Op 10 maart ‘18 om 16.00 u. werd in Oostduinkerke ter hoogte van het vaak beschoten ‘Carrefour des Marmites’  Louis Moonen dodelijk gewond door granaatscherven. Het sneuvelen van deze oorlogsvrijwilliger uit buurgemeente Rijkevorsel werd in het aprilnummer ‘18 van  Noord-Kempische frontblaadje Het Heidebloemken als volgt weergegeven: " Op 10 maart l.l. rond 4 u. 's namid­dags kwam de wreede dood ons wederom een Kempen­makker ontruk­ken. Louis Moonen, grena­dier, lag met zijn mak­kers in den secteur van N... Hij stond juist met eenige zijner vrienden buiten de dekking te spreken, wanneer eensklaps een vijande­lijke obus bij het groepje ont­plofte. Louis werd door een stuk aan hals en rech­terschouder getroffen en valt ten gronde zonder nog een woord te uiten. Zijn makkers rapen hem op, doch houden slechts zijn lijk in hun handen. De dood was oogenblik­kelijk geweest..."

Op het ogenblik dat hij sneuvelde diende Moonen in de 3^e compagnie van het 1^e Bataljon van het 1^e Regiment Grenadiers. Hij werd op 12 maart 1918 op de militaire begraafplaats Duinenhoek in De Panne begraven. Louis Moonen was een ongehuwde zoon van Karel Moonen en Dymphna Goossens. Hij woonde in de Molenstraat en was steenbakker.

06-05-2018 om 05:25 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag in ‘Zondag Frontpoëziedag’ het toepasselijke gedicht ‘The Fallen Poet’  van de hand van Herbert Asquith (1881-1947). Een Engelse jurist, dichter en schrijver die toevallig ook nog eens de tweede zoon van Herbert Asquith sr. de liberale politicus die tussen 1908 en 1916 Brits premier was. Asquith jr., die tijdens de Grote Oorlog dienst had gedaan bij de artillerie was getekend door zijn oorlogservaringen die als een rode draad door het grootste deel van zijn werk lopen.  Het gedicht ‘The Fallen Poet’ was wellicht geïnspireerd door de dood van vriend des huizes Rupert Brooke in 1915…

THE FALLEN POET

‘Now that the soul has left its throne

Behind your mortal eyes,

and light, and colour and sound are gone

from the body’s palaces:

still in his wood the blackbird call

But there is one too few to hear:

and one too few to watch the trout

swim through the music of the weir.

And once I dreamt that you were gone,

as dust upon the wave;

or, as a dropp in some deep well,

that none could sort or save.

But falling low between the stars,

so soon as I had such a fear,

at dusk and dawn a whisper came:

the dead are near: the dead are near.’ 

06-05-2018 om 03:02 geschreven door janhuijbrechts  

Morgen zal het precies honderd jaar geleden zijn dat Louis ‘Lode’ de Boninge, brancardier bij de VI^e Legerdivisie, in St. Joris aan de IJzer dodelijk gewond werd door granaatscherven. Deze van oorsprong Franstalige notariszoon uit Wevelgem was Vlaamsgezind geworden in de studentenbeweging. In februari ’14 was hij als novice ingetreden in het seminarie van de Witte Paters in Boechout met de bedoeling missionaris in Afrika te worden. De oorlog doorkruiste echter deze plannen. Hij ging verder studeren in Boxmeer, in  het neutraal gebleven Nederland, tot hij eind november ’15 zijn oproepingsbevel voor het leger kreeg. Hij meldde zich op 20 december op het Belgische consulaat in ’s Hertogenbosch en belandde via Engeland op 18 juni ’16 in het instructiekamp van Auvours om er opgeleid te worden tot brancardier.  Eens hij aan het front stond hield de Boninge zich al vrij snel bezig met de studiekringen en het uitgeven van een frontblaadje. Aanvankelijk vermeed de Boninge elke discussie over de Vlaamse problematiek maar in de loop van ’17 radicaliseerde, hij net zoals vele flaminganten aan het front, erg snel. Nog voor het einde van het jaar had de Boninge zich, gefrustreerd door het onbegrip en de onwil van legertop en regering, aangesloten bij de clandestiene Frontbeweging.

