Guy Tegenbos en De Standaard: meer dan 25 jaar lakei van beleidsmakers en stemmingmakerij tegen het onderwijs

Sinds Tegenbos in De Standaard verantwoordelijk werd voor de berichtgeving over het onderwijs merkten we dat enkel nog de visie van de machtshebbers ( ministers, Georges Monard, …) aan bod kwam. Tegenbos deed er alles aan om kritische stemmen over het onderwijsbeleid als deze van Onderwijskrant dood te zwijgen.  We illustreren nu even dat Tegebos het voorbije kwart eeuw in sterke mate verantwoordelijk  was voor de vele stemmingmakerij tegen het onderwijs. We beperken ons tot zijn ontmoedigende 1-septemberboodschappen.

1. Zittenblijven 1990: Vlaanderen wereldkampioen

Uit de PISA 2000-studie bleek dat Vlaanderen
het land is waar het meest 15-jarigen nog op
leeftijd zitten: 72 à 74 %. Toch wordt al 15 jaar de
kwakkel verspreid dat Vlaanderen wereldkampioen
zittenblijven is, vooral ook door de beleidsmensen
en beleidsadviseurs. De kwakkel duikt het eerst op
op maandag 3 september 1990. Op die dag lanceerde
Guy Tegenbos in 'De Standaard' voor het
eerst de kwakkel dat Vlaanderen al lang wereldkampioen
zittenblijven was. Hij doet dit in twee bijdragen
met als titel 'Vijfenzeventigduizend Vlamingen
mislukken dit schooljaar' en 'Schoolmislukking is
urgent probleem'. Tegenbos schreef: "Men kan met zekerheid
voorspellendat dit jaar minstens 75 000 Vlaamse jongeren
zullen mislukken op school. Niemand lijkt daar
echt wakker van te liggen, ook al bleek al in 1984 uit
een Unesco-onderzoek dat België tweede stond in
de wereldranglijst inzake mislukkingen op school.
Alleen in Trinidad en Tobago ligt het aantal mislukkingen
in het lager onderwijs nog hoger. … In het
secundair onderwijs mislukken jaarlijks gemiddeld
7,44 % (!) van de leerlingen. … De Unesco-studie
van 1984, die België ter zake als het op één na
slechts scorend land ter wereld bestempelde, werd
in Vlaanderen ten onrechte weggewuifd met de
vaststelling dat de Franstalige cijfers hoger lagen
dan de Vlaamse."

De cijfers van de Unesco en van de OESO werden
jammer genoeg steeds per land berekend. Tegenbos
negeerde de grote verschillen tussen Vlaanderen
en Franstalig België. Het aantal mislukkingen
is in Franstalig België altijd veel groter geweest dan
in Vlaandere. Rond 1990 waren er in het eerste
jaar secundair onderwijs bijvoorbeeld bijna 3 x zoveel
zittenblijvers dan in Vlaanderen, 10 % versus
3,4 %. Volgens de raming van Tegenbos waren er
in vrij secundair onderwijs jaarlijks per studiejaar
7,4 % zittenblijvers! (In de eerste graad waren er in die tijd gemiddeld 2,4 %).

2. Septemberboodscap 1991: ‘Matige kwaliteit en zittenblijven’

Op 2 september 1991 verkondigde dezelfde Guy
Tegenbos in 'De Standaard' opnieuw een aantal
kwakkels die sindsdien een eigen leven zijn gaan
leiden en een soort 'standaardopvattingen' werden.
Tegenbos orakelde: "Het Vlaamse onderwijs is niet
(meer) van de beste van de wereld. Voor sommige
punten vindt men het terug in de middenmoot van
de kopgroep; voor andere punten maar in het midden
van het grote peleton. Dat blijkt uit internationaalvergelijkende
onderzoeken die verwerkt
zijn in het voorrapport dat wetenschappers opstelden
ter voorbereiding van de bijeenkomst van de
commissie van onderwijsexperts van de OESO. Die
komt in november in Parijs bijeen om de drie onderwijsstelsels
van België te evalueren. … Het OESO-voorrapport
put zijn beoordelingscijfers vooral uit dé
bron voor internationaal vergelijkend cijfermateriaal
over de kwaliteit van ons onderwijs: ...
Voor wiskunde zaten de Belgische leerlingen in de jaren zestig in
de kopgroep. Die positie kon Vlaanderen niet meer
handhaven. …" Vlaanderen scoort niet langer zeer
goed in internationale kennismetingen bij leerlingen.
Bovendien haalt het een slecht cijfer met een veel te
hoog aantal mislukkingen en zittenblijvers' … Van
de Vlaamse 17-18-jarigen bereikt slechts 40 % op
de normale leeftijd de eindmeet van het secundair
onderwijs' (Guy Tegenbos: ‘Vlaams onderwijs niet
meer bij het beste ter wereld’).

