Goedemorgen Professor! VNSU (Nederland)
Visie op studeren in een nieuwe tijd

5 passages die in de smaak vallen

1. Met oog voor de professionele autonomie van de staf

Studenten én de wetenschappelijke staf vormen het hart van een
universiteit. De hoogleraren en het overige wetenschappelijk
personeel zijn de borging van de kwaliteit van zowel onderwijs als
onderzoek. De erkenning van het vakmanschap van deze
kernspelers voor zowel het overdragen van kennis als het
genereren van kennis moet centraal staan bij de borging van die
kwaliteit. Net zo belangrijk voor het versterken van de kwaliteit
van het onderwijs is het vergroten van de professionele autonomie
van docenten. Docenten moeten weer gezamenlijk eigenaar zijn
van hun vak en hun opleiding. Visitaties en accreditaties hebben
gezorgd voor hoge administratieve lasten en een cultuur van
wantrouwen. Externe verantwoordingsplichten zijn soms uit
voorzorg vertaald naar zware controlemechanismen in de eigen
organisatie. Dat willen we corrigeren. Dialoog en discussie horen
bij uitstek thuis binnen de academische gemeenschap. Er moet
volop aandacht blijven voor het betrekken van medewerkers en
studenten bij beraadslagingen binnen de formele kaders van raden
en commissies. Naast de formele en al bestaande kaders gaat het
ook om een belangrijke informele cultuur van inspraak.

2. Geloof in de kracht van het binaire systeem

We willen het stelsel van hbo en wo in stand houden. Deze binariteit is internationaal gangbaar en herkenbaar11 en biedt studenten een helder onderscheid in meer beroeps-
gericht of meer academisch onderwijs. Zonder dat dit onderscheid overigens absoluut is: ook universiteiten leiden op voor beroepen, maar dan wel op een academisch niveau. Het onderscheid wordt bovendien door het afnemende beroepenveld zeer gewaardeerd. .

3 .Zeggenschap en medezeggenschap

Dialoog en discussie, formeel en informeel, horen bij uitstek thuis binnen de academische gemeenschap. Op alle niveaus binnen de instellingen zijn raden en commissies ingesteld waarin alle geledingen van de universiteiten zijn vertegenwoordigd. De zeggenschap en medezeggenschap zijn in beginsel goed vastgelegd, maar kunnen in hun uitwerking nog
verbeterd worden. Er is niet overal evenveel belangstelling voor om deze posities in te vullen en niet alle medewerkers en studenten voelen zich voldoende gehoord bij belangrijke
aangelegenheden binnen de universiteit. Het is belangrijk dat medewerkers en studenten bij beraadslagingen binnen die formele kaders van raden en commissies betrokken zijn.

Voor een universitair, facultair of enig ander bestuur binnen de universiteit is draagvlak voor besluiten en richtingen immers onontbeerlijk. Naast de formele en al bestaande kaders
gaat het ook om een belangrijke informele cultuur van inspraak. De eeuwenoude cultuur van debat en transparantie binnen het onderzoek is een voorbeeld voor de domeinen onderwijs en bestuur.

4. Keer de trend van bureaucratisering

De gewenste veranderingen kunnen alleen worden gerealiseerd als de administratieve lastendruk aanzienlijk afneemt. De politiek wil de administratieve lastendruk verlagen, maar universiteiten
ervaren dat de regeldruk toeneemt. Dit geldt zowel voor Haagse
en Europese regelgeving als voor eigen instellingsregels. De
toegenomen werkdruk en regeldruk leiden docenten en
onderzoekers af van hun kerntaken op onderwijs en onderzoek,
plus het maakt instellingen minder flexibel. Juist omdat de
toekomst niet zeker is, moeten instellingen voldoende flexibel zijn
om op de veranderingen in te spelen. Wet- en regelgeving moet
daarin faciliterend werken. Om dit te keren is een omslag nodig
naar een cultuur van vertrouwen. Daarbij gaat vertrouwen hand in
hand met een evenwichtige vorm van rekenschap afleggen, aan de eigen studenten en medewerkers en aan de samenleving.

5.) Vertrouwen vraagt om instellingsaccreditatie

Nederland heeft met de instellingsaudit en de opleidings-
accreditatie een van de strengste beoordelingsstelsels ter wereld.
Ons kwaliteitszorgsysteem heeft echter geleid tot een routineuze
en afstandelijke cultuur waarin een open gesprek over
verbeterpunten naar de achtergrond is geraakt. Ofschoon de
oorspronkelijke doelstelling goed was, wordt er onvoldoende
eigenaarschap van het accreditatiestelsel gevoeld. Op verzoek van de minister is onlangs een advies uitgebracht over de
doorontwikkeling van het huidige stelsel. De kern daarvan is dat
het huidige accreditatiestelsel wordt verbeterd en dat tegelijkertijd
wordt gestart met een pilot instellingsaccreditatie.