In de nacht van 11 januari ’18 namen in de streek van Leisele, Houtem en het net op Frans grondgebied liggende Hondschote, een honderdtal ploegen van telkens drie à vier manschappen deel aan een ‘Vliegtocht’, een oor de Frontbeweging georganiseerde protest- en propaganda-actie. Agenten van de Sûreté Militaire klisten een van de deelnemers aan deze actie, die doorsloeg. Het gevolg was dat 14 soldaten konden worden aangehouden, waaronder de Boninge. Eind februari ’18 kwamen ze voor de krijgsraad in wat al snel ‘Het proces van de 6^e Legerdivisie’ werd genoemd. de Boninge werd tot 7 maanden effectieve celstraf veroordeeld maar in beroep werd deze straf omgezet in 7 maanden voorwaardelijk. Hij belandde terug aan het front waar hij een paar weken later sneuvelde toen hij een gekwetste uit de tuchtcompagnie van het 1^e Regiment Grenadiers, waar hij bij wijze van sanctie naar was overgeplaatst, te hulp kwam.

Vrienden vonden in een portefeuille zijn met een granaatscherf doorboorde en met zijn bloed doorweekte testament . Hierin drong de Boninge er op aan om op zijn graf een simpel kruis met een Nederlandstalig opschrift te plaatsen: ‘Hier ligt een Vlaming, eens veroordeeld voor zijn ideaal en ie op … zijn bloed ervoor gestort heeft’… Tijdens zijn begrafenis op de militaire begraafplaats Duinenhoek in De Panne legden zijn vrienden een rouwkrans met het opschrift ‘Zalig zijn zij die lijden voor Vlaanderen’ op zijn graf…  

05-05-2018 om 07:02 geschreven door janhuijbrechts  

Leslie Victor Hearne uit Battersea was amper 17 jaar oud toen hij met zijn bataljon, het 23^e bataljon (County of London) van het London Regiment – een onderdeel van de 142 Infanteriebrigade - op 1 mei ’16 in Souchez, net ten noorden van de oude Frans –Vlaamse stad Arras de modderige loopgrachten introk. Toen zijn bataljon  op 7 mei werd afgelost was Leslie Hearne niet langer van de partij. Hij was een dag eerder, op 6 mei gesneuveld.  Wellicht was hij het slachtoffer geworden van de dodelijk efficiënte Duitse artilleristen. Private Hearne was één van minstens 10 zeventienjarigen die een laatste rustplaats kregen op de immense CWGC-site Cabaret Rouge Military Cemetery in Souchez. Wettelijk en moreel veel te jong om zo ver van huis te kreperen in nauwelijks in te beelden omstandigheden.... Op deze site liggen overigens ook nog een minstens 3 zestienjarigen begraven. Hearne’s grafsteen draagt op verzoek van zijn ouders het ontroerende epitaaf: ‘To live in the hearts of those we love is not to die.’