Tegenbos verwees hierbij dus naar het OESO-voorrapport
'Het educatief bestel in België', een
rapport waarvan rapporteur Johan Vanderhoeven
tien jaar later toegaf dat de cijfergegevens over
zittenblijven e.d. totaal fabuleus bleken. Het aantal
overzitters in het eerste jaar S.O. was b.v. geen
alarmerende 9 à 10%, maar slechts 3,4 % zoals uit
studies van Jan Van Damme en Gaby Feys later
bleek. In 1994 concludeerde prof. Jan Van Damme
terecht dat er een heel vlotte doorstroming was in
de lagere cyclus secundair onderwijs.

3. 1991: Normaalscholen & regentaten deugen niet

  Ook de lerarenopleidingen kregen het vanaf 1991
hard te verduren. Op 11 oktober 1991 blokletterde
Guy Tegenbos in De Standaard: "Lerarenopleiding
moest al 25 jaar van universitair niveau zijn". Ook
Jan Adé, directeur-generaal hoger onderwijs, stelde
op Didactief 1991 dat men tabula rasa moest maken
van de bestaande, volledig aftandse structuren.
Volgens Adé moesten alle vormen van lerarenopleiding
aan de universiteit georganiseerd worden.
De academisering stond centraal.
Dit was het begin van de lijdensweg van de lerarenopleidingen.

4. 1992: te duur, matige kwaliteit, jaarklasals zondebok

  Op 2 september 1992 orakelde Tegenbos opnieuw
in 'De Standaard': "België aan top voor overzitten".
Waar in 1990 en 1991 vooral het zittenblijven in het
secundair onderwijs beklemtoond werd, gaat het nu om
een kwakkel over overzitten in het basisonderwijs
('Mislukkingen vermijden is een kwestie van willen').
We lezen o.a.: "Een recent EG-onderzoek plaatst
België aan de top van het mislukken en overzitten in
het basisonderwijs. De EG-overzit-index geeft een
score van 0,0 voor Denemarken en het Verenigd
Koninkrijk. Daarna komen Griekenland en Italië met
1,2, Duitsland (2,0) en Nederland (2,4). … Aan de
top staan Portugal (16,6) en België (19,9). … De
problematiek van het hoge aantal zittenblijvers en
mislukkingen in het Vlaams onderwijs is oud, maar
is pas recent tot een sociaal en politiek probleem
verheven, mede onder invloed van publicaties en
van vergelijkende EG- en Oeso-studies hierover." Elders
weerleggen we deze kwakkel. Onze ambtenaren vergaten het
aantal leervertraagde 12-jarigen te delen door het aantal leerjaren!

5. Nog in september 1992 blokletterde 'De Standaard':
"Land geeft veel uit aan onderwijs, maar boekt geen
resultaten die vergelijkbaar zijn met andere landen".

  Ook de hierop volgende jaren schreef Guy Tegenbos herhaaldelijk in 'De Standaard'
dat ons Vlaams onderwijs 'te duur was en
slechts van matige kwaliteit' (DS, 24.09.1992).

6. Zittenblijven 1993. Op 30 juni 1993 wijdde Tegenbos opnieuw een lange
bijdrage aan het probleem van het zittenblijven:

  "45 000 Vlaamse scholieren moeten jaar overdoen.
Voor overige 815 000 leerplichtigen is vandaag het
einde van schooljaar prettiger." Guy Tegenbos
concludeert uit zijn berekening (schatting): "Van de
440 000 leerlingen uit het secundair onderwijs
krijgen er vandaag minstens 33.000 een rood cijfer.
Gespreid over zes leerjaren levert dat een gemiddelde
van 7,5 procent mislukkingen per leerjaar."
Tegenbos presenteerde opnieuw fabuleuze cijfers
over het zittenblijven. We hebben in Onderwijskrant keer op keer weerlegd
dat het Vlaamse basisonderwijs wereldkampioen
zittenblijven was en dat ons onderwijs te duur was.

7. 1999 -2000: saai, oppervlakkige kennis

  Toen vanaf de studie TIMSS-1995 bleek dat onze
leerlingen in de landenvergelijkende studies presteerden
als de allerbesten, kon Tegenbos niet
langer meer schrijven dat de kwaliteit maar middelmatig
was in vergelijking met de andere landen.
In 1999 en 2000 schreef Tegenbos dan dat het
onderwijs nergens saaier was dan bij ons. Ons
onderwijs was niet aangepast aan de nieuwe eisen
van de 21ste eeuw (zie o.a. 'De Standaard' van
september 1999 en 2000). Uit PISA 2003 bleek
evenwel dat de Vlaamse leerlingen ook het best
scoorden voor ‘probleemoplossend leren’.

