Ik krijg plots de behoefte om een oude kennis op te bellen over de coronatoestanden: Fernand Lepoint, wiens wijsheid en competentie terzake boven alle twijfel verheven zijn.

- Dat ik je opbel, mijn beste Fernand, komt doordat ik mij wat onzeker voel in deze onrustige coronatijd. Ik heb het gevoel dat ik nood heb aan filosofische bijstand.

- Je weet toch dat ik geen filosoof ben?

- Toch noemde iedereen jou "de filosoof". Je had immers filosofie gestudeerd, een jaar of twee, als ik mij niet vergis.

- Eén jaar slechts. Eerst had ik een jaar wiskunde gestudeerd. Daarna ben ik overgestapt naar de filosofie. En ofschoon ik zowel in de wiskunde als in de filosofie grote onderscheiding heb behaald, besloot ik na die twee jaar geneeskunde te gaan studeren, waarna ik mij nog vier jaar gespecialiseerd heb in de bacteriologie en de virologie.

- Je bent dus gestart met twee totaal verschillende wetenschappen, een exacte en een niet-exacte, om uiteindelijk te belanden in een half-exacte wetenschap?

- Met exacte en niet-exacte wetenschap bedoel je de wiskunde en de filosofie. En als ik vragen mag: welke van beide is nu de exacte en welke de niet-exacte?

- De wiskunde is de exacte, natuurlijk.

- En als ik je nu vertel dat de filosofie exacter is dan de wiskunde?

- Hoezo?

- Ik geef je een voorbeeld. Vraag aan een mathematicus om een willekeurige hoek te verdelen in drie, en hij zal onmiddellijk antwoorden dat zoiets onmogelijk is. Terwijl zelfs de meest nederige filosoof zich zo'n "trisectie" heel goed kan voorstellen. Of neem nu de verdeling van een ronde taart in zeven gelijke stukken, een probleem waar jij een paar jaar geleden mee geworsteld hebt (ik lees je blogs hoor!). Géén wiskundige die dit tot een goed einde kan brengen, zoals jij maar al te goed weet. De filosoof daarentegen...

- Ben je daar nu echt van overtuigd?

- Waarvan?

- Dat filosofie een exactere wetenschap is dan wiskunde?

- Ik wél, ja. Maar ik kan mij vergissen. En dat ik daarvan overtuigd ben, wil nog niet zeggen dat ik daar zéker van ben. Er is een nuance...

- Je twijfelt dus.

- Ja, ik twijfel. En ik vind dat er altijd een zekere vorm van twijfel moet zijn.  Niets is absoluut waar.  Niets is altijd voor de volle honderd procent waar en niets is altijd voor de volle honderd procent onwaar. Wat iedereen voor waar aanvaardt is wellicht voor 99,99999999 % waar, maar toch ook voor 0,00000001 % onwaar. En omgekeerd.

- Dat begrijp ik niet goed. Dat één gelijk is aan twee keer een half, en dat de kortste weg tussen twee punten een rechte lijn is, daar valt toch geen speld tussen te krijgen.

- Dat zou ik niet durven beweren. Neem nu een sinaasappel: is die gelijk aan twee halve sinaasappels? Men is geneigd om "ja" te antwoorden, maar... houdt men dan wel rekening met het sap dat er verloren is gegaan bij de verdeling in twee? En wat de kortste weg tussen twee punten betreft... Dat geldt in de eerste plaats slechts in de euclidische meetkunde en daar komt nog bij dat het zelfs dáár niet zeker is: het is een axioma en dus nooit bewezen!

- Ja, ik begrijp dat het allemaal niet zo simpel is en dat twijfel aan de basis ligt van alle wetenschap en alle waarheid - in dubio veritas, zoals de Oude Romeinen zegden - maar mogen we het nu misschien even hebben over onze strijd tegen het coronavirus?

- Je bedoelt natuurlijk het coronavirus covid-19, de fameuze verwekker van de pandemie, waaronder wij allen gebukt gaan. Dat virus is een onlangs opgedoken lid van de coronafamilie, waartoe ook andere bekende boosdoeners als het MERS-virus en het SARS-virus behoren. En wat je daar zegt over onze strijd tegen het virus: wij "strijden" niet! We kúnnen niet, we hebben immers geen wapens tegen het virus en het enige wat we kunnen doen is vluchten, ons verbergen in bunkers (zoals tijdens de oorlog), zijnde "ons kot", in de hoop dat het virus er weldra het bijltje bij neerlegt, rond half mei misschien, onder invloed van klimatologische veranderingen bijvoorbeeld. En dat behoort tot de mogelijkheden, maar één virusje zal ongetwijfeld de dans ontspringen en dat zal dan wel zorgen voor een leger van triljoenen nakomelingen die ons tegen het einde van dit jaar opnieuw bij de strot zullen grijpen.

- Maar dat het virus vanzelf zal verdwijnen - op dat ene virusje na dan - is niet zeker?

- Het is absoluut niet zeker.

- En wat staat er ons dan te wachten?

- Afwachten tot tachtig procent van de bevolking immuun is voor het virus. Die immuniteit kan voorlopig enkel bekomen worden door de besmetting zelf, en met de huidige quarantaine-maatregelen kan dat nog héél lang, zelfs jaren, duren. Als Johnson & Johnson erin slagen zo snel mogelijk een degelijk vaccin te vinden zit de kans erin dat we na de winter reeds weer uit ons kot mogen komen.

- Maar dan zullen er reeds velen gestorven zijn aan de "coronaziekte"?

- Niet, als wij ouderen, door ons streng aan de maatregelen te houden de besmetting kunnen vermijden, zodat we tot de twintig procent "onbesmetten" blijven behoren.

- De jongeren mogen dus de teugels wat laten vieren?

- Zeer zeker. Jongeren hebben meestal niet of weinig te lijden onder de besmetting en zelden gaan ze eraan dood. Men zou kunnen zeggen dat het virus het niet zozeer op de jongeren gemunt heeft.

- Wat zou daar de reden voor zijn?

- Ik meen te mogen veronderstellen dat dit een retorische vraag is, tenminste als je om een medische verklaring vraagt. De filosofische verklaring, en waarom dat virus - en in de zeer nabije toekomst wellicht nog talrijke nog meer kwaadaardige virussen - op ons afkomt, wil ik je hierbij geven.