05-05-2018 om 04:45 geschreven door janhuijbrechts  

Ooit lagen aan de oostzijde van het grote Belgische militaire ereperk op de Antwerpse stedelijke begraafplaats Schoonselhof 612 Duitse gesneuvelden uit de Grote Oorlog in twee grote perken begraven. De meeste van hen waren gewonden die van het front naar het Militair Hospitaal waren geëvacueerd of militairen die tot het Festungkommando Antwerpen, de ganiozoenstroepen van Antwerpen hadden behoord. Sommigen hadden wellicht bij het burgerpersoneel van het bezettingsbestuur gewerkt zoals de op 14 november ’16 overleden hulpwisselwachter Heinrich Gottmann, die in het station Zurenborg werkte. Zijn collega Jozef Brungart had bij het Eisenbahn Verkehrsamt Gent Süd gewerkt. Hij overleed op 9 november ’18.  De op 12 december ’16 overleden 38-jarige Kriminalkommissaris Gustav Paul Vogt uit Berlijn was naar alle waarschijnlijkheid aan de Antwerpse Nachrichtenstelle verbonden geweest. We treffen onder hen zelfs een aantal in ons land gedomicilieerde Duitsers aan die wellicht tot de vooroorlogse Duitse kolonie hadden behoord en nu ingeschakeld waren bij de bezettingsmacht. Zo komt in het begrafenisregister onder meer ene Antoon Ernst Bühr voor, een 54-jarige Duitser die in Burcht woonde en die op 13 juli ‘17 overleden was. De 46-jarige Karl Schreier die op 4 mei ’18 werd begraven stond op de St. Jacobsmarkt nr. 33 ingeschreven, terwijl de 38-jarige Wilhelm Koern die op 26 oktober ’18 was overleden aan de Arthur Van De Nestlei woonde.

Er lag ook één Oostenrijkse militair begraven. De 19-jarige Adolf Luzinsky, een artillerist die in het Gallicische Stry woonde en die op 20 oktober ’18 in het Militair Hospitaal aan de Marialei was gestorven.

Vooral in de laatste oorlogsweken liep de Duitse dodentol in de Scheldestad nog op. Er werden niet alleen Duitse gewonden rechtstreeks van het front naar het Antwerpse militair hopsitaal overgebracht maar ook naar een aantal tijdelijke Fellazaretten die her en der in de stad waren ingericht. Onder meer in de  scholen in de Verschansingsstraat, de Grote Hondsstraat en de Belgiëlei, maar ook in de Deutsche Schule in de Quellinstraat werden gewonden opgenomen. Heel wat van diegenen die in deze periode overleden waren echter geen gewonden maar slachtoffers van de Spaanse Griep.  Niet minder dan 166 Duitse militairen stierven nog in Antwerpen tussen Wapenstilstandsdag 22 november ’18 en de zomer van ’19 toen de Duitse begraafplaats definitief werd gesloten. De laatste Duitsers die op deze site werden bijgezet waren de 31-jarige Wilhelm Voigt, een soldaat uit het Reserve-Infanterie-Regiment nr. 13 en Wilhelm Wanrock, een 24-jarige matroos uit het Matrosen Regiment nr. 5. Twee krijgsgevangenen die respectievelijk op 27 en 29 juli ’19 in Antwerpen waren gestorven.

Het Verdrag van Versailles bepaalde in artikels 224 en 225 dat België belast werd met de zorg over de Duitse oorlogsgraven op het Belgische grondgebied. De Duitse militaire graven waren echter wel de laatste zorg van de Belgische Service des Sépultures Militaires – Dienst der Militaire Grafsteden. In de praktijk kwam het er, wat Antwerpen betreft, op neer dat het stadsbestuur instond voor het onderhoud van deze site. Dit laatste was daar overigens niet al te happig op. Nog tijdens de eerste zitting van het Antwerpse schepencollege na de Wapenstilstand had het stadsbestuur al beslist om het centraal op de Duitse militaire begraafplaats in januari ‘18 opgerichte neo-classicistische Totendenkmahl af te breken. Een revanchistisch besluit dat gemotiveerd werd door het feit dat het bezettingsbestuur nooit toestemming had gevraagd aan het stadsbestuur om het te mogen oprichten en het, dixit het stafsbestuur, niet paste bij de serene sfeer van een begraafplaats. Er werd niet getalmd om dit besluit uit te voeren. In februari ’19 ging dit gedenkteken onverbiddelijk onder de sloophamer… De onderhoudsploeg van het Schoonselhof kreeg de instructie om het Duitse militaire ereperk onkruidvrij te houden en daarmee was voor het stadsbestuur de kous af. Pas in maart ’26 kwam het tot een Kriegsgräberabkommen, een akkoord tussen de Belgisch en Duitse regering waarbij de zorg over de Duitse militaire begraafplaatsen werd overgeheveld naar Duitsland. De Belgische overheid liet in dit akkoord onder meer toe dat de speciaal hiervoor gecreëerde Amtliche Deutsche Gräberdienst de bestaande sites, waar nodig, zou heraanleggen en verder onderhouden.

