AND NOW FOR SOMETHING COMPLETELY DIFFERENT...'DE VLAAMSCHE POST'
Zoals ik gisteren meldde, was het toen precies 100 jaar geleden dat, met forse steun van de bezettende overheid ' 'De Vlaamsche Post' in Gent voor het eerst van de persen rolde. Het was het persorgaan van de radicaal anti- Belgische groep Jong Vlaanderen, die vooral in en rond Gent actief was. Spilfiguur in het verhaal van dit 'Algemeen Dagblad voor Vlaanderen' was Leo Picard. Deze jonge historicus en oud student van Henri Pirenne zou binnen de geschiedenis van het activisme in het algemeen en van de Gentse variant(en) in het bijzonder een belangrijke plaats innemen. Niet alleen omdat Picard erin slaagde een - in vergelijking met veel andere activistische publicaties - kwalitatief hoogstaande krant te maken, maar ook omdat hij een, in de ogen van velen, merkwaardige 'omgekeerde' politieke evolutie zou doormaken. In de beginfase van zijn activistische engagement stond hij ongetwijfeld voor de volle 100 % achter het virulente anti-Belgicisme dat werd gepredikt door dominee Domela Nieuwenhuis Nyegaard, de onbetwistbare voorman van Jong Vlaanderen. Gaandeweg echter evolueerde hij van vurig anti-Belgicist naar een veel meer genuanceerd standpunt waarin hij zich voorstander verklaarde van de idee van een vrij en hersteld Vlaanderen binnen een hersteld en verbeterd België. Het duurde dan ook niet lang voor hij, met een handvol medestanders, in aanvaring kwam met de onverzoenlijke anti-Belgicisten rond Domela. Vooral Picards polemiserende artikel 'De Natie, de Staat en het Volk' zette kwaad bloed en het leidde tot een krachtmeting tussen Domela die zich gesteund wist door de pangermanisten en het leger en Picard die kon rekenen op de steun van een aantal gematigde elementen binnen de Politische Abteilung van het bezettingsbestuur. Picard trok uiteindelijk aan het kortste eind en verhuisde naar Nederland, waar hij door de steun van een aantal geestverwanten, vrij snel terug de journalistieke draad kon oppakken. De zaadjes van ideologische verdeeldheid die Picard gezaaid had, zouden echter nog vruchten dragen. Binnen de redactie van 'De Vlaamsche Post' werd - gemanipuleerd door onder meer de Politische Abteilung' - de volgende maanden verder een machtsstrijd uitgevochten tussen de 'Alldeutsch ' getinte, voor een aparte staat Vlaanderen geporteerde partij die onder meer gedragen werd door de leidende figuren binnen het Marine-commando in Brugge en de gematigde, op een compromisvrede en een - onder bepaalde voorwaarden - op het herstel van België bedachte 'burgerlijke ' partij, die mocht rekenen op de steun van de Politische Abteilung. Deze maal trok Domela aan het kortste eind, maar hij wist gefrustreerd door deze aantasting van zijn positie, toch nog bij de Duitse Etappeninspektor General Wolfgang von Unger te bekomen dat de naam 'De Vlaamsche Post' verdween. Het laatste nummer van dit dagblad - waar de interne strijd voor de zoveelste keer bewees dat 'broedertwist en schande' binnen de Vlaamse beweging van alle tijden was en is - verscheen op 5 mei 1916....
ZONDAG FRONTPOÃZIEDAG - ON PASSING THE NEW MENIN GATE
Gisteren een groep jongelui rondgeleid in de Ieperse binnenstad en op de stadswallen op zoek naar de sporen van de 'Grote Oorlog'. Bij de Menenpoort kon ik het niet natuurlijk niet nalaten om even 'On passing the New Menin Gate' van 'oorlogsheld' en pacifist Siegfried Sassoon te reciteren:
Who will remember, passing through this Gate, the unheroic dead who fed the guns? Who shall absolve the foulness of their fate,- Those doomed, conscripted, unvictorious ones?
Crudely renewed, the Salient holds its own. Paid are its dim defenders by this pomp; Paid, with a pile of peace-complacent stone, The armies who endured that sullen swamp.
Here was the world's worst wound. And here with pride 'Their name liveth for ever', the Gateway claims. Was ever an immolation so belied as these intolerably nameless names? Well might the Dead who struggled in the slime Rise and deride this sepulchre of crime.
Dag op dag vandaag precies 100 jaar geleden rolde in Gent het activistische dagblad 'De Vlaamsche Post' van de persen. Omdat ik heel dit weekend in het Ieperse zit, kan ik daar niet verder over berichtten, maar ik beloof u voor morgenavond een uitgebreide bijdrage over deze, in meer dan één opzicht, merkwaardige krant.
