Controversieel  debat over thuistalen in klas en  belang Nederlands &  NT2 (ook voor integratie)

Taalproblematiek  al sinds 1990 in handen van  superdiversiteitsideologen en  tegenstanders  van NT2 en integratie.

De auteur Özoan Akyol poneerde onlangs dat de overheid met  thuistaalonderwijs (Turks) de integratie tegenwerkt : “We hadden een grote achterstand Nederlands, maar  werden uit de les weggenomen om nog meer Turks te leren – mede  om zogezegd niet te vervreemden van onze Turkse identiteit. Dat is de wereld op zijn kop. De overheid heeft juist de taak ervoor te zorgen dat wij volwaardig Nederlander zouden worden. De overheid heeft mijn integratie tegengewerkt.” (KNACK, 13 april j.l.). Minister Crevits liet in de commissie onderwijs van 10 december en elders echter  weten dat ze veel heil  verwacht van de recente MARS- en Validiv-studies over de integratie van thuistalen in klas. Crevits gaf ook al de VLOR de opdracht om "een breed kader te ontwerpen voor een actief talenbeleid op scholen waarbinnen de taalcompetenties van leerlingen en diverse vormen van meertaligheid een plaats krijgen."  Sommigen nemen het minister Crevits heel kwalijk dat ze zomaar sympathiseert met de  MARS- en Validiv-studies . Iemand schreef vorige week nog : “Ook het recente MARS-onderzoek van het ministerie vertrekt vanuit de visie van een progressieve pedagogische elite die culturele identiteit wegrelativeert.” Ook wij betreuren dat  het Departement dergelijke studies steeds laat uitvoeren door mensen als Orhan Agirdag en Piet Van Avermaet die de kennis van het Nederlands en het belang van NT2 vanaf de kleuterschool  in vraag stellen en een superdiversiteitsideologie propageren,  en de visie van b.v. de allochtone  ouders en de leerkrachten zomaar als achterlijk en vervreemd bestempelen. 

Uit een studie van de Gentse sociologen  Orhan Agirdag en Mieke Van Houtte bleek dat in Gent de Turkse ouders en de leerkrachten  absoluut willen dat de kinderen in klas en zelfs buiten klas geen  Turks maar Nederlands spreken (Speaking Turkish in Belgian Primary Schools: Teacher Beliefs versus Effective consequences, bilig/ SUMMER 2014 / NUMBER 70, zie Internet.) Uit de bevraging bleek dus dat vooral ook de Turkse ouders meertalig onderwijs voor hun kinderen resoluut afwezen.  Leerkracht Patrick drukte het zo uit: “Turkse ouders komen soms met hun kinderen naar onze school omdat er bij ons minder Turkse leerlingen zijn.  Ze stellen dan: “In andere scholen zijn er te veel Turkse leerlingen en die spreken dan Turks in klas, op de speelplaats, tijdens de middaglunch, en wij willen dat niet. Die ouders beseffen hoe belangrijk het is voor de toekomst van hun kinderen dat ze goed geïntegreerd zijn in onze cultuur. “Because the future of those children is here, and they will have to speak Dutch in their professional life.”  Zelfs Turkse leerkrachten die Islamles geven op school, stelden dat het “gebruik van de moedertaal van de Turks sprekende leerlingen nutteloos was.” De leerkrachten en de ouders stelden ook dat het te weinig kennen van het Nederlands de leerkansen en leerresultaten van anderstalige leerlingen ten zeerste afremt.

Agirdag en Van Houtte legden de argumenten van de Turkse ouders en van de leerkrachten gewoon naast zich neer. Volgens hen hebben de leerkrachten en de Turkse ouders volstrekt ongelijk; ze zijn  bevooroordeeld en beseffen niet eens hoe nefast hun opvattingen zijn. Agirdag en Van Houtte  zochten dan maar naar een verklaring voor het ‘vervreemd en fout bewustzijn’ van de leerkrachten en ouders. De ‘negatieve beliefs’ van de ouders en leerkrachten zouden in sterke mate een gevolg zijn van de Vlaamse politieke context  “that very much favors assimilation and Dutch monolingualism”.  Agirdag en Van Houtte gaan ook niet akkoord met de stelling van de leerkrachten dat de taalachterstand een belangrijke oorzaak is van de leerproblemen van veel anderstalige leerlingen.