Het Duitse miltaire ereperk Schoonselhof werd in 1928, na overleg met de Duitse instanties en na goedkeuring door het stadsbestuur, heringericht naar een ontwerp van architect Jos Ritzen. Deze architect was in het voorjaar van 1926 akkoord gegaan om alle Duitse militaire begraafplaatsen in ons land opnieuw aan te leggen. Hij verbond er zich contractueel toe om deze opdracht tussen 1926 en 1934 uit te voeren. Alhoewel de Amtliche Deutsche Gräberdienst in de Duitse ambassade in Brussel gevestigd was, bleek vooral Rizens kantoor  kantoor in de Everdijstraat 16 in Antwerpen het zenuwcentrum van deze immense operatie te worden.  Ritzen concentreerde zich in de eerste jaren om begrijpelijke redenen op het Ieperse maar in 1928 kwam ook het Schoonselhof aan de beurt. Het werd meteen een van Ritzens laatste opdrachten want als gevolg van een aantal ontwerpen die Ritzen had uitgevoerd was hij in discrediet geraakt bij zijn opdrachtgevers. Zijn monumentale toegangspoorten en modernistische architecturale elementen maar ook het overmatig gebruik van IJzeren Kruisen als symbolen én hoge facturen waren lang niet overal in goede aarde gevallen. De ernstige bedenkingen bij zijn werk hadden ertoe geleid dat in februari ’27 een Kunstausschuss für Kriegsgräberfragen was opgericht door het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze commissie, waarin onder meer een aantal vooraanstaande architecten zetelden, moest toezien op de esthetica van de Duitse militaire begraafplaatsen. Ze plaatste heel wat vraagtekens bij de resultaten van Ritzens werk en zijn artistieke bekwaamheid en kwam tot het unanieme besluit dat hij best tegen april 1928 vervangen werd. Uiteindelijk zou hij nog langer aan de slag blijven, zij het wel dat hij duidelijke , vooral budgettaire restricties opgelegd kreeg. 

Zoals gezegd werd de herinrichting van de Duitse militaire begraafplaats Schoonselhof een van Ritzens laatste grote opdrachten. Al in de lente van 1928 werden de onderkomen houten kruisen vervangen door kniehoge hardstenen gedenktekens in de vorm van… IJzeren Kruisen. Uit de correspondentie met het stadsbestuur bleek dat het materiaal hiervoor afkomstig was van de arduin van het gesloopte Duitse gedenkteken dat in een stedelijk depot lag opgeslagen. Bouwmeester Ritzen kreeg tussen 9 februari en 25 februari ’28, negentien wagens met arduinen platen en brokstukken - inclusief de hoofden van een Landsturmman en een gehelmde krijger - aangeleverd. Het tegen het einde van ’28 gerenoveerde Duitse perk werd bekroond met een 3,70 m. hoog en 1,80 m. breed kruis in eikenhout op een arduinen sokkel. Aan de zuidzijde van de site bouwde hij een bescheiden bakstenen toegang die werd geïntegreerd in de kniehoge haag die de Duitse begraafplaats omsloot.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd deze site uitgebreid en kregen nog eens 1.032 gesneuvelde Duitsers er een laatste rustplaats. Na de Tweede Wereldoorlog werd in het raam van de grootschalige herstructurering van de Duitse militaire begraafplaatsen in ons land, beslist de Duitse militaire begraafplaats op het Schoonselhof af te schaffen. De geïdentificeerde Duitse gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog werden in 1956 door de Volksbund Deutscher Kriegsgräberfürsorge overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats in het Praetbos in Vladslo, de niet-geïdentificeerde Duitsers kwamen terecht in het Kameradengrab in Langemark. De gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog waren al in mei 1949 overgebracht naar de immense Duitse WO II- begraafplaats in Lommel.