- Ik luister geboeid.

- Welnu. De reden waarom de natuur - die sommigen "god" noemen - dit op ons afzendt kan moeilijk een andere zijn, dan om het aantal mensen dat de wereld bevolkt uit te dunnen. Er zijn voorbeelden genoeg van diersoorten wier aantal door "natuurplagen" allerhande tot normale proporties is teruggebracht, nadat het uit de hand dreigde te lopen. En heb je al een jager aanhoord, die vurig pleit voor zijn geliefde job: om het wildbestand op een gezond peil te houden, ervoor zorgend dat vooral de oudere dieren afgeschoten worden.

- De wereld is dus overbevolkt en wij, jij en ik, moeten zo snel mogelijk de plaats ruimen! Ben jij daarvan overtuigd?

- Daar ben ik van overtuigd.

- Twijfel je dan niet? Je vond toch dat twijfel als het ware het "enig zaligmakende" is?

- Maar natuurlijk twijfel ik. Dat ik van iets overtuigd ben, betekent nog niet dat ik niet twijfel. Laat ik dat met een voorbeeld verduidelijken. Jij zowel als ik zijn ervan overtuigd dat Kerstmis dit jaar op 25 december valt, nietwaar? En toch twijfel ik daaraan... Is dat duidelijk?

- Ja...

... heb ik toen maar gezegd. Al was het me niet helemáál duidelijk. Maar nu ik erover nadenk, ik denk dat hij gelijk heeft. Maar ik twijfel.

02-04-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het coronavirus (covid-19): is dát de catastrofe die zich vlgs Malthus (eind 18^e eeuw) rond deze tijd zou voordoen? Ik denk het niet. Malthus baseerde zich op de vaststelling dat de wereldbevolking op geometrische wijze toeneemt hetgeen onvermijdelijk een overbevolking met zich meebrengt. Massale kindersterfte door ondervoeding, massavernietigingswapens, (ontoereikende) geboortebeperking, e.a., hebben dit proces weliswaar vertraagd, maar misschien heeft de mensheid met 7 à 8 miljard nu een kritiek punt bereikt. En hoezeer de mens ook tegenspartelt, de natuur heeft voor alles een oplossing. Covid-19 dus?

Geleerde virologen verwachten dat het virus over een zestal weken vanzelf verdwijnt. Maar dat is helemaal niet zeker. Het zou best kunnen dat het pas verdwijnt als iedereen de besmetting heeft opgedaan, laten we zeggen over pakweg twee jaar, en zó lang duurt het wellicht vóór er een vaccin is gevonden. Tegen die tijd echter zal ongeveer drie procent van de wereldbevolking, zijnde zo'n 200 miljoen mensen, aan de "coronagriep" gestorven zijn, en zullen alle anderen door de ziekte zelf immuun geworden zijn. Die 200 miljoen zullen vrijwel uitsluitend ouderen en door chronische aandoening verzwakten zijn, "niet-productieven" en "steuntrekkers" dus. Een catastrofe weliswaar, maar óf dat slecht is voor de economie?...

De échte grote catastrofe die door Malthus werd voorspeld, moet dus nog komen. Vermoedelijk door een véél kwaadaardiger virus dan covid-19, een virus dat méér dan drie procent dodelijke slachtoffers zal eisen, dat de wereldbevolking zal halveren of misschien wel decimeren. Voor de enige “min of meer pijnloze” maatregel die we hadden kunnen nemen om de catastrofe te voorkomen is het nu wellicht reeds te laat: drastische geboortebeperking...

09-03-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Lieve Lezer(es),

Ik wens u een voorspoedig, gezond en gelukkig 2020.  Van ganser harte hoop ik een beetje tot dat geluk te kunnen bijdragen door mijn maandelijks verhaaltje op De Druivelaar en door mijn blogs:

1° www.bloggen.be/dzeus: met duiding i.v.m. het Druivelaarverhaal van de maand;

2° www.bloggen.be/pierpont: met af en toe wat onnozel geschrijf;w.bloggen/d“duid

3° www.bloggen.be/kris: met wonderbare verhalen over leven en werk van drie Onbekende Vlamingen;

4° www.bloggen.be/zerar, een blog die 12 jaar geleden (in 2008) gewijd was aan de lotgevallen van Zerar, maar datzelfde jaar nog, samen met Zerar, ter ziele is gegaan. Een jonge schrijfster komt nu, ter gelegenheid van Kerst 2019, op de proppen met een striproman “De Avonturen van Zerar” (cf.bijlage) waarmee onze veel te vroeg overleden held weer boven water komt. Het boek verdient onze volste aandacht en in het nieuwe jaar zal de blog (die de laatste jaren besteed werd aan pictaiku’s) er helemaal aan gewijd zijn.

Kris.

01-01-2020 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Degelijke cursiefjesschrijvers horen hun lezers tegen het jaareinde een overzicht te geven van het voorbije jaar en hun verwachtingen en wensen te formuleren voor de toekomst, zegge het nieuwe jaar dat voor de deur staat. Welnu, van deze degelijke cursiefjesschrijvers wil ik mij niet distantiëren.

Hoe is het ons vergaan in 't jaar 2019? Voor sommigen onder u is het een vreugdevol of zelfs roemrijk jaar geweest, voor anderen een jaar vol smart en verdriet. Voor velen onder ons en ook voor mij is het een jaar geweest zoals een ander. Een jaar waarin  brexit, impeachment en zelfs regeringsloosheid onze kouwe kleren nauwelijks geraakt hebben. Een jaar zonder regering? Het is voorbijgegleden, met koning Filip in de hoofdrol. Wat mij betreft geen ziertje pijn. Laat het nog maar even duren: heerlijk, zo zonder regering! Maar of dat een goeie zaak is voor de regeerders zelf? Laat ik hun een goede raad geven: laat het niet nog jaren aanslepen, want mensen geraken aan die regeringloosheid gauw gewend. Persoonlijk heb ik in 2019 meegeleefd en getreurd om: 1° Gaston Durnez, één van onze grootste Vlaamse schrijvers, wiens overlijden weinig inkt heeft laten vloeien; 2° Panamarenko, plastisch kunstenaar van wereldniveau, aan wiens heengaan al heel wat meer aandacht werd besteed; 3° Vincent Kompany tenslotte, onze voetbalster die voortdurend geplaagd wordt door spier-, knie- en andere blessures. En wat deze laatste betreft: iedere blessure is goed voor talloze volle pagina’s in de kranten en paginagrote foto’s. Dagen lang. En als het dan een beetje beter gaat met Vincent komt het wéér in de krant, mét foto’s. Ja, we worden verwend door de media. Wat zouden wij zijn zonder de media? De regering daarentegen...

