Honderd jaar geleden verscheen in Bussum de gedichtenbundel 'De zware kroon - Gedichten in oorlogstijd' van René De Clercq (1877-1932). Deze germanist -; die al enige faam als dichter en schrijver had - was in de herfst van 1914 met zijn vrouw en zes kinderen voor het oorlogsgeweld naar het neutraal gebleven Nederland gevlucht. Deze 'romantische dichter in het oog van een wereldstorm' werd er leraar aan de Belgische School in Amsterdam en medewerker aan het bannelingendagblad 'De Vlaamsche Stem' (zie mijn blog van 11 juli ). In 'De zware kroon' keerde De Clercq zich fel tegen de Duitsers en betuigde hij zijn aanhankelijkheid aan België en de koning. Toen hij een jaar later zijn bekende bundel 'De Noodhoorn' uitbracht was van deze warme liefde voor vorst en land niets meer te bespeuren want een teleurgestelde en verbitterde De Clercq was inmiddels omwille van zijn uitgesproken Vlaamsgezinde standpunten gebroodroofd en de weg van het radicale activisme ingeslagen.
Vandaag breng ik u 'De Oogst' uit 'De zware kroon':
Aren rijpen, menschen rijpen / Naast den maaier stapt de dood.
Wee het kroost voor krijg geboren ! / Paarden trappelen door het koren / op den oogst volgt hongersnood.
Aren rijpen, menschen rijpen; / Dood zal halm en man omgrijpen.'
Vandaag een paar prachtige opnames uit het foto-album van een onderofficier van het Nassause Pionier Bataillon nr. 25. Dit was een van de twee Pruisische geniebataljons die tijdens WO I werden samengesteld in Hessen-Nassau. Deze eenheid is interessant omdat ze vooral in 1915 en 1916 op zowat elke plaats aan het front in West-Vlaanderen werd ingezet; van Diksmuide over Ieper tot Ploegsteert.
Bijna verstopt achter het huisnummer. 16 aan de Krieksstraat in Kemmel ligt de CWGC-begraafplaats 'Suffolk Cemetery'. Deze naar omvang kleine site - naar een ontwerp van J.R. Truelove - bevat de stoffelijke resten van 47 gesneuvelden uit het Verenigd Koninkrijk waarvan 8 ongeïdentificeerde. De eerste militair die hier een laatste rustplaats kreeg was Francis Thomas Schroder, een second Lieutenant in het 2e bataljon van het Suffolk Regiment die op 15 maart '15 was gesneuveld. In de maanden maart en april '15 werden hier 18 gesneuvelden van het voornoemde regiment begraven. Met uitzondering van een gesneuvelde die hier in november '17 werd bijgezet bleef deze site ongebruikt tot in oktober '18 toen de 38th Labour Group hier 28 militairen begroef die waren gesneuveld bij de verdediging van Kemmel tijdens het Duitse Lente-offensief in 1918. Deze begraafplaats dankt haar naam aan de eenheid die ze als oorspronkelijke regimentsbegraafplaats gebruikte maar bij de Britten stond ze tijdens de oorlog bekend als 'Cheapside Cemetery' naar de naam die de Kriekstraat had gekregen op de Britse stafkaarten. Voor heel wat TV-kijkers is 'Suffolk Cemetery' vast geen onbekende want ze komt een paar keer voor in de VRT-productie 'Eigen kweek', die voor een groot stuk in deze omgeving werd opgenomen. De Britse deserteur Private William Scotton, 4th Bn. Middlesex Rgt., werd op 3 februari '15 aan de Vierstraat terechtgesteld en vermoedelijk in de onmiddellijke omgeving begraven. Zijn graf is echter verloren gegaan en hij wordt vandaag de dag herdacht op de Menenpoort.
Het project 'Kempense Klaprozen' - zie mijn blog van 8 april - wint de Cultuurprijs van de Provincie Antwerpen. Bij deze onze welgemeende gelukwensen... De jury loofde het project voor zijn brede en diepe invulling. 'Het project stimuleert jongeren om aan wetenschappelijk onderzoek te doen en treedt wat betreft samenwerkingen ver buiten de grenzen van de eigen kern en de eigensector', aldus het juryrapport. Intussen raakte ook bekend dat de Erfgoedcel Noorderkempen meewerkt aan het project waardoor hopelijk tegen het einde van 2015 ook de gesneuvelde soldaten uit de Noorderkempen opnieuw een - virtueel - gezicht krijgen....
