1..Inleiding 

De vroegere pedagogisch coördinator van de katholieke onderwijskoepel (basisonderwijs), Jan Saveyn, vertolkte een andere visie dan deze die de huidige ‘pedagogische’ verantwoordelijken van de katholieke onderwijskoepel propageren in hun nieuwe leerplanconcept ‘Zin in leren’ (zie bijdragen in ‘school+ visie’).  In tegenstelling met zijn opvolgers was Saveyn ook een pleitbezorger van het klassieke leerplanconcept waarin de leerstofpunten vrij duidelijk en volledig (per leeftijdsgroep) worden opgesomd. Zijn opvolgers stellen dat leerplannen en methodes 'geen gesneden brood' meer mogen aanbieden, maar eerder puzzelstukken.  

 2.Saveyn wees  op gevaar  van pedagogische hypes, petites religions

In teksten van kopstukken van de koepel van het katholiek basisonderwijs over hun nieuw leerplanconcept ‘Zin in leren’ treffen we heel wat pedagogische hypes aan (zie analyses in Onderwijskrant nr. 176 op www.onderwijskrant.be)

Jan Saveyn wees nog in 2007 op het gevaar van de vele pedagogische hypes: “Men kan kritische vragen stellen bij de hoge verwachtingen van het zelfontdekkend leren en het zelfstandig leren van leerlingen, zeker als het zwakke leerlingen betreft. Of bij het vele heil dat men verwacht van leren van elkaar, en daarmee verbonden het minimaliseren van het effect van expliciete sturing door de leerkracht. Sommigen gaan in die zin, onder de vlag van Het Nieuwe Leren, al dergelijke eenzijdigheden propageren.  

Daarbij is typisch dat de zgn. petites religions algemene geldigheid claimen en dat ze meer absoluut vooropstellen dan ze met resultaten kunnen aantonen. Het meest verontrustende effect is nog dat de (eenzijdige) methode waarin men gelooft een sluier legt over het geheel van de doelen. De vervaging van het onderscheid tussen middel en doel, zorgt ervoor dat bepaalde elementen van het curriculum teveel of te weinig aandacht krijgen” (Nova et Vetera, september 2007).

3. Saveyn : te weinig aandacht voor onderwijsinhoudelijke opdracht van de school – ook bij begeleiders en bijscholers

Saveyn betreurde ook dat er te weinig aandacht was voor de onderwijsinhoudelijke opdracht van de school: “De onverwacht sterke belangstelling van veel onderwijsmensen voor het zogenaamde kennisdebat (uitgelokt door O-ZON-campagne 2007 van Onderwijskrant) willen we als een kans beschouwen om de aandacht meer en weer te richten op de kerntaak van het onderwijs: ervoor zorgen dat de leerlingen de dingen die goed voor ze zijn op de meest doeltreffende wijze in hun school verwerven.  Ook de pedagogische begeleidingsdiensten zullen zich kritisch moeten afvragen of ze voldoende aandacht blijven besteden hebben voor de onderwijsinhoudelijke opdracht van de school.” De voorbije 20 jaar  was er in publicaties en bijscholingen opvallend weinig aandacht voor die leerinhoudelijke opdracht. 25 jaar geleden was er meer ’leerinhoudelijke’ deskundigheid aanwezig dan op vandaag - en dat is ook een handicap bij de opstelling van de nieuwe leerplannen.

Saveyns opvolgers binnen de katholieke koepel verkondigen een totaal andere didactiche visie en willen zelfs nog minder aandacht aan de onderwijsinhoudelijke opdracht besteden. We vrezen dat het momenteel ook binnen de koepel aan leerinhoudelijke deskundigheid & belezenheid ontbreekt.

4.Saveyn: veel lof voor leerplan en onderwijs wiskunde; opvolgers: vrij negatief

Opvallend is ook dat de huidige opvolgers  van Saveyn zich totaal anders uitspreken over het leerplan wiskunde en over het wiskundeonderwijs dan Saveyn. In ‘Zin in wiskunde’ ( ‘school+visie’ van december 2015) liet Sabine Jacobs zich vernietigend uit over ons wiskundeonderwijs -  dat volgens haar niet echt zinvol is en veel weerzin bij de leerlingen zou uitlokken (zie anakyse  in Onderwijskrant 176).

Jan Saveyn prees in 2007 het leerplan wiskunde. Saveyn prees o.a. het feit dat  er in ons leerplan  gekozen werd voor “een evenwicht in het  inhoudelijk aanbod en voor eclectisme inzake werkvormen”  en dus niet voor het eenzijdige  wiskunde-onderwijs van het Freudenthal Instituut. Saveyn schreef verder: ”In de realiteit van onderwijs-leerprocessen en volgens het leerplan is er vooral veel complementariteit van verschillende soorten  doelen en verschillende soorten leren. Het praktijkverhaal is er een van ‘en…en’ en niet van ‘of…of’. Dat is ook zo voor de aanpak. Die is én sturend én zelfsturend, met meer of minder leerlingen-initiatief, … altijd afhankelijk van het doelenpakket dat op een bepaald moment aan de orde is, en van de wijze waarop de leerlingen leren.” 