KEMPISCHE HELDENHULDE - JAN BAPTIST HOREMANS (1892-1918)
Op de Belgische militaire begraafplaats van Westvleteren rust Arendonkenaar Jan Batist Horemans (° 23.07.1892). Hij woonde bij het uitbreken van de oorlog in Saint Nicolas bij Luik. Kort na de val van Luik was hij naar Nederland gevlucht en had zich op 9 november 1914 in het Engelse Folkestone als vrijwilliger 'voor de duur van den oorlog' gemeld bij het Belgisch leger. Hij kreeg een basisopleiding in Frankrijk en belandde in het begin van maart '15 aan het IJzerfront als soldaat in de 5e compagnie genietroepen van de Ie Legerdivisie. Op 26 september '18, twee dagen voor het geallieerde Eindoffensief losbrak, werd hij om 00.30 u. dodelijk getroffen in de sector Bikschote, waar zijn eenheid bezig was met het aanleggen van infrastructuur voor een artilleriebatterij ter ondersteuning van het offensief. Kort na de wapenstilstand werd door de makkers van zijn compagnie een heldenhuldezerk geplaatst op zijn graf in Westvleteren, maar deze werd in 1925 van deze site verwijderd door de 'Dienst der Militaire Grafsteden' en vervangen door een Belgische militaire standaardzerk.
Net zoals de Bretoenen, betaalden ook de Corsikanen een hoge prijs tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1914 werden bijna 50.000 Corsikanen gemobiliseerd. Niet minder dan 11.419 onder hen zouden sneuvelen, meer dan 3.000 zouden bezwijken aan ziekte of ongevallen, terwijl meer dan 15.000 van hen gewond buiten strijd zouden raken. Iets wat maar al te vaak vergeten wordt is dat vooral in de periode 1914-1915, enkele honderden van hen het leven lieten en in de zompige en vooral kille IJzervlakte en ten noorden van Ieper bij de hardnekkige verdediging van dorpen als Langemark, Steenstrate en Bikschote, plaatsen waarvan ze de naam zelfs niet konden uitspreken. In verhouding sneuvelden er tijdens de 'Grande Guerre' dubbel zoveel Corsikanen dan Fransen... De Franse maarschalk Joffre, sowieso al niet de meest fijnbesnaarde militair, had het bij het rechte einde toen hij kernachtig samenvatte: 'De Corsikanen komen hier met bootladingen tegelijk aan, maar een paar sloepen volstaan om ze terug naar hun eiland te sturen...' Dit filmpje illustreert op een pijnlijke manier Frankrijks verantwoordelijkheid bij het decimeren van een hele generatie Corsikanen, een bijna vergeten pagina uit de woelige geschiedenis van de kleine Europese volkeren:
Vandaag opnieuw heel de dag in het ADVN gewerkt. Tijdens mijn archiefonderzoek op deze kleine maar erg fijne tekening van een loopgracht gestoten van de hand van de Vlaamse frontkunstenaar Joe English. Blijkbaar maakte hij deze tekening in opdracht van het Vlaamsgezinde bannelingenblad 'De Stem uit België' dat vanaf eind 1914 in Londen verscheen onder eindredactie van kanunnik Floris Prims, de latere legendarische stadsarchivaris van Antwerpen.
Vandaag ben ik heel de dag in het Archief en Documentatiecentrum van het Vlaams Nationalisme (ADVN) in Antwerpen bezig geweest met het vervolledigen van een aantal bestanden m.b.t. de Frontbeweging en Heldenhulde. Ik kom al sinds 1985 in het ADVN - waar is de tijd dat ze nog in dat krakkemikkige pand in de Minderbroedersstraat naast het AMVC zaten ? - en blijf mij verbazen over de verborgen pareltjes die diep in de archieven verborgen liggen. Vandaag ben ik bv. op een belangrijk kleinood voor de (woelige )geschiedenis van het Vlaams-nationalisme in de Kempen gestoten. Het ADVN is namelijk de gelukkige bezitter van het verslagboek van het Vlaamsch Front - de Frontpartij dus - van Turnhout, gaande van de oprichting in 1919 tot 1921. Het is bij mijn weten één van de weinige verslagboeken van een lokale Frontersafdeling dat de tand des tijds intact heeft doorstaan en daarom alleen al een bijzonder tijdsdocument. Het geeft een fascinerend inzicht in de moeilijkheden maar ook de ambities waarmee men in de Kempen probeerde op te boksen tegen de 'gevestigde machten'. Het geeft ook nieuwe inzichten in de rol die de kleurrijke en niet geheel onomstreden Vlaams-nationale agitator en geboren Bink Ward Hermans in die beginperiode heeft gespeeld bij de uitbouw van het Vlaams-nationalisme in het noorden van de Kempen. Binnenkort kom ik zeker nog terug op dit verslagboek....
