Onderwijs. Prof. Esser: voorstanders van gebruik thuistalen vergissen zich
Prof. Hartmut Esser: voorstanders van gebruik thuistalen vergissen zich!
Prof. Van Avermaet en andere Vlaamse taalachterstandsnegationisten beweren dat de waarde van het gebruik van de thuistalen in het onderwijs aan allochtone leerlingen al wetenschappelijk bewezen is. Hij schreef o.m.: De kans dat anderstalige leerlingen het Nederlands, maar ook het rekenen, beter onder de knie krijgen, hang...t voor een belangrijk stuk af van de mogelijkheden die ze krijgen om hun thuistaal te onderhouden. Dus in tegenstelling tot wat er vaak gedacht wordt, vormt de kennis van de thuistaal geen belemmering voor sociale integratie, maar biedt ze kansen tot het overkomen van de leerachterstanden
We verwijzen hier even naar de conclusies van prof. Hartmut Esser (universiteit van Mannheim), een gerenommeerde socioloog, die zowat alle studies wereldwijd met betrekking tot onderwijsresultaten en beroepskansen in biculturele onderwijssystemen en tweetalige groepen onderzocht. Hij stelde vast de stellige uitspraken van de voorstanders van het gebruik van thuistalen in klas geen hout snijden (Hartmut Esser, Sprache und Integration. Die sozialen Bedingungen und Folgen des Spracherwerbs von Migranten, Frankfurt/M. und New York 2006 (Campus Verlag).
Prof. Esser : Ten eerste moet het merendeel van het 'onderzoek' dat terzake werd verricht naar de prullenmand verwezen worden omdat ze een aanfluiting vormen van iedere ernstige statistische methodiek (ontoereikende gegevens, afwezigheid van controlegroepen, afwezigheid van enig onderzoek naar andere factoren die een rol kunnen spelen). In bijvoorbeeld de Verenigde Staten kan noch bij Spaanstaligen, noch bij Aziaten een positieve invloed vastgesteld worden wat betreft schoolse resultaten, wel integendeel: wie vasthoudt aan zijn taal, boert slechter. En ook op het vlak van de socio-professionele integratie is er geen meerwaarde: de 'etnische netwerken' reiken niet erg ver, zeker niet tot echt interessante jobs, zowel bij immigranten in de Verenigde Staten als bijvoorbeeld bij Turken in Duitsland. "Bij de huidige stand van de wetenschap, besluit Hartmut Esser, kan men niet stellen dat het handhaven van banden met het land van oorsprong een meerwaarde heeft voor de(socio-economische) integratie. Assimilatie lijkt de enige mogelijke weg te zijn.
We citeren nog even in het Duits enkele basisconclusies van Hartmut Esser omtrent Effekt von Bilingualität auf Integration und Bildung: Es gibt so gut wie keine systematischen empirischen Belege für die Vermutung, dass bilinguale Fertigkeiten eine über die Effekte der Zweitsprachkompetenz hinausgehende positive Wirkung auf die kognitive Entwicklung und den Schulerfolg wie auf das soziale und psychische Wohlergehen der Migranten (-kinder) haben. Das gilt auch für die subjektive Befindlichkeit. Es zeigt sich eher, dass nicht die Beibehaltung der Muttersprache, sondern die (sprachliche) Assimilation zu einem höheren Selbstwertgefühl und zu geringeren psychischen Problemen führt. Gelegentlich zu beobachtende Effekte der Bilingualität auf höhere kognitive Leistungen, etwa einem besseren Drittspracherwerb, sind auch eher auf die Wirkungen der Konfrontation mit einer neuen sprachlichen Umgebung zurückzuführen, also auf den Zweitspracherwerb, nicht jedoch auf die Beibehaltung oder Pflege der Muttersprache.