04-05-2018 om 08:37 geschreven door janhuijbrechts  

Het is alweer een tijdje geleden dat ik nog iets gebracht heb in de rubriek ‘Sprekende gezichten’. Vandaag een foto van een  wel heel erg ernstig kijkende jongeman die ik aantrof op een zerk op de BMB ‘Duinenhoek’ in De Panne. Emiel Henri Louis Van Kerckhove uit Lokeren was bij het uitbreken van de oorlog in dienst als beroepsvrijwilliger. Sinds 1910 had hij bij de cavalerie, meer specifiek bij het 1^e Regiment Jagers te Paard gediend maar op 31 december ’13 was hij naar het depot van de cavalerie gemuteerd wegens de grootschalige reorganisatie van het leger. Een paar weken na het begin van de Duitse invasie kwam hij terecht in de rangen van het 2^e Regiment Karabiniers. Met deze eenheid nam hij deel aan de uitvallen uit het Nationale Bolwerk Antwerpen en aan de IJzerslag waar het 2^e Karabiniers substantiële verliezen leed.

De 26-jarige Emiel Van Kerckhove was soldaat in de 5^e cie van het 2^e Bn. van het 2^e Regiment Karabiniers toen hij op 19 november ’15 in de sector Diksmuide sneuvelde. Zijn militair stamboekdossier geeft geen uitsluitsel over zijn precieze oosoorzaak maar het staat wel vast dat hij aanvankelijk begraven werd in de tuin van de pastorij in Kaaskerke (graf 337). Nade oorlog werd hij herbegraven in De Panne in graf 0 47. Emiel Van Kerckhove was een ongehuwde zoon van Charles Louis Van Kerckhove en Emerence Verschraegen. In het burgerleven oefende hij het beroep van saussier uit, wat volgens mij te maken heeft met een bijna vergeten horeca-specialisme, nl. het bereiden van sausen in een restaurant.   

02-05-2018 om 05:21 geschreven door janhuijbrechts  

Dag van de Arbeid, dus waarom niet een flink stukje pennen..? In het kleine La Chapelle-d’Armentières, ten zuidwesten van Armentières liggen niet minder dan vijf begraafplaatsen van het Britse gemenebest. Deze concentratie heeft vooral te maken met het feit dat de frontlijn bijna heel de oorlog vlakbij lag. De grootste begraafplaats in La Chapelle-Armentières is Ration Farm Military Cemetery. Deze dodenakker ontstond op minder dan een kilometer van de frontlijn aan het eindpunt van een verbindingsloopgraaf naast een boerderij die op de Britse stafkaarten bekend stond als Ration Farm. De eerste gesneuvelden werden op deze site begraven in oktober ’15. Na de oorlog werd de begraafplaats uitgebreid met de graven  van Chapel Farm Cemetery in Fleurbaix en Ferme du Bietz Cemetery in La Chapelle-Armentières. Momenteel liggen op deze site 4 Duitsers en  1.315 gesneuvelden uit het Britse Gemenebest, waarvan bijna de helft,  643 om precies te zijn, als onbekenden werden begraven.