8. 2001 & 2002: kennisoverdracht & jaarklas zijn passé

Op 1 september 2001 verkondigde minister Marleen
Vanderpoorten in ‘De Standaard’ dat de leerkrachten
voortaan niet meer vooraan in klas mochten staan:
"De leerkracht zal niet meer vooraan, maar in het
midden van de klas staan."
Dit alles was opnieuw koren op de molen van Guy
Tegenbos die telkens opnieuw verkondigde dat ons
onderwijs het saaiste ter wereld was en dat de
schotten tussen de onderwijsvormen in het S.O.
moesten verdwijnen. Hij deed dit ook als lid van de
commissie 'Accent op talent'. Hij pleitte ook voor
een andere aanpak van de didactiek: ‘van doen
naar kennen’ (zoals in het TSO) i.p.v. ‘van kennen
naar doen’ (zoals in het ASO).
Toen in 2001 bleek dat onze leerlingen voor PISA-
2000 uitstekend scoorden voor lezen, luidde de
commentaar van Tegenbos dat onze leerlingen wel
goed scoorden voor kenvragen, maar niet voor
toepassen en probleemoplossen. Niets was minder
waar.

Minister Vanderpoorten liet in 2002 nog eens weten
dat het jaarklassensysteem moest worden opgedoekt.
Guy Tegenbos sloot zich hierbij aan in zijn
bijdrage ‘Jezuïetenuitvinding brokkelt stilaan af’.
Tegenbos schreef: “De minister gaat met haar
voorstel in tegen een van de taaiste organisatiebeginselen
van het Vlaams onderwijs: het jaarklassensysteem.
Vlamingen kunnen zich het onderwijs
moeilijk anders voorstellen. … Zelfs de Franse gemeenschap
reorganiseerde haar onderwijs vorig
decennium al. Het is niet meer ingedeeld in jaarklassen
maar in blokken die in principe telkens twee
schooljaren bevatten (DS, 30.10.02).

9. 2003 & 2004: afstompende middelmatigheid, bevrijden talenten, doorbreken schotten

In 'De Standaard' van 31 augustus 2003 kregen de
leerkrachten vanwege minister Vanderpoorten de
kritiek dat ze conservatief en niet vernieuwingsbereid
waren. En verder: 'Het welbevinden van onze
leerlingen zit niet goed. Ons secundair onderwijs is
te saai. Daardoor zijn veel mensen ook later niet
bereid zich bij te scholen. We hanteren nog te veel
het frontale, klassikale onderricht."
Guy Tegenbos bleef ten onrechte
verkondigen dat onze jongeren volgens het PISAonderzoek
wel goed scoorden voor kennen, maar
niet voor kunnen en problemen oplossen. Een paar
jaar later haalden we overigens de topscore voor
‘probleemoplossend denken’.
Op 1 en 15 september2004 verkondigden Peter Vandermeersch en Guy
Tegenbos in hun commentaar dat het onderwijs verlost
moest worden uit zijn 'zelfgenoegzaamheid en afstompende
middelmatigheid'. Ze sloten zich aan bij
het 'revolutionair' pleidooi van minister Vdb voor het
'bevrijden van talenten'.

10. 2005: zelfgenoegzaam en discriminerend

Op 1 september werden in De Standaard het onderwijs en de leerkrachten
Opnieuw bechuldigd van zelfgenoegzaamheid, eenzijdigheid en
middelmatigheid. In 'Zelfgenoegzaam onderwijs'
poneerde hij: "We staan voor grote uitdagingen.
Ons onderwijssysteem blijft te zeer gericht op het
cognitieve, op kennisoverdracht, en te weinig op leren
leren. We dreigen onze geprivilegieerde positie kwijt
te spelen aan de top van het taalonderwijs. En ons
onderwijssysteem blijft sociaal onrechtvaardig: de
scores van onze leerlingen zijn sterker bepaald door
hun familiale en socio-economische achtergrond
dan in andere landen. We kampen in ons land met
een talent verslindend watervalsysteem waarbij een
technische en beroepsvorming vreselijk wordt onderschat.
Ook in het interview van Tegenbos met minister Vandenbroucke
orakelde deze: “In geen enkel land werkt het onderwijs de sociale
ongelijkheid zo in de hand als bij ons”.

11. 2007 : De waterval

In de ‘Standaard’ van 3 september 2007 klonk de
Septemberboodschap van Tegenbos en Co weer somber. Er werd weer
eens te meer gekankerd over de ‘waterval’ in het
secundair onderwijs. “Ons zo geprezen onderwijs
blijft kampen met het probleem van het watervalsysteem.
Het desastreuze fenomeen is al decennialang
bekend. Maar ondanks alle pogingen zijn we er
nog niet in geslaagd die waterval te doorbreken”,
“De gevolgen zijn desastreus voor de leerlingen die zich
als losers voelen”. En de leerlingen die gestart zijn
in de Latijnse richting lopen volgens Vandermeersch
veel kans in de waterval terecht te komen en zich
als losers te voelen: “Ook dit jaar zullen van de drie
leerlingen die starten in een Latijnse richting, er
twee zijn die binnen zes jaar eindigen in een andere
richting”.