Die Wirkung bilingualer Programme des Unterrichts mit einer expliziten muttersprachlichen Förderung ist trotz einer Vielzahl von Studien und (Meta-) Analysen und jahrelangen Debatten bisher auch nicht geklärt, vor allem weil es an methodisch geeigneten Studien, mangelt. Es scheint aber, wenn überhaupt, keine nennenswerten Effekte zu geben, weder negative noch positive. Das entspricht der oben erwähnten Bedeutungslosigkeit der Bilingualität für die kognitiven und schulischen Leistungen über die Zweitsprachkompetenz hinaus. Durch den muttersprachlichen Unterricht wird - trivialerweise - allenfalls der Erhalt der Muttersprache gefördert und es ist bisher nicht zweifelsfrei klar, ob das auf Kosten des Erwerbs anderer Fertigkeiten, etwa des Erlernens anderer Sprachen, geht oder nicht.
Onderwijs. Kritische reacties op thuistalen in en buiten de klas
Kritische reacties van leerkrachten en van ouders van allochtone
leerlingen op thuistaalgebruik in en buiten de klas
In reacties van leerkrachten en directies op de roep voor
meertalig onderwijs en voor het toelaten en stimuleren van het gebruik van de
thuistalen inde klas en buiten de klas, stellen de meeste praktijkmensen dat de
pleitbezorgers totaal vervreemd zijn van de onderwijspraktijk. Volgens hen vergeten ze vooreerst dat het niet eens mogelijk is om
in te spelen op al die verschillende thuistalen. De meesten vermelden ook dat
kinderen die sporadisch de thuistaal gebruiken niet echt gestraft worden. Het
in sterke mate stimuleren om ook op de speelplaats e.d. Nederlands te spreken,
is nog iets anders dan het bestraffen van overtreders. De leraars betreuren vooral ook dat de kansen
om Nederlands te leren op die manier sterk verminderen. Een
kleuterleidster stelde dat als ze b.v. Turkse kleuters toelaat om Turks te
spreken bij vrij spel, deze dan steeds minder Nederlands spreken en andere
leerlingen afstoten. De meeste praktijkmensen vinden ook dat precies de vele
uren op school buiten klasverband de uren zijn waarin de anderstalige
leerlingen veruit het meest de kans krijgen om Nederlands te spreken en te
oefenen. In een klas met 20 leerlingen krijgen die kinderen al bij al maar een
beperkte spreektijd. In andere reacties die hierbij aansluiten lezen we dat
anderstalige kinderen die meestal al de basis van hun moedertaal verworven
hebben als naar de kleuterschool komen- buiten
de school nog heel veel de kans krijgen hun thuistaal te spreken en verder te
ontwikkelen. De kansen die ze krijgen om de vreemde en nieuwe taal Nederlands
te leren zijn veel beperkter.
Het Gents experiment
met lessen (ook leren leze) in het Turks
werd geëvalueerd door voorstanders van het experiment, maar toch bleek dat de
lessen Turks niet leidden tot de verbetering van het Nederlands. De Koerdische
ouders tekenden ook bezwaar aan tegen dit experiment en vonden dat allochtone
kinderen er alle belang bij hadden enkel met Nederlands te worden
geconfronteerd. Het zijn de allochtone ouders zelf die nog het meest
protesteren tegen het recente voorstel van de Gentse schepen van onderwijs om
het gebruik van de thuistaal toe te laten tijdens en buiten de les. Tuba
Yılmaz: Ik zelf heb Nederlands moeten spreken op school en geen thuistaal en
ben er echt blij mee. Dmonx Prtavyan: Als 'allochtoon' ben ik tegen het
toelaten van de thuistaal op school.De
mensen die deze beslissing hebben genomen zijn niet echt wijs. Jordy Ronaldo: Als
allochtoon vind ik dit een vreselijk voorstel, op die manier hebben die
kinderen nog veel minder kansen op de arbeidsmarkt later, meer kans op
discriminatie omdat ze de landstalen niet beheersen, dus NEEN geen thuistaal op
school aub! XY: als er 10 verschillende talen zijn, hoe ga je dan met elkaar
spreken. Dat 'je eigen taal spreken' kan volgens mij ook echt alleen op
concentratiescholen waar bijna iedereen dan je eigen taal spreekt, en ga je dan
ook niet riskeren dat ouders van Nederlandstalige kinderen hun kinderen gaan
wegnemen, omdat er tijdens de speeltijden geen Nederlands meer wordt gesproken
en zo worden uitgesloten tijdens het spel?In de Lucarna-scholen is het
inderdaad voor de Turkse leerlingen ook verboden
op de speelplaats Turks te spreken
Op de website van Klasse verscheen in mei 2013 een bijdrage
van Kris Van den Branden onder de titel: Meertaligheid is een troef, geen
handicap. Van den Branden is de ex-directeur NT2-Leuven die intensief NT2 overbodig
vond en er dan ook geen specifieke aandacht met zijn Steunpunt wou aan
besteden. Naast een aantal leraars reageerde ook prof. Wim Van den Broeck op de
levensvreemdheid van Van den Brandens pleidooi. Van den Broeck stelde: Hoe
wereldvreemd kan men zijn? Echte meertaligheid is natuurlijk een troef, maar
taalachterstand in het Nederlands is wel degelijk een handicap, zoals blijkt
uit zovele studies die aantonen dat de onderwijskansen en de arbeidskansen
zwaar gehypothekeerd worden indien de landstaal zwak of niet beheerst wordt.
