Minister Crevits  op 25 november in Parlement:  “Europees streefdoel inzake schooluitval is 10%; in Vlaanderen uitval van slechts 7%.” Maar geen erkenning van Masterplan-kwakkel

1   Crevits : slechts 7% schooluitval.  We drongen aan afstand te nemen van  stemmingmakerij van Van Damme en CO.

1.1   Relatief weinig schooluitval in Vlaanderen

Verleden woensdag stelde minister Crevits in het Vlaams Parlement: “Het Europees streefdoel inzake schooluitval is 10%; in Vlaanderen bedraagt de uitval 7%.”  In het kader van het debat over de hervorming van het s.o. werd de voorbije jaren  steeds gesteld dat Vlaanderen kampioen was inzake schooluitval en dat enkel een radicale structuurhervorming  van het s.o. (gemeenschappelijke eerste graad e.d.) verlossing kon brengen. De uitspraak (bekentenis) van Crevits is belangrijk. Voor het eerst wordt impliciet erkend dat de pleitbezorgers van de structuurhervorming van het s.o. en de beleidsmakers jarenlang de burgers wijsgemaakt hebben dat Vlaanderen kampioen schooluitval was en dat dit een gevolg was van onze slecht functionerende eerste graad. Het omgekeerde is waar!  

In Onderwijskrant hebben we die Masterplan-kwakkel steeds weerlegd. We stelden o.a. dat uit de Eurostat-cijfers bleek dat Vlaanderen al jaren relatief weinig schooluitval kent, opvallend minder dan het Europees streefcijfer van 10%  en minder dan in andere landen.  Volgens de Eurostat-cijfers was er in 2014 in Vlaanderen amper 7% schooluitval (= jongeren tussen de 18 en 24 jaar zonder diploma.) We presteerden ook beter dan de andere landen: Duitsland,  Zweden & Denemarken: 10%, Frankrijk: 9,5%, Luxemburg: 10%, Nederland: 8%, Finland: 8%;  Italië: 16% ...  Zelfs in Finland, een land met weinig allochtone en arme kinderen ligt de schooluitval volgens de officiële Europese cijfers hoger. We zijn dus allesbehalve kampioen zittenblijven. Niet enkel in 2014, Ook de jaren ervoor behaalde Vlaanderen steeds de Europese topscore (7,5% in 2013). We verwezen ook herhaaldelijk naar de officiële Eurostat-cijfers in VRIND, maar die werden door de beleidsmakers en door de vele schooluitval-kwakkelaars genegeerd.

In onze eenzame strijd tegen de schooluitval-kwakkel voelden we ons ook  in de steek gelaten door de academici.  We waren wel aangenaam verrast dat Leuvense onderzoekers,   Jan Van Damme en Co in het overheidsrapport ‘De sociale staat van Vlaanderen-2013’ voor het eerst  toegaven dat de  schooluitval in Vlaanderen beperkt is.  Ze voegen er zelfs aan toe dat  “het Vlaamse Gewest  inzake schooluitval aanleunt bij Finland”, een land dat als een model  geldt. Het rapport’ De sociale staat ...’  verscheen eind december 2013. Er werd achteraf geen ruchtbaarheid aan de uitspraken over schooluitval. Vermoedelijk omdat een paar van de opstellers, de professoren Nicaise en De Fraine voorheen nog geregeld lamenteerden over de grote schooluitval. Het rapport bevestigde zelfs wat we de voorbije jaren en op de hoorzitting (2011) altijd gesteld hebben: dat de beperkte schooluitval  mede te wijten was aan de differentiatie vanaf de eerste graad waardoor  minder leerlingen vroegtijdig gedemotiveerd geraken. In Onderwijskrant nr. 169 gingen we in een bijdrage meer uitvoerig   in op dit rapport (zie www.onderwijskrant.be).  Maar dit alles was blijkbaar nog niet voldoende om de schooluitval-kwakkel de kop in te drukken (De Leuvense onderzoekers baseren hun schooluitvalcijfers op het aantal jongeren die bij het stopzetten van hun studies s.o. nog geen diploma behaalden. Er zijn nog jongeren die achteraf een diploma behalen en in de Eurostat-berekening worden die jongeren niet als schooluitvallers beschouwd. De Leuvense cijfers liggen dan ook wat hoger dan die van Eurostat). 