Vandaag precies 100 jaar geleden viel, amper een week nadat Lucien Maurits in Wortel-Kolonie was geëlektrocuteerd, opnieuw een dodelijk slachtoffer te betreuren. Vroeg in de ochtend, omstreeks 04.30 u. probeerde de 25-jarige Jules Desreumaux in de Kolonie de grens over te steken. Ook hij werd op slag gedood door elektrocutie. Diezelfde ochtend werd de veldwachter van Wortel opgevorderd om het lijk naar het kerkhof te brengen. Bij een onderzoek van de bezittingen van het slachtoffer kon alleen zijn naam en leeftijd worden vastgesteld. Naar aanleiding van dit tweede overlijden aan de elektrische grensversperring verscheen de volgende dag in 'De Gazet van Hoogstraten' volgend artikel in vetdruk: '
"ELEKTRISCHE HOOGSPANNING
LEVENSGEVAARLIJK! Het is aan de inwoners bekend dat sedert eenige weken
eene electrische hoogspanning is opgericht ter afsluiting van het grenszonegebied.
In weerwil van de herhaaldelijk gemaakte waarschuwingen heeft zich onlangs een
betreurenswaardig ongeluk voorgedaan. Een jongeman is, niettegenstaande de
waarschuwingen te dicht bij de draadheining gekomen, waarschijnlijk met de
bedoeling, deze te overklimmen, wat zijn dood ten gevolge had. In het belang
van iedereen wordt er nog eens op gewezen, dat elke toenadering aan de heining,
die onder electrische hoogspanning staat, levensgevaarlijk is. Elke aanraking,
zelfs die van menschen of dieren, die in de draden zijn blijven hangen, heeft
den dood ten gevolge. Om deze reden kan voor elk overklimmen niet genoeg
gewaarschuwd worden. Zelfs de proefneming eischt offers. Ook nieuwsgierigen
kunnen hiervan notie nemen. in elk geval zal het gebeurde ongeluk aan alle
volwassenen een les wezen maar inzonderheid voor ouders, geestelijken en
onderwijzers aanleiding geven hun kinderen en de jeugd met het groote gevaar
nadrukkelijk bekend te maken."
Op 9 oktober 1929 overleed in Hoogstraten Franciscus Joannes Loostermans. Op het doodsprentje van deze horlogemaker/juwelier en gemeenteraadslid stond het volgende te lezen: 'De gruwelijke oorlog ontnam aan vele ouders hun zoon. Ik verloor gedurende mijn ballingschap én vrouw én kinderen en keerde naar mijn geboorteplaats terug alleen en met ongeneesbaar harteleed.' In oktober 1914 vluchtte Frans Loostermans met zijn echtgenote Virginia Damen (°1868) en dochters Julia en Maria naar het neutraal gebleven Nederland. Het gezin Loostermans kreeg onderdak in het Noord-Brabantse Zevenbergschen Hoek, de geboorteplaats van Virginia Damen. Nog geen twee maanden na hun aankomst overleed op 11 januari 1915 hun 18-jarige dochter Maria. Op 30 maart '15 stierf mevrouw Loostermans - Damen en op 31 juli '15 overleed de 16- jarige dochter Julia Adriana... Op amper een half jaar tijd waren 3 vluchtelingen uit hetzelfde Hoogstraatse gezin overleden... Op 20 november '18 keerde Frans Loostermans terug naar zijn fraaie, maar nu lege woning annex winkel in neo-Vlaamse stijl die hij in 1902 aan de Vrijheid nr. 124-126 had laten bouwen...
Vandaag een foto (Klik voor een vergroting) van een kleine begraafplaats, wellicht ergens in een tuin. Volgens het opschrift aan de achterzijde van deze opname werd ze gemaakt in Diksmuide in de winter van 1916. Heeft iemand enig idee van de precieze locatie ?
Op 24 juli 1915 werd de 'Dodendraad', de elektrische grensversperring operationeel op het grondgebied van het kanton Hoogstraten. Twee dagen later viel al een eerste dodelijke slachtoffer te noteren, wellicht het eerste slachtoffer van deze versperring in ons land. Ondanks de waarschuwingen van een buurtbewoner zette de 19-jarige Lucien Maurits, een arbeider uit het Noord-Franse Valenciennes, 'ter streke de Kolonie, op den openbare weg' - zoals het Wortelse overlijdensregister stipuleerde - een zelfgemaakt laddertje van dennenhout tegen de draad.... Hij werd op het kerkhof van Wortel begraven maar zijn graf is daar in de loop der jaren verdwenen. Velen zouden hem in de loop van de oorlog in zijn noodlot volgen...