Het is inderdaad beter dat anderstalige kinderen thuis in hun eigen taal
converseren dan dat ze thuis een gebroken Nederlands zouden horen praten, maar
dat betekent niet dat thuistaal toelaten op school hen taalvaardiger zou maken.
Het maakt hen niet taalvaardiger in hun thuistaal, want op school spreken ze
dan vaak een gemengde taal, en het maakt hen al zeker niet taalvaardiger in het
Nederlands. Dit lijkt sterk op het ontkennen of minimaliseren van een reëel
maatschappelijk en sociaal probleem dat in grote mate ontstaan is door het
ontbreken van een doeltreffend en doortastend taalbeleid. Men moet in sommige
kringen toch eens weten wat men wil: ofwel is er geen probleem, maar dan is het
geen issue, ofwel is er wel een probleem, en dan moeten we er iets aan doen!
(17 mei2013).
Nog enkele reacties van leerkrachten op de website van
Klasse. De leerkrachten beklemtoonden alle dat enkel als de leerlingen maximaal
Nederlands kunnen spreken en oefenen op school, ze voldoende resultaten kan
bereiken: Onze school is het helemaal niet eens met het toelaten en stimuleren
van meertaligheid. Jullie vernoemen alleen de positieve kanten, maar niet de
negatieve. Kinderen die in de speelsituatie e.d. met mekaar Nederlands praten,
zullen dit nadien blijven doen. Dit zorgt niet alleen voor een betere kennis
van het Nederlands, maar ook voor integratie. Anders blijven ze ook buiten de
school met elkaar een andere taal spreken. De speelplaats is ook de aangewezen
plaats voor anderstaligen om het Nederlands verder te oefenen. Als je gelijke
kansen en integratie nastreeft is dit een must. Je kan niet tegelijk gelijke
kansen prediken en door laksheid in je optreden anderstaligen mogelijkheden
ontnemen om Nederlands te leren en te oefenen.... Je kan aldus ook moeilijk sociale cohesie bereiken.Een bijkomend argument luidt: Kinderen zijn
ook dikwijls hard voor mekaar en pesten en verwijten zijn nooit ver af. Hoe kan
je dit onder controle houden, als je ieder een eigen taal laat spreken waar
anderen niets van verstaan. Dit werkt pesten en uitsluiting in de hand (Ludwig
Van den Broeck). Een andere leraar: Een taal hanteren die iedereen in een
school verstaat, in dit geval Nederlands, geeft ook iedereen de kans om bij
problemen, misverstanden, discussies, ruzies, niet enkel kalm maar vooral
voor iedereen verstaanbaar naar een consensus te werken. De verlichte denkers
moeten uit hun ivoren toren komen en zowel de geur van bordkrijt als de sfeer
in een school met deze problematiek eens gaan opsnuiven als lesgever Dit is natuurlijk slechts een opinie van een
oude onderwijskrokodil die na bijna 40 jaar loopbaan toch nog altijd enorm
graag lesgeeft (Gomme Marc).