In een protestbrief die de allochtone Gentse ouder K. M.  een paar jaar geleden  omtrent een Gents  experiment met eerst leren lezen in het Turks  naar Onderwijskrant stuurde, lazen we terecht: “In plaats van effectieve maatregelen te treffen om de Nederlandse taal te stimuleren op school, en kinderen en hun ouders ervan bewust te maken wat het maatschappelijk nut ervan is, besteedt de Gentse overheid veel aandacht aan de moedertaal van anderstalige leerlingen. Lessen in de eigen moedertaal vergroten echter vooreerst de kloof tussen de sterkste en de zwakste leerling door het feit dat die leerlingen een aantal gewone lessen missen. Ze vergroten tevens het mentaliteitsverschil tussen de gemeenschappen en de maatschappij waarin ze leven. Deze projecten zijn ook misleidend voor de niet gemotiveerde anderstaligen, die de sociale normen en attitudes van onze Westerse samenleving niet willen respecteren. De Turkse ouders krijgen ook de boodschap dat Nederlands kennen toch niet zo levensnoodzakelijk is en de leerlingen zelf zullen buitenschools voor spreken, lezen en schrijven nog minder het Nederlands gebruiken. De sterke neiging van Gentse Turken om zich binnen de eigen gemeenschap op te sluiten, zal hierdoor nog toenemen. Men kan zich ook afvragen wat het effect is voor de anderstalige leerlingen die niet van Turkse afkomst zijn.” 

De getuigenissen en visie van de Turkse schrijver Akyol, van de Turkse ouders en van de leerkrachten  staat haaks op de recente pleidooien voor thuistaalonderwijs in 2 recente studies en in recente betogen  van beleidsmensen als Caroline Gennez (SP.a), minister Crevits ... In de studie  MARS beweren Piet Van Avermaet, Agirdag ... eens te meer dat ons onderwijs zich te veel fixeert op het Nederlands in plaats van uit te gaan van "een continuüm waarop iedere meertalige een andere plaats inneemt al naargelang de context “. Precies mensen als Van Avermaet die al sinds de jaren negentig de invoering van intensief NT2 vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs hebben tegengewerkt, beweren  dat er al te veel aandacht is voor het leren van het Nerlands.  

Het debat over het belang van de kennis van het  Nederlands en over al dan niet meertalig onderwijs voor allochtone leerlingen, stond de voorbije weken en maanden dus weer in de actualiteit. Praktijkmensen, allochtone ouders, N-VA ... vragen meer aandacht voor de kennis van het Nederlands en voor NT2. Ze vinden dit ook belangrijk voor de integratie in de maatschappij, het bestrijden van radicalisering, enz. In het zog van de terreuraanslagen van 13 november waren er b.v. de getuigenissen van Brusselse leerkrachten en van prof. Mark Elchardus  over de vele problemen van - en met moslimleerlingen in het onderwijs. Zo stelden de leerkrachten: “Sommige leerlingen volgen b.v. de richting ‘kantoor’ maar ze spreken zelfs onvoldoende Nederlands om telefoons te kunnen beantwoorden.” Zelfs de Brusselse Groen-schepen Analisa Gadaleta  gaf nu volmondig toe: “Sommige jongeren spreken amper Nederlands”. Ze voegde er aan toe “en dit is die jongeren ook niet eens gevraagd” (ZENO, De Morgen, 21 november). De Groen-schepen vindt dus dat er meer aandacht moet zijn voor het aanleren van het Nederlands.