1.2   Stemmingmakerij  24-25 november en weerlegging door Crevits

De vele pleitbezorgers van een radicale structuurhervorming, de meeste beleidsmakers,  de onderwijssociologen, de kopstukken van de onderwijsnetten,...   bleven de voorbije jaren dus  steeds maar verkondigen dat Vlaanderen kampioen schooluitval was.  Ook minister Crevits lamenteerde de voorbije maanden nog over de grote schooluitval; en we reageerde hier op via twitter en facebook. 

De Gentse sociaal-pedagoog en OESO-expert Dirk Van Damme wekte op 24 november j.l. eens te meer die (valse) indruk.  Van Damme poneerde dat  volgens een OESO-studie in  ons land 1 op 6 van de 25 à 34 jarigen geen diploma s.o. behaalde. En hij koppelde daaraan de stelling dat  ons secundair onderwijs dringend en drastisch hervormd moet worden. In punt 2 diepen we de uitspraken van Van Damme verder uit.  Die uitspraken  leidden onmiddellijk  tot veel (instemmend) gelamenteer in de media en vanwege een paar leden van de commissie onderwijs. Zo beweerde Caroline Gennez (Sp.a) op de website van de sp.a : “Het vandaag gepubliceerde OESO-rapport 'Education at a glance 2015' wijst opnieuw op een hoge ongekwalificeerde uitstroom in Vlaanderen. Hervorming secundair onderwijs dringend en noodzakelijk.”

De stemmingmakerij leidde de dag er op  tot een dringende vraag van Caroline Gennez in het Vlaams Parlement. Minister Crevits repliceerde dat Gennez zich vergistte. Zij  stelde dat er in Vlaanderen eigenlijk relatief weinig schooluitval was. Ze verwees naar het Eurostat-cijfer van 7% voor 2014.  Omdat we op de hoogte waren van de vraag die Gennez zou stellen, hadden we vooraf minister Crevits en andere parlementsleden bestookt met de juiste cijfers omtrent schooluitval – ook omdat Crevits en tal van leden van de commissie onderwijs  de voorbije maanden en jaren  de  schooluitval-kwakkel hielpen verspreiden. In een interview van 22 augustus 2014 in ‘De Morgen’, in een interview van 18 januari 2015 in De Standaard  en elders stelde ook minister Crevits nog dat de schooluitval  een enorm probleem was. Ze verzweeg ook steeds de gunstige en landenvergelijkende Eurostat-cijfers die nochtans ook al jaren in VRIND vermeld werden. We deden dus op 24 augustus en op 25 augustus (voormiddag) ons best om minister Crevits en andere beleidsmakers te informeren en onder druk te zetten. En de Gentse pedagoog Pedro De Bruyckere plaatste in de voormiddag van 25 augustus ook nog een tabel met de evolutie van de schooluitval op zijn facebook.

We waren dus op 25 november verheugd dat eindelijk de belangrijkste beleidsmaker de jarenlange schooluitval-kwakkel weerlegde (zie verder in punt 3).  Crevits kreeg voor haar uitspraak ook onmiddellijk de steun van Kris Van Dijck (N-VA).  Noch Crevits, noch Van Dijck, noch Kathleen Helsen (Cd&V), noch De Ro (Open VLD) ... erkenden echter expliciet dat het hier ging om een jarenlange kwakkel die door de beleidsverantwoordelijken als argument gebruikt werd voor de dringende hervorming van het s.o. Wie A zegt, zou ook B moeten zeggen, maar dit is blijkbaar te veel gevraagd.

