Bijdrage vandaag in Knack 21 juni 2017 over eenzijdige en foute visie op didactiek Frans ook in recent inspectierapport
1. Situering thematiek
De inspectie onderzocht de methodiek Frans in lager onderwijs vanuit een eenzijdige communicatieve en vaardigheidsgerichte visie op taalonderwijs. We besteedden hier al in april kritische bijdragen aan.
Vandaag bevestigen ook prof. Alex Vanneste en docent Van Hamme in Knack dat de inspectie ongelijk heeft. Vanneste stelt o.a. : Als de leerlingen zich min of meer verstaanbaar kunnen maken, ook al is het geslacht van elk lidwoord verkeerd en staan alle werkwoorden in de infinitief, dan is het volgens de onderwijsinspectie al heel wat. Vanaf 1993 hebben we in Onderwijskrant geprotesteerd tegen het opleggen van zo'n eenzijdige/ verkeerde visie in de eindtermen en leerplannen.
De inspectie schrijft in een recent inspectierapport over het vak Frans dat ze vaststelde vast dat de meeste leerkrachten lager onderwijs absoluut niet akkoord gaan met de didactische visie die opgelegd wordt door de eindtermen/leerplannen (en door de inspectie zelf!).
De leerkrachten blijven belang hechten aan systematisch woordenschatonderwijs, vervoegen van werkwoorden, dictee
Alle aandacht zou volgens de inspectie moeten gaan naar interactie en dialogen in het Frans, naar communicatie. Gelukkig bewijzen veel leerkrachten lippendienst aan zon eenzijdige en ineffectieve aanpak.
2.Kritiek van prof. Alex Vanneste
Professor-emeritus Alex Vanneste (UA) organiseerde van 1986 tot 201 net voor de start van het academiejaar een uitgebreide, computergestuurde instaptoets voor toekomstige romanisten over grammatica, zinsbouw, woordenschat en begrijpen. Het startniveau daalde jaar na jaar.
Net zoals Stijn Verhamme (UGent) schrijft hij de mindere kennis van de Franse grammatica, en als gevolg daarvan de capaciteit om zich in het Frans uit te drukken, toe aan de pedagogische strijd tussen kennis en vaardigheden, die de laatste jaren in het voordeel van de vaardigheden is beslecht. Men doe alsof men met een paar uurtjes per week Frans kan onderwijzen zoals aan moedertaalsprekers. Alles moet bovendien leuk zijn in dit zgn. communicatieve model.
En als de leerlingen zich min of meer verstaanbaar kunnen maken, ook al is het geslacht van elk lidwoord verkeerd en staan alle werkwoorden in de infinitief, dan is het volgens de onderwijsinspectie al heel wat. Maar zonder kennis van de grammatica, zeker bij een grammaticaal sterke taal als het Frans, kun je echt geen vooruitgang boeken.
3.Kritiek van Stijn Van Hamme
Voor Stijn Van Hamme, docent Frans en assistent aan de UGent stelt in Knack: Zolang de kwaliteit van het Frans bij de Vlaamse leerlingen niet structureel verbetert, zullen we het met een paar uitwisselingsprojecten echt niet redden. Van Hamme is pessimistisch gestemd over de kennis van het Frans bij Vlaamse leerlingen die de schoolbank verlaten. Mijn collegas aan de universiteit zien net als ik het niveau van het Frans jaar na jaar achteruitgaan, vooral de kennis van de taalkundige structuur van de taal. Een werkwoord correct vervoegen in de indicatif présent zit er voor veel studenten al niet meer in.
In het vreemdetalenonderwijs wordt de nadruk gelegd op mondelingen vaardigheden, veeleer dan op woordenschat en grammatica. Volgens Van Hamme die de laatste hand legt aan een boek over de dalende onderwijskwaliteit in Vlaanderen, breekt die focus op de mondelinge vaardigheden ons nu zuur op. Vroeger lag de klemtoon in de lessen Frans ongetwijfeld te sterk op grammatica drillen. Maar het Frans heeft een heel systematisch structuur. Als je daarin geen inzicht hebt, kun je niet communiceren. Ik heb dit jaar op verzoek van mijn studenten die op de middelbare school minstens drie uur Frans per week hebben gekregen simpele vervoegingen herhaald.
In Knack van 26 april drukte Van Hamme in een kritiek op uitspraken van de inspectie over het Frans in het lager onderwijs, het zo uit:
'Een harmonische samenhang tussen kennen en kunnen: daar wringt vandaag het schoentje. Hoe kan iemand zich correct uitdrukken zonder eerst de grammaticale kennis te verwerven? Deze kennis hoeft uiteraard geen doel op zich te zijn, maar is een basisvereiste.
Men gooit een kind toch niet in het zwembad in de hoop dat het vanzelf leert zwemmen? De theorie van de zwembeweging is daarbij geen doel op zich, wel het kunnen toepassen van deze beweging. Hetzelfde geldt bij het leren van een nieuwe taal: eerst het theoretisch kader kennen en deze pas aansluitend kunnen toepassen. Kortom, een harmonische samenhang tussen kennen en kunnen. Daar wringt vandaag het schoentje: het utilitaire heeft dermate veel gewicht gekregen dat de kenniscomponent verwaarloosd wordt. Ik merk dit zelf bij mijn lessen Frans in het hoger onderwijs: de studenten zeggen zelf dat zij in het middelbaar eigenlijk weinig Frans geleerd hebben. Zo is het bijvoorbeeld (en vooral: helaas) niet ongebruikelijk dat leerstof uit het derde middelbaar herhaald moet worden wegens niet gekend.
4. Commentaar van Raf Feys: ook inspectie heeft het verkeerd voor
We lezen in het inspectierapport: "Een belangrijke kritiek van de inspectie luidt: Voor de vaardigheid schrijven hebben leraren vaak verwachtingen die niet in de eindtermen vervat zitten (b.v. geen dictee, enkel woorden laten kopiëren). Leerlingen moeten contextloze woorden en zinnen uit het hoofd schrijven, een resem werkwoordsvervoegingen foutloos schrijven en zelfs zinnen vertalen van Nederlands naar Frans." Volgens de inspectie zou vooral aandacht moeten gaan naar Franse dialogen.
Volgens de inspectie kan men dus vaardig leren spreken en schrijven zonder een stevige kennisbasis als fundament. De inspectie vertrekt net als de eindtermen/leerplannen van een verkeerde visie op het leren van vaardigheden als leren lezen, schrijven en deftig leren spreken.
De leerkrachten bewijzen o.i. dan ook terecht lippendienst aan een eenzijdige en foute visie op het leren van Frans als tweede taal. Tijdens de voorstelling van het inspectie-onderzoek van het vak Frans hebben we ons mateloos geërgerd aan de uitspraken van de twee inspecteurs-onderzoekers. Jammer genoeg kwam er weinig of geen weerwerk vanwege de leden van de commissie onderwijs.
De 2 inspecteurs waren wel tegenstander van het werken met leerkrachten Frans voor de lessen Frans in het lager onderwijs.
P.S. Volgens het inspectierapport stelde 1 op de 3 leerkrachten dat ze problemen hadden met het vlot spreken van het Frans. Het gaat hier m.i. vooral om leerkrachten die eerst vele jaren les gaven in de eerste en tweede graad en die pas dan overstappen naar de derde graad. Het is begrijpelijk dat leerkrachten die vele jaren niet meer bezig geweest zijn met Frans, een tijd nodig hebben om zich in te werken. Ik stelde wel vast dat veel van mijn ex-studenten wel bereid waren/zijn om dan een vakantiecursus te volgen.