Onderwijs Babylonische taalaanpak in Gents stedelijk basisonderwijs
Babylonische taalaanpak in Gents stedelijk basisonderwijs
De Gentse schepen voor onderwijs kondigde vandaag aan dat de leerlingen van het basisonderwijs voortaan ook hun eigen thuistaal mogen gebruiken en spreken in klas in het basisonderwijs ( Turks, Bulgaars, enz.). Zij beseft blijkbaar niet dat dit kan leiden tot babelse toestanden en dat die leerlingen peer week gemiddeld driemaal meer ure...n hun (al gekende) thuistaal zullen kunnen spreken dan dat ze de kans krijgen om het Nederlands als nieuwe taal te leren.
Een aantal taalachterstandsnegationisten pleitten de voorbije maanden en jaren wel als alternatief voor onderwijs in de eigen taal van de allochtone leerlingen, voor meertaligheid, voor het zoveel mogelijk inspelen op de thuistaal van de anderstalige leerlingen, , voor het niet langer stimuleren om zoveel mogelijk Nederlands te spreken op de speelplaats en onderling in klas en in de speelhoeken van de kleuterklas, voor het eerst leren lezen in het Turks zoals in een Gents experiment. De Gentse socioloog Orhan Agirdag drukt het zo uit: Meertalig onderwijs kan variëren van een paar uren moedertaalonderwijs tot en met het aanbieden van een aantal reguliere vakken in verschillende talen. Via ICT ondersteuning is meertalig instructie ook mogelijk in scholen waar er heel veel talen aanwezig zijn.
In Nederland waren destijds veel experimenten met OETC - onderwijs in de eigen taal en cultuur. Na enkele jaren werden die experimenten weer stopgezet. In januari 1993 stelden we ook al in ons themanummer over migrantenonderwijs dat OETC niet haalbaar was. In regios met veel anderstalige leerlingen lopen veelal kinderen van heel verschillende nationaliteiten school. Het is voor die leerkrachten dan ook niet mogelijk om in te spelen op al die verschillende talen. Het is wel uiterst belangrijk en mogelijk om die kinderen zo vroeg mogelijk Nederlands te leren. Ook volgens de Gentse cognitef psycholoog Wouter Duyck moet dit zo vroeg mogelijk gebeuren. Op 16 februari j.l. pleitte Mieke Van Hecke op Radio-1 voor doorgedreven NT2-onderwijs, maar Orhan Agirdag had daar absoluut geen oren naar. De problemen van allochtone leerlingen zijn volgens hem dezelfde als deze van andere leerlingen uit de lagere milieus: de sociale discriminatie.
In reacties van leerkrachten en directies op de roep voor meertalig onderwijs, stellen deze dat de pleitbezorgers totaal vervreemd zijn van de onderwijspraktijk. Zij vergeten vooreerst dat het niet eens mogelijk is om in te spelen op al die verschillende thuistalen. De leraars betreuren vooral ook dat de kansen om Nederlands te leren op die manier sterk verminderen. Een kleuterleidster stelde dat als ze b.v. Turkse kleuters toelaat om Turks te spreken bij vrij spel, deze dan steeds minder Nederlands spreken en andere leerlingen afstoten. Het Gents experiment werd geëvalueerd door voorstanders van het experiment, maar toch bleek dat de lessen Turks niet leidden tot de verbetering van het Nederlands. Een groep Koerdische ouders tekende ook bezwaar aan tegen dit experiment. Peter De Roover, leraar tso, reageerde zo op de oproep voor meertalig onderwijs: Vanuit mijn eigen beroepservaring stoot ik vooreerst op een ander niet te verwaarlozen praktisch probleem. Als ik me beperk tot mijn leerlingen moeten er dan lessen gegeven worden in het Arabisch, Berbers, Turks, Pasjtoe, Urdu, Albanees, Bosnisch, Portugees, Spaans en Grieks. Ik verzeker niet dat ik volledig ben. In andere klassen zitten Russen (thuistaal?), Polen, Afrikanen, ... Dat is mijn schoolrealiteit van vandaag. Krijgen die allemaal les in hun moedertaal? Worden voor al die talen leerkrachten gerekruteerd ? Krijgen ze alleen les als 'hun groep' voldoende in aantal is en valt die eenzame Tsjetsjeen uit de boot? Maken we er dan een groepsrecht van en geen individueel recht? Vervalt dat recht als de moeder Nederlands spreekt thuis? Hoeveel bedraagt het kostenplaatje van zo'n maatregel die geen baat in leerprestaties brengt? Of er veel problemen worden opgelost met onderwijs in de 'moedertaal' mag betwijfeld worden. Dat er een hoop bijkomende door zullen ontstaan is wel zeker. Helpen we het onderwijs van achtergestelde kinderen vooruit door nieuwe praktische ellende te veroorzaken? (DS 14.03.13).