2  Recente stemmingmakerij van Dirk Van Damme  en co

2.1  Stemmingmakerij & Belgentruc van OESO-expert

Op dinsdag 24 november pakte de Gentse sociaal-pedagoog & OESO-expert Dirk Van Damme dus uit met hoge cijfers over de schooluitval in ons land. Hij deed dit op radio.1 en in een OESO-rapport. Van Damme stelde dat  volgens een OESO-studie in  ons land 1 op 6 van de 25 à 34 jarigen geen diploma s.o. behaalde. We lazen in een Belga-bericht en elders:  “Van Damme voegde er aan toe dat ons land  met dat cijfer heel wat hoger ligt dan de cijfers van de landen waarmee ons land vergeleken zou moeten worden. Met dat percentage vroegtijdige schoolverlaters scoort België slechter dan gemiddeld: in de 21 EU-lidstaten die ook lid zijn van de OESO is  15 procent. Alle buurlanden doen het bovendien beter, in Duitsland en Luxemburg heeft maar 13 procent geen diploma secundair.”

Van Damme paste eens te meer de zgn. Belgentruc toe. Hij verzweeg dat  men inzake onderwijs en schooluitval een sterk onderscheid moet maken tussen de situatie in Vlaanderen en deze in Franstalig België waar er veel meer jongeren geen  diploma behalen.  Hij wekte dus op gezag van de OESO bij de argeloze luisteraar/lezer de indruk dat er ook in Vlaanderen veel schooluitval is en meer dan in andere landen.  Via twitter wezen we Van Damme er onmiddellijk op dat hij op die wijze de mensen misleidde en dat dit laatste ook bleek uit de commentaar in de media en op twitter.  Ook prof. Wim Van den Broeck twitterde meteen: “OESO-verantwoordelijken ge(mis)bruiken wetens-willens Belgische cijfers over schooluitval voor Vlaanderen. Geloofwaardigheid?”

Van Damme regeerde op onze twitter-kritiek met de uitvlucht dat hij niet over Vlaamse cijfers beschikte en dus enkel de Belgische kon vermelden.  De voorbije jaren lamenteerde Van Damme overigens al geregeld over de hoge schooluitval in Vlaanderen. In een Knack-bijdrage en in de context van de goedkeuring van het Masterplan van 12 juni 2013 stelde hij op 1é juni 2013: “Een kleine twintig procent (!) van de leerlingen behaalt geen diploma. Voor die groep werkt het huidig systeem gewoon niet goed”.  In het tijdschrift Sampol (Samenleving en Politiek) van september 2013 schreef hij: “De ongekwalificeerde uitstroom is het Vlaamse onderwijs onwaardig” verwees naar onze  gedifferentieerde structuur 1^ste graad en verwachtte veel heil van het Masterplan. Van Damme past dus al jaren de Belgentruc toe en verbindt hieraan conclusies over het Vlaams s.o.  

2.2    Reacties op uitlatingen Van Damme: hoge uitval (tot 20%) is  schande          

Van Dammes vernietigende uitspraken  werden prompt overgenomen en nog wat aangedikt op de websites van dereactie.be,  Het Laatste Nieuws, Belga e.d. Ook in reacties via tweets poneerden leden van de onderwijscommissie als Caroline Gennez (Sp.a),  ...  dat Vlaanderen heel slecht presteerde inzake schooluitval.  

Vanaf die dinsdagvoormiddag haasten we ons om via twitter en ons facebook Van Damme terecht te wijzen – samen met de mensen die sympathiseerden met zijn uitspraken.  We stelden immers vast dat Van Dammes uitspraken veel deining veroorzaakten in de pers en  ook onmiddellijk misbruikt werden door politici als Caroline Gennez.  Op de website van de sp.a beweerde Gennez : “Het vandaag gepubliceerde OESO-rapport 'Education at a glance 2015' wijst opnieuw op een te hoge ongekwalificeerde uitstroom in Vlaanderen.” (Nvdr: Gennez veranderde hierbij ‘in België’ door “in Vlaanderen”). We lazen  verder: “17,3% van de 25-34 jarigen verlaten de schoolbanken zonder enige kwalificatie of diploma. sp.a-onderwijsspecialist Caroline Gennez pleit voor een grondige hervorming van het secundair onderwijs.  Het beleid moet dus dringend een tandje bij steken. De lang voorbereide hervorming van het secundair onderwijs moet er nu eindelijk komen ..”. Tussendoor  bracht Gennez het zogezegd slecht presteren van ons s.o. ook nog eens in verband met de recente aanslagen in Parijs. Ze schreef: “De OESO gelooft dat dit (hervorming s.o.) ook het welbevinden van jongeren kan versterken, niet onbelangrijk in deze tijden van angst en wanhoop.” 

