Onderwijskrant Vlaanderen

Toen Onderwijskrant -begin 2007 uitpakte met de O-ZON-campagne tegen de ontscholing, niveaudaling, neomanie . in het onderwijs deden Valcke en Standaert hun  uiterste best om dit te ontkennen. Maar  Valcke  beweert vandaag in de krant dat ons onderwijs in totaal belabberde staat verkeert: Uit de feiten blijkt dat de scholen hun werk niet doen. Kijk maar naar de eindtermen wiskunde in het aso ( .i.p.v. in het s.o.): naargelang van het onderdeel haalt dertig tot vijftig procent van de leerlingen die niet. Dat is onaanvaardbaar. Geen wonder dat de slaagcijfers in het hoger onderwijs daar zo verschrikkelijk zijn. Tot mijn grote verwondering pleit Valcke nu plots in de krant en voor het eerst voor de invoering van een keiharde test op het einde van de basisschool en het middelbaar onderwijs. En de resultaten moeten publiek worden gemaakt. Dit zijn precies zaken waartegen mede-auteur Roger Standaert zich steeds heeft heftig verzet heeft.  

In onze O-ZON-campagne wezen we er op dat ons onderwijs  in vergelijking met andere landen wel nog goed scoorde op PISA e.d., maar dat tegelijk een niveaudaling voor de taalvakken, wiskunde, de zaakvakken in het lager onderwijs, het aantal toppers   moeilijk te ontkennen viel.  We wezen ook ook op de grote verantwoordelijkheid voor de niveaudaling vanwege de DVO van Roger Standaert die de opstelling van de eindtermen patroneerde en van andere ontscholers als prof. Martin Valcke. 

Als reactie op de O-ZON-campagne-2007 probeerde  prof. Valcke  de Brugse  leerkracht Marc Hullebus die in de krant de niveaudaling aanklaagde te intimideren en te imponeren met de stelling: U als leerkracht weet evengoed als ikzelf dat het voeren van een discussie op basis van anekdotes en verhalen afbreuk doet aan de complexiteit van wat leren en onderwijzen is. Vanuit zijn ivoren toren poneerde Valcke verder dat er absoluut geen kloof is tussen beleid en werkvloer. Ook de discussie over de verhouding tussen kennis en vaardigheden vond Valcke nutteloos. 

Ook Roger Standaert stelde in zijn reactie op de O-ZON-campagne dat er geen sprake kon zijn van niveaudaling. Hij pakte nog eens eens uit met zijn ontscholende en relativistische onderwijsvisie  geïnspireerd op de socioloog Pierre Bourdieu . Het is die visie die hij ook wou uitdragen via de eindtermen e via zijn tekst Uitgangspunten bij de eindtermen. In 2007 formuleerde hij de  ontscholende filosofie achter de eindtermen  zo: De reactie van de onderwijswereld op de kennisexplosie is er een geweest van die kennis niet meer op de voet te volgen.  Moet je nog wel kunnen hoofdrekenen, met een calculator op zak?  Ik zoek toch gewoon op hoe gedownloaded gespeld moet worden.  Waarom wordt weten wie Rubens was, hoger aangeslagen dan weten wie David Beckham is en culture & parlure bourgeoise hoger dan culture & parlure vulgaire? Standaert beroept zich voor zijn kennisrelativisme  op de Franse socioloog Bourdieu en besluit:  Om het nogal cru te stellen, de dominante geldige kennis wordt voornamelijk vastgesteld en verspreid door mensen, die het verbaal goed kunnen zeggen en schrijven. De geselecteerde vakkennis is vaak die kennis die prestigieus is en die gedragen wordt door een dominante elite .

In de memorie van toelichting omtrent de eindtermen  beweerde Standaert: dat de constructivistische benadering overeenstemt met de nieuwste inzichten inzake didactiek en leerpsychologie. In zijn boek De gecijferde school (Acco, 2014) pleitte  Standaert ook tegen de cijfercultus en de prestatiegerichtheid van het onderwijs;  en voor een zachte manier van evalueren, zonder punten, gemiddelden e.d. In het verleden sprak hij zich ook uit tegen gestandaardiseerde  en vergelijkende centrale toetsen. 

3  Pleidooi voor nivellerende eenheidsworst tot 15-16 jaar en afschaffing  (3de graad) tso-bso-scholen 

De meest radicale concepten om het tij te keren zijn volgens Valcke het samenhouden van de leerlingen  nivellerende eenheidsworst-  tot 15-16 jaar;  en het afschaffen van de derde graad tso-bso.De voorbije jaren pleitte Valcke geregeld voor radicaal comprehensief onderwijs. Hij verwees hierbij ook graag naar Finland. Vandaag stelt hij in Het Nieuwsblad: We moeten de leerlingen zoveel mogelijk samenhouden tot hun 15, 16 jaar Niet iedereen zal natuurlijk hetzelfde niveau halen. Maar wie niet slaagt, gat toch over naar het volgende jaar en krijgt extra begeleiding. Daar zijn grotere lesblokken voor nodig om te experimenteren en te oefenen in verschillende groepjes, afhankelijk van het niveau van de kinderen.  Hij concludeert vanuit dit standpunt: De hervorming van het middelbaar onderwijs is de meest belachelijke operatie die er is. Alles wat goed was aan de plannen is geschrapt. Nu blijven we kinderen segregeren in onderwijsvormen aso, tso en bso. 

