in de Kroonorde, wellicht in afwachting van een adelbrief als barones... Ik had eerlijk gezegd méér verwacht van dit eerste herdenkingsjaar en ik geef ruiterlijk toe dat ik een beetje op mijn honger ben blijven zitten... Het voorgaande betekent echter niet dat alles kommer en kwel was in 2014. Een groot aantal initiatieven, vaak kleinschalig, loonden wél de moeite en lieten zich niet verminken door politiek gekleurde aansturing. Ik denk hierbij onder meer aan de Collectiedagen die in tal van gemeenten hebben plaatsgevonden, of aan herinneringsinitiatieven zoals Black Watch Corner aan de rand van Polygon Wood, het Welshe monument in Pilkem of de 'Dodendraad'-route in mijn eigen Noorderkempen. Dergelijke initiatieven bewijzen dat er nog hoop is op beterschap. En hoop dat wens ik voor u allemaal in 2015....

31-12-2014 om 14:43 geschreven door janhuijbrechts  

Op 22 oktober 1914 bereikten de gevechten, die later in de geschiedenisboeken zouden terechtkomen onder de noemer van 'IJzerslag' een kritieke fase. De Duitsers slaagden er iets voor de dageraad immers in om ter hoogte van de zwak verdedigde bocht van Tervate de IJzer over te steken. Wanneer de Belgische generale staf om 08.30 u. officieel op de hoogte werd gesteld, bevonden er zich al twee Duitse infanteriebataljons, ondersteund door twaalf machinegeweren in de voor hen - uit tactisch oogpunt - uiterst gunstig gelegen IJzerbocht. Deze situatie vormde een levensgrote bedreiging voor de hele Belgische verdedigingslinie. Alle beschikbare troepen werden dan ook ingezet in een reeks van wanhopige tegenaanvallen door de Ie, IVe en VIe Legerdivisies. Vooral de Karabiniers en Grenadiers van de VIe Legerdivisie leden hierbij verschrikkelijke verliezen. De slechte coördinatie van de aanvallen en het gebrek aan vuursteun liet de aanvallers doodbloeden in het door diepe grachten doorsneden gevechtsterrein.

De 30-jarige karabinier Petrus Faes (°1884) uit Meerle was één van de vele slachtoffers van deze desperate aanvallen. Hij sneuvelde 'ergens in de bocht van Tervate'. Na de oorlog werd hij officieel als vermist geregistreerd. Zijn stoffelijke resten werden nooit teruggevonden. Faes was amper een paar maanden voor de oorlog naar Merksplas - Kolonie verhuisd waar hij aan de slag was gegaan als meester-bakker van deze instelling. Hij was gehuwd met Maria Schrijvers en had één zoontje, Gust, die een paar weken voor zijn vader werd gemobiliseerd, was overleden... Karabinier Jan Verstraelen, die op de Kleine Plaats in Wortel boerde, werd bij dezelfde aanval ernstig gewond door granaatscherven. Hij wist zich echter op eigen krachten in veiligheid te brengen en werd uiteindelijk geëvacueerd naar Engeland.

Een aantal mannen van het 2e bataljon van het 1e Regiment Grenadiers slaagden erin om tot aan de IJzer op te rukken. Bij hen was Jan Frans Cox (° 1893) uit Rijkevorsel. In de loop van de nacht van 22 op 23 oktober werden de meeste van deze grenadiers, die afgesneden waren van hun hoofdmacht en kampten met een manifest gebrek aan munitie, uitgeschakeld door infiltrerende Duitse eenheden. Ooggetuige M. Senesael beschreef de strijd om het brute overleven van dit handvol militairen in zijn boek 'De IJzerslag 1914': 'Daar staan nu nog 200 tot 250 grenadiers, de zo erg geslonken 1e Compagnie van het 2e Bataljon van het 8e Linie, alsmede een dertigtal mannen van het 4e Linie en een handvol karabiniers. Het is een doornatte, verkleumde en afgematte schamele groep, die een bocht van 3 km. moet verdedigen tegenover een vijand voor hen, in de flanken en in de rug. De bedreiging komt het meest uit de hoeven, die nu echte vestingen zijn geworden en elke verkenning onmogelijk maken. Men vraagt, smeekt om versterking, om hulp, maar het hevig spervuur belet het aanrukken ervan. er ontstaat verwarring, bevelen worden niet begrepen; grenadiers trekken zich terug, andere afdelingen blijven of dolen rond, tot de nieuwe dag aanbreekt over dit tragische oord van ellende en dood. Een laatste handvol mannen, uit verschillende regimenten, vuurt van op de IJzerdijk, slinkt, schiet, kruipt terug en vermindert tot de overblijvenden het brandende Stuivekenskerke of het beschoten Pervijze bereiken.' 

Jan Cox was niet bij de gelukkigen die uit de hel wisten te ontkomen. Hij sneuvelde op de IJzerdijk, net zoals de 22-jarige Turnhoutenaar Paul Senden, de broer van de latere Hoogstraatse deken Leo Senden. Jan Cox woonde bij het uitbreken van de oorlog op het Rijkevorselse gehucht Bolk dat kerkelijk onder de parochie Wortel valt, waardoor zijn naam zowel op het monument voor de gesneuvelden van Rijkevorsel als dat van de Wortelse gesneuvelden voorkomt. Pas lang na de oorlog werden zijn stoffelijke resten ontdekt en geïdentificeerd. Hij kreeg een laatste rustplaats in graf nr. 92 op de BMB van Keiem. Hij ligt er begraven naast zijn compagniebevelhebber, kapitein-commandant Clement von Stockhausen (°1875), die aan het hoofd van zijn eenheid sneuvelde. De catastrofale tegenaanvallen tussen Tervate en Schoorbakke werden verheerlijkt in de naoorlogse patriottische propaganda, maar de bittere realiteit was behoorlijk ontluisterend. Ter illustratie een citaat uit '14-18: Oorlog in België' dat dit jaar door het Davidsfonds werd uitgegeven: 'De liberale regimentscommandant van het 1ste Regiment Grenadiers, de m'a tu vu-kolonel Clément Lefébure, twijfelde publiekelijk aan de moed van de katholieke majoor Henri d'Oultremont. Daarop viel de in zijn eer gekrenkte majoor onophoudelijk aan, tot hijzelf en vele andere grenadiers van zijn 2de Bataljon sneuvelden of gewond raakten'...

30-12-2014 om 22:27 geschreven door janhuijbrechts