De krant Het Laatste Nieuws blokletterde: “Bijna twintig procent van de Belgen tussen 25 en 34 jaar  heeft geen diploma. We lazen verder:  “De OESO-cijfers bewijzen voor Vlaams Parlementslid voor sp.a Caroline Gennez de noodzaak van een hervorming van het secundair onderwijs. Dit zijn dramatische cijfers, want zonder diploma maak je nauwelijks kans om een job te vinden.”

Op de deredactiebe. klonk het gelamenteer zo: “OESO drukt België met neus op school­verlaters­probleem.Ons land ligt met dat cijfer hoger dan de cijfers van de landen waarmee België vergeleken zou moeten worden, schrijft de OESO in haar rapport. Dirk Van Damme, onderwijsexpert bij de OESO, vreest voor de gevolgen voor de jongeren zonder diploma op de arbeidsmarkt. "Men komt niet alleen zonder diploma op die arbeidsmarkt, maar ook met heel weinig vaardigheden en dan kom je heel gemakkelijk in een spiraal van langdurige werkloosheid en maatschappelijke uitsluiting terecht." Van Damme wil niet meteen de relatie leggen tussen deze cijfers en de gebeurtenissen van de voorbije dagen en weken (gedesillusioneerde jongeren die op het slechte (terreur)pad komen, nvdr.), "maar er is absoluut een verband tussen schoolse mislukking en het gevoel bij een deel van de migrantenbevolking dat ze eigenlijk uitgesloten worden."

3  Crevits wijst  Gennez terecht in Parlement – 25 november  

3.1  Kritiek van Caroline Gennez (sp·a) in Parlement

Dringende vraag van Caroline Gennez: “Voorzitter, de OESO doet interessant studiewerk over de staat van het onderwijs in ons land en in 34 OESO-landen. Het is altijd interessant om te kijken wat de meest recente bevindingen zijn. Uit de ‘Education at a Glance 2015’ komt heel duidelijk naar voren dat in ons land 18 procent, of bijna een vijfde, van de 25- tot 34-jarigen geen diploma heeft en dus een vogel voor de kat is op de arbeidsmarkt.”  (NvdR: Van Damme sprak over 1 op 6).  “De cijfers zijn Belgisch, Vlaanderen doet het met 14 procent iets beter. Vlaanderen doet het beter, maar als we ons willen vergelijken met de top, dan doen we het eigenlijk niet zo goed. Landen als Duitsland, Zwitserland, Finland en Oostenrijk hebben maar een schooluitval van 10 procent. Dat is de kop van het peloton. Daar moeten we wat sp.a betreft, op mikken.” Waar Gennez op de Spa.website schreef dat  de 18%  het cijfer was voor Vlaanderen, stelde ze nu – na de kritiek die we haar onmiddellijk toestuurden – dat het cijfer voor Vlaanderen 14 % zou zijn. Die 14% heeft Gennez uit haar duim gezogen, het rapport bevat immers geen apart cijfer voor Vlaanderen. En volgens de OESO-tabel hebben Duitsland en Oostenland een score van 13% en niet van 10%.