De voorbije maanden  verschenen er echter  een paar studies over het gebruik van de thuistalen in klassen met anderstalige allochtone jongeren. Hierbij aansluitend was er ook al  op 10 december een debat in de commissie onderwijs. In december 2015 verscheen de publicatie over het Validiv-onderzoek van het ‘Steunpunt Diversiteit en Leren’, samen met de VUB, UGent en KU Leuven In  april j.l. verscheen het  onderzoek ‘MARS - Meertaligheid Als Realiteit op School.’   Beide studies werden geleid door fervente taalachterstandsnegationisten als Piet Van Avermaet & Orhan Agirdag.   Professoren als Van Avermaet, Agirdag, Van den Branden, Van Houtte  .... blijven het belang van de kennis van het Nederlands en van NT2  relativeren, en pleiten voor veel aandacht voor de thuistalen. Van Avermaet poneerde in 2008  zelfs dat hij het absoluut NIET eens was met de vraag naar meer Nederlands en met volgende stellingen: *dat migrantenkinderen vanuit hun achtergrond vaak een taalprobleem hebben *en dat dit een negatieve invloed heeft op hun leerprestaties *dat men zonder Nederlands onmogelijk goed kan functioneren; dat kennis van het Nederlands allerhande mogelijkheden opent die er anders niet zouden zijn.” (Taal, Onderwijs en de samenleving, EPO, 2008). Ook vanuit de GOK- Steunpunten (onderwijsvoorrang, zorgverbreding) hebben Piet  Van Avermaet  en Kris Van den Branden in de periode 1990-2010  de invoering van intensief NT2-onderwijs vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs steeds tegengewerkt.  

 Het in mei j.l. verschenen MARS-onderzoek over meertalig onderwijs werd eens te meer uitgevoerd onder de leiding van twee fervente taalachterstandsnegationisten en superdiversiteitsideologen: Piet Van Avermaet (promotor)  en Orhan Agirdag (co-promotor). Van Avermaet en zijn Steunpunt ‘Diversiteit en leren’  werden door het departement sinds 1990  steeds opnieuw aangesproken voor studies over – en ondersteuning van onderwijsvoorrangsbeleid , intercultureel onderwijs (ICO), meertalig onderwijs,. . Dit was dus ook het geval  voor de  recente studies MARS & Validiv.

Van Avermaet, Agirdag en Co beweren in MARS eens te meer dat ons onderwijs zich te veel fixeert op het Nederlands in plaats van uit te gaan van "een continuüm waarop iedere meertalige een andere plaats inneemt al naargelang de context (sic!). Ze pleiten voor "functioneel veeltalig leren waarbij de verschillende talige repertoires van de leerlingen positief benut worden in functie van de ontwikkeling van hun academische taalvaardigheid".   Aansluitend bij deze stelling poneerde Caroline Gennez in de commissie odnerwijs van 10 december: “Studies over de beleidsmaatregelen wijzen uit dat het ontvangen van extra lessen Nederlands onvoldoende resulteert in betere onderwijsprestaties voor anderstalige leerlingen”. De onderzoekers hebben steeds de invoering van NT2 tegengewerkt.
Ze  beweren ook ten onrechte dat extra Nederlands niet leidt tot betere leerresultaten.

In zijn publicaties en ook in de context van het recente debat over radicalisering bleef  Orhan Agirdag de Vlaamse leerkrachten ook  ten onrechte  beschuldigen dat ze  het gebruik van thuistalen in klas en  op de speelplaats streng bestraffen. Dit zou volgens Agirdag mede een oorzaak zijn van de radicalisering. In een recente studie stelde prof. Jürgen Jaspers (UA)  echter vast dat de beschuldiging dat het gebruik van de thuistaal op de speelplaats e.d. door leerkrachten vaak en streng bestraft wordt, absoluut niet opgaat. Hij constateerde na observatie dat de leerkrachten zich in de praktijk vrij mild en pragmatisch opstellen – ook al blijven ze het gebruik van het Nederlands stimu-leren: ‘Tussen meervoudige vuren’: Pedagogische Studiën, 2015, nr. 4, p. 344-36. Jaspers vermeldt ook dat zijn vaststellingen haaks staan op de beschuldigingen van een aantal sociologen aan het adres van de leerkrachten.