Op Ration Farm Military Cemetery liggen twee broers, Henry en Arthur Matthews, respectievelijk een driver in de 6^e compagnie van het Australian Machine Gun Corps en een private in dezelfde eenheid. Zij bedienden samen met een derde broer Frederick, een machinegeweer tijdens een Duitse raid op hun stellingen op 4 juli 1916.  Henry en Arthur werden gedood, maar Fred bleef het machinegeweer bedienen tot de aanval was afgeslagen.  Ze werden naast elkaar begraven in de graven I J 8 en I J 9. Hun broer Fred, die werd onderscheiden met de Distinguished Conduct Medal,  sneuvelde als tweede luitenant  op 8 november 1916 aan de Somme. Hij ligt begraven op AIF Burial Grounds in Flers.

De meeste Australische doden op deze site sneuvelden tijdens de mislukte aanval op Fromelles op 19 juli ’16. Eén van hen was de 23-jarige Sidney Bromley, een soldaat in het 53^e Bataljon Australian Infantry. Hij ligt begraven in graf VI J 43. Zijn broer Albert raakte vermist bij dezelfde aanval. Onlangs werden zijn stoffelijke resten teruggevonden bij Pheasant Wood en werd hij bijgezet in Pheasant Wood Cemetery in Fromelles.

John Laird Gallway Irvine, een kapitein in het 2^e Bataljon  Argyll and Sutherland Highlanders stamde uit een militaire familie. Zijn vader was kolonel bij de Royal Engineers en zijn oom, Sir H.L. Galway, K.C., M.C, D.S.O. was kolonel bij de infanterie. Hij werd op 5 juli ’15 gedood bij Grispot toen hij onder vijandelijk vuur een paar gewonden in veiligheid probeerde te brengen. Hij ligt begraven in VI L 29.  Ook Evan Nanney Jones-Vaughan was voorbestemd voor een militaire carrière. Hij was in 1885 in Abu in India geboren waar zijn vader, de latere generaal-majoor Hugh Jones-Vaughan CB, een infanteriebataljon leidde. Nadat de familie was teruggekeerd naar het ouderlijke domein Plas Hwydyn in het Welshe Rhydyclafdy ging Evan Jones-Vaughan naar de militaire academie van Sandhurst. In februari 1905 kreeg hij een aanstelling als tweede luitenant in het 2^e Bataljon van de Royal Welsh Fusiliers. Met deze eenheid vertrok hij in augustus 1914 naar het front. De 29-jarige kapitein sneuvelde op 26 oktober ’14 in Vertouquet. Zijn bevelhebber schreef over hem: ‘ I cannot speak to highly of the work done by your son during the whole campaign with his men, and now that he has been taken like many other good men, doing his duty for his country, I can only say I have lost a most gallant and capable officer and a very dear companion’. Hij ligt begraven in graf III C 12.  

Een bijzonder detail aan Ration Farm is dat er niet minder dan vijf militairen begraven liggen die amper 17 jaar oud waren toen ze sneuvelden. George Benton uit Leeds (V C 19) was een gunner in de 1^e West Riding Brigade van de Royal Field Artillery toen hij op 11 juni 1915 sneuvelde tijdens een artillerieduel. John Henry Heald was een soldaat in B company van het  1^e Bataljon van het Leicestershire Regiment. Hij sneuvelde op 2 januari 1915 en ligt begraven in graf VIII B 10.  Ook Augustine Norman was slechts 17 jaar oud toen hij op 27 februari ’16 sneuvelde. Hij was een soldaat in het 27^e (Tyneside Irish) Bataljon van de Northampshire Fusiliers. Norman werd begraven in graf I C 7. Londenaar W. Pamplin ligt in graf VI F 51. Hij was een kanonnier in A Battery van de 105^e Brigade van de Royal Field Artillery toen hij op 25 september ’15 sneuvelde. De laatste 17-jarige op deze site kunnen we in graf VI L 28 terugvinden. John Andrew Alexander Moir was, ondanks zijn jonge leeftijd, al tweede luitenant in het 2^e Bataljon Argyll & Sutherland Highlanders toen hij op 16 juni ’15 het leven liet. 

01-05-2018 om 17:57 geschreven door janhuijbrechts