Op de website van Klasse verscheen in mei 2013 een bijdrage van Kris Van den Branden onder de titel: Meertaligheid is een troef, geen handicap. Van den Branden is de ex-directeur NT2-Leuven die intensief NT2 overbodig vond en er dan ook geen specifieke aandacht met zijn Steunpunt wou aan besteden. Naast een aantal leraars reageerde ook prof. Wim Van den Broeck op de levensvreemdheid van Van den Brandens pleidooi. Van den Broeck stelde: Hoe wereldvreemd kan men zijn? Echte meertaligheid is natuurlijk een troef, maar taalachterstand in het Nederlands is wel degelijk een handicap, zoals blijkt uit zovele studies die aantonen dat de onderwijskansen en de arbeidskansen zwaar gehypothekeerd worden indien de landstaal zwak of niet beheerst wordt. Het is inderdaad beter dat anderstalige kinderen thuis in hun eigen taal converseren dan dat ze thuis een gebroken Nederlands zouden horen praten, maar dat betekent niet dat thuistaal toelaten op school hen taalvaardiger zou maken. Het maakt hen niet taalvaardiger in hun thuistaal, want op school spreken ze dan vaak een gemengde taal, en het maakt hen al zeker niet taalvaardiger in het Nederlands. Dit lijkt sterk op het ontkennen of minimaliseren van een reëel maatschappelijk en sociaal probleem dat in grote mate ontstaan is door het ontbreken van een doeltreffend en doortastend taalbeleid. Men moet in sommige kringen toch eens weten wat men wil: ofwel is er geen probleem, maar dan is het geen issue, ofwel is er wel een probleem, en dan moeten we er iets aan doen! (17 mei 2013).
Nog enkele reacties van leerkrachten op de website van Klasse. De leerkrachten beklemtoonden alle dat enkel als de leerlingen maximaal Nederlands kunnen spreken en oefenen op school, ze voldoende resultaten kan bereiken: Onze school is het helemaal niet eens met het toelaten en stimuleren van meertaligheid. Jullie vernoemen alleen de positieve kanten, maar niet de negatieve. Kinderen die in de speelsituatie e.d. met mekaar Nederlands praten, zullen dit nadien blijven doen. Dit zorgt niet alleen voor een betere kennis van het Nederlands, maar ook voor integratie. Anders blijven ze ook buiten de school met elkaar een andere taal spreken. De speelplaats is ook de aangewezen plaats voor anderstaligen om het Nederlands verder te oefenen. Als je gelijke kansen en integratie nastreeft is dit een must. Je kan niet tegelijk gelijke kansen prediken en door laksheid in je optreden anderstaligen mogelijkheden ontnemen om Nederlands te leren en te oefenen. ... Je kan aldus ook moeilijk sociale cohesie bereiken. Een bijkomend argument luidt: Kinderen zijn ook dikwijls hard voor mekaar en pesten en verwijten zijn nooit ver af. Hoe kan je dit onder controle houden, als je ieder een eigen taal laat spreken waar anderen niets van verstaan. Dit werkt pesten en uitsluiting in de hand (Ludwig Van den Broeck). Een andere leraar: Een taal hanteren die iedereen in een school verstaat, in dit geval Nederlands, geeft ook iedereen de kans om bij problemen, misverstanden, discussies, ruzies, niet enkel kalm maar vooral voor iedereen verstaanbaar naar een consensus te werken. De verlichte denkers moeten uit hun ivoren toren komen en zowel de geur van bordkrijt als de sfeer in een school met deze problematiek eens gaan opsnuiven als lesgever Dit is natuurlijk slechts een opinie van een oude onderwijskrokodil die na bijna 40 jaar loopbaan toch nog altijd enorm graag lesgeeft (Gomme Marc).