En hoe zal 't zijn in 2020, en daarna? Kortom, de toekomst. Weeral een jaar ouder. Oud is niet leuk. Weeral een jaar dichter bij het einde. En ook het einde is niet leuk. En dan is er de opwarming van de aarde en het smelten van de ijskap met al die rampzalige gevolgen, u wellicht bekend. Sta mij toe u een goede raad te geven: trek het u niet aan, laat alles over u heen gaan, 't zal uw tijd wel duren. En als gij , zo doende, er niet in slagen kunt om op een vreedzame manier het einde te halen, vanwege een ongesust geweten, dan heb ik nog wat raad... Maak uw ecologische voetafdruk wat kleiner. U weet wel hoe dat moet. Laat uw auto aan de kant, en "dit" en "dat", de media leert het u. De media zegt dat de opwarming van de aarde een halt kan toegeroepen worden. Ik denk dat er so wie so een einde komt aan die opwarming. Het heeft te maken met de globale ecologische voetafdruk en die is evenredig met de grootte van de wereldbevolking. En omdat niemand blijkbaar het recht kan of mag ontzegd worden zich vrijelijk en in groten getale voort te planten (vraag mij niet waarom?)* zal die voetafdruk dermate groot worden dat de wereldbevolking op een gegeven ogenblik in een mum van tijd zal gedecimeerd worden door allerlei rampen (overstromingen, bosbranden, aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, infectieziekten, oorlogen, vernietigingswapens, hongerdood...) dewelke wij catastrofaal kunnen noemen, maar die heilzaam zullen zijn voor het voortbestaan van de aarde. Onze aardbol  is een zelfregulerend mechanisme. Geloof daar maar in.

En mag ik nog eindigen met de wens dat er in 2020 eindelijk een happy end komt aan iets wat ons allen in hoge mate bekommert: de knie van Kompany!

Een gelukkig Nieuwjaar!

* Ik herinner mij op dit ogenblik amper drie personen die zich openlijk uitgesproken hebben tegen het overdreven voortplantingsgedrag van de mens: 1° Malthus, die zo'n dikke tweehonderd jaar geleden een wereldcatastrofe voorspelde door overbevolking, 2° professor Vermeersch, onze grote Vlaamse moraalfilosoof en 3° paus Franciscus in januari 2015, met de uitspraak "katholieken moeten niet kweken als konijnen".

31-12-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

24-12-2019 om 12:25 geschreven door kris vansteenbrugge  

Drie Onbekende Vlamingen (OV's).

Enkele dagen geleden werd op een kunstbeurs in Miami een werk tentoongesteld van de wereldberoemde kunstenaar Maurizio Cattelan. Een banaan met tape tegen een muur geplakt. Dat zal u, beste lezer, ongetwijfeld niet ontgaan zijn: de media staan er vol van. Kostprijs rond de honderdduizend euro. Het kunstwerk is dermate in de smaak gevallen van de kunstkenners dat het reeds werd aangekocht door verschillende musea en verzamelaars. Meerdere kopers dus. Vraag me niet hoe dat in zijn werk gaat...

De banaan van Cattelan

Jaren geleden heb ik ervan gedroomd een beroemd kunstenaar te zijn. Niet noodzakelijk wereldberoemd, maar dan toch beroemd in Vlaanderen: een BV. Het heeft helaas niet mogen zijn, maar het heeft mij niet weerhouden om ook eens zo'n banaan met een mooie tape aan de muur van mijn badkamer te plakken. Geen kale muur, zoals bij Maurizio, maar een oerklassiek Grieks tafereel. En op de tape een hartje, liefdevol getekend door de meester. En niemand die het wil kopen! Nog niet voor de prijs die ik betaald heb voor de banaan...

De banaan van schrijver dezes

Of ik nu aan de klaagmuur wil gaan staan? Bijlange niet! Of ik ontgoocheld ben? Geen sprake van. In deze wordt de logica allerminst geweld aangedaan. Mijn werk is je reinste plagiaat. Wat telt is ''het idee", en het idee is van Maurizio. En wat zo mogelijk nog méér telt is "de kunstenaar" zelf: Maurizio  Cattelan is, zoals reeds gezegd, een wereldberoemd kunstenaar en ik ben... niets.

Geen vak dat beter de weg naar de roem effent dan het kunstenaarschap. Noem mij één trambestuurder, noem mij één business manager, noem mij één ortopedisch chirurg die de status van Bekende Vlaming verworven heeft. Gij vindt er geen, nietwaar? Kunstenaars daarentegen... Constant Permeke, Roger Raveel, Johan Tahon... Wereldberoemde grafische kunstenaars van bij ons. Zonder hen had de wereld nu niet kunnen genieten van "de liggende boer", "de moeder met kind", "de universus". Hoe terécht is het dat deze drie tópkunstenaars in de adelstand werden verheven: baron Permeke, ridder Raveel en baron Tahon! Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik van die laatste niet helemaal zeker ben, maar goed klinken doet het alleszins en verdienen doet hij het ook.

Permeke en zijn meesterwerk op bankbiljet

Moeder met kind: meesterwerk van één van onze allergrootsten

Universus (alias "snottebelle") in het centrum van Oudenaarde

En die trambestuurder, die business manager, die ortopedisch chirurg, hadden die dan géén talent? Wellicht wél, hoor ik u denken, maar geen kúnstenaarstalent, geen talent dat leidt tot adellijke titels en wereldfaam. Of beschikten mijn drie Onbekende Vlamingen wél over kunstenaarstalent, maar ontbrak het hun enkel aan een dosis lef om de weg naar de eeuwige roem in te slaan, het weze nu nog ónder die absolute top: Cattelan, Permeke, Raveel, Tahon?... Over die vraag zullen we ons buigen in 2020, het hele jaar lang. Misschien op een splinternieuwe blog. Wees gerust, waarde lezer, ik houd u op de hoogte. Langs deze weg...