Dezelfde Piet Van Avermaet kreeg ook nog de leiding  van het  recente overheidsproject ‘Kleine kinderen, grote kansen”. In de met het project verbonden gelijknamige KBS-publicatie - eveneens gepatroneerd door Van Avermaet,  wordt  met geen woord gerept over het belang van gericht (taal)onderwijs en intensief NT2 en over het belang van de integratie in de Vlaamse cultuur; en evenmin over het belang van een effectieve achterstandsdidactiek voor taal, rekenen ...

Gennez en Crevits over grote belang van thuistalen in klas

Met een verwijzing naar de recente studies hield Caroline Gennez (SP.a) inde  commissie onderwijs van 10 december j.l. een vurig pleidooi voor de integratie van thuistalen, en tegelijk voor een relativering van het belang van extra taallessen Nederlands en NT2, die volgens haar weinig en de taalachterstandsnegationisten weinig  effect sorteren. In hun repliek weerlegden Koen Daniëls en Kathleen Krekels van de N-VA wel de stellige uitspraken van Gennez.

Gennez betoogde: “Studies over de beleidsmaatregelen wijzen uit dat het ontvangen van extra lessen Nederlands onvoldoende resulteert in betere onderwijsprestaties voor anderstalige leerlingen. Wat bijkomend wel zou werken, is het krijgen van onderwijs in de moedertaal om zo aan te sluiten bij de talige competenties van alle leerlingen: de talige repertoires van anderstalige leerlingen  worden niet uitgesloten, maar wel aangeboord. Het uitsluiten van de moedertaal op  school kan ook een negatieve invloed hebben op het welbevinden van de leerlingen. Het Validiv-onderzoek van het ‘Steunpunt Diversiteit en Leren’ met de VUB, UGent en KU Leuven, zou aangeven dat we de kennis van het Turks ruimte moeten geven om jongeren de gaten in hun kennis van het Nederlands te laten vullen en zo het leren van peer-to-peer aan te moedigen middels de thuistaal. Minister, erkent u de meerwaarde van taalvalorisering en meertalig   onderwijs? Zo ja, op welke wijze wilt u die taalvalorisering implementeren en stimuleren?” Gennez verzweeg wel  de vele studies die tot een andere conclusie kwamen.” (NvdR: in Gent werd er in 4 scholen geëxperimenteerd met het eerst leren lezen in het Turks e.d., maar dat leverde geen resultaten op en leidde geenszins tot een betere kennis van het Nederlands.)

Minister Crevits reageerde niet op de weerlegging van de stellingen van Gennez door van Daniëls en Krekels (N-VA), maar welwillend op de uitspraken van Caroline Gennez. Ze ging ook niet in op  de vele recente pleidooien voor meer aandacht voor Nederlands en  NT2 – mede in functie van de integratie.

Crevits: “Ook in Vlaanderen is er nood aan initiatieven die inspelen op de opportuniteiten die de meertaligheid van de  leerlingenpopulatie met zich meebrengen, in de eerste plaats als ondersteuning voor leerkansen. Er bestaat geen ‘onesize fits all’-aanpak op dit vlak. In de eerste plaats is het van belang dat bestaande goede praktijken gedeeld worden. Ik wil ook verwijzen naar het OBPWO-onderzoek ‘Meertaligheid als Realiteit op School’ (MARS), dat uitgevoerd wordt door het Steunpunt ‘Diversiteit en leren’ samen met de VUB. De onderwijsachterstanden van anderstalige leerlingen worden vaak gelinkt aan hun anderstalige achtergrond.  Men  gaat ervan uit dat de thuistaal de verwerving van de instructietaal in de weg staat. (NvdR: Crevits wekt hier de indruk dat  dit niet het geval is.)  Onze traditionele tweedelige meting van anderstaligheid – Nederlandstalig of anderstalig – is te beperkt.  Bovendien worden de meertalige competenties van leerlingen op die manier niet herkend, en ook niet erkend. Het onderzoek kijkt dus naar meertalig taalgebruik op school en daarbuiten, de percepties en attitudes hierover van leerlingen en leerkrachten en de impact van meertaligheid op de onderwijsprestaties. Dit onderzoek zal ons heel wat  inzichten verschaffen. We kunnen dan bekijken op welke manier we daarmee gepast kunnen omgaan.“