Bij de opstelling van het leerplan wiskunde hebben we als leerplanontwerper gekozen  voor een visie die we al in 1987 in Onderwijskrant bepleitten: een herwaardering van de vele  goede elementen uit onze sterke Vlaamse wiskunde-traditie en een aanvulling met enkele waardevolle nieuwe elementen. De Vlaamse methodes vertonen inderdaad een beter evenwicht dan de Nederlandse, er is meer aandacht voor kennis van rekenfeiten, automatiseren en oefenen. Ook klassieke meetkunde komt in Vlaanderen meer aan bod. En verder werken we vaker met vaste oplossingsmethodes bij rekenen en vraagstukken. Zo kiest het leerplan VVKBaO bijvoorbeeld ook voor het eerst aanleren van een standaardprocedure bij rekenen en pas daarna voor het leren kiezen van flexibele oplossingsmethodes.  We voegen er aan toe dat er bij ons ook meer aandacht is voor het traditionele metend rekenen dan in Nederland en in dan in onze eindtermen. De eindtermen schrapten  b.v. de kennis van  de formules voor oppervlakteberekening e.d., wij behielden ze in het leerplan. Er is in Vlaanderen ook meer aandacht voor klassieke vraagstukken. Ook inzake werkvormen pleitten we voor een eclectische en veelzijdige aanpak. Jammer genoeg mochten we ons niet beperken tot een opsomming per leeftijdsgroep van de leerstofpunten zoals in de klassieke leerplannen,  waardoor het leerplan minder hanteerbaar is voor de praktijkmensen.

5..Kritiek van Saveyn op evolutie in taalonderwijs. Negatie van kritiek door zijn opvolgers

Saveyn sprak zich in 2007 wel kritisch uit over evoluties in het taalonderwijs  en vooral op de nefaste invloed van het Leuvens Steunpunt NT2-Leuven van prof. Kris Van den Branden en co (momenteel CTO: Centrum voor Taal en Onderwijs).  Saveyn werd merkwaardig genoeg een paar jaar geleden opgevolgd door een vurige propagandiste van het taakgericht taalonderwijs van het CTO -  Machteld Verhelst.  

Jan Saveyn bevestigde in 2007 dat veel praktijkmensen terecht met veel vragen zitten omtrent het vak Nederlands.  Dit was in sterke mate tot uiting gekomen in de context van O-ZON-campagne van Onderwijskrant. De misnoegdheid  was volgens Saveyn onder meer het gevolg van de invloed van de eenzijdige taalvisie van het Leuvens Taalsteunpunt van Van den Branden en Co. Saveyn beteurde dat het  Taalsteunpunt opteerde “voor radicaal vaardigheidsonderwijs. Woordenschatrijtjes, zinsontleding, aanleren van grammaticale – en spellingregels … waren uit den boze. De leerling moest volgens de analytische taalverwervingsmethode al doende leren vanuit globale taaltaken (brief schrijven, telefoongesprek. ..) en zelfontdekkend zijn eigen taal analyseren. Vanuit de constructivistische leertheorie moesten de leerlingen enkel geconfronteerd worden met realistische en uitdagende taaltaken. De leraar was vooral coach van het leerproces.” Saveyn vertelde er wel niet bij dat de taaltenoren van het (katholieke) leerplan, Ides Callebaut en Bart Masquillier, in het zelfde taalbedje ziek waren.

Saveyn concludeerde: “Veel praktijkmensen  nemen aanstoot aan de exclusieve keuze voor inhouden vanuit een louter functioneel oogpunt, evenals aan de stelling dat men onderwijsleerprocessen altijd aan realistische, authentieke contexten moet zien te koppelen, aan het ontbreken van banden met de traditie van het systematisch moedertaalonderwijs, aan het geen aandacht schenken aan de verwachtingen van het secundair onderwijs ten aanzien van de basisschool.”  

In  publicaties van de taaltenoren binnen de katholieke koepel merkten we dat ze blijven aansturen op de door Saveyn terechte bekritiseerde taalvisie.  En  uitgerekend een ex-medewerkster van het Leuvens Taalsteunpunt, Machteld Verhelst, werd de opvolgster van Jan Saveyn binnen de  koepel. We merkten ook al dat Verhelst zich jammer genoeg blijft verzetten tegen de invoering  van intensief NT2 vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs – net als het Leuvens Steunpunt  NT2 destijds.