15-12-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Gaston Durnez is overleden, lees ik in Het Nieuwsblad van heden. Voor mij was het niet echt "nieuws" want een paar uur na zijn overlijden had zijn schoonzuster mij reeds op de hoogte gebracht. Ik heb hem gekend: een wijze en minzame man. Hij is één van de grootste Vlaamse schrijvers van na de tweede wereldoorlog. Talrijk zijn de literaire prijzen die hij behaald heeft en evenzeer de onderscheidingen die hem te beurt zijn gevallen. Zijn literair oeuvre in ontzaglijk groot, alleszins teveel om op te noemen. Geen enkel literair genre was hem vreemd: gedichten (1), kinderboeken, novellen, verhalen, kronieken, cursiefjes, biografieën, filmscenario's... Hij was ook journalist voor verscheidene kranten en tijdschriften in Vlaanderen en in Nederland. Het langst was hij in dienst bij De Standaard en Het Nieuwsblad.  En dat zal wellicht de reden zijn waarom Het Nieuwsblad een (weliswaar eerder klein) artikel wijdt aan zijn overlijden (2). 

*Rust zacht Gaston, gij waart een groot kunstenaar!

25-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

De man die aanbelde was Iloné, de vrijgezel die een maand geleden in het huis aan de Broeklindeweg was komen wonen. Of het mij schikte die avond bij hem langs te komen, ter kennismaking? Het schikte mij.

Er hing een aangename geur in het huis en in de living zorgde het haardvuur voor een gezellige sfeer. Twee gemakkelijke luxueuze fauteuils. Ik vroeg of hij ooit getrouwd was geweest.

- Nooit! En als ge wilt weten of ik ooit een relatie heb gehad: nooit!

Ik zei niets, probeerde zo onbewogen mogelijk te kijken.

- Ha, gij gelooft mij niet, zei hij, en ge hebt nog gelijk ook. Ik zat in 't vierde Grieks-Latijn. Ik was zestien, zij amper vijftien. Ze heette Coline. Haar schoonheid was met geen woorden te beschrijven. Ze was het mooiste wezen dat ik ooit gezien heb. Ik durfde haar niet aanspreken maar in de klas kon ik mijn blik niet van haar afhouden. Haar beeld stond op mijn netvliezen gebrand. Thuis, op mijn kamertje, heb ik haar portret geschilderd. Op een visitekaartje schreef ik: "Coline, ik bemin u, u alleen, voor altijd". Met een paper-clip maakte ik het kaartje vast aan het schilderij. Ooit zou ik haar in mijn armen kunnen sluiten. Zo dacht ik, maar op een dag - 't was op een maandag na de Paasvakantie - verscheen Coline niet meer in de klas. Ze had de school definitief verlaten: haar ouders waren verhuisd naar Zuid-Frankrijk. Ik zou haar nooit meer terugzien... Ik had het gevoel dat ik alles kwijt was waarvoor het waard was te leven. Gehuild heb ik niet want in die tijd huilden jongens van mijn leeftijd niet, maar ik voelde mij ijskoud van binnen. Wat restte er mij nog in het leven? Er was alleen dat schilderij. Ik had het veilig opgeborgen in mijn nachtkast en ik bekeek het elke dag. Coline! Het was zó griezelig mooi, zo bedwelmend, de manier waarop ze mij aankeek met haar melkwitte pupillen. Het was mooier dan de realiteit. Wie had mij dit talent geschonken? Was het Athena, de godin van de kunst, of was het de liefdesgodin Aphrodite zelf? Of beiden? Telkens als ik haar aankeek was ze zo mogelijk nóg mooier dan de vorige keer en dan bad ik tot mijn god: "laat haar altijd zo mooi blijven, laat haar schoonheid nimmer verwelken, schenk haar de eeuwige jeugd"...

Hij had de hele tijd aan één stuk door verteld, de blik neerwaarts gericht alsof zijn woorden niet voor mij bestemd waren. Nu onderbrak hij zijn verhaal en keek mij aan. Ik voelde dat ik nu óók iets zeggen moest...

- Uw studies, zei ik, leden die daar niet onder?

- Allerminst. Op 't einde van 't schooljaar was ik de eerste van de klas en dat was tot dan toe nooit het geval geweest. Ik had die laatste maanden gestudeerd als een gek, ofschoon ik er de zin niet van inzag. Voor wie of voor wat studeerde ik immers, nu zij er niet meer was, die ik nooit meer zou terugzien? Het enige wat mij nog aan het leven bond - zo voelde ik het - was het portret dat ik van haar geschilderd had. Ik bekeek het, zoals ik al zei, iedere dag, en uit dat samenzijn met mijn geliefde putte ik alle kracht, al besefte ik dat toen nog niet ten volle. Dat ik haar nooit meer zou terugzien werd pas een zekerheid de laatste dag van het schooljaar. In ons klaslokaal hing tegen de muur, naast het schoolbord, een overlijdensbericht van Coline, gestorven in een klein dorp in het zuiden van Frankrijk, de zesentwintigste van de maand juni. De oorzaak van haar overlijden is mij onbekend gebleven. Ik heb er nooit iemand naar gevraagd. Ik achtte mijzelf verantwoordelijk. Had ik immers niet gebeden tot God dat hij haar de eeuwige jeugd zou schenken? Ze zou nu voor altijd zestien blijven, onveranderlijk mooi. Ik had de goden, naast de eeuwige jeugd, voor haar ook het eeuwig leven moeten vragen. Ik had moeten weten dat ook de goden haar beminden en dat zij, wie zij beminnen, vroeg tot zich roepen. Zo is het ook de jongeling Trophonios vergaan...

Hij keek mij weer aan, wellicht om zich ervan te vergewissen of het verhaal van Trophonios mij bekend was.

- Ja, zei ik, Trophonios van Levadia. En ook Kleobis en Biton, in Argolis.