3.2  Crevits: Europees streefdoel is 10%, Vlaanderen heeft maar 7%  schooluitval

Het antwoord van minister Crevits luidde: “Ik ben het  niet eens met uw cijferanalyse. Ik verwijs naar wat Pedro De Bruyckere vanmiddag op de sociale media heeft gepost, namelijk dat de schooluitval in Vlaanderen 7 procent bedraagt (cf. Eurostat-cijfer voor 2014).  10 procent is ons streefdoel, zegt u zelf, maar we zitten nu al  op 7 procent. Betekent dit dat we geen inspanningen meer moeten doen? Neen. Het betekent wel dat ik eerst wat lof wil geven aan de inspanningen die in de voorbije jaren zijn geleverd om de strijd tegen het ongekwalificeerd schoolverlaten op te voeren. Het blijkt dat het beleid ook resultaten heeft geboekt. We moeten uiteraard nog een tandje bij steken. De modernisering van het secundair onderwijs kan  helpen. We moeten echter niet moderniseren om te moderniseren, maar wel zodat de groep jongeren voor wie voltijds onderwijs nu geen optie is, via een beter stelsel van leren en werken en duaal leren aan de slag kan gaan.” Ook in VRIND kon men de vorige jaren al de gunstige Eurostat-cijfers voor Vlaanderen  terugvinden, maar de ministers en schooluitval-kwakkelaars negeerden/verzwegen steeds die Europese topscore. 

3.3   Commentaar: Crevits: ok! Reacties van onderwijscommissieleden?

We verheugen ons over de reactie van Crevits.  Zelf hadden we  daar op aangedrongen en aangetoond dat Gennez vals speelde. Crevits kon dit ook nog moeilijk loochenen en stelde dus dat het Vlaams onderwijs ook inzake schooluitval goed presteerde.   

In Onderwijskrant stellen we ook al vele jaren dat we voor de groep leerlingen die al op 15-16 jaar schoolmoe is, het duaal leren moeten stimuleren en beter uitbouwen. Dit was overigens ook al in 1983 ons bezwaar tegen het zomaar verlengen van de leerplicht tot 18 jaar.  Maar aangezien de hervorming ‘duaal leren’ nog niet is uitgevoerd, kan die hervorming uiteraard onze (lage) schooluitval nog niet gunstig beïnvloed hebben.

Enkel Kris Van Dijck (N-VA) sloot zich eventjes aan bij het standpunt van minister Crevits dat er weinig schooluitval was.  We waren benieuwd naar de reactie  Kathleen Helsen (Cd&V)  die in het verleden steeds lamenteerde over de heel hoge uitval.  Helsen kon  moeilijk toegeven dat ze zich had vergist, omdat ze dan ook  moest toegeven dat haar pleidooi voor een radicale hervorming van de structuur van het s.o. op een kwakkel gebaseerd was. Helsen trok zich aldus uit de slag:  “Minister, de hoge schooluitval is reeds jaren onze grote bekommernis. Vanuit het beleid moeten we zeer goed kijken op welke manier we kunnen remediëren. In uw planning hebt u daarvoor reeds goede initiatieven genomen en in het vooruitzicht gesteld. Het is zeer belangrijk dat we de modernisering van het secundair onderwijs doorvoeren. Ook de  OESO benadrukt dat het belangrijk is dat we daaraan werken en juiste keuzes maken.” Je moet maar durven: na de uitspraak van Crevits en geconfronteerd met een tabel waaruit blijkt dat Vlaanderen al vele jaren ook inzake schooluitval goed presteert.

Jo De Ro (Open Vld)  die al in een tweet gelamenteerd had over de hoge schooluitval volgens het OESO-rapport en hierbij geen onderscheid maakte tussen Vlaanderen en Franstalig België, reageerde eerder ontwijkend:  “Minister, het gemiddelde – of het nu zeven, tien of veertien is – is beter dan een aantal jaren geleden. Dat zegt u terecht. Als je wat meer inzoomt op de cijfers, merk je dat er in bepaalde steden en bepaalde groepen veel hogere cijfers zijn. Dat verontrust onze partij. We mogen terecht spreken over vogels voor de kat. We moeten niet alles tegelijk aanpakken, maar ons focussen op het stuk van het secundair onderwijs waar het niet goed zit.”