Ook Dirk Van Damme (OESO) sprak zich de voorbije jaren geregeld uit tegen de invoering van een gemeenschappelijke/brede eerste graat.  In het  interview in HUMO van 31 januari 2017 klonk het zo: In de jaren zestig zag je twee grote stromingen ontstaan: de ene groep landen koos ervoor om de leerlingen in de eerste jaren van de middelbare school zoveel mogelijk samen te houden in een brede eerste graad. Engeland en Schotland waren daar voorlopers. De andere groep koos voor een model waarin de leerlingen al vrij vlug een bepaalde richting moesten kiezen. Nu groeit er toch een consensus dat een brede eerste graad bijna automatisch tot een soort eenheidsworst leidt, waarin niet genoeg aandacht is voor de verschillen tussen de kinderen. Die hebben allemaal andere talenten, want ieder kind is uniek, en dus moet je streven naar een flexibeler onderwijs. Ik ben dus geen voorstander van een brede eerste graad. Om een aantal vaardigheden te bereiken of kennis op te doen, kun je niet zo lang wachten. Om uitstekende muzikanten te vormen, start je toch ook niet vanaf 14 jaar?

Afschaffen van (3de graad) tso/bso -scholen

Naast het samen optrekken van de leerlingen tot 15-16 jaar pleit Valcke tegelijk voor het verlagen van de leerplicht tot 16 jaar en het afschaffen van de derde graad tso/bso.  Hij  beweert: 60% van de leerlingen in de derde graad zitten in het technisch en beroepsonderwijs. Ze zitten te wachten tot uiteindelijk ze eindelijk de schoolpoort achter zich kunnen dichttrekken. Geen wonder, want ze leren er amper iets. Ze zouden naar de bedrijven moeten gaan, waar ze ook fundamentele attitudes aangeleerd krijgen; stiptheid, orde, discipline. In een schoolse context kan je dit iet afdwingen. 

Leerkrachten hebben geen enkele macht meer over een zestienjarige. En we zouden dan tenminste jongeren afleveren  die echt voorbereid zijn op het werkveld.   Hij voegt er verderop wel aan toe dat die leerlingen wel nog een of twee dagen van de week naar een centrum zouden kunnen gaan om algemene dingen te leren.  Het is bijna onvoorstelbaar dat Valcke zich zo denigrerend uitspreekt over ons tso/bso. Dat voor een aantal leerlingen duaal leren aangewezen is, daarmee zijn we het eens, maar niet met zijn beoordeling van ons belangrijk tso/bso. Hij voegt er nog aan toe dat we zo ook veel geld zouden kunnen uitsparen aan leerkrachten, machines, begeleiding en inspectie. Al  het geld is al uitgegeven waardoor we geen volwaardig alternatief kunnen betalen. 

Enerzijds stelt men voor dat de leerlingen gezamenlijk les krijgen tot 15-16 jaar en anderzijds dat de huidige tso/bso-scholen worden afgeschaft. Dit betekent dat leerlingen die momenteel tso/bso volgen vanaf hun 13 of 14 jaar straks tot hun 15/16 in het algemeen vormend onderwijs weinig of geen technische bagage zouden opsteken en dat ze dat er voor hen ook geen typische 3de graad ts/bso meer is. 

4   Valcke in recente PANO-reportage: klassieke onderwijs moet helling op: radicale differentiatie

In de recente PANO--reportage Het basisonderwijs kraakt van 21 maart j.l.  pleitte  Valcke voor het radicaal doorbreken van de klassieke schoolgrammatica en het jaarklassenprincipe. Gezien het M-decreet en  de feitelijke toestand van grote diversiteit is dit volgens hem de enige oplossing. De Gentse pedagoog  met veel stelligheid  dat  de klassieke aanpak in het huidige onderwijs absoluut niet meer werkt: Het  klassieke onderwijsmodel kraakt en is eigenlijk kapot. We zullen de scholen ingrijpend moeten verpoppen naar de school 5.0, 6.0. Het onderwijs kraakt en er is maar 1 oplossing: we moeten radicaal afstand doen van de bassigrammatica van het 'klassiek' onderwijs ; geen jaarklassen, geen groepsinstructie, geen jaarleerplannen mee ..., maar sterk geïndividualiseerd onderwijs: voor elk kind a.h.w. een apart potje koken. 