Ik had verwacht dat hij zich verwonderd zou hebben over mijn kennis van de klassieke cultuur, maar hij leek allerminst onder de indruk.Hij glimlachte weemoedig:

- Dat overlijdensbericht kwam bij mij over als een fait divers, het bracht geen nieuwe shock teweeg, het deed mijn versteend hart niet breken. Integendeel. Ik voelde mij in zekere zin opgelucht. Niemand zou Coline nu nog ooit kunnen bezitten. Niemand, behalve ik. Die dag heb ik haar portret voor 't eerst gekust, op de mond. Haar lippen voelden warm aan en er speelde een glimlach om haar mond. En ik las haar voor wat er op het kaartje stond: "Coline, ik bemin u, u alleen, voor altijd". 's Anderendaags ging het net zo, en ook de dagen die volgden, iedere dag hetzelfde ritueel, tot op de dag van heden. Ik heb gestudeerd, klassieke talen, heb les gegeven in dezelfde klas waar ik gezeten heb, samen met Coline. Drie keer ben ik verhuisd. De nachtkast met het portret van Coline is er nog steeds en mijn liefde voor Coline is nog onaangetast. Soms voel ik iets als een warme gloed die van haar uitstraalt als ik haar kus. En de hoop dat de goden haar het leven zullen inblazen en dat ze naar mij toe zal komen, als een wezen van vlees en bloed, houdt mij op de been. Zo is het toch ook Pygmalion vergaan die zo vurig verliefd was op het beeld dat hij had gemaakt, dat Aphrodite het tot leven wekte? Dat verhaal kent ge toch?

Hij keek mij vragend aan.

- En óf ik het ken, zei ik, het verhaal van Pygmalion en Galatheia! Maar dat is een mythe. Daar kunnen wij met ons verstand toch onmogelijk bij.

- Met ons verstand niet, maar wel met ons hart: "le coeur a ses raisons, que la raison ne connaît pas" heeft ooit een geleerde Franse filosoof gezegd.

- Pascal.

- Precies!

Zijn stem werd nu milder, gemoedelijker, en hij vervolgde:

- En dat is dus de verklaring waarom ik nooit getrouwd ben geweest. En mag ik u nu óók een vraag stellen: kunt gij schaken?

- Mijn geliefkoosde denksport, zei ik.

- Dat treft. Zin in een partijtje?

Hij werd plots zeer opgewekt en zonder mijn antwoord af te wachten haalde hij uit de la van het salontafeltje een schaakbord en een doos met schaakstukken te voorschijn.

- Plaats de stukken maar, zei hij. Ondertussen haal ik mijn beste fles Bordeaux uit de kelder. Zin in een sigaar?

Neen, een sigaar hoefde ik niet want met Nieuwjaar zal het precies vijftig jaar geleden zijn dat ik voor 't laatst heb gerookt. En wijn is ook al niet zozeer aan mij besteed, maar dat durfde ik niet zeggen. Ik zette de stukken op het bord, liet hem de fles ontkurken en twee glazen volschenken.

- Bezwaar dat ikzelf een sigaar rook?

Ik kon hem bezwaarlijk in zijn eigen huis het genot van een sigaar ontzeggen.

- Ge moet weten, verklaarde hij zich nader, dat ik in mijn jonge jaren 'n boek gelezen heb van Anton Coolen - "Kinderen van ons volk", zo heette het boek - waarin een passage voorkomt, die mij altijd is bijgebleven, waar een pastoor en een notaris een partij schaak spelen op leven en dood. Ze zitten bij het haardvuur, ze drinken Bordeaux-wijn en... ze roken een sigaar. Het genot kan in kleine dingen liggen, nietwaar.

Ik mocht beginnen. Met wit. We hadden erom geloot. Ik begon met e2-e4.

- En nu zal ik mijn meest geliefde opening spelen, lachte Iloné fijntjes. Eén die ikzelf heb uitgevonden: de "Iloné-opening".

Drie partijen hebben we gespeeld. Ik laat in het midden hoe ze verlopen zijn. Dat doet overigens niets ter zake.

22-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Er is reactie gekomen op het tweede gedeelte van dit verhaal. Er is vooreerst het feit dat de roepnaam van Henri Van Lerberghe, de legendarische winnaar van de Ronde van Vlaanderen anno 1919, "Ritte" was en niet "Ritten". En dat hij reeds vóór de Tiegemberg iedereen uit zijn wiel zou geschud hebben zou evenmin kloppen. Dat zou pas gebeurd zijn op de Kwaremont. Een kopgroep van een stuk of vijf renners zouden zich op die bewuste dag aangeboden hebben aan de voet van de Kwaremont. Op de top, twee kilometer verder, was er alleen nog... Ritte. Hij had zijn metgezellen allen piepedood gereden. Ze hebben hem nooit meer ingehaald en aan de eindmeet, die meer dan honderd kilometer verder lag, had hij veertien minuten voorsprong. Daar is geen betwisting over, en ook de historie van de trein en die van het cafébezoek worden door niemand in twijfel getrokken.

Dat Kwaremont-slagveld bevindt zich op een boogscheut van huize Malpertuis, waar mijn kunstminnende O.V. zijn hart heeft kunnen ophalen. Ik weet zeker dat datzelfde hart nu popelt om die Kwaremont, die hij slechts kent uit de heldenverhalen van de Ronde, eens in levenden lijve met eigen ogen te kunnen aanschouwen. We vallen de Kwaremont op het lijf, halverwege, waar de dikste kasseien liggen en de weg het meest onpetsjuistig (*) is. Geen renners en geen toeschouwers vandaag en dat doet vreemd aan. De kinderkopkes stellen de amortisseurs van ons Skodaatje danig op de proef, maar we geraken zonder kleerscheuren boven. We voelen ons eventjes Ritte Van Lerberghe, de "doodrijder van Lichtervelde".

(* onpetsjuistig: hobbelig, oneffen...)

We dalen nu af richting Ronse, maar vooraleer we deze "faciliteitenstad" bereiken slaan we nog af naar de Hotond-berg. Op de top van deze berg rusten we even uit van de emoties van de dag, met een pint bier en genietend van een onvergetelijk vergezicht, in het heerlijk bewustzijn dat we ons hier bevinden op het hoogste punt van de Vlaamse Ardennen. Niet de Tourmalet of de Aubisque, maar toch... 150 meter boven de zeespiegel. We hoeven maar onze weg verder te zetten en we komen uit op de top van wéér een andere berg - in de Vlaamse Ardennen krioelt het van de bergen - zijnde de Kruisberg. Deze berg past ook wel enigszins in ons sportkraam: een jaar of tien na de "Ronde van Ritte Van Lerberghe" werd hij de derde berg die werd ingelast. Hier werd overigens tweemaal het wereldkampioenschap gereden, in 1963 en in 1988, telkens met "dramatische" gevolgen: voor wie al een tijdje op de wereld is en niet wereldvreemd, hoef ik enkel de namen Van Looy/Beheyt en Criquielion te vermelden en... we zitten op dezelfde golflengte.

We doen nu vluchtig de stad Ronse/Renaix aan, de mooie  Vlaamse stad, waar men u aan de kassa van elk grootwarenhuis vriendelijk begroet met "Bonjour, goeiendag" of "Goeiendag, bonjour". En dan keren we terug naar het dorp Kwaremont om er een bezoek te brengen aan het borstbeeld van Karel Van Wijnendale. Aan het restaurant met de lieflijke naam "'t Konijntje" - er staat een reuzegroot glanzend rood porseleinen konijn voor de deur - nemen we de afslag naar links: we bevinden ons in de straat met de alleszeggende naam "Ronde van Vlaanderenstraat". In deze straat bevindt zich de bekende kunstgalerij "Beukenhof" van Piet Willequet en over de hele lengte van de straat staan de namen van de winnaars van alle Ronde van Vlaanderens, in chronologische volgorde. Maar het interessantste is het monument van Karel van Wijnendale, de legendarische wielerjournalist, tevens pionier en boegbeeld van 's werelds grootste wielerkoers. 

Het monument van Karel Van Wijnendale in Kwaremont

Het hellend terras dat tot Karel leidt verzinnebeeldt ongetwijfeld de Oude Kwaremont: het is geplaveid met kasseien en iedere ex-winnaar van de Ronde heeft er zijn kassei met foto. 

Aan de andere kant van de straat staan nog opgesteld de bijna levensgrote foto's van een dozijn legendarische winnaars. Wij pikken er vier uit: Paul Deman (winnaar van de eerste Ronde, in 1913), Briek Schotte ("ijzeren Briek", de laatste der Flandriens, won in 1942 en '48), Fiorenzo Magni (de enige die driemaal na elkaar de Ronde won: in 1949, '50 en '51), Tom Simpson (winnaar in 1961 en die zo jammerlijk sneuvelde op de flank van de Mont Ventoux, zes jaar later) en Edwig Van Hooydonck (bij wie het bleiten blijkbaar iets nader stond dan het lachen, in 1989).

Dit alles om aan te tonen, beste lezer, dat koers cultuur is van het zuiverste water en dat koers en kunst hand in hand gaan. En wie het hier niet mee eens is, hij steke nu gauw zijn hand op, of hij reagere anderszins. Mijn O.V. en ikzelf groeten u van harte.

12-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Halloween, Allerheiligen, Allerzielen... Met pijn in 't hart gedenken wij onze dierbaren: onze ouders, tante Irma en tante Jenna, Raymond, Jack, Johan en Coen... en Bobby, ons hondje aan wie ik mijn enige gedichtenbundel heb opgedragen in 2004, het jaar van zijn overlijden.

02-11-2019 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Het gaat nu in dalende lijn naar het centrum van Anzegem: de kerk van Sint-Jan-den-doper, of wat ervan overblijft... Een ruïne: vijf jaar geleden is de kerk afgebrand en van een eventuele heropbouw is nog niets te merken. In deze kerk ben ik gedoopt in de lente van 1940: de tweede wereldoorlog was pas uitgebroken, 't was in volle Blitzkrieg. En dan verder bergaf naar de stationswijk. Vlak vóór de spoorwegovergang wijken we even af van het parcours dat de Ronde-renners in 1919 gevolgd hebben: we slaan af naar links, naar het dorp "Gijzelbrechtegem", dat ooit de (in oppervlakte) kleinste zelfstandige gemeente van het land was: amper 78 hectare groot, zegge 0,78 vierkante kilometer! Nu is het een deelgemeente van Anzegem en de officiële naam heeft plaats moeten maken voor de oorspronkelijke geuzennaam "Grijsloke". 't Is amper een kilometer rijden tot de kerk van Grijsloke, óók weer op een heuveltje. Mijn bedoeling is het om mijn Onbekende Vlaming kennis te laten maken met het parcours van "Dwars door Grijsloke", Vlaanderens mooiste stratenloopkoers en aldus de tegenhanger van de Ronde van Vlaanderen, die andere "Vlaanderens mooiste".

Verschenen december 2018 (www.shopmybook.be)

Sinds 1981 wordt hier jaarlijks - telkens de laatste zaterdag van augustus - strijd geleverd door de beste afstandlopers op wellicht het zwaarste, maar tegelijk ook het mooiste parcours dat men zich kan indenken. In de jaren '80 stond de koers in het teken van Stijn Streuvels, in de jaren '90 van de Spelen in het oude Griekenland. Cultuur en sport gingen toen hand in hand. De laatste twintig jaar is dat minder het geval en ook het aantal deelnemers is wat achteruitgegaan, maar de koers is nog steeds “alive and kicking” en nog steeds… Vlaanderens mooiste.

In de jaren '80 waren er medailles voor de deelnemers aan DDG: ze verzinnebeeldden 's mensen levensloop. 

Ze droegen namen die pasten bij de stijl van Stijn Streuvels. 

De medailles van de jaren '90 symboliseerden de mythologische oorsprong van de antieke Spelen.

We keren nu terug in het spoor van de Ronde en zetten koers naar Kwaremont,  vijf- à zeshonderd inwoners, ooit het kunstdorp bij uitstek van de Vlaamse Ardennen. Het zijn in de eerste plaats kunstschilders die zich hier in de loop van de vorige eeuw gevestigd hebben. Het waren vooral landschapschilders: het glooiende landschap en de prachtige vergezichten van de Vlaamse Ardennen waren voor hen een onuitputtelijke bron van inspiratie. Ik zet ze even op een rij, op het gevaar af er een paar over 't hoofd te zien: Paul Boonaert, Frans Bruggeman, William Clevers, Freya Clevers, Gies Cosyns, Magda Devenyns, Daniël Devos, Jan Deweerdt, Henri Ernalsteen, Marcel Herreman, Patrick Heughe, Marcel Kekebos, Jean Oosterlynck, Roger Vercruysse, Piet Willequet. 

Een winterlandschap in de Vlaamse Ardennen (Piet Willequet)

Deze laatste is, voor zover mij bekend, de enige nog actieve kunstenaar in Kwaremont. De meesten zijn overleden en een paar zijn er die andere oorden hebben opgezocht. Sic transit gloria... Van Daniël Devos dient overigens gezegd dat hij naast kunstschilder ook glazenier was. Maar wie "glazenier" zegt denkt hier in de eerste plaats aan de familie Leenknegt. Vader Michiel Leenknegt heeft prachtige monumentale glasramen voor o.a. kerken en kloosters voortgebracht in zijn indrukwekkend atelier dat gevestigd was in de oude pastorij op het hoogste punt van Kwaremont-berg. Zoon Jan Leenknegt en dochter Hilde Leenknegt zijn in zijn voetsporen getreden, maar zij hebben het dorp verlaten en... de oude pastorij staat er nu vervallen bij. Veronique De Groote en Dorothea Van De Winkel, twee textielkunstenaressen, mogen niet onvermeld blijven, evenmin als beeldend kunstenaar Eric Vercruysse, collagekunstenares Lydia Verplancken en, last but not least de bekende striptekenaar Eddy Ryssack. Maar de veelzijdigste van allen is ongetwijfeld Bertien Buyl. Ze was prozaïst, dichter, boetseerder, beeldhouwer, tekenaar. Ze schreef romans, novelles, kortverhalen en poëzie.

Skulpturen van Bertien Buyl.

Van vrijwel ál deze kunstenaars is werk te bewonderen in de kunstgalerie “Malpertuis”. Dit was eertijds het woonhuis plus atelier van kunstschilder Daniël Devos. De galerie wordt uitgebaat door Jules Demortier. Ze is maar één van een half dozijn galerieën die Kwaremont rijk is...

31-10-2019 om 15:52 geschreven door kris vansteenbrugge  

Lichtschakelaar kapot. Met een beetje handen aan zijn lijf vervangt een mens dat toch zelf. Laat dat werk opknappen door een elektricien en het kost algauw vijftig euro. Daarvoor moet ik een een hele dag pensioen trekken. In de Brico kost zo’n schakelaar amper 4,29 euro (technische details: 5400107373680 SCHAK 1-POL. RUBY  INT. UNIPOL. RUBY). Dát is dus “zuinigheid”. Mijn zwager Karel noemt dat “gierigheid”, maar het is overduidelijk dat hij de begrippen “gierig” en “zuinig” met elkaar verwart.

De nieuwe schakelaar vastklemmen geschiedt door het indraaien van de schroefjes A (cf. foto). Maar dat indraaien was nu net iets wat bij mij, onhandige Harry, niet lukte. Maar ook bij mijn handige zoon en mijn nog veel handiger buurman Firmin lukte dat niet. Dan toch maar een echte elektricien ingeschakeld. Die slaagde er evenmin in… Op een nonchalante manier wrikte hij, niet zonder enige moeite docht mij, en om een reden die mij onbekend is, het plaatje B (cf. foto) los. Daar sprong tegelijkertijd een dun langwerpig veertje (D op de foto) uit samen met een ander piepklein dingetje ter grootte van een zandkorrel. Dat kleine dingetje wipte van de tafel op de grond en werd niet meer teruggevonden. Lap! Meteen was de Brico-schakelaar niet meer volledig en alvast niet meer inruilbaar. Wat nu, zei ik? Brol van de Brico, zei de elektricien. Hij haalde uit zijn dokterstas een andere schakelaar en in geen tijd was de klus geklaard.

- Ik ga toch mijn beklag doen bij de Brico, zei ik.

De elektricien vond het geen goed idee:

- Wat bereik je ermee? In het beste geval zullen ze die 4,29 euro terugbetalen, maar de verplaatsingskosten naar het winkelcentrum zullen zwaarder doorwegen.

- Ik wil geen terugbetaling. Ik wil die lui van Brico helpen door erop te wijzen dat zij “brol” verkopen. En per slot van rekening ben ik blij met mijn aankoop: stof voor een cursiefje, en dat is mij meer waard dan 4,29 euro.

Ik wacht de rekening van de elektricien af. Mijn les heb ik geleerd: gierigheid bedriegt de wijsheid!

18-10-2019 om 14:23 geschreven door kris vansteenbrugge  

Hij was een jonge knaap nog toen zijn tekenleraar zei dat hij héél veel talent had. Hij zal er wellicht van gedroomd hebben om een wereldberoemd schilder of beeldhouwer te worden, laat staan een Bekende Vlaming. Maar diezelfde leraar vertelde hem later ook dat de geschiedenis leert dat o zo velen met héél veel talent onbekend zijn gebleven. Hij is dan maar chirurg geworden en reeds lang heeft hij zich verzoend met de status van Onbekende Vlaming. Al dient gezegd dat zijn grafisch werk heden ten dage maandelijks door zowat twee miljoen Vlamingen bewonderd wordt. Het verhaal dat nu volgt is het relaas van een uitstapje met mijn Onbekende Vlaming in de Vlaamse Ardennen op de grens tussen West- en Oostvlaanderen. Op 14/9. Het is een verhaal in “afleveringen”. 