Crevits is blijkbaar niet op de hoogte van de vele  andersluidende studies en van  het feit dat uit recente studies ook blijkt dat allochtone ouders expliciet wensen dat hun kinderen in en buiten de klas Nederlands spreken ...  Het verwondert ons dat Crevits in het recente debat over integratie het zelden heeft over het belang van de kennis van het Nederlands (ook voor de integratie), en anderzijds veel belang hecht aan het veelvuldig inspelen op de thuistalen. In een studie opgestart in 2008 wezen de Limburgse prof. Johan Ackaert (U Hasselt) e.a. ook al op het cruciale belang van de kennis van het Nederlands: ‘Taalbeheersing en - gebruik van Marokkaanse en Turkse allochtonen: resultaten van de Survey Integratie 2008’. In het algemeen besluit lezen we  dat het beheersen en het gebruiken van de Nederlandse taal “cruciaal zijn voor de sociaal-culturele integratie van allochtonen en de sociale cohesie in de samenleving. Kennis van het Nederlands vergemakkelijkt en stimuleert contacten van allochtonen met autochtonen en draagt bij tot een positievere beeldvorming over autochtonen, zo stelden we vast. Taal maakt immers communicatie mogelijk, waardoor wederzijds begrip en sociale samenhang ontstaan.”  In tal van standpunten n.a.v. de terreuraanslagen  werd gesteld dat het onvoldoende beheersen van de landstaal de leerkansen en de integratie in de maatschappij en in het arbeidsleven ten zeerste bemoeilijkt. Dit is ook al lang een van de stokpaardjes van Malika Sorel, ex-lid Hoge Raad voor de integratie Frankrijk. Sorel  vindt kennis van de landstaal primordiaal voor de leerkansen en voor de integratie. In het kleuteronderwijs en in de eerste graad moet volgens haar die opdracht veel meer centraal staan.

We protesteren in Onderwijskrant en elders  al 25 jaar tegen het feit dat de studies over de taalproblematiek en het onderwijsvoorrangsbeleid steeds toevertrouwd worden aan partijdige onderzoekers als Van Avermaet & Diversiteit en leren en Kris Van den Branden. Aan mensen dus die de voorbije decennia keer op keer het belang van de kennis van het Nederlands relativeerden en tegelijk het veelvuldig gebruik van de thuistalen van allochtone leerlingen voluit propageerden. Die onderzoekers en ondersteuners zijn veelal ook aanhangers van de superdiversiteitsideologie,  en tegenstanders dus van echte integratie. Het waren ook mensen als Piet van Avermaet van ‘Diversiteit en leren’ (UGent)  en Kris Van den Branden  van het vroegere Steunpunt NT2-Leuven die vanaf 1990 de ondersteuning van het onderwijsvoorrangsbeleid in handen kregen - maar merkwaardig genoeg de invoering van NT2 en een doelgroepenbeleid  tegenwerkten. De Steunpunten besloten al vlug dat NT2 & doelgroepenbeleid overbodig waren en dat er geen onderscheid was tussen NT2- en NT1-onderwijs. In vorige jaargangen toonden we ook al aan dat die Steunpunten in de periode 1990-2010 een 75 miljoen euro ontvingen, maar weinig resultaten boekten en de invoering van NT2 & achterstandsonderwijs tegenwerkten.