In een reactie stelde prof. Wim Van den Broeck :  Ons basisonderwijs kraakt volgens de PANO-reportage. Inderdaad; zoals uiteengezet en voorspeld in mijn rapport over het M-decreet. Dan krijg je als de gepropageerde oplossing onderwijs op maat, maximale differentiatie. Maar dit maakt de problemen veelal nog groter. Onderwijs op maat van elke leerling is een onderwijskundige fictie van enkele onderwijskundigen waarvoor geen wetenschappelijke basis bestaat. Net als de illusoire suggestie van prof. Martin Valcke, dat men dit ergens kan leren.  Het zijn volgens veel onderwijsdeskundgen precies de pleidooien voor radicale differentiatie, sterk heterogene klassen in het so.o. en afbraak van het schoolse leren die tot een niveaudaling hebben geleid.

6  Valcke & Standaert als propagandisten van competentiegericht & constructivistisch  onderwijs 

Voor de opstelling  het VLOR-rapport over competentiegericht onderwijs -20008  nodige de VLOR enkel radicale voorstanders  uit  dus ook de professoren Valcke en Standaert.  In het VLOR-rapport pleitte Valcke voluit voor competentiegerichte aanpak. . Valcke verwees als model  voor competentiegerichte lerarenopleidingen naar de mini-ondernemingen in het secundair onderwijs en de  experimenten met leerbedrijven opgezet als vervanging voor een compleet opleidingsjaar in het beroepsonderwijs. Daarnaast verwees hij naar de zgn. virtuele bedrijven zoals de Deense Virtual Company and Modelbank, dat op het internet een bedrijf model- leert. Lerenden kunnen in het virtuele bedrijf werken en problemen oplossen. Valcke illustreerde maar  heel even hoe authentieke opdrachten er volgens hem zouden kunnen uitzien. Zo lezen we In een lerarenopleiding zullen volledige situaties worden aangeboden: bijv. een disciplineprobleem op een schooluitstap. 

De lerarenopleiding zou volgens Valcke uitgebouwd moeten worden vanuit dergelijke contextgebonden problemen. We geloven geenszins dat we de lerarenopleiding moeten en kunnen ophangen aan dergelijke problemen (=gesitueerd leren), of aan het zelfstandig laten maken van een groot aantal taken. 

Projectleider prof. Herman Baert vatte in het VLOR-rapport de conclusies samen in een aantal polaire tegenstellingen waarbij hij instructief onderwijs plaatst tegenover constructivistisch onderwijs en interactieve cultuuroverdracht totaal karikaturaal voorstelt:   *Radicaal instructiegerichte leeromgeving versus Instructie versus Radicaal competentieontwikkelende   leeromgeving = Constructie.       *Uiteenzettingen/hoorcolleges/frontale lessen  versus Studentactiverende taken en opdrachten *Lerende = eerder passief Lerende versus actief/groeiende Zelfsturing    *Onderwijsproces staat centraal versus Leerproces staat centraal                                                                             L*eerkrachtgestuurd  versus Sturing door de lerende                                                                         *Instructiemodules zijn disciplinair versus Competentiemodules grotendeels interdisciplinair  

7  Kritiek van Dirk Van Damme (OESO) op ontscholende, nivellerende, competentiegerichte  en prestatie-vijandige visie van  Standaert, Valcke  

Op 21 maart j.l.  formuleerde Dirk Van Damme (OESIO) n zijn  KULAK-lezing veel kritiek op het eenzijdige competentiegericht onderwijs/denken  zoals dit de voorbije decennia ook door Valcke en Standaert volop gepropageerd werd.  Van Damme: We hebben de voorbije decennia onvoldoende beseft dat we ook in Vlaanderen zon evolutie aan het maken waren. En dit is ook mijn zelfkritiek.  Van Damme wees er op dat veel onderwijskundigen en beleidsmakers zich vergist hebben en dat  de competentiegerichte aanpak heeft geleid tot een inhoudelijke uitholling van het onderwijs  en de taalvakken in het bijzonder.  Van Damme (OESO) betreurde op 19 juli 2017 ook  terecht: het debat over de nieuwe eindtermen en leerplannen dreigt eens te meer voorbij te gaan aan de essentie. Veel  uitspraken getuigen van  achterhaalde onderwijskundige concepten: constructivisme, overtrokken pedagogisch optimisme, te radicale verwerping van kennis, naïeve visie op abstractie.  

Van Damme hekelde in Laisser-faire mentaliteit bedreigt Vlaams onderwijs ook expliciet de prestatievijandige opstelling van Roger Standaert in zijn boek De gecijferde school  : In zijn pas gepubliceerde boek pleit Roger Standaert  de man die jarenlang in de Guimardstraat en later op het Departement Onderwijs de pedagogische vernieuwing uitdroeg  tegen de cijfercultuur in het onderwijs, en voor een zachte manier van evalueren, zonder punten, en eerder gericht op stimuleren en motiveren.  Pleiten voor een softe evaluatiecultuur omwille van het welbevinden is eigenlijk zeggen dat we in het onderwijs niet zulke hoge eisen mogen stellen aan leerlingen.  Ik huiver hiervan, en zeker als gelijke kansen als argument wordt opgevoerd (DS, 24 augustus 2014).  

8  Valcke vertelde onzin over huiswerk, Finland, stress in het onderwijs   eigen schoolloopbaan