Aflevering 3:

Eenmaal terug op de grote weg, gaan we ditmaal door tot de top van de berg. Die allereerste berg die ooit beklommen werd in de Ronde van Vlaanderen, heeft zijn top op 82 meter boven de zeespiegel. Een berg, jawel. De coureur die hier in 1919 als eerste boven kwam moet Ritten Van Lerberghe geweest zijn. Ik vind dat nergens zwart op wit, maar alle "geschiedschrijvers" zijn het erover eens dat Ritten na 110 kilometer koers is ontsnapt, dat is op 120 kilometer van de finish, en dat was nog vóór de Tiegemberg. Hij werd nooit meer bijgehaald en aan de finish had hij een voorsprong bijeen gefietst van veertien minuten op de tweede. De "doodrijder van Lichtervelde", zoals hij genoemd werd, had zijn tegenstanders die dag inderdaad allemaal doodgereden. Figuurlijk. En toch was niet alles van een leien dakje gelopen. Hij had de wedstrijd moeten rijden op een geleende fiets en aan een bepaalde spoorwegovergang werd hem de weg versperd door een stilstaande trein. Ritten omzeilde het obstakel door met zijn fiets in de trein te kruipen, en er aan de andere kant weer uit... Vooraleer hij de piste in Gentbrugge (of was het Sint-Amandsberg?), waar de aankomst lag, binnenreed, zou hij eerst nog een café zijn binnengetrokken en daar twee pinten hebben gedronken. Eenmaal op de piste riep hij naar de toeschouwers dat ze beter konden naar huis gaan, want dat hij... een halve dag voorsprong had.

Op de top van de Tiegemberg staat een uitkijktoren en een windmolen die dateert van het eind van de 19^e eeuw. En waar de weg een bocht naar rechts maakt en meteen de afdaling naar Anzegem begint, komen drie landelijke wegen erop uit. De eerste, die de naam "Meuleberg" draagt en langs de noordelijke flank van de berg kronkelt is met voorsprong de schilderachtigste en de interessantste, vanwege vier kunstenaars die hier gewoond hebben…

Eerst is er het "Huis ten Berghe". Nu in verval, maar ooit de woning van VALERIUS DE SAEDELEER (1867 - 1941), lid van de Latemse school en één van onze grootste Vlaamse kunstschilders. Dit huis, hoog op de heuvelkam, met uitzicht op Schelde- en Leievallei en het golvend heuvelland van de Vlaamse Ardennen, werd in 1908 gebouwd door kunstmecenas Vital Moreels. 

Huis ten Berghe

De Saedeleer woonde daar van 1908 tot 1914. Hier ontwierp hij zijn mooiste werken. Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog vluchtte hij met zijn gezin en met Gustave Van de Woestijne naar Wales. Na de oorlog heeft de kunstenaar zich gevestigd in Etikhove, een dorp in het hartje van de Vlaamse Ardennen: Huis ten Berghe was onbewoonbaar geworden... Later werd het huis opgeknapt en bewoond door Staf Stientjes, vooraleer deze zich definitief in zijn Vossenhol ging vestigen. En nog later werd het huis bewoond door de dichter DIRK DENNEN.

  

Winterlandschap (V. De Saedeleer)

Op een steenworp van 't Huis ten Berghe - misschien is ’t maar een hálve steenworp - bevindt zich de molendam, nu bebost gebied, waar eens de Belzebubbergmolen stond, die gebouwd werd in de 13^e eeuw en één van de eerste windmolens in Vlaanderen was. De molen werd omvergetrokken in 1937 voor de film "Het kwade Oog" die gebaseerd is op een toneelstuk van Herman Teirlynck. De laatste eigenaar van de molen was TORIE MULDERS (1883 - 1961), die niet alleen molenaar was maar ook landbouwer, auteur, toneelspeler en regisseur, en vooral... dorpsfilosoof. Hij was goed bevriend met Stijn Streuvels voor wie hij een onuitputtelijke inspiratiebron was. Hij werd begraven in een kist die gemaakt was van planken van zijn kerselaar die naar zijn gedacht veel te weinig kersen had gedragen. "Omdat gij geen kersen hebt willen dragen, zult ge mij dragen" had Torie gezegd en dat had hij testamentair laten vastleggen... [Toen mijn notelaar, geplant in mijn geboortejaar, minder vruchten begon te dragen, heb ik hem bedreigd met hetzelfde lot als de kerselaar van Torie Mulders. Ai mij, de boom was ziek, vermolmd aan de voet, en drie jaar geleden is hij omgewaaid en tot brandhout verkapt...]

  

Eens stond hier de Belzebubmolen

We begeven ons weer naar het punt waar zovele Flandriens, dwangarbeiders van de weg, zwoegend en zwetend de top bereikten, op hun stalen ros, dat honderd jaar geleden drie keer zoveel woog als de huidige koersfietsen. Het gaat nu in eerder licht dalende lijn richting Anzegem. Algauw zien we aan de linker kant van de weg de villa Maenemin, een bakstenen huis in art-decostijl, gebouwd in 1932,  voor de Kortrijkse schilder Firmin Colardijn (1896 - 1977), die er gewoond en gewerkt heeft tot aan zijn dood. Hij heeft talrijke mooie kunstwerken afgeleverd: rustige winterlandschappen en sombere droefgeestige figuren die de toeschouwer beroeren. 

   

Villa Maenemin

   

Werk van Firmin Colardijn

Firmin Colardijn ligt begraven op het kerkhof van Tiegem. Op zijn graf staat een sculptuur van zijn broer, de schilder-beeldhouwer Lieven Colardijn, die eveneens zijn vaste stek had gevonden in Tiegem, in de villa Zonnekracht, een zuiver kubistische woning met atelier, gelegen een paar honderd meter verderop aan de rechter kant van de weg. Lieven schreef ook gedichten die net als zijn grafische werken getuigen van een sociale en religieuze bewogenheid, met thema's over leven en dood, meestal met een pessimistische ondertoon.

   

Villa Zonnekracht

 [Gisteren 16 oktober heb ik het graf van Firmin Colardijn opgezocht, op het kerkhof van Tiegem. Ik zou het niet gevonden hebben, ware het niet dat ik er geheel toevallig de grafmaker tegen het lijf ben gelopen. Een armoedig verwaarloosd graf, waarop geen naam te bekennen is. Alleen het beeld dat door broer Lieven werd gemaakt...]

  

Beeld op het graf van Firmin Colardijn, door zijn broer Lieven.

17-10-2019 om 14:48 geschreven door kris vansteenbrugge