 We antwoordden De Ro dat de vaststelling dat er in Vlaanderen niet veel meer, maar minder schooluitval is op zich wel heel belangrijk is omdat precies de pleitbezorgers van een radicale hervorming de (kwakkel van) de hoge schooluitval als argument gebruikten. Het feit dat er in bepaalde regio’s 4x meer schooluitval is, toont precies ook aan dat de schooluitval geen verband houdt met de structuur van het s.o., maar met specifieke leerlingkenmerken als het onvoldoende beheersen van het Nederlands. Daarom pleiten we al 20 jaar voor intensief NT2-onderwijs vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs. Jammer genoeg is dit nog steeds niet het geval.

4   Besluit : geen schooluitval-kwakkel meer?    

Kwakkels over grote schooluitval, over groot aantal zittenblijvers in de eerste graad s.o., over PISA-resultaten... zijn moeilijk de kop in te drukken.  Wim Van den Broeck twitterde terecht: “OESO-verantwoordelijken ge(mis)bruiken  wetens-willens Belgische cijfers over schooluitval voor Vlaanderen. Geloofwaardigheid?” Iets later volgde een andere tweet: “Sedert jaren keert dit refrein terug: cijfers over het Vlaams onderwijs in de media blijken achteraf vaak fout, maar zelden volgt een rectificatie. Dit is niet ernstig.“ Zo hebben Monard en andere beleidsmakers nooit de grote kwakkel van 1991 over 9 à 10% zittenblijvers in het eerste jaar van het s.o. willen rechtzetten. De meeste mensen geloven nog steeds dat dit het geval is. 

Zal de bekentenis van Crevits het einde betekenen van de schooluitval-kwakkel? We vrezen ten zeerste dat dit niet het geval zal zijn. Door de recente stemmingmakerij over schooluitval vanwege Van Damme en Co werd de kwakkel over de hoge schooluitval nog verder verspreid en uitvergroot. Minister Crevits nam er wel even afstand van in het Parlement, maar hieraan werd geen ruchtbaarheid gegeven in de media. In haar tussenkomst na de weerlegging van Crevits, gewaagde Kathleen Helsen overigens zelfs opnieuw van de ‘hoge schooluitval’. We merken ook dat andere commissieleden het stilzwijgen verkozen – ook Elisabeth Meuleman van Groen die zo vaak poneerde dat Vlaanderen kampioen zittenblijven was. Tot onze verwondering ging ook pedagoog-politicus Koen Daniëls die frequent twittert over de onderwijsactualiteit er niet op in. Opmerkelijk was ook dat de onze onderwijssociologen die de voorbije jaren zo graag poneerden dat Vlaanderen kampioen zittenblijven was, de uitspraak van Crevits  doodzwegen. En ook onderwijskundigen als Bieke De Fraine (KULeuven) en Martin Valcke die ook zo graag uitpakten met die kwakkel, kozen voor het doodzwijgen. Ook de kopstukken van de onderwijsnetten zwijgen. Zelfs de kopstukken van de leraren-vakbonden vonden het blijkbaar niet nodig om die belangrijke bekentenis van minister Crevits  mee te delen aan hun leden.  Die bekentenis houdt nochtans een compliment in voor de zo vaak bekritiseerde leraren – nu ook opnieuw in de uitspraken van Van Damme en Co.  

Zelfs Crevits’medewerkers die in hun tweets elk stapje en zuchtje van Hilde onmiddellijk en euforisch rapporteren, zwegen dit keer over haar weerlegging van de schooluitval-kwakkel. Zo krijg je zelfs de indruk krijgen dat Crevits eerder met tegenzin en onder druk bekende dat het Europees streefdoel 10% bedraagt en dat Vlaanderen amper 7% schooluitval kent.  We merkten ook dat Crevits wel A zegde, maar geen B. Ze is blijkbaar ook niet bereid om te besluiten dat het Masterplan mede uitging van de kwakkel over de